Katalog

16 MART 1998 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMI 11 Taklit çaya dikkat • \NKARA (AA) - Çay-Kur Genel Mudurlufu, son > ıllarda alınan onlemlere rağmen, pıyasadakı sahte ve taklit çaylann onune geçemıyor Çay-Kur. son 5 yilda. 975 bm kılogram sahte çay. 2 mıl>on 102 bın adet de sahte poşet çayele geçırdı Denetımı yapılan her 100 fırmadan 13'unun sahte \e taklit çay sattığı belırlenırken 791 fırma, sa\cılığa se%k edıldı Banknot • AJNKARA (Cumhurhet Bürosu) - Merkez Bankası Başkanlığı'na Gazı ErçePın getınlmesının ardından tedavulde olan banknotlarda "ımza" kaygısıylabaskı değışıklığme gıdıldı Merkez Bankası. bugun teda\ ule gırecek olan 250 bın lırahk banknotlann. ımzasını \ e baskı şeklını değıştırdı Muttak gideri yüzde 108 artti • ANKARA (Cumhuri\et Bürosu) - Hak-Iş Konfederasyonu' nun yaptığı araştırmalar. 4 kışılık bır aılenın aylık mutfak gıderlennın geçen yılın aynı dönemıne gore yuzde 108 artış gostererek 57 mılyon 925 bın 650 lırayayukseldığını gosterdı Araştırmada. mutfak harcamalanndakı artışın geçen aya gore de yüzde 5 1 oranında arttığı belırlendı Yunanistan'da devalüasyon • ATİNA (AA) - Yunanıstan Başbakanı Kostas Sımıtıs. ulkesının, Avrupa Bırlığı'nın (AB) 1 Ocak 1999'dageçeceğı tek para bınmı Euro ıçın ongorulen şartlan sağlayabılmesı ıçın para bınmı drahmı'nm yuzde 14 oranında devalue edıldığırı bıldırdı Dar gelirlilere hizmet olarak harcanacak yerde faiz ödemelerine gittiği vurgulanıyor Vergi sistemi bir kısırdöngü MERİHAK İZMİR-Turkı\e nın'vergi odemeyen- lercenneti'ne donu^tuğu belırtılerek "Nar olan sistemdc \ergi kaçırma cezalandırıl- mamakta, hatta kaçıran daha da kârlı çık- maktadır*demldı Yapılan boluk-porçuk duzenlemelerle \ergı sıstemının anlaşıl- maz hale geldığme dikkat çekılerek u Uz- manlar bile sistenü anlamakta zoriaıur hale gelmiştir" saptamasına ver \ erıldı Yenı \ ergı tasansının "orta)a çıkan ver- gi \apısT bolumunde Turkı\ eciekı ka\ ıt dı- şı ıktısadı faalı\etlenn mıllı gelınn \uz- de 40"ına ulaştığı vurgulanarak sıstemı vaşanabılır olmaktan çıkaran nedenler şoyle sıralandı • Yasal \ergi oranlan aşın derecede yüksektir \e gerçek marrahlann be\anı halinde, mukellefler aşırı \ergi vukune raaruz kalmaktadır. Geİir\ergisinde yük- sek nıarjinal oranlar hem diışuk hem de >üksek gelirlileri sıstemden uzaklaştır- makta, mükeUefleri gerçek değerleri giz- • Yenı vergi tasansının 'ortaya çıkan vergi yapısf bölümünde Türkıye'dekı kayıt dışı iktisadı faaliyetlenn mılli gelinn yüzde 40"ına ulaştığı vurgulanarak sıstemı yaşanabılır olmaktan çıkardığı ve bölük-pörçük düzenlemelen uzmanlann bıle anlamakta zorluk çektığı belırtıldı. lemeve itmektedir. hım sonuçlar doğurmuştur Rekabet uze- # Sıstemde kazanılmayan gelırler, ha- nndekı bu olumsuz etkı. menkul serma- \ at standardı. geçıcı v ergı. gotürü vergi gı- bı tahmını yöntemlerle vergılenmekte, buna karşm kazanılan gehrlenn bır kıs- mı \ asalardakı gelır tanımının yetersızlı- gı nedenıv le \ ergılenememektedır # Son yıllarda hızla gelişen mali sis- temden ve de\ let iç borçlanma seneüerin- den elde edilen faızler. onemli olçude gelir \ergisi kapsamı dışında kalmıştır. ÖzerJe, kazanç-\ergi bağlanüsı kopmuştur. • Sıstem. ıktısadı faalıyetler karşısın- da tarafsızlığını yıtırmış. tam rekabetı en- geller hale gelmıştır Buna bağlı olarak da ulkemızın zaten sınırlı olan kaynaklannın yanlış \ e \ enmsız alanlara tahsısı gıbı \a- ye ıratlannın vergılendınlmesmde stopaı, beyan \e enflasyon sıstemlenndekı kar- gaşa. kuçuk esnafta. bazılannın goturu, ba- zılannın da gerçek usule sokulması, orta \e buyuk olçeklı ışletmelenn v ergılendı- nlmesınde ıse hedefı ve amacı bellı olma- yan vergı teşvıklerıvle ortaya çıkmıştır • 'Vergi >asalanndaki değişiklikler ta- sansı'nda yukandakı nedenlerle vergi MS- temınm "içinde vaşanamaz" hale geldıgı vurgulanarak mukelleflenn ıktısadı faalı- yetlennı sürdurebılmelen ıçın \ ergı kaçır- malannı haklı gosterecek gerekçelerya- rattığı kaydedıhyor Tasanda. odenmesı ge- reken \ergılenn tahsılını guvence altına Kırsalda tavuk karşılığı olan diş tedavisi, kentlerde yanm milyar Tedaviücneûeri '^üNİLÜFERŞENSÖZ Dışçı koltuğuna oturmak bır çoğumuz ıçın en son çozum Enflasyonunvuzde 100'lereda- yandığıTurkıye'de ağnkesıcı- İerle geçıştınlmeye çalışılan dış sorunları buyuk bır kesım ıçın ağır bır kulfet Turkıye'de dışçı koltuğuna 'geç' ve>a 'hiç' oturmamakta maddı problemlenn one çıktı- ğı vurgulanırken dış sağlığı kul- turunun oluşmamasının da dış- çıye gıtmemekte buyuk etkısı ol- duğuıfadeedılıyor Turkıye'nın bazı bolgelennde dıplomasız ve ruhsatsız çalışanlann ko>- lerde ta\ uk karşılığı dış tedav ı- sı yaptığı belırtılırken istan- bul un luks klınıklennde tam çene protez 358mılyon800bın lıraya ulaşıvor 4 grup fı\at tarifesi Fıyatlar 4 gruba aynlarak Turkıye Dışhekımlerı Bırlığı tarafından "iilke çapında geçer- liolan en dıışuk ueretolarak' be- lırlenıyor Kjniı muavenehane- lerde Avrupa ulkelenyle başa baş gıden fıyatlar. Turkıye Dış- loAo/ DOHJU W Kartal tedavisi Diş ağartma (Aft-ûst) Protez (femçene) Porselen Kuron fSeramık, tek dış) Otşçekımı Diş tedavi ücretleri (TL) Söyükşehırler asgan ucret tarrfesı 1,875 000 4.375 000 5.525 000 87.500 000 112.500 000 21.250 000 4.375 000 Istanbul'da tüks muayene tanfesı 8.260 000 (35$) 15.080.000 (58$) 21.060.000 (81$) 119.600 000 (460$) 358.800.000(1380$) 74 880 000 (288$) 11.960 000 (46$) Orta duzey (Ş.Urfa) 1.552 500 5.692 500 (3 taraflı) 4.657 500 Pek yapılmıyor 103.500 000 17 595 000 3.622 500 hekımlen Bırlığı tarafından be- lırlenen asgan ucret tanfesını çok aşabılıyor Istanbul'da asgan tanfesı 1 mılyon 875 bın lıraolan muaye- ne. luks kJınıklerde 8 mılyonu aşarken Yunanistan'da dış mu- ayenesı 4 mılyon ıle 9 mılyon arasında değışıyor Malzemeler ithal Bu rakam Şanlıurfa'da ıse 1 mılyon 552 bın 500 lıra Al- manya ve Fransa'da ıse muaye- ne ücretı 2 mılyon 300 bın ıle 4 mılyon 600 bın lıra arasında Yunanistan'da 4 mılyon 600 bın ıle 6 mılyon 900 bın lıraya dolgu yaptınlabılınırken tstan- bul'dadışınızı doldurtmak ıçın 4 mılyon 375 bın lırayla 15 mıl- yon lıra arasında para ayırma- nızgerekıyor Şanlıurfa'da dauç taraflı dolgu 5 mılyonu aşıvor Istanbul Dışhekımlen Oda- sı'ndan Dr Şebnem Kalaycı tum malzemelenn yurtdışından getınlmesı nedenıy le dış teda- v ısının pahalı olduğuna dikkat çekerek şoy le konuşuyor ~Diş hekimliği zaten bütun diımada çok pahalı. Sebebi ise işçilik. \ynca malzeme yurtdı- şından ithal edildiği tçin fi>atlar çok \iiksek. Mabemeler o ka- dar farklı ki mesela 100 bin li- ralık olanı da \ar. 3 mihon ola- nı da. Malzemeden çok kaçınıl- dığı için fivatta çok büyiik bir farknlıkoluyor.''' Buyuk kentler- dekı muayenehaneler, "Dişim ağnyor" dıyerek çat kapı gın- len mekânlar olmaktan artık uzakta Modern ve stenl klınıklerde 'muşterilere' telefonla rande- \u \enlirken Şanlıurfa'da dış hekımlığı yapan \üce\ Oruç, tum Turkıve'de dıplomasız ve ruhsatsız çalışanın çokluğun- dan yakınarak "Ellerinde çan- ta. motosikletlerle koylere gi- den çingeneier, bir tav uk karşı- lığı diş tedavisi vapıvor. Uvgun olmavan maddelerie kaplama vapılıvor \e bu insan sağliğı için tehlikeli" dı>e konuşuvor alacak mekanızmalann kurulamadığını ve vergi kaçıranlann yakalanma olasılı- ğının ıyıce azaldığı kavdedılerek şu go- ruşlere >ervenlıvor • "Bozukbelgedüzeni. \avgın haıııili- neişleıııler.ekoDomikv<esos>alolaş1araulaş- mada anahtar bilgj eksikliği. düşiık \e>e- tersiz nitelikte \ergi incelemeleri kaçınlan \<ergilerin >akalanma olasüığuun bihıık öl- çude azalmasına neden olmuştur. Bunun- la birlikte. vergi kaçınrken vakalananla- ra vonelik cav dırıcı bir ceza sistemi kuru- lamanuş. neredev so kaçırmavi kârtı çıka- racak bir ceza yapısına doğru gidilmiştir. Yasalardaki hapis cezalan uvgulanma- mış, teşhircezasıvergj kaçırana değiLver- gisini bevan edip odeme zoriuğuna duşen- lere u\ gulanmıştır. Daha da otesi uzlaşma sistemhle cezalann buyuk kısmı kaldın- larakcezasistemininetkinliğı ortadan kal- dınlmışhr. Butün bunlara ek olarak iki yılda bir çıkanlan vergi aflanv la da vergi kaçırma adeta teşv ik edilmiştir." \ergı reformu tasansının 'genel gerekçe' bolumunde. 'Ortava çıkan vergi vapısı* başlığıv la sistemın varattığı olumsuzluklar şoy le sıralanı- yor • Bir mihon civanndaki kuçuk tuccann goturu vergi- lenmesi ve tanm kesiminde belgesistemi oluşumuna izin vermevecek duzenlemelerle ekonomide buv ük role sahip olanlar kavit ve belge duze- ninin dışına çıkanlmıştır. • ^ uksek marjınal oran- lar nedenıv le ust dılımlerden vergi toplanamaz hale gel- mış. asgan vergi nıhaı vergi halınedonuşmuştur Gerçek gelır yenne tahmını gelırler vergılenmevebaşlanmış ka- vıtlı ışçı istıhdamının vuku katlaııılmaz hale gelmı^tır • Toplanan vergiler. dar gelirli kesimlere egitim. sağ- lık. altvapı harcamalan ola- rak aktanlacağı verde. ka- mufinansmanıdarboğazı ne- deniv le gittikçe artan ölçu- lerde faiz ödemelerine av n- lır haie gelmiştir. • Butçenın kavnakları. yenıden dağıtma fonksıyo- nunun bovleMne ters yonde ışlemesıyle ulkede gelır da- ğılımı gıttıkçe bozulmuştur Gelınen noktada. mevcut ka- mu fınansman polıtıkaları- nın surdurulebılırlığı kal- mamış ve koklu bır vergi reformu kaçıııılnidz hale gel- mıştır DEMİRBANK T.A.Ş. YÖNETİM KURULU BAŞKANLIĞI'NDAN Banbımızın Ortaklar CNağan Genel Kurul toplant» 31 03 1998 tanhıne rastlayan Salı gunü saat 14 001e Buyûkdm Cad No 122 B Bk* Esentepe'dekı Oetıel Mudurtıic bmasmda yapiacaV ve aşa^dakı gundem göruşuleret; karara ba^lanacaktır Bankalar Kanunutun 18 Maddesınn 2 **jas gereğınce sermayesınn % 1 ve daha faztasına sahıp olan OrtaUar te Yânetım Kurulu Bajkan ve Üyelen Denetgier ve btrıno derecvde ımza yetkısıne sahıp otanlar vekıl oidrak oy kullanâmazlar ^u ıtıbarta Saytn Ortaklanmzın toplamiya katılmalanrv nca edertz YÖNETİM KURULU Bczat gelmelen munkun olmayanlar aşağKJakı selahfyetname ıle vekıllen rTtarrfetryle kendıtennı terrsıl ettırebılırier VEKALETNAME DEMİRBANK T.A.Ş. DerTvbar*TAŞrm3103 1998Sahguxısaat14W1eBuyt*cfereCaddes>No 122/B Esentep^lSTANBU acteande yaplacak Clla^an Genel KLIJ Toplantıs nda ben/ba temsüe oy vemıeye tekkfte bulunmaya ve gereklı belgelen ımzalamaya yetMı oimak uzere 1 vekıl taym edyorur/edyoruz A) TEMSİL YETKİSİNİN KAPSAMI a) Vekjl tun gundem maddelen tçn kendı goruşu do^ruttusunda oy klüanmaya yetkıtKİr b) Vefel aşa^dalu talımatlar doğnjttusunda gundem maddelen ıgn oy kullanmaya yetkılıckr Taümatlar (özet tahmattar yazıhrl d Vekıl şırtcet yenetımmın Snenlen doğnJtusında oy kutlanmaya yetkıtıdır d) Topürroda ortaya gkaMecek dı^er konuiarda vekıl aşağıdakı talımatlar doğrultusunda oy kıilanmaya yettolıdır (Tahmaî yoksa vekıl oyunu serbestçe kuilanır) Talımatlar (iael tal«™tlaf yazılır) B) ORTAĞIN SAHİP OUMJĞU HtSSE SENEUNIN a) Terup ve Sensı blNunarası d Adeı-Nomnal Değen d) Oyda Irntyaz 0*141 Oimadığı e) Hamrtme+Jama Yaalı Olduğu ORTAĞIN AD SOYAD veya UNVAM IMZASI ADRESJ NOT (A) bolurnunae (a) (b) veya (ö oiafak belırtılen şıklardan bmsı seçlır (b) ve (d) jıkkı ıgn açldama yapılır Sayn Ortakjanmzın vekıüennm en geç bır hafta evvei Genel Mudurtıi: btnasnda Operasyon MudurtuğuVıe mracaatla gnş kartJam almalan nca ve üan dkna GUNDEM 1 Başkandk drvamnrn teşekkJu 2 Genel ICurul tutanağmın ımzalanması hususunda divana yetta venbnes. 3 Yonetım KLTUKJ faahyet raporu ıle denetg raporfannın okunmas ve muzakeresj 4 1997 yılı hesap donemı bılanço ve kar zarar hesapla r nn okunması göruşuimesı ve tasdık ıle kâr dagıtırmyfa ılgdı teklıfın görujulmesı 5 Yönetm KunJu uyelennın ve denetçlenn ıbra edılmeler» 6 Yönetım Kuniu uyelen ıle denetglenn ucret ve nuzur hakianmn tesbro 7 Dönem ı^ınde Fahrı BLTTURlın rstrfası ıle bojalan Yönetım Kurulu uyelıgıne 01 12 1997 tanhı rtıbarıyle ataması yapılan Ismaıl YALONKAYAVıın atamaanın onaylanması 8 Dûnem ıçnde Fuat GECHKOĞLUVıun vefatı ıle boşalan denetçlıge 26 11 1997 tanhı ıtıbanyle dıger denetp Hayat' ECER tarafından ataması yapılan Senet BOZDAûln stamasının onaylanması 9 Görev sûrelen sona ermş bulunan denetglenn seçm 10 1998 yılına ıltskın malı tablolann bağımsız denetımden gegnesım termnen Ergın Ulusiararası Denetım ve Yemnlık Malı Muşavıriık A.Ş ıle yaptlan bagımsız denetım sozteşmesının onaylanması 11 Bankamc kayrbı sermaye tavantn 30 Tntyon Tl^nden 100 Tnlyon Tl^ıne çkanlmasını temınen Bankamz anasoztesmesının Bankanın Sermayesı'baslıkjı 9 rraddesının değçtınlmestnın gonjştimesı ve karara baglanması 12 Yönetjm Kuniu ı^eterme T T K.nun 334 ve 335 maddeten uyannca ızın venlmest 13 Oıtek ve temermıler ESKİ MFTİN BANKANIN SERMAYESİ Madde 9- Banka 2499 Sayılı Kanun ru*vjnlenne gore kayrtlı sermaye seterrını kabd etmç ve Sermaye Piyasası KuruKjV«jn 06 12 1990 tanh ve 907 saytlı ızmyle bu sısteme geglmştır Bankanın kayıtlı sermayesı 30 000 000 000 000 (OTUZ TRILYON TL) olup herbın 1 000 (BIN TL) rübarı degerde 30 000 000 000 (OTUZ MLYAR ) paya bölunmustur Bankanın çıkanlmıs sermayesı tamamen odenrms 5 500 000 000 000 (BEŞTRİLYON BEŞYUZMLYAR TL) olup tamamı nama yazılıdır Bunlardan I-Herbın (1 000) TL röban degerrj (1 000 000) adet hsse lA) gnlıu, II- Herbın (1 000) TL rtıban degerdi < 5 499 000 000ı adet hısse de (B) grubudur Yönetım Kurulu Sermaye Piyasası Kanunu hukumtenne uygun olarak gerek gordugu zamanlarda rtıban degerde veya rtıban degenn uzennde Nsse senerj ıhraç ederek çıkarılmış sermayeyı arttırmaya ve hısse senetlennı bırden fazla payı temsıl eden kupurler hal nde bırleşttrmeye yetkılıdır Ancak gkanlan hsse senetlen tamamen satılarak bedellen odenmedıkı;e yera hısse senetien gkanknaz Yönetım Kurulu ayrıca Hısse Senedı sah plerımn yenı hısse sened alma haklarını sınırlandırmaya karar vermeye yetkılıdır Hısse senettenntn nakıt karşılığında gkanlması tamamının nama yazıl" olması ve butun hrsse senetlenntn Menkul Kıymetler Borsası na kote edilmesı sarttır Bankanın htssedar saysı ve hıssedarlann sahıp olatvlecekler rasse sayıs ıle kjrlı olarak Bankalar Kanunurun ılgHı hukumlen gizonunde bulunduruKjr Y1Nİ METtN BANKANIN SERMAYESI Madoe 9- Banka 2499 sayılı Kanun hukumtenne gore kayıtlı sermaye sıstem kabul etmş ve Sermaye Piyasası KuruKrtxınO6 12 \990 tanh ve 907 say* amyte bu sısteme geglmştn Bankanın kayıtlı sermayesı 100 000 000 000 000 (YUZTR1LYON TL) olup herbın 1 000 (BIN TL) rrjban degerde 100 000 000 000 (YUZMLYAK) paya bolunmustur Bankanın gkanlnnş sermayesı tamamen odenmtş 16 500 000 000 000 (ONALTITRILYONBEŞYUZMLYAR TL) olup tamamı nama yazılıdır Bunlardan I-Herbın (1 000) TL rtıban degerde 1 000 000) adet hsse (A) gnjbu II- Herbm (1 000) TL ıtfoan degerdi (16 499 000 000) adet hısse de (B) grubudur Yöneüm Kurulu Sermaye Piyasası Kanunu hukumlenne uygun olarak gerek gordugu zamanlarda ıtıban degerde veya ıttoan degenn uzennde hısse senedı ıhraç ederek, gkanlmış sermayeyı arttırmaya ve hısse senetJeınnı bırden fazla payı temsıl eden kupurter halinde bırtestjnneye yetkıhrjtr Ancak gkanlan hsse senetlen tamamen satlarak bedellen odenmerikçe yer» hısse senetlen gkanlamaz Yonetım Kurulu ayrıca Hısse senedı sahıpiennm yenı htsse senedı alma haklannı sınırlandırmaya karar vermeye yetkılıdır Hısse senetlennın nakıt karşılığında gkanlmas. tamarmnın nama yazılı olması ve butun hısse senetlennın Menkul Krymetter Borsası na kote erjlmesı sarttır Bankanın hıssedar sayısı ve Nssedarların sahıp olabılecekierı hısse saytsı ıle ılgılı olarak Bankalar KanunuVtun ligılı hukumlen gozönunde bulunduruiur DEMİRBANK ANKARA PAZARI YAKUP KEPENEK ... Yorum Eğerolaylar gelışmelerveolu- şumlaryorum tutmayacak kadar akıldışı ıse yorum yapamazsınız Yalnızca, yorum dersınız • • • Işleyenı bulunmayan cınayet- ler (İBC) ve gozaltında olumler sorununun yetkılılerce sureklı ola- rak çozumsuz bırakılmasını ve bu konudakı akıl almaz toplum- sal duyarsızltğı, tum gucumle kı- nıyorum Adalet bakanlannın eskısıyle yenısıyle, sahte belge duzenlet- melennı ve gunlerdır kamuoyun- da tartışılmasına karşın bu ko- nuda hıçbıraçıklamayapmage- reğı duymamalarını, hak dağıt- ması gereken kımı yargıç ve sav- cıların yolsuzluk batağına bat- malarını, yıllarca sonuçlandırıl- mayan duruşmalan ve de ceza- evlennın mafya babalannın at oy- nattığı yatak odalarına donuştü- rulmesını ve aynı anda ışkence odalarında gençlerın yukselen çığlıklannı duymayan yargıyı, ın- sanlık ve adalet kavramları açı- sından gerçek bıreryuzkarası sa- yıyorum Çocuklara ve gençlere ınsanlık dışı ışkence yapabılen ya da yasal yollardan hak ara- yanları acımasızca coplayan ka- mu gorevlılennın, gecelen nasıl uyuyabıldıklennı ve her ayın 15'ın- de bu halkın verdığı vergılerden nasıl maaş aldıklannı açıklaya- mıyorum Gen kalmışı ılerı gıtmışıyle, es- kı komunıstı yenı faşıstıyle, yanm ya da tam dıktatoıiuk veya de- mokrası olanıyla, Latın Amerı- ka'dan Uzak Asya ya, Guney Af- nka'dan Kuzey Denızı netum ul- kelerde enflasyon oranının tek basamaklı sayılara çekılmesıne karşın yıllardır bu ulkenın ınsan- lannı enflasyona ezdıren ulke yo- netıcılennın yetersızhğını, bırtur- lu bağışlayamıyorum Aç ve açık kalmamak ıçın /ş arayan gençlennı ışsız bırakan, gelır boluşumundekı aşın bozuk- luğu gıderecek hıçbır polıtıkayı gundeme getırmeyen, ulkenın kamuya aıt uretım bırımlennı el- den çıkaran, buna karşın ogret- menlere yapılacak yuzde 18 do- layındakı maaş artışı ısteklen bı- le IMF engelıne takılan ulke yo- netıcılennın, dış polıtıkada ulu- salcı söylem tutturmalannı ıçenk- sız bır susleme olarak goruyo- rum Suç ışledığı konusunda kesın bulgu ve belgelenn varlığına kar- şın atama ıle gelen ust duzey ka- mu gorevlılennın yerlennde kal- malanna; katıl ve hırsızların yar- gı onune çıkanlmamasına ve bun- lardan kımı toplum kesımlenn- ce gurur duyulmasına, tek soz- cukle, katlanamıyorum Cumhurbaşkanı nın yakınla- nndan bınnın, bırkamu bankası- nın eskı genel mudurunu ışye- nnde saklamasından (Hurnyet, 7 Mart) bır başkasının da yıne ka- mu bankalarından kredı almala- rındakı golgelı ışlemler yapılma- sına neden olmasından {Cum- hunyet, 9 Mart), bır yurttaş ola- rak, utanç duyuyorum Oncaya- yına, kamuoyu ıstemıne hazır- lanması aylarca suren raporlara karşın hıçbır Susurluktutuklusu- nun kalmamış olmasını, TBMM'nın onanmı sırasında ya- pılan ve anlaşılan kuçuk bır bo- lumu açıklık kazanan yolsuzluk- lann ustunun ortulmesıyle bağ- lantılı buluyorum Yazı ve yorumlarını ya da bu- lunduklan konumu bır çıkar kar- şılığında satanlardan, ellerınde- kı TV radyo ya da gazete koşe- lennı bu amaçla kullananlardan, yanlışolduğunu bıle bıle bellı bır goaışu yuzlen kızarmadan ka- muoyuna şınnga edenlerden tek sozcukle tıksınıyorum Okul çağındakı çocuklann kav- şaklardadılencılık tamırhaneler- de ağır ışçılık ve koylerde çoban- lık yapmalarını yıllardır gormez- lıkten gelen duzensızlığe kadın- lann koleleştınlerek ıkıncı sınıf bır duruma getınlmesı surecıne ısyan edıyorum TBMM'dekıfums/ya- sal partılenn demokrası ıstekle- nnı uygun bularak destekleme- lerıne karşın memurların, toplu ış sozleşmesı ve grev hakkı ıçeren bır sendıka hakkı elde etmelen- nın engellenmesını, geleneksel sıyasal ıkıyuzluluğun yenı bıryan- sıması olarak algılıyorum • • • Bu noktalara ayrım çızgılen bellı olmayan, ınışlı çıkışlı karayol- lannda canavarlaşan surucule- nn can alışlannı yetkılılerın du- yarsızca ızlemesını, bır turlu du- zene sokulmayan hastane kapı- lannda sağlık ya da emeklı ma- aşı kuyruklarında ekmek bekler- ken gelen olumlerı mafya oyun- lanyla rant talanı yapılan kentsel kamu arsalarını ve acımasızca yağmalanan doğal, tanhsel ve sanatsal değerlen ekleyebılırsı- nız Yorumlanntz yıne de bıtmez Ctysasağlıklı yorum yapabılme- nız ıçın yukanda yazılaniann var- lığı değıl yokluğu, yanı yıllar on- cesınden aşılmış olmalan gere- kırdı Tum bunlara karşın ısrarla ve ınatla yaşıyorum dıyebılmenın ozel bırtadı mı var? Kuşkusuz yok, yıne de bu 60 mılyon, bır turlu bu cehennem koşullarını dönuş- turuyorum dıyemıyor DÜNYA EKONOMİSİNE BAKIŞ / ERGÎN \ILDIZOĞLLJ LOVDRA Amencan Meat Institu- te (Et Urunlen Uretıcılerı Dernegı) yonetıcılennden J. Patric Boyle, Tarım Ba- kanı nayazdığı "/mdaf'mektubu- na "Güney Kore'ye et dışsatı- mımızda cıddı bır knz gelışıyor. Birkaç hafta once sığır, domuz, kumes hayvanlanyla, bazı bah- çecilik ürunlerı dışsatımına ıliş- kin olarak açılan GSM kredılen- nin hepsı tukendı" dıyerek başlı- yordu Patric Boyle "Halen 200 konteyner sığırın, domuzun Ko- re'ye satılmayı" bekledığını bıldır- dıkten sonra mektubunu "ek GSM kredilerini kullanıma sunmanızı sizden acılen ıstıyorum" dıyerek brtırıyordu (Amencan Meat Istıtu- te, 23/01/98) ABD'nın 1998 malı yılı ıçınde yapması beklenen tanm (buğday yağlı tohumlar derı, kose- le urunlen de dahıl) urunlen dışsa- tımının aralıkta yapılan projeksı- yonlarının 1997 yılının yuzde 2 al- tına duştuğu goz onune ahnınca (National Agricultural Statistics Service, tarım dışsatımı Şubat 1998) Patnc Boyle nın et dışsatı- mına ılışkın saptamalannın tum ABD tanmı ıçın geçerlı olduğunu duşun- mek olası ABD bu krızı GSM kredilerini hızla genışleterek aşmaya çabalı- yor Nıtekım GSM-102, GSM-103 kredılennde, aralıktan bu yana hız- h bır artış var 1998 yılı ıçın açılan GSM kredılerı şımdıhk şoyle Gü- ney Kore toplam 1 milyar dolar, Malezya ek 100 mılyon dolar, En- donezya ek 150 mılyon toplam 400 mılyon dolar Filipinler ek 80 mıtyon dolar, Tayland 100 mılyon toptam 300 mılyon dolar (M2 Press WIRE, 20/02/98), Turkıye 250 mıl- yon dolar (Cumh. 25/2/98) GSM kredılerı, ABD kaynaklı, ulusiararası malı sermaye açısından neredeyse bır taşla uç kuş vuruyor (1) Çokuluslu tarım ve hayvancılık uretım ve dışsatım şırketlen elle- nndekı malı rakıplerıne gore (orne- ğın AB'ye) daha kolay satıyorlar, (2) ulusiararası bankalar ellerınde- kı fonları garantıh kredı olarak de- ğerlendırmeye sokuyorlar (3) ABD tarım uretıcısı kureselleşmenın olumsuz etkılerınden korunmuş oluyor Tabıı denebılır kı "Olsun.. biz de bundan büyük kazanç sağlıyoruz ya. Tüketicimız dü- şükfryattan gereksinımlerini kar- şılayabilecek..." Küreselleşme ve tarım d) Ne kı, GSM kredılennı daha uzun surelı eğıhmler bağlâmında, dığer bırdeyışle tanma dayatılan küresel- leşme dınamıklerı açısından goz onune ahndığında, aynı ıç rahatlı- ğıyla savunmak kolay değıl Daha once bırçok kez tartışmış- tık, küreselleşme eğılımlen 1970'ler- de, once dovız, arkasından da kre- GSM sunarak, ulke ıçınde dı (dışsatım fi- nansmanı da- hıl) pryasalann- da başladı Sermaye bırı- kımının, ulusal ekonomı ıçın- de duzenlen- mesme dayalı tarzı merkez ulkelerde 1970'lerde bır krıze gırınce, merkez ulke- lerden mal sermaye ıhra- catı hızlandı Bu sureç ıçın- de knz, 1982'de bır "öorç krızıne' çarparak az- GSM kredileri, azgelişmiş ülkelerin sömürülmesinin yeni yöntemi. (eko sısteme uygun olup ol- madıklanna bakılmadan) rthalatının art- masına paralel yaşandı Go- runuşte, gelış- mekte olan ul- kenın tarımı teknolojı yo- ğun u r etıme geçıyor çağ atlıyordu An- cak bırçok araştırmacının vurguladığı gı- bı "Bu, ger- çekte, ulusal tanmın, ol- gunlaşan bir gehşmış ulkelerı de kapsayacak şekılde genışledı 1970'lerde malı sermaye, bu sefer ulusiararası - malı sermaye olarak hem de krızın kendı ışlem alanında ulusiarara- sı çapta duzenlenmesıne ılışkın projelennı dayatacak bır guçte ye- nıden ortaya çıktı (Andreff, F. 1984) (2) 1980'lerde ulusiararası knz yo- netımı, malların malı sermayenın ulusiararası dolaşımının serbest- leştınlmesı. yabancı yatınmların ko- laylaştınlması ulusal ekonomılerın duzenlenmesının aracı olan kamu ışletmelennın malı sermayeyedev- redılmesı (bu yolla deger transferı yapılarak desteklenmesı) yoluyla gerçekleştırılmeye çalışıldı Ama konumuz açısından en onemlısı IMF veDünya Bankası nın azge- lişmiş ulkelere tum ulusal kaynak- lannı borç odemeye ayırmaları ıçın yaptığı baskıdır Azgelişmiş ulkeler ekonomılennı ıçdınamıklenvetop- lumsal dokuları goz onune alınma- dan tanm ve sanayı uretımlennı, do- vız gelırlennı arttıracak boylece de borçlarını odeyebılecek tarzda ye- nıden bıçımlendırmeye zorlandılar IMFreçetelerının 'aşırı borçlan- ma knzını" çozemedıklerı gıbı III Dunya'da kırsal yapılarda nasıl yı- kıma yol açtığını Afrıka'dakı açlı- ğın arka planını hazırladığını daha once bırçok kez konuştuk IMF nın yapısal uyum programları buniarı destekleyen teşvık kredılennın de basmcıyla tanm alanlannı esas ola- rak dışsatımı hedefleyen ürunlerı uretmeye yonlendırdı Bu dışsatı- ma yonelık teşvık edılen urunler, çoğunlukla gehşmış ulkelerde uc- ret malları ureten sanayıde gırdı olarak kullanılan urunlerdı Bu do- nuşum, ÇUS'lenn doğrudan yatı- rımları tarım makınelennın, gubre haşarat ılaçlarının yenı tohumların iç pazara dayanan modernizas- yonu olmaktan çok, ulusiarara- sı sermaye devlerının uretim ve tuketım surecının kâr arttıncı bir bıleşenı oluyordu" (Mc Michael, 1992) (3) Aynı surecın bır parçası olarak, azgelişmiş ulkelerde tarım ve hay- vancılık urunlerının dışahmında ko- rumalar kalkacak dışalım serbest bırakılacak ve hatta (GSM, 102 ve 103 gıbı ıhracatı teşvık kredıleny- le) hızlandınlacaktı Bu yolla gehş- mış ulkelerde gorece çok yuksek bır verımhlıkle ve genış çaplı olarak uretılen tahıl ve hayvancılık gıbı te- mel besın ürunlerı azgelişmiş ulke- nın ıç pazarına gtnyordu Bu arada. soz konusu ulkelerdekı tuketım eğı- lımlerı de merkez ulkelenn uretım dınamıklerıne gore yenıden şekıl- lenecektı Artık, her turlu devlet desteğın- den ve ulusal duzenleme mekanız- masından mahrum dunya pazarı karşısında küreselleşme adıaltın- da korumasız bırakılmış yerel ure- tıcı Karl Polanyı nın (4) daha 1950'lerde ongorduğu gıbı hızla yıkıma zorlanacaktı "Ulusiarara- sı serbest ticaret eğer kontrol edilmezse, giderek daha fazla tanm üreticısını ortadan kaldınr" 1957) Boylece, daha dune kadar kendıne yeterlı besın uretebılen ul- keler, giderek net besın dış alımcı- sı hahne gelıyor, yerel tuketım ulu- sal ekonomının değıl çok az sayı- da dev şırketın egemen olduğu ku- resel pazann dınamıklenne tabı olu- yordu Artık çok genış bır tanmsal nufus yoksullaşarak şehırtere. hat- ta dış ulkelere goç etmeye başla- yacak. gehşmış ulkelenn elıne de, besın/ucret mallannın fıyatını ve su- numunu kontrol etmek gıbı yenı ve guçlu bır sılah geçecektı Ne kı dovız yabancı sermaye gınşını hızlandırmak, ucuza dışalım lumsal muhalefetı kontrol altında tutmak gıbı kısa do- nemlı çıkariann peşınden gıden hu- kumetlerı bır surprız beklıyordu Bunlar çok geçmeden kendılerını şehırtenn varoşlarda toplanan ışsız- lenn, yoksullann tehdıdı. sık sık ka pıya dayanan dovız krızlenyle de- valuasyonlardan dolayı, başlangıç- takı ucuz dışalım olanağının hızla azaldığı, enflasyonun tekrar "tava- na çarpmaya" başladıği (mıllıyetçı, dmcı vb sıyası hareketlerın yuk- seldığı) bır ortamda buldular Kısa dönemde kâr, uzun dönemde yıkım... "Asya Kaplanlan"nda olduğu gıbı, ucuz dışalım tarım urunlen ıle desteklenerek katlanılır kılınan du- şuk ucretler. knz ıçınde. buyuk de- valuasyonlann fiyatlan hızla yukselt- mesıyle dayanılmaz hale geldıler Halk ve ışçıler açlık sınınna yaklaş- tikça, knz sıyası bır boyut kazan- dı Özetle garantılı olduklan ıçın çok olurrHu koşullarda açılan GSM kre- dılen adeta oltaya takılmış bır yem ışlevı ustlenebılıyor ve kısa do- nemlı kazanç durtusuyle hareket edenler, buna takıhyor Boylece GSM kredılerı uzun do- nemde, yıkıcı etkılereyol açan, ta- nmda küreselleşme eğılımını guç- lendırebılıyor Soaın, tek başına, GSM kredı- lerınden değıl, bu kredılerın açıldı- ğı ulusal, ulusiararası ekonomık ortamdan, bu kredılen de kullana- rak, merkez ulkelenn, (ozellıkle ABD'nın, ulusiararası malı serma- yenın çıkariarı yonunde) yenı bır ulusiararası ışbolumu dayatjlmasın- dan, bunu kolaylaştıran, "serbest pıyasa" koşullarından kaynakla- nıyor (1) Daha ayrıntıh çozumlemeler ıçın Raynolds, Myhre, Mc Mic- hael, Carro- Rgueroa (1993) "The New Internatıonalısatıon ofAgn- culture " Wohd Development, cılt 21, no 7 sf 1101, Revıew oflnter- natıonal Polıtıcal Economy Cılt 4, no 4 (1997) ıçındekı Neil Ward& Reider Almas; Mc Micael, P.; Goodman, D.; Busch, L& Juska, A. makalelen (2) Andreff, W. (1984) "THe In- tematıonalızatıon ofCapıtal" Ca- pıtal and Class (3) Mc Michael, P. (1992) "flet- hıngkıng Comparatıve analysıs ın a post developmentalıst contetct" Internatınoal Socıal Scıence Jo- urnal cılt 133sf 351 (4) Karl Polanyı (1957) The Gre- at Transformatıon The Economıc and Polıtıcal Ongıns of our Tıme Boston