Katalog

SAYFA CUMHURİYET 15MART1998PAZAR 10 PAZAR KONUGU 27Mayıs ihtilalinin önde gelen isimlerinden eski Kurmay Yüzbaşı Numan Esin le görüştük 'Asker eskisinden daha demokrat'tS LJI\ LJıŞ 12 Mart 1971 askeri müdahalesinin üzerinden tam 27 yıl geçti. Bu 27 yılda köprülerin altından çok sular aktı. 27 Mayıs 1960, 12 Mart 1971, daha sonra da 12 Eylül 1980 müdahalelerinin bütün parametreleri değişti. Sivil halk, daha çok demokrasi ister oldu. Askerler bile değiştiler. Öyle ki Türkiye, geçen yıl bir de 'post-modern' darbe atlattı. 12 Mart 1971 askeri muhtırasının bu yıldönümünde, 27 Mayıs ihtilalinin önde gelen beyinlerinden ve 12 Mart'ta tutuklanıp çok ağır işkence gördükten sonra beraat eden eski Kurmay Yüzbaşı Numan Esin'le konuştuk. Esin'in şu sözleri bize çok çarpıcı geldi: "Darbeler halkı eğitti, yetiştirdi. Hatta o kadar eğitti ki askerler de daha demokrat oldular. Türkiye "nin artık askeri darbelerden alacağı hiçbir şey yok. Parametreler değişti." SÖYLEŞİ LEYLA TAVŞANOĞLU ~ 12 Martmuhtırasına zemin hazıHayan parametreler bugün çok değişti. Nasıl bir süreç- ten geçilerek bu parametrelerin değiştiğini anla- tır mısınız? EStN - Türkiye'yi 12 Mart'a getiren paramet- releri hattrlayalım. Bunlar, 27 Mayıs ihtilalinin hedeflerine ulaşamaması görüşü ve bu görûşün etkinliğiydi. Bunlan şöyle açabiliriz: 1961 Ana- yasası'nın getirdiği özgürlükler güvencesi altında Türk toplumu daha önce yaşamadığı bir fikir can- lılığı içinde yeniden yapılandı. Her iki dürtü için- de 27 Mayıs'a karşı olan AP iktidannı hedef alan çok yoğun bir siyasal mücadele yaşandı. Bu mü- cadele içinde azgelişmiş ülkelerin kalkınrna teori- si olarak geliştirilen yeni görüşler orduyu etkiledi ve ordu içinde bu görüşler oluştu. Karşıt görüşler- de olanlarla gizli mücadele başladı. Bu mücade- leler sonunda 12 Mart muhtırasından önce devrim- ci bir birikimin sonucu olarak 9 Mart girişimı ve buna karşıt olarak da 12 Mart oluşumu yaşanmış- tı. 9 Mart, 27 Mayıs'ın yeni bir hamlesiydi ve 27 Mayıs'tan sonraki devrimci birikimin çıkış yoluy- du. Bu girişim karşıt görüşte olan 12 Mart'çı ham- le tarafindan boğuldu ve 12 Mart adeta 27 Mayıs'ın rövanşı haline geldi. 27 Mayıs'çı asker ve sivil bı- rikim tasfiye edıldi. Birçok aydın işkence altında hapishanelerde çürütüldü. 1961 Anayasası özgür- lükler yönünden budanarak siyasal yaşam yeniden düzenlendi. 12 Mart'tan sonraki süreçte Türkiye'deki dev- rimci potansiyel tasfiye edilerek buna karşıt olan karşıdevrimci güçler de desteklenerek sivil toplum örgütleri arasında bir denge kuruldu. Bu iki karşıt güç birbirine kırdınlarak Türkiye 1970'li yıllann sonunda bir terör ve antiterör atmosferine getiril- di. Bundan da 12 Eylül yaratıldı. 12 Eylül süreci Türkiye'de bu kez hem devrimci, hem karşıdev- rimci güçleri ezerek, depolitize edilmiş bir halk ve gençlik hedeflendi. Gerek 12 Mart, gerek 12 Eylül olaylan Türki- ye'de ordunun 1961 Anayasası'nı ve onun getir- diğı özgürlükler demokrasisini zedeledi; ortadan kaldırdı. 1982 Anayasası. Türktoplumünun demok- rasi idealine aykın olan bir anayasa olarak hâlâ ge- çerlidir. Siyasal partiler ve önder kadrolan. de- mokrasinin teminat kurumlannı ve en başta da ye- ni bir anayasayı vizyona getirmek mecburiyetin- deyiz. Aksi halde kaçınılmaz olarak, 28 Şubat'la- nn daha da şiddetıni arttırarak sahne alacağı gö- rülmektedir. Bu nedenle sivil önderlik kadrolan. geçmişteki hatalannı tekrarlamamalıdırlar. De- mokrasinın geliştirilmesi için inisiyatif almalıdır- lar. Avrupa Birliği ve sivil demokrasi, insan hak- lan gibi AB'nin ortaya koyduğu normlara uygun olarak demokrasimizin noksanhklannı hızla gider- meliyız ve Meclis içinde yeni çözümler üretmeli- yiz. Bugünün parametresi budur. Bugün paramet- reler çok değişti. Türkiye daha demokratik oldu. Aykın yasalara rağmen Türkhalkında demokrasi azmi daha çok gelişti. Halk demokrasiye daha çok alıştı. zeni, Türk Cumhuriyeti'nı şeriat düzenine karşı ko- rumak. Burada doğru olan bir şey var. Cumhuri- yet rejimi laık temelleri korunarak götürülmelıdir. Devrim de burada kendisini korumalıdır. Yasalar da devrime o şansı vermiştir. O zaman. siyasal güçleri yasalarla sınırlı faaliyet içinde tutturmak lazım. Bunun için askerin ille sahneye çıkıp bunu anons etmesine lüzum yoktu. lşte. burada sivil de- mokrasinin zayıf taraflan ortaya çıkıyor. • • • • • Peki, sivil demokrasi sizce neden bu ka- dar zayıf? - Siyasi partiler daha iyi organize edilmemiş, li- derlik kadrolan hâkım... • • M M Ama her darbede bu siyasi partiler ka- patıldı, hep darbeler yediler. Çelmelendiler... - Onlann da zaran oldu. Şeriat endişesiyle RP kapatıldı, yenne Fazilet Partisi kuruldu. Bu deği- şiklikten nasıl bir sonuç çıkacak? Fazilet Parti- si'nin kadrosu, Türkiye'de sivil demokrasinin ni- metlerinden yararlanarak tekrar iktidar olmayı planlıyorsa. daha önceki iktidannda düştüğü ha- talara düşmeyecek bir siyaset programı uygulama- lıdır. Türkiye'de ciddi bir devnmci birikim oldu- NUMAN ESİN7929. Biga doğumhı. Harb Oknlu ve Harb Akademisi'ni (1959) bitirdi. Kıtnnavritbaşı olarak, 27Mayıs 1960 darbetini yapan Milli Birlik Komitesi içinde yer aldı. 13 Kasım 1960da Mılli Birlik Komitesi 'nden tasfiye edılen 14 'lerden birisi olarak Madrid Bihvkelçiligi Müşavıriiğı ne gönderildi. 1963 te is havatma atıldı Esin Şirketler Grubu'nukunlu 1965'te Alparslan Türkeş liderliğindeki CKMP've katılarak genel baskan yardıması oldu. Göıiis ayrılığ! nedenıyle 196'depanıden istifa etti. 12 Mart 1971 müduhalesmm hemen ertesinde tutııklanarak lOayhapis vattı. Mahkemede beraat etti. 1976-78 arası Vataııgazetesini çıkanh Şımdiki halde Esin Şirketler Gnıbu 'nıın kunıcusu olarak çalışmalarını sürdiinh or metresı de bu . Bu kadar v aşamdan. bu kadar de- neyden sonra çok açık bir bıçımde anlaşıldı ki as- keri müdahalelerle demokrasıyı korumak \ e ya- şatmak mümkun olmuvor. Bu çok açık seçikme>- danda. Bugun Türkıve'de demokrasinin korunma- sı için de asken bir mudahalenın beklenmesi ka- dar çelışkılı.paradoksal bir ola\ olamaz. 1960ola- \ında Türkiye çok tecrübesızdı. Böv le şeyleri uzun yıllaryaşamamıştı. Bızlerıdealısttık. Clkemıze, hal- kımıza. ulusumuzahızmetetmekıstıvorduk. Ken- dimizı \e mesleğımızı feda ederek kendımızı bu olaylann ıçine artık. Gerçekten hem mesleğimizi kaybertık. hem de birçok şevımızden olduk. 13 Kasım olayı \ar. 141erden bıriM olarak anlatıyo- rum. Adeta koparıldık. sürgune yollandık. Çok genç yaşlarda sürgünler. ı;,keneeler. hapısler yaşa- mış bir ınsanım ben Beni iş ha> atımdaki dinamık- ler\enıden \arattı. Peki, siz neden politikaya atılmtyorsunuz? - Bu soruvu bana çok soran oldu. Ben de kendı kendıme sordum Polnika bir vasat meselesi. Ya da vasatın altında bir mesele mi? - Doğru özetledınız. Türkıv e'de sıv ası partiler ya- sası. ıdealıst; fıkn. ınancı. dü^üncesi olan ınsan- lann hizmet vermesınemaalesefekenşlıdeğıl.Bır lıder kadrosu oluşmuş: sıv ası partiler o lider kad- rosunun diktasi altında. Yanı sıv ası partılerin ıçın- de demokrasi yok Lıder ne der^e o oluyor. Eski- den adaylıklann tespıtınde bir derece>e kadar bir hayli demokrat \öntemlerkullanılıyordu Demok- rat Parti'de de. Cumhurivet Halk Partısı'nde de bu böyleydı. 1950-60 arasında. mılletvekilı adaylan- nın tespıtınde hderlerın ıstekleri. ağırlıklan son- radan gelivordu. Örgüt tnılletvekılı adavlarını ta- >in edıvordu \e si\ası partılerde çalışan ınsanlar daha ıvı verlere gelebilivorlardı. Yani. lıdere rağ- men gelebilİNorlardı. Ama zamanla Demokrat Partı güçlendikçe lıder kadrosu daha çok ağırlığı- nı gösiermeve başladı. Cumhurivet Halk Partisi ıse Darbelerin deneyiminden geçtiği için mı! - Darbeler halkı eğitti, yetiştirdi. Hatta o kadar eğitti kı askerler de daha demokrat oldular. Prus- ya ordusu nasıl değiştiyse Türkiye Cumhuriyeti or- dusu da değişecek. Halk değişiyor. Halk eski halk değil ki... Türk ulusu hızlı gelişme geçiren bir ulus. Kuş- kusuz başanya gidecek bir ulus. Daha çok demok- rat, daha çok ilerici olmak durumundayız. Ben bu- na inanıyorum. Türkiye'nin artık askeri darbeler- den filan alacağı hiçbir şey yok. Parametreler de- ğişti. Wammm 28 Şubat 1997'ninpost-modern darbe olduğu söyleniyor. Bugörüşekatılıyormusunuz? - Yanlış da değil. Ama orada konu şu: Laik dü- ğunu, laik devlet yanlısı büyük bir halk kitlesinin bulundugunu bilmelidir. Sen, yüzde 20 oyla ikti- dara geleceksin. Türkiye'yle istediğin gibi oyna- yacaksın. Olmuyor, işte. Oynatmadılar. Uzak bir ihtimal de olsa bunlar yeniden seçimle iktidara geleceklerse. geçmişteki hatalannı düzeltecek bir siyaset programı uyguladıklan takdirde ve Türki- ye'nin AB'yle olan ilişkilerinin gelişmesinde de demokrat zihniyetli insanlar olarak onun nimeti- ni de anlarlarsa Türkiye'ye büyük hizmet ederler. Türkiye, böylece ılımlı bir yoldan geçerek bu so- runu da çözmüş olur. • • M l 5ı'z 12 Mart muhtırasının verilmesinden bir süre sonra gö'zalnna alındımz- Neden? - Evet. Meşhur Ziverbey Köşkü denilen yerde 14 gün tutuldum. Ordudaki devrimci hareketi çöz- mek amacıyla benimle başladılar. Benim arkam- dan bazı kişileri daha çektiler. Ama sadece beni mahkemeye çıkardılar. On dört gün işkence altında kaldım. Ondan son- ra mahkeme>eçıkanldım. ıaamıalebıvleyargılan- dım. Ama benden sonra ıçerı alınan. ıçlerınde emeklı Tümgeneral Celil Cürkan'm da bulundu- ğu arkadaşlar bırakıldılar. Onlara fazla işkence ya- pıldığını da sanmıyorum. Peki, siz neden 2? Mayıs harekerinde yer aldınız? ESİN -Gençtim. demokrattım. Çok ılen görüş- lerim \ardı. Onlan ülkemize getırmenın arzusun- daydım. 2^ Mavıs'ta kurma> bir >üzbaşı\dım. Harb Akademisi'nı çok parlak derecelerle bitırmış- tim. Aynı zamanda bıraz hukuk. bıraz da felsefe eğitimı almıştım Kendımi adeta böyle bir gelece- ğe hazırlamıştım. • • • • • İyi de sizce demokrasi sorunıı askeri dar- belerle çözülebilir mi? -Çözülmediği zaten ortaya çıktı. Siz. paramet- reler. dıyorsunuz ya. Bugünün en önemlı para- bıraz daha farklı bir yapılanmanın ıçıne gırdı. Es- kının Mıllı Şefı İsmet Paşa belkı Demokrat Par- tiye karşı mücadelesinde demokrat dövızlerkul- lanmak zorunda kaldı Daha '-onra CHP Ortanın Solu. Ece\ıt hareketını ya^adı, bir e\nm geçirdı. Bırde \Pola\ı \ar. \Pola\ı RagıpGümüşpala'nın ardından bir lıder. >anı SülejmanDemirerı >arat- tı. Yebu Süle\nıan Demırel ogun bııgündür sıva- sette. Özetlemek gerekırse. siyasi partılerin ıçm- de demokrasi olmadığı ıçın ıdealıst, ülkeye hizmet etmek isteven ınsanlar bir çıkmazın ıçındeler. Sı- \ası partiler. bıraz da çıkar gruplannın amaçlan- na göre ^ekıllenı\orlar. \onelı>orlar. • ^ • • H 12 Mart'm Türkiyeye verdiği zararlar, 12 Eylül'dedevam etti. Bugerçeklerin bilinmesi- ne karsm, sizce hükümetler neden darbe kosul- larının üstesinden gelemediler? -Hükümetler. bu darbelen önleyecek önlemle- ri alamazlardı. Çünkü sı\ası pariıler zaten kendı içlerinde demokrat değıller. Bakın.SülevmanDe- mirel'in bütün amacı 1961 Anajasasfnı \ok et- mektı Başbakan oldu. •'LTke bu anayasayla idare edilemez" demeye başladı. Oysa 1961 Anayasası, Türkı\e'nın en demokrat. en ilen özgürlükler ana- yasasıdır. Bence 27 Mayıs'ın en büyük başansı- dır Ama Süleyman Demırel başbakan olduğu gün- den ıtıbaren anayasayı değiştirmek ıçın elinden geleni yaptı ve Türkiye 12 Mart'a geldi. llk ana- yasa değişıklığı 12 Mart'ta oldu. Arkasından 12 Eylül gelınce detamamıyla ortadan kalktı. Bunun üzerine de 1982 Anayasası gibi geri. dünya \e Tür- kiye ölçülen içinde son derece yetersiz. antıdemok- ratık bir anayasa ortaya çıktı. Bakın. 1982 Anaya- sası'nın üzennden 15 yıl geçtı. Iki-üç yılı. hadi dı- yelim Kenan E>ren dönemıydi. Kenan Evren gıt- tı. siyasi parti önderlen geldi. Neden bu anayasa- yı değiştirmivorlar? • • • ^ ^ Geçenyıl, Almanya 'dayayımlanan haf- talık 'Die \\elt'dergisinde Türkiye'yleilgilibirya- zı çıktı. Oyazıda şöyle bir görüşeyer veriliyordu: "Türkiye Cumhuriyeti ııi kuranlar, askerlerdır. Askerler, bugün o nedenle doğal olarak kendile- rini Türkiye Cumhurivetı 'nin sahibi olarak görü- yorlar." Siz bu görüşe katılıyor musunuz? - Bunun cevabı gayet basit. Almanya'yı birleş- tıren Prusyadır. Prusya geleneğini, genelkurmayı ve ordusuyla oluşturmuştur. Alman ordusu. Prus- ya'nın da Alman devletınin de kurucusudur. Al- man) a çeşıth deneyler geçırdikten \ e iki savaş ya- şadıktan sonra bugün artık demokratik bir ülke haline gelmıştır. Demek ki halk. halkla birhkte or- du bir e\Tim geçınyor. Prusya'nin gelenekçı asker- ciliğinden \ola çıkan Alman birliği. nasıl bugün demokrat olabilmişse. Türkiye halkının da demok- rat olabılme şansı vardır. Bu hedef yakalanmak üze- redir \ e çok uzak da değıldır Bugün ordunun Tür- kiye'de gerçekten önemlı bir yen \ardır. ama or- dunun kendısı de siyasete pek teşne değildir. Si- yasete gırdıkten sonra çıkmasını biliyor. Toplum. bütün katmanlanv la. bütün önder kadrolanyla ken- dı sivil demokrasısıne sahıp olabildiğı ölçüdeTür- ki>e Çumhuriyeti'nın kurucusu olan ordu da ken- di asli yennı alır. Tıpkı Prusya ordusunun bugün Alman ordusuna dönüşmesı gibi bir olaydır. De- mokrasinin gelışmesıyle birhkte ülkenin ekonomik kalkınmasının da gerçekleştırilmesı lazım. Çünkü demokrasi bıraz da varlığın üzennden sağlanır. Sosv al adaleti \ e toplumun bütün katmanlanyla de- mokrasiye katılmasını sağlayabılmek. özgürlükçü demokrasiyı kurabilmek için özgürlüğü bütün yön- lerıyle organık bir olay olarak görmek durumun- dayız. Bugün hürriyet var, diyoruz. Var. ama ya- şama hürriyetı. fırsat eşitliği. ekonomik varlık ol- ması lazım. Temelde bir şeylerin olması gerekıyor. Bütün bunlarla birlikte görmelıyiz. Siz Süleyman Demirel'e çok ciddi eleş- ariler yöneltiyorsunuz, - Ben Süleyman Demirel'in en başanlı olduğu zamanm ilk başbakanlık dönemi olduğunu düşü- nüyorum. En büyük talihsizliği de en fazla hizmet ettiği dönemde başbakanhktan düşürülmesidir. Demırel. "Ben bu kadar hizmetettim. Beni başba- kanhktanniye attüar?" diye düşündü. Oysa önder- lenn halkından şikâyet etmeye hakkı yoktur. "Halk beni desteklemedi. ordu beni iktidardan aldı" de- di Ama Demırel gerçekten de halk tara- findan değil, ordu tarafindan iktidardan uzak- laştırıldL.. - Ordu onu aldı, ama yine ıstediğını yaptı v e or- du onu getırdı. $ımdı de o. kendine göre İsmet Pa- şa rollerını benımseyerek şubattan bu yana farklı pohtikalar güdüyor. tsmet Paşa oldu. çıktı. Ama İsmet Paşa ondan çok daha farklı bakıyordu olay- iara. I 5ı; bir gazete çıkarttınız. Adı Vatan 'du Seden bu gazeteyi çıkartma ihtiyacını duydunuz? - Hapisteyken gördüğüm işkence ve duyduğum acı, beni müthış biledı. Aynca ben gazetecılıği se- \erdim de Hapısten çıkınca, "Bir gazete yapaca- ğun ve bu gazetede mücadele edeceğün* dedim. Na- im Tirali de benım eski arkadaşımdı. \'atan'ı on- dan satın aldım ve üç yıl gerçekten onurlu bir ga- zetecılık vaptım. Ekonomik güçlükler olmasaydı o gazete devam edıp gidecekti. Türk basın haya- tında yeri olan bir gazeteydı. Bugün de ısım hak- kı bana aittir. Bakın. ben o gazetede 27 Mayıs'ta yaptığım gibi özgürlükler mücadelesi verdım. 1 Ma- \ıs 197 7 olaylannı sadece Vatan gazetesı 'Provo- kas\on' manşetiyle vermiştı. 12 Eylül sonrası pek çok devrimcinin dayısı... Dayımız NEJAT PARLAK. * _ , . — . - kaybeltik Âyien ALKAN • Sebtö MCAN • Göfaor-lsmoil ASİL . Zekeriya ÇELİK ^ I . Sabahoflin KOÇ • RliıÖĞRETMEN . Mustafa KAYAC1 met KAYA . Ertuijrul SA6BİLGE Tttocer SARPTÜNAL1. Hason YAVUZKARA* Hulusi ZEYBEL Erdoğen TATLAV • Nitnet DEMtR Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nin yayınladığı günlük D/Z//7? U d Z 6 v 6 Ülke sorunlarına ilişkin raporlartyla, araştırmalanyla, köşe yazılarıyla, tarafsız haberleriyle sıvıl toplumlann gazetesi. Düzenli okumak için abone olun. Tel: 0.212. 511 08 75 YUMURTALIK ASLİYE HITCL1K MAHKENIESİ EsasNo 1996'262 KararNo 1997'227 Davacı Hasan Batmaca tarafından davah Mustafa Çokuk alevhıne mahkeme- mıze açılan faız alacağı da- \asınm şapılan açık >argıla- masmda mahkememızce \e- rılen 25 12 199^ taııh. 1996 262 esas. 1997 227 karar sayılı ılam özetının da- \alı Mustafa Çokuk'ıin tum aramalara rağmen tehlıgata \arar açık adresı tespıt edı- İemedıfınden karar teblıg edılememış olduğundan hü- kum özetının ılanına karar \ enlmesı gerektıgınden. Da\acı Hasan Batma- ca'nın davah Mustafa Ço- kuk aleyhıne açtığı faız ala- cağı davasının kısmen kabu- lune. kısmen reddıne. "6.000.000 - TL tazmınatın da\a tanhınden ıtıbaren \a- sal faızı da\alıdan alınarak da%acıva \enlmesine. fazla- \a daır talebın reddıne daır hukum özetının Teblıgat Kanunu'nun2î maddesının \e devamı maddelen uva- rınca da\ alı> a ılanen teblığı- ne. ılan tanhınden ıtıbaren 15 gun sonra teblığ edilmiş sayılacaSı ılan olunur 26.2.1998 Basın: 10451 CumhuriYet kitap kulübü TAKSİM Sergi Salonu MARTAYİETKİNLİKLERİ SÖYLEŞİLİ İMZAGÜNÜ 18 Mart Çarşamba Saat:17.00-19.00 TEMA TÜRKİYE'Yİ SEVENLERE DUYURU! TEMA VAKFI DOĞA VE EROZYON EĞİTİM GEZİSİ Vakfımtz, Asorti Turizm ışbirliğiyle 21 -22 Mart 1998 tarihlerınde Kazdağı, Ayvalık, Bergama bölgele- rinde bir "Doğa ve Erozyon Eğitimi Gezisi" ger- çekleştirecektir. Yeryüzündeki Cennet ile Erozyon Canavan'nı bir arada görebilmek için bizi arayın... TÜRKİYE ÇÖL OLMASIN! Tel: (TEMA Vakfı) 0212 283 78 16 (pbx) 148'den Burcu Hanım ya da 129'dan Ufuk Bey Asorti Tunzm'den Tuba Hanım, 0216 418 05 00 Faks: 0212 281 11 32 Adres: Çayır Çimen Sokak Emlak Kredi Bloklan A-2 Blok Daire 6. Levent - Istanbul MUZAFFER BUYRUKCU okurlanyla söylesecek ve kttaolannı imzalayacak Adres: Istıklal Cad. (Aksanat Karşısı) Taksım Tel:252 38 81/82 SATILIK KLŞADASI kadınlar denizinde. deniz manzaralı iki vatak odası bir salon sarılık köşe daire Tel: 0256 633 24 33 Tatilinizi zehir etmeyhu kalbinimiz kontrol ettirin. TÜRK KALP VAKFI 79 Mayıs Ca Ho: 8 Şışlı ISTANBUL Te!- (0 212) 212 07 07 (pbx) 10 Haî Faks- (0 212) 212 68 35