Katalog

9 MART 1998 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER Çatışmalann bölgede savaşa yol açmasından çekinen ittifak nabız yokluyor NATO Kosova'yı izliyorDışHaberlerSenisi-Kosova'da Sırp güven- lik güçlennden kaçan Arnavutlar. dondurucu soğuklarda aç susuz sıgindıklan ormanlarda hayatta kalmaya çalışıyorlar. Uluslararası bas- kılara kulak tıkavan Belgrad. Kosova Kurluluş Ordusuna (UCK) karşı olduğunu iddia ettiği operasyonu tüm şiddetiyle sürdürüyor. NA- TO'nun A\rupa"dakı güçlerinin komutanı ABD'li General VVesley Clark. krizi görüşmek üzere Makedonya'ya gitti. tttifakın Avrupa kanadının en üst düzey as- keri yetkilisi olan Clark. önceki akşam gittiği Üsküp'te Makedom a De\ let Başkanı KiroGli- gonnve diğer yetkilılerletemaslardabulundu. Devlet Başkanlığt tarafından yayımlanan bildi- ride. Gligorov'un Koso\a"daki krizin çözüm- lenmesi için uluslararası çabalann arttınlması çağhsındabulunduğu kaydedildi. Bildiride ay- nca Clark'ın ziyaretinin bölgenin içinde bu- lunduğu durumla ilgili olarak Makedonyalı li- derlerin düşüncelerini almayı amaçladığı belir- tildi. \Vashington, Kosova bunalırrunın başta nüfusunun yüzde 22'sini Amavutlann oluştur- duğu Makedonya olmak üzere bölgedeki diğer ülkeiere de sıçramasından korkuyor. Albright: Sert ve hızh olmalıyız Avrupa turunu sürdüren ABD Dışişleri Ba- kani Madeleine Albright. dün Fransız meslek- taşı Hubert Vedrine'le yaptığı görüşmeden son- ra. "Bölgedeki şiddeti durdurmanın tek et- kili yolu birlikte sert ve hızh bir biçimde ha- reket etmektir" dedi. Albright. "Yugoslav Devlet Başkanı Slobodan Miloseviç'e şu an- ki hareketleriyle kazanacağından daha faz- lasını kaybedeceğini göstermeliyiz" diye ko- nuştu. Sırp saldırılan sürüyor UCK'nin bölgedeki üslerini hedefledikleri- ni açıklayan Sırplann Dreniça'ya saldırılannın önceki gece ve dün de düzenli biçimde sürdü- ğü kaydedildi. Sırp Içişleri Bakanlığf ndan bir yetkili son iki günde aralannda UCK lideri Adem Cesari'nin de yer aldıgı 26 "teröristiıT öldürüldüğünü açıklarken. Arnavutluk Insan Haklan Komitesi 5 Mart'tan bu yana Dreniça bölgesinde 33 kişinin öldürüldüğünü bildirdi. Bunlardan 25"inin Ceşari ailesinden olduğu ve aralannda "12 ile 16 yaşları arasında çocukla- nn ve \aştı insanların da I>ulunduğu" kaydedil- di. Belgrad yönetımi. geçen hafta sonundan bu yana toplam 50 kişinin öldüğünü bildirirken. Dreniça'daki Arnavut kaynakları bu sayının en az 75 olduğunu vurguluyorlar. Sırplann saldı- nsı üzerine kövlerıni terk ederek ormana sığı- nan silahsız köylülerin, susuz. ekmeksiz \e bat- taniyesiz. gündüzleri bile sıfınn altına düşen sı- caklıkta hayatta kalmaya çalıştıklan belirtıldı. Kosova'daki Sırp saldırılanndan kaçan bın- lerce Arnavut mültecinin de dün Karadağ'a ulaştıkları açıklandı. Sırp yönetiminın. Belg- rad"dan bir grup diplomatı dün Prekaz köyüne götürdüğü bildirildi. Kosova endişelendiriyor Makedonya korku içindeDış Haberler Senisi - Koso- va'daki şıddet olaylan. en fazla komşu Makedonya'nın 80 yaşın- daki de\ let başkanı Kiro Gligo- ıw'u endişelendiriyor. \ ugoslav - ya'dan bağımsızlığım savaşa gir- meden kazanan tek lider Glıgo- ro\. Ancak Kosova'daki çatışma- lar büyürse. Makedonya'nın sa- vaşa sürüklenmesi kaçınılmaz görünüyor. Haftalık Economist dergisi. nüfusun dörtte birini Arnavutla- nn oluşturduğu Makedonya'da şimdiden huzursuzluklann baş- £ııvoııen... A.'ktortlo on nz uort r ıvı tlereeetle Dilcn... me?l dcıia tasıvaı ııiZMi: m vas-einıavı CRI'!' YÖ\!:TMI:N! . ldnı>e;Oııu a " r _ İnsan iiişkilerinde kendine güvenen... sektörde en az iki yıl deneyimli... iyi derecede İngi 1 i zo- bi1en...mesleği nde gelişmeyi ve yükselmeyi ••i _ j R t hem kafasina hem yüreğine koymuş...çol HİZMETLERİ çalişmayı ve iyi yaşamayı seven... kimse: SÜPERVİZÖRÜ O'nu anyoruz. Hemen! SANAT Genç hızlı, ıddıalı, yaratıcı... aykın ama uyumlu...GereWı programları zaten bılen... buqünun otesınde iddıaları otin... uluslarcjrt ısı yciratıcı çalışniakjra imza atmak isteyen... kınise; YÖNETMENİ Onu anyoruz. Hemen 1 HEMEN! Başvttrulanmzı (0212)23l41%mummılı özelfaksa iyemen götıderin... Hemen cevap alın. Maymk tarla Balkaıılar• Kosova'da köklü çözümler aranacak mı? Sırplar daha ileri gitmezse, Kosova yine hiçbir çözüm üretilmeden gündemden düşürülecek gibi gözüküyor. ŞÜKRAN SONER 1977'de Ecevitin umut ol- duğu, Tito'nun yatağa düşrü- ğü günlerde. Ecevit'in ilk dış gezisinde ilginç bir buluşma gerçekleşmişti. Tito'yu Sara- yevo yakınlanndaki dağ evin- de. hasta yatağında ziyaret eden Ecevit'e Tito özel ilgi göstermiş. sağlığına uygun düşmevecek kadar uzun bir zaman ayırmış, çok özel şey- lersöylemişti... O tarihlerdeki Yugoslav Türkiye Büyükelçisi, Kosova Arna\\ıt kökenliydi, dayımın yurt arkadaşıydı ve tanığı ol- dugu bu özel görüşmeden ki- mi önemli mesajlan heyecan- labana da aktarmıştı. Tito yıl- lannı verdiğı, liderliğini yap- tığı Üçüncü Dünya örgütlen- mesindeki başansızlıkta din faktörunün olumsuz etkisini anlatmış. ağırlıklı Müslüman Üçüncü Dünya ülkelerini da- ha etkin bir birlikteliğe yönel- temedığini anlatmış. bu hare- ketin içinde Türkiye'nin bu- lunmamasının eksikliginı an- latmaya çalışmıştı. Üçüncü Dünya ve dünya banşı için geç kalınan çaba ve işbirliğınin bölge. Balkan banşı için ger- çekleştınlebileceğini savun- muştu. Tito'ya göre Türkiye, Bal- kan banşında etkili rol üstlen- meli. Atatürk'ün açtığı yol- dan birlikte yürünmeliydi. Yu- goslavlar Bulgarlarla. Türkler Yunanlılarla bir masada anlaş- maya varamıyorlardı. Yugos- lavlar Yunanlılarla, Türkler Bulgarlarla, Arnavutlarla gö- rüşerek, görüşemeyenleri içi- ne alan Balkan banşmın yolu- nu açabilirlerdi. Tito çok yaşama- mış. Ecesit beklenen misyonu ne kadar ciddi düşündüğünü göstere- cek kadar bile iktidarda kalama- mıştı. Dünyanın belki de gerçek anlamda tek çok kültürlü toplum uygulaması olan Yugoslavya mor delini yok etme planlan hemen uy- gulamaya girmişti. Yanlışı, eksıği ile Marksıst uygulama. geçilmek istenen kapitalist tek ideoloji ve model ıçm nasıl bir tehdit oluştu- ruyorsa. çok kültürlü uygulama da dinlere ve ırklara göre aynmcılık için o ölçüde rahatsız edici bir ör- nek olarak duruyordu. Yugosla\ya federasyonu içinde- ki özerk yönetimler, ekonomik ayağı özyönetim, dünyadaki bu- günkü aynmcı çözümlerle çatışan bir modeldi. Bir çorba gibi birbiri- nin içıne girmiş ırk ve dinlerden Özgürlükle aynmcılık karışınca Yugoslavya'da halklar kendi diHeri ile eğitim, kültür hizmetlerinden, basın özgürlüğünden sınırsız yararlanırlarken, ekonomi ayağında özyönetimde önce ayrılıklar yaşanmaya başlandı. Sosyalist uygulamaya rağmen, zengin Kuzey, Sırplar. Hırvatlar ve Slo\enler ağırlıklı işletmeler, yoksul Güney"i sömürdüler. Ömeğin madenler ucuza alınıp, işletilip. pahalıya satıldı. Bölgeler ve halklar arasındaki gelir dağılırhı çarpıldı. İdeoloji ayağında halklann özgürlüğü ırk aynmcılığı boyutlannda kullanıldı. DoğaJ olarak zaman içinde, düğünlerde hangi dilden müziğin daha çok çalmdığı. gençlerin giysilerindeki renklerin hangi ırkm bayrağını simgelediği gibi kavgalar başladı. Iş çığnndan çıkarken, Hırvat kökenli ancak Hırvathğını ülke yönetiminden uzak tutmuş Tîto'nun sevgili kansı bile, kendi ırkından Sırp kökenli general atamasında tçişleri Bakanj ile işbtrliği yapmak gibi bir suç işledi. Tito, ırkçılık. aynmcılık konusunda toplumu uyarmak üzere kansından boşandı. mirasından mahrum edip, mezanna gelmesini yasakladı. Ama aynmcılığı durdurmaya gücü, ar.cak ölümüne kadar yetti. Dünyadaki genel gelişme ve Balkanlar'a yönelik oyunlarla da bağlantılı iş o kadar çığnndan çıkmıştı ki, Adriyatik sahillerinde bir tatil köyünde, turistlerin geldigi ülkeye göre Almanca, lngilizce konuşan garsonlann. bizim Sırp değil Türkiyeli olmamızı bilmelerine karşın ortak dil Sırpçaya Hırvatça yanıt vermeleri. Yugoslavya'nın resmi dili Sırpçayı Tito yaşarken bile tanımamalan, ölümünden sonra olacaklara ilişkin yeterli ıpucu veriyordu. Aynmcılığın arkası çok kısa bir zaman dilimi içinde, birlikte oynamış, büyümüş, kardeşlik türküleri ile yetişmiş; çocuklann, doktor olarak bir diğer ırkın kadınlannı kısırlaştırmalanna, ilkokulun suyuna zehir katılmasma, dürbünlü tüfeklerle birbirlerini. davranış ve karakterlerini çok yakından tanıyarak öldürmeleri noktalanna gelecekti. bir arada yaşayanlan. birbirlerine ezdirmeden. asimile etmeden ya da yeniden sınırlar kavgasına sok- madan. kimlikleri. inançlan korun- muş olarak yaşatmayı hedefliyor- du. Yakın tarihten bilınen Sırp-Hır- vat-Sloven-Makedon- Boşnak-Ar- navut karşılıklı şehir şehir. köy köy kanlı çatışmalarının sonucunda. Batı'nın desteğini kolavca kaza- nanlar kolay bağmsızlık elde ede- rek ayn devletler oldular. Batı'yı ırk ve dın olarak çok fazla ilgilen- dirmeyen Bosna ve Kosova ortada kaldılar. Bosna insanlığın ancak bir daha yaşamayacağı sanılan soykı- nmını yaşadıktan sonra, yaralı ve yamalı bir bohça niteliğindeki bu- günkü yönetimini kazandı. Koso- va tam tersi eski özerkliğini de tümdenyitirdi. Türkive. tarihte zaten bir mavın tarlası konumunda olan Balkan- lar"da yenı döşenen ma> mlar ara- sında kendini sorunlar v e kav gala- nn içinde buldu. Tabii ki Tito'nun Ecevit'e \asiyeti sayılabilecek Bal- kan banşı üzerindeki misyonu ile değil. 1389'da Kosova Savaşı ile Balkanlar'a yerleşen \e Batı'ya ulaşmak isteyen Osmanlı ile. bu- gün Batı dünyası içinde yer almak için çırpınan Türkıve'nin ortak ka- deri. Batı'ya açılan yolun Balkan- lar'ın mayınlı tarlasından geçiyor olması. Balkanlar'da patlayan her mayı- nın. her çatışmanın bir ucu doğru- dan Türkiye'ye dokunuvor. Taraf- lar Türkıye'yi birçok nedenle taraf olmaya zorluyor, Göçler ya da eko- nomik sonuçlan da doğrudan bize ulaşıyor. 1912 Balkan bozgununun ardından yaşanan büyük göç. ara- da önemli dalgalanmalarla hıç ke- silemiyor. Sırplar Bosna \e Koso- va'daki Müslüman Boşnak ve Ar- navutlann nüfus patlamasından pa- nikliyor. 1944-45 sıyasi gelışmele- rini. 1946-47 büyük göçü izliyor. Bulgaristan'da her ekonomik. si- yasal sıkışıklık. Türkive'ye dönük bir büyük göcü getiriyor. Şımdi Türkıye yıne ışin içinde. Sadece dünya banşı. ülkesindeki önemli bir göçmen ağırlığının bas- kısına bağh insan hakları kaygıla- n ile değil. kendi siyasal v e ekono- mik çıkarlan adına Kosova'da ye- nı mayınlann patlamaması için rol üstlenmek gereğini du\uyor. Ko- sova'da patlayan mayınlann ardı arkası kesilmez. ciddi bir savaşa dönüşürse. bu savaşı Kosova sınır- ları içinde tutabilmenın maddi ko- şulları vok Bu savaş çıkarsa he- men v e hızla Makedonya. Ar- navutluk, Bulgaristan. Yuna- nistan öncelikli olarak Türki- ye'ye doğru uzanabilıyor. Sırplann baş aktör olmalan nedeni ile de doğrudan Rusla- n ilgilendiriyor. Zengin Batı da. petrolü \a da stratejik başka özelliği ol- mayan Kosova ile sadece bu nedenle yakından ilgilenivor. Ancak herkesin ilgi dozu ve beklentileri. çıkarlan çok faz- la noktada çakışıp, çelişebili- yor. Örneğin Türkiye en azın- dan ülkesindeki göçmenlerle bağlantılı. Bosna'da olduğu üzere. Sırplann karşısında in- san hakkı bağlammda durmak zorunda. Ancak Amavutların ayn devlet kurmalan. bu an- lamdaki çıkışlanna da "evet" diyemivor. Sırplarla gelenek- sel düşman Bulgarlann öncü- lük vaptığı Sofya'daki ortak deklarasyona da haklı olarak ımza atmakta zorlanıvor. Öte yandan kendi topraklarında Arnavutlarla çatışmalı \'una- nistan'ın topraklanna göz dik- tiği Makedonlar ırk v e kan ba- ğı olmadığı halde. ekonomik ve stratejik sıkışıklıkla yıllar- dır Türkiye'ye yakın duruyor- lar. Arnavutlar. Bulgarlar ve hatta Sırplarbile Batı'nm stra- tejileri karşısında değışik den- geler ve siyasi ekonomik çı- karlar nedeni ile Türkiye"den belirli desteklerbekliyorlar. Irak'taki girişiminde Tür- kiye'ye hoşgörü ile bakmayan ABD'nın Türkiye'ye son olaylardabirtürarabuluculuk misvonu yüklemesi. aslında Kosova'ya doğrudan bulaş- mak istememesinin. ilgisizlı- ğınin tipik bir göstergesi. ABD gerçekten Kosovalı Ar- nav utlann insan haklanna. v a- şamsal sorunlanna çözüm üretmede ciddi olsavdı, son patlayan mayınlar. müdahale için yeterli önemli gerekçeler- di. Ortada 1989'dan bu yana sevredilen çok ağır bir tablo var. Kosova nüfusunun yüzde doksan çoğunluğu. özerkliğin kaldınlması sonrası dayatmayı. iş- siz ve okulsuz bırakılmayı. dışar- dan gelen Sırp milisler ve askerler tehdıdinı. en ufak bir hak arayışta büyük bir ba&ktyı. cezaevini. \%- kenceyi. ölümü yaşıyor. En son olayda da olduğu üzere dünya Sırplara sadece "öldürme" diyor. Onlar da avaklananlan. çe- teleri bastırdıklannı söylüyorlar. 1989'da gasp edilen haklann geri verilmesı. özerkliğin tanınması. evlerde ıllegal süren eğitıme yeni- den yasallık kazandınlması. bütün kurumlardan atılmış Amavutlann işlerine alınması yolunda bir karar çıkmıyor. Balkanlar'da yaşayanla- nn birbirlerini daha fazla kesip biç- meden. birlikte yaşayabilmeleri en çok kendi sağduyuları ve aralann- da kurabilecekleri dengelere bağlı 2Özüküvor. gösterdiğine işaret edıyor. Kosova'nın bağımsızlığı ile birlikte Makedon Arnavutlara daha fazla özerklik verilmesi için mücadele eden Kosov a Kurtuluş Ordusu (UCK.). daha geçen haf- ta ıkı Makedon kasabasındaki po- lis karakollannı bombaladı. Kosova'daki olayların Make- donya'ya sıçramasmı önlemeye çalışmaktan sorumlu Birleşmiş Milletler güçlerinin bu yaz geri çekileceği herkesçe malum. Gligorov. Kosova'da bir savaş patlak verdiği takdırde. ülkesine akacak sığınmacılar için bir ko- ridor oluşturarak. hepsini doğ- ruca Amavutluk'a göndermeyi planlı>or. Arnavutluk'ta sınır kontrolünden söz etmek hayli güç. Makedonya'nın. Arnavut nüfusun cogunlukta olduğu batı sınınnda.kalaşnikoflareldenele dolaşıyor. Aslında. Makedonya'ya asıl darbeyi ülke ıçındeki sorunlar v uruyor. Ekonomi kötü durum- da, yolsuzluk almış başını gidi- yor. devletin kendi Arnav utlany- ia arası iyi değil. Amavutlann kurduğu Demokratik Refah Par- tisi'nin başındakı Arben Caferi, Makedonya Arnav utlarına özerklik istiyor. Makedonca ko- nuşanlar bile ülkedekı etnik uyu- mu sorguluyor. Ülkedeki en bü- yük muhalefet panısı Makedon- ya Devnmci Örgütü. Makedon- lann Bulgarların bir kolu oldu- ğunu düşünüyor v e giderek Bul- garistan'a yaklaşıyor. Gligorov'un eskı Komünist Sosyal Demokrat İttıfakı içinde. Gligorov 'dan sonra Sırplann yö- netimindeki bir Yugoslavya'ya katılmavı ha>al edenlerin saytsı artıvor. Sırp yanhları ve Bulgar >an- lıları Makedonya'yı çekiştire- dursun. ülkenin bölünmesinden rahatsız olacak ülkelerde var. es- ki düşmanlan arasında bile. Ma- kedonya'nın adına itirazını sür- düren Yunanistan. bu ülkenın Bulgaristan'la Amavutluk ara- sında bölünmesını kesınlikle is- temiyor. Yunanistan'a ulaşmak için Vardar Ova'sına ihtiyaç du- yan Sırbıstarf da öyle. Makedonya'nın egemenliği- nın korunmasında en fazla ısrar eden ülkelerden bıri ABD. VVas- hıngton. Makedonya'yı olası bölgesel savaşlarda (iki NATO üyesı olan Yunanistan ve Türki- ve arasında bile çıkabilırl tam- pon olarak kullanmak istiyor. NATO Krize müdahale tatbikatı BRLKSEL (AFP) - NATO. Kuzey ve Güney Avrupa"da pat- lak v erebılecek krizlere müdaha- le gücünü sınamayı amaçlayan iki haftalık bırtatbı'katbaşlatıyor. "Güçlü kararlılık*" adı v eriien tatbıkata NATO'nun Aılantik ve Avrupa kanadından 25 ülkeden toplam 50 bin askerin katılacağı açıklandı. Bugün başlayacak tat- bikat daha çok Norveç'te gerçek- leştirilecek Tatbikatın ilk bölü- münde saldırıya uğrav an NATO üyesı bir ülkeyi korumak için gerçekleştirilecek toplu harekât çalışmaları )apılırken. Güney Avrupa'daki ikincı bölümünde NATO tarihinde ilk defa belli bir bölgede banşı korumak v a da ye- niden sağlamak için çokuluslu askeri güçlerle müdahale teknik- leri deneııecek. Türkive her iki tatbikatta da yer alacak ülkeler arasında. Dış politikaya etnik azınlık damgası Y O R U M P l I! I 1 C I S H U R O P E A f f i l i a ı c c l Baltık ülkelerinden Letonya ile Rusya'nın arası gerginleşti. 3 Mart'ta çogu Rus azınhğa mensup emeklilerin Riga'da yaptıklan gösterinin polis co- puyla bastınlması bardağı taşıran damla oldu. Le- tonya Başbakanı Guntars Krasts'ın yaşlı insanla- nn izinsiz gösterisinin "Rusya'nın provokasyonu" olabilecegini, içişleri yetkililerinin de emeklilere atı- lan polis dayağının "soruşturma gerektirmeyen bir olay" olduğunu belirtmesi, Moskova'y 1 iyice kızdır- dı. Rusya Başbakanı Vıktor Çemomırdin, Leton- yalı meslektaşını eleştirirken belki de ilk kez bu ka- dar sertti: "Letonya'nın böyle bir başbakanı o/ma- sıbirtalihsizliktir." Bazı Rus milletvekilleri Letonya'yı "feş/sfb/rcteWef"olmaklasuçladı.Hazır1ıkçalışma- lan sürdürülen Rusya parlamento heyetinin Riga zi- yareti ve Rusya-Letonya devlet başkanlan zirvesi ertelendi. Sonuçta zorlukla ilerleyen ikili ilişkiler bir hafta içinde birkaç yıl geriye savrulmuş oldu. Bu arada Moskova'da, bir dizi çelişkili tutum ve açıklamadikkatçekti. Kısa süre önce Belarus'u in- san haklanna uymadığı gerekçesiyle eleştiren Dev- let Başkanlığı Basın Sözcüsü Sergey Yastrjembs- • Moskova'nın Riga'daki olaylara gösterdiği sert tepki, 'dışardaki Rus azınlığı savunma' çizgisinin giderek güçlendiğini gösteriyor. kiy, bu kez "Böyle bir olay Minsk'te o/saydı Avru- pa Biriiği tepkisiz kalmazdı" dedi. Kosova'da po- lisin vahşi tutumunu son derece yumuşak bir dille "Yugoslavya'nın iç işi" olarak niteleyen Rusya Dı- şişleri Bakant Yevgeni Primakov. Riga'yı yaşlıla- ra karşı "iğrenç bir tutum" takınmakla suçladı. Çe- çen savaşından sonra Moskova'da Kafkasya kö- kenli olanlara, hatta tüm esmerlere karşı şovenist baskılann yogunlaştığı, Rusya polisınin günlük ya- şamda sık sık zorbalaştığı bir dönemde, içerde bu tür uygulamalara sessiz kalınırken. dışarda Rus azınhğın hedef olduğu bir olay böylesi tepkilere yol açtı. Riga'da yaklaşık 2 bin yaşlı insanın izinsiz gösterisi, etnik değil sosyal-ekonomik taleplerle yapılmıştı. Moskova'da kimileri bu nedenle Rus- ya'nın "pek diplomatik o/mayan "tepkisini aşın bul- du. Bazı gazeteciler. Rusya yönetiminın bu sert açıklamalanndan sonra Letonya'daki Rus azınhğın durumunun daha da zoıiaşacağını savunarak "da- ha sakin olunması" çağnsı yaptı. Çernomırdin'in "Riga'da Rus azıniığa karşı antidemokratik uygu- lamalara uzun süredtr sabrediyoruz'' cümlesi. ki- mı yayın organlarında "Letonya da yarım asır Sov- yet zulmüne sabrettı" yorumuna yol açtı. Tersi gö- rüşte olanlar ise Riga'yı eleştiri yağmuruna tuttu- lar. Litvanya ve Estonya son yıllarda Rus azıniığa karşı dikkatli bir tutum ızler ve Rusya'yla ilişkilerini yumuşatırken, Letonya yönetimınin sırtını ÂBD'ye dayanarak içerdekı Ruslara zorbaca davranması, en başta da ülkedeki yüz binlerce Rus'a nüfus cüz- danı vermeyerek onlan açıkça "ikincisınıfyurttaş" ilan etmesi bir kez daha eleştirildı. Hatta bazılan, Riga yönetimınin bu tutumunun Rusya'da şoveniz- mı güçlendirdığinı. bir gün Letonya'ya tankları sü- rebilecek bir Rusya liderinin oluşması sürecine ça- nak tuttuğunu savundu. Kuşkusuz Riga'nın, ülke- deki etnik azıniığa baskı yapması, Letonya Rusla- nnı çeşitli gerekçelerie yurttaşlıktan mahrum etme- sı, ızınsız gösteri ne- deniyle de ol- sa kadınlı er- kekli yaşlı insan- lann polis tarafından dövülmesi haklı görüle- mez. Ne var ki. Yugoslavya ve Irak liderierıne asla toz kondurmayan Moskova'nın, bu konudaki tep- kisini duygusal bulmamak da elde değil. Bellı kı duygular yatışınca, Moskova Riga'ya yalnızca si- yasal-diplomatik değil. en başta ekonomik baskı yoluna yönelecek. Letonya örneğinde "Rus azın- hğın haklannı savunma çizgisi". bir yanıyla da yak- laşan Rusya parlamento (1999) ve devlet başkan- lığı (2000) seçimlerinin önemli bir unsurunun şekil- lenmesıni net olarak göstenyor. Moskova; hem Bal- tık, Kazakistan ve başka eski Sovyet ülkelerinde- ki, hem de Çeçenistan. Tataristan gibi "kendi" böl- gelerindeki Rus azınlığın haklannı koruma politika- sını en önemli (ve seçmen açıstndan en çok prim yapan) konulardan biri olarak değerlendiriyor.