Katalog

7ARALIK1998 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ / cumek@turk net 13 Gazete kâğıdı üretiminde artış • ANKARA (AA) - Bu yılın ekım ayında, sanayı maddelen üretiminde en buyuk artış gazete kâğıdı üretiminde yaşandı Ekım a> ında gazete kâğıdı uretımı, bır oncekı yılın avnı ayına gore yuzde 321 oranında artış gosterdı Tekstıl urunlennın üretiminde buyuk oranlı duşuşler gorulurken alkollu ıçkıler arasmda TEKEL bırasının üretiminde onemlı oranda artış goruldu Akaryakıt urunlennın tamamına yakınında ıse uretım azalması goruldu Patent haklarının korunması • ANKARA (AA) - Patent Haklannın Korunması Hakkında Kanun Hukmunde Kararnamenın Uygulanma Şeklını Gostenr Yonetmelıkte Değışıklık Yapılmasına Daır Yonetmelık, dunkü Resmı Gazete'de yayımlandı Sanayı veTıcaret Bakanlığı'nın bugunden ıtıbaren yurürlüğe gıren yönetmelığıne göre, İngılızce, Fransızca ve Almanca dıllennden bın ıle venlen tanfhame, ıstem ve ozetın Turkçe çevınlennın Türk Patent Enstıtüsu'ne veya onun yetkılı kıldığı makama \enlmesı ıçm tanınan bır aylık ek süre talebıne ılışkm ucret ucret tanfesınde belırtılecek Buluştan, sanayıde ne şekılde yararlanılabıleceğı, buluşun ne şekılde uygulanabıleceğı ve kullanılabıleceğı belırtılecek Malezya'dan Soros'a tepki • KLALA LLMPLR(AA)- Lluslararası pıyasalarda 'para sıhırbazı' adıyla anılan George Soros'un Malezya Başbakanı Mahathır Muhammed'e >onelık sozlen, Malez>alı vetkılılenn sert tepkısme neden oldu Malezya Çalışma Bakanı Samy Vellu, Soros'un demoksatık yollardan , .ec ıktıdara gelmış bır hükürnetı yıkmak ıçın uzun vadelı bır plan yaptığını belırterek "0>le bencılce hareket edıyor kı gelışmekte olan ulke ekonomılennı yok etmekten bıle çekınmıyor" dedı Gaziantep'te işsiz ordusu büyüyor • GAZİANTEP(AA)- Gazıantep Sanayı Odası (GSO) Başkanı Nejat Koçer, kuresel knzın etkısıne gıren Gaziantep'te, ışten çıkanlan ışçı sayısının 10 bının uzennde olduğunu bıldırdı Koçer, global knz sonrasında çalışanlann "şımdılık" yuzde lO'unun ışten çıkanldığını, bu oranın 1994 yılında yaşanan krızde yuzde 25 duzeyınde olduğunu belırterek, "Umanz bu oran yuzde 10'dakahr Artan oranda ışten çıkarma, sosyal hayatta olumsuzluklara yol açar" dedı Aselsan'dan ihale sitemi ANKARA (AA) - F-16 savaş uçaklannın ıkıncı partısınm Elektronık Harp Sıstemlen Projesı ıhalesınde umduğunu bulamayan Aselsan, sıtemını ılgınç bır yolla dıle getırdı Aselsan ın aylık dergısındekı bır yazıda kuruluşun daha ucuz teldıf \ermesı \e daha ıyı teknık puan almasına karşın ıhalenın başka bır fırmaya venlmesı karannın yenıden ele alınacağı ve karann değışebıleceğı belırtıldı Deprem yaraiarı sanlıyop • \NKARA (AA) - Adana ve Ceyhan da meydana gelen depremlerde konutlannı kavbedenler jaklaşık 8 ay sonra yenı konutlanna kavuşacaklar Toplu Konut Idaresı nm (TOKİ) depremzedelere venlmek uzere Adana ve Ceyhan'da yaptıracağı toplam 5 bın konutun temelı, salı gunu torenle atılacak Torene, Başbakan Mesut Yılmaz ıle Ba^bakan Yardımcısı Bulent Ecevıt ın de kaülması beklenıyor TOKİ Başkanı Mehmet Kemal Unsal, yaptığı açıklamada, Adana Yûreğır de ıdare arsası uzenne 4 bın Ceyhan'da ıse Afet lşlen Genel Midurluğu'nun temın ettığı arsa uzenne bın afet konutu yaptınlacağrnı bıldırdı Doğuş Holding'in sahibi Şahenk, POAŞ ve Türkbank ihalelerini değerlendirdi w Dıale kuralları kab ohııalrBANU SALMAN ANKARA - Doğuş Hol- dıng'ın sahıbı Avhan Şahenk. ozelleştırme ışlemlenndekı ku- rallann ozensız şekılde konul- duğuna dıkkat çekerken, "Bun- dan böyle kurallar daha katı ol- malı ve ihale>e katüacaklar için ön seçimler daha ozenli yapd- malı" dedı Inşaattan gıdaya, tunzmden otomobılcılığe ve bankacılığa kadar uzanan genış bır yelpaze- de faalıyet gosteren Doğuş Hol- dıng ın sahıbı Ayhan Şahenk, POAŞ, Türk- bank ıhalesıyle ılgılı ge- lışmeler ve dunyadakı ekonomık bunalımın et- kılenne ılışkm Cumhu- riyet'ın sorulannı yanıt- ladı -Türkbank ihalesinde yaşanan olaylan nasıl değerlendiriyorsunuz? Songelışmelermed- ya yoluyla kamuoyuna mal olmuştur Her şey ortada olduğu ıçın yoru- ma gerek yok Ancak belırtılmesı gereken nokta. bu olay- lann, ulkede yenıden hız kazanmaya başlamış bulunan ozelleştırme ış- lemlennde bır durakla- ma yaratacağı Ozelleş- tırme ışlemlerınde ku- rallann özenlı bır şekıl- de konulmaması, Türkbank ın satışı ve dığer bazı ozelleştır- me ışlemlennden sonra sıkıntı- lann ortaya çıkmasına neden olmuştur Bundan boyle kurallar daha katı olmalı ve ıhale>e katılacak- lar ıçın on seçimler daha ozen- lı yapılmalıdır Ihaleye katıla- caklar ıçın duzgun bır on seçtm yapılmaması nedenıyle aynı durum enerjı dağıtım ve uretı- mı ozelleştırmelennde de ya- şanmıştır - Türkbank ihalesine girme- yi duşundunu7 mu? Tehdıt ya da benzen bır sıkındyla karşı- laştınjzmı? 'Türkbank'ın satışı ile ügjlenmedik 1 * Grubumuzun yurtıçınde 3 ve yurtdışmda 2 bankası ulkenın en buyuk bankalanndandır Bırkaç yıl önce grubumuzda ı- kı banka daha bulunmaktaydı Gayretlenmızı yoğunlaştırmak amacıy la bu ıkı bankayı devret- tık ve elde edılen gelırle dığer bankalanmızın oz kaynaklannı güçlendırdık Bu bakımdan ye- nı bır bankaya grubumuzun ıh- tıyacı yoktur ve bu nedenle Türkbank'ın satışı ıle ılgılen- medık Hatta ıncelemeamacıy- la bıle ıhale dosyası almadık - Alaattin Çakıcı ile Korkmaz Yiğit arasındakı telefon gorüş- mdennın kayıciarında pek çok işadaırmla birlıkte sıan de is- miniz geçti. Bu konuda kaygıla- nnız oldu mu? Ulkenın önde gelen hemen tum ışadamlanmn ve gruplan- nın adı geçmektedır Bu çerçe- vede benım adımın da geçme- sı çok normaldır Bu bakımdan konularla hıçbır ılışkım ve ıl- gım olmamasma karşın bunu normal gorüyorum ve çok onemlı bulmuyorum - Korkmaz Yiğit'ten Bank Espress'i geri almanız için Dev- let Bakanı Guneş Taner ya da başka bınsı aracüığryia size öne- nde bulunuidu mu? Fınans sektoru ıle ılgılı ola- bır zaman \e ıtıbar kaybı ola- caktır Doğuş Grubu olarak bız daha çok hızmet sektoru ıçınde- yız ve hızmet sektorunu çeşıtlı alanlarda buyutmek ıstıyoruz Fmans, tunzm ve otomotıv sek- törunde varlığımız ve buyume hızımız bunun bır gostergesı- dır Akaryakıt dağıtım konusu doğal olarak ılgı alanımız ıçm- dedır Eğer ıhale yenılenecek olursa yenıden katılabıhnz - POAŞ ihalesınin verildiği Türkıje tş Bankası konsorsiyu- munun kaynak sıkınnsı çektiğL, nan fonlar, yüksek faız marjla- n ıle devlete borç olarak venl- mektedır Devletın yuksek sevı- yede ıç kaynaklardan borçlan- ması devam ettığı sürece bu tur bankacılık neredeyse kalmaya- caktır Bu şekılde yuksek faız marjlan ıle çahşmaya ahşmış bankalar zorlanacak ve yapısı- nı bu ışlemlere dayandırmış olan ve kuvvetlı öz kaynağı ol- mayan bankalar reel olarak kü- çuleceklerdır Dünyaya baktığımızda ser- mayenın, en onemlı kaynakla- A rak grubumda 3 banka v e çeşıt- lı malı kuruluşlar bulunmakta- dır ve bu bakımdan gerek sek- torle gerek ekonomı ıle ılgılı olarak zaman zaman ekonomı- den sorumlu hukumet yetkılıle- nyle goruşmeler yapılmaktadır Ancak Bank Express'ın gen alınması konusunda herhangı bır talep gelmemıştır, bu konu- da bır goruşme yapılmamıştır - POAŞ ihalesinde Özelleştir- me Yüksek Kurulu, ~ " ~ — ikincı gelen katılımcı olmanıza karşın, Ak- maya-Orteks guişimi- ni eledikten sonra 3. gelen konsorsiyumu tercih etti. Buna karşı yargrya başvurma ola- nagını kullandınız mı? POAŞ ihalesınin yeni- ~~~ mmm lenmesı durumundatekrariha- leye gırmeyı düşünuyor musu- nuz? ldarenın tüm yaptığı ışlem- lere karşı yargıya gıtme ımkâ- nı vardır ve nıtekım bu konuda yargı yoluna başvurulmuş ve yurutmeyı durdurma karan mahkeme tarafmdan venlmış- tır Bu bakımdan konu ıle ılgılı olarak bızım de yargıya gıtme hakkımız vardı, ancak bız ıda- renın takdınnı kullandığını ka- bulettık Bız yapılan tercıhı bır- çok açıdan yanhş bulduk Nıte- kım Rekabet Kurulu'nun gorü- şü de tercıhın yanhş olduğu yo- nünde Bu durumda herhalde yenıden başa dönulecektır kı, ozelleştırme konusunda cıddı Doğuş Holding-Garanti Banka- sı ortaklığını bu konsorsiyum içine almak istedikleri > onünde iddialar \ar. Size boyle bir tek- lif gekli mi? Gelirse kablır mısı- nız? Şu ana kadar bu yonde bır ge- lışme olmadı Böyle bır gelış- me olursa konuyu her açıdan yanı ortaklık yapısı, yonetım yapısı ve mevzuat uygunluğu açısından bakarak ıncelenz ve OAŞ ihalesınin yenılenmesı durumunda yıne katılacaklan mesajını veren Şahenk, Iş Bankası konsorsıyumundan ortaklık önensı gelirse değerlendıreceklennı soyledı ona gore bır karara vannz - Türkiyc'de banka sahibi holdinglerin sayısı hızla arnyor. Bu yapıyı ve bankacılık sektorü- nün geleceğinı nasıl değeriendi- riyorsunuz? 'Türkiye'de bankacılık yapmak çok kolay' Turkıyede en buyük kredı kullanan kurum devlettır But- çe açıklannın fınansmanı ıçın devlet gıderek artan boyutta borçlanmaya gıtmekte ve bunu ıç pıyasadan yapmaktadır Bu şartlarda bankacılık yapmak, açıkçası çok kolay gozukmek- tedır Bankalarca gerek yurtıçın- den gerekse yurtdışından sağla- yhan Şahenk. Türkbank ıhalesme gırmeyı hıç duşünmedım. Dolayısıyla tehdıt almadım. Bank Express'ın gen alınması konusunda Korkmaz Yiğit'ten herhangi bır talep gelmedı. nndan bınsı olduğunu goruyo- ruz ve bu kaynak bızım gıbı ge- lışmekte olan ekonomılerde hıçbır zaman yeterlı değıl Bu nedenle sermaye hareketlenne, fon akışlarına aracılık eden bankacılık sektoru her zaman onemını koruyacaktır Ancak teknolojı altyapısını, şubeleş- mesını ve ınsan kaynaklannı dar bır faız marjında çalışacak şekılde düzenlemış, etkın şekıl- ^™^— de çahşmaya adapte olan bankalar başan- lı olacaktır Dünyada son 1 yıl- dır yaşanan malı knz var Uzakdoğu ve Rusya'da yaşanan knzlerden sonra ser- maye kendını koru- ^^~^ mak amacıyla gelış- mış ulkelere gen gıttı Şu anda yanı knzın bıtışını gorünceye kadar sermayenın bu ulkelere gen gelmesı soz konusu değıl Sermaye bu ülkelerden sağla- dığı yuksek getınden vazgeç- mış durumda ve anaparayı ko- rumak ıçın guvenceye onem venyor - Vlevduat uzcrindekı yüzde 100 de\let güvencesı eleştirili- vor. Sizce bu konuda ne yapıl- ması gerekir? Normalde Türkıye'de tasar- ruf mevduatının bır bolumu sı- gorta kapsamındaydı, ancak 1994 yılında yaşanan knzde o gunun şartlanna uygun olarak tasarruf mevduatının tümune guvence getınldı Bu, o günün şartlannda gereklı ıdı, ama da- ha sonra kaldınlmadı Devlet güvencesı altına sığı- nıp etkın olmayan ve gıderlen- nı pıyasaya gore daha yuksek faızle topladıklan mevduatla finanse eden bankalar ıle etkm çahşan bankalar arasmda hak- sız rekabete yol açan bu duru- mun düzeltılmesı gerekir An- cak bugun dünya genelınde bır knz ortamı ıçındeyız ve bu kn- zın ulkemıze etkılennı yoğun bır şekılde yaşıyoruz Bu ne- denle bu ortamda bu uygula- manın devam etmesı nor- mal gozuküyor Knzın atla- tılmasından sonra ekonomı- nın ve malı sıstemın güçlen- mesıyle bırhkte bu duru- mun düzeltılmesı gerekır -Garanti Bankası'nı Ciû- bank'a satacağınız vonun- deki iddialar doğru mu? Bankacıhksektoründe geie- ceğe yönelik planlarınız hakkında bilgi verir misi- niz? Cıtıbank dunyanın en bü- yuk bankalan arasında ılk sırada yer almaktadır ve ul- kemızde uzun yıllardan be- n bırkaç şube ıle faalıyet göstermektedır Bu banİca- nın ozelhklennden bınsı de tuketıcı, yanı bıreysel ban- kacılık hızmetlennı yapma- sıdır Ulkemızde de genış bır şube ağı ıle hızmet ver- mek, şube açmak veya çok şubelı bır bankayı satın almak ıstemesı normaldır Garantı Bankası, yaygın bır şube ağına ve kalıtelı ınsan gucune, yüksek teknolojıye sahıptır Bu bakım- dan Cıtıbank'ın Garantı Ban- kası'na yonelık duşuncelen ol- ması çok normaldır Ancak bankanın satın alınmasma ılış- km hıçbır temasımız olmamış- tır ve Garantı Bankası grubu- muzun en onemlı kurumlann- dan bınsıdır ve oyle kalmaya devam edecektır 'Finans sektörü bizim için önemli" Fınans sektoru bızım ıçın en onemlı sektörlerden bınsıdır Bankacılığa verdığımız onerrun bır göstergesı olarak Körfez-' bank'takı Katarlı ortaklanmıza aıt hısselen yakm geçmışte ge- n aldığımızı belırtebılınm Körfezbank tamamen grubu- muza aıt olmuştur Bankalan- mıza bakacak olursak Garantı Bankası, Türkıye çapında ge- mş bır şube ağı ıle hem bırey- sel hem tıcan bankacılığa ağır- lık vermektedır Osmanh Bankası geçmışten gelen köklü yapısı ıle oluştur- duğu kurumsal muşten portfö- yu ıle daha zıyade kurumsal ve tıcan bankacılık yapmaktadır Körfezbank ıse nakıt yonetımı, proje fınansmanı ve yatınm bankacılığı gıbı ozellıklı hız- metler veren ve bu nedenle buyük kuruluşlarla kurumsal bazda çahşan bır bankadır ANKARA PAZARI YAKUP KEPENEK Yalnızlık llık başlayan kış aylanna ulke uşuyerek gınyor Içende ekonomık ve sıyasal ıstıkrarsızlık, uluslara- rası duzlemde suruklenılen yalnızlıkla tamamlanı- yor Yıllardır suregelen bınkımlı yanlışlar, uluslara- rası ılışkılerde gıderek yalnızlaşan bır ulke yaratı- yor Uzun donemlı nıtelık taşıyan ılışkıler, sureklı bır bıçımde, yuzeysel, geçışlı ve başı-sonu belırsız ayak ustu demeçlerle gunlük tartışmalann ıçıne çekılıyor Turkıye, bu nedenle haksızlığa uğruyor; daha doğrusu kendını haksızlığa uğratıyor, futbol terımıyle kendı kalesıne gol atıyor Son Abdullah Öcalan olayı, bu genel gıdışın ayn bır kanrtıdır Turkıye'nın, Ocalan'ı terorıst ey- lemlen nedenıyle kendısının yargılamak ıstemesı doğaldır Doğal olmayan, neredeyse tum dış ılış- kılenn bu olaya bağlanmasıdır Turkıye, eğer bu ısteğı yerıne getırılmezse, Av- rupa Bırlığı (AB), gıderek tum Avrupa ulkelen ve Ba- tı ıle ılışkılennı gozden geçıreceğını vurgulayan bır tırtum sergıliyor Aynı anda Turkıye, öcalan konusunun AB gun- demıne alınmasma haklı olarak kesınlıkle karşı çı- kıyor Ancak bu haklılığını yıne kendısı öcalan'ın Turkıye'ye venlmesı konusunu AB ıle ılışkılenn oda- ğı yapmakla zedelıyor, çelışkıye duşuyor Çunku AB'den yapmamasını ıstedığı bır davranışı Turkı- ye yapıyor Tutartı davranışın ılk adımı, başkalan- nın size yapmasını ıstemedığınız bır davranışı on- lara karşı yapmamaktır Açık bır gerçektır kı, Öcalan olayının şu ya da bu bıçımde çözumu Kurt sorununun çozumu ıçın ye- terlı olmayacaktır öyte olsa, yanı öcalan'ın eskı deyımle hallı Kurt sorununu tumuyle ortadan kal- dıracak olsa bıle, yılların bınkımı olan AB ılışkılen- nı yalnızca bu olguya bağımlı kılmanın daha sağ- lıklı ve sogukkanlı bır açıklaması yapılmalıdır Ya Apo'nun ıstedığı de buysa? Yanı Turkıye'nın AB'nın dışına duşmesını öcalan da ıstıyorsa -kı boyle ol- duğuna daır yeterlı gösterge vardır- bu durumda Turkıye, öcalan'ın oyununa gelmış olmuyor mu 9 • • • Turkıye-AB ılışkılerının gozden geçırılmesı gere- kebılır, konu ekonomık, sıyasal ve toplumsal bo- yutlanyla enıne-boyuna tartışılır, toplumun tum kat- manlan bu tartışmada yerlennı alır ve sonuçta AB ıle evlılığın yuruyup yurumedığı, nesnel bır bıçım- de, bılımsel verılerle saptanır, genel kamuoyunda tum ılgılı taraflann katılımıyla ele alınır ve bundan sonradır kı bır halkoylamasıyla AB konusunda olumlu ya da olumsuz bır sonuca varılır, konu şoy- le ya da boyle sona erdırılır Bunlar yapılmadan, şu ya da bu guncel gelışmeyı yuzeysel, duygusai ve her an değışen tutumlarla esas alarak, AB ıle ılış- kılen her an gozden geçınr ve kesenz ha nokta- sında olmak, ne guçlu ve sağlıklı ışleyen bır dev- let kavramıyla, ne de çağdaş bır toplum yapısıyla bağdaşır Sabah akşam Atatürk'u ağızlanndan duşurme- yenler onun sozlennı bır papağan gıbı tekraria- maktan başka bır şey bılmeyen ulkenın yonetıcı- ten bır noktayı unutuyorlar Mustafa Kemalin em- peryalızme başkaldırısı, onları kendı sılahlanyla vurma ılkesıne dayanır Toplumsal yapının, hukuk- tan ekonomıye, eğıtımden kulture uzanan tum alanlannda onlardan, yanı Avrupa'dan daha ılen ol- maya çalışmak ve bunu sağlamak ıçın onlarla ay- nı araçlan kullanmaktır Ve bunu, Batı ıstedı dıye değıl, kendı ınsanının ınsanlıkonuru, ozguriuğu ve özguvenı ıçın yapmaktır Bu ılkeye bağlılığın bugunku dıle çevnlmesı şu- dur Turkıye, temel ınsan hak ve ozguriuklennı gu- vence altına almtş olmalı, ışkenceyı, gozaltında ka- yıplan, ışleyenı bıhnmeyen sıyasal cınayetlen yok etmelıydı, ya da etmelıdır Idam cezasını çoktan kaldırmış olmalıydı Bunlan yapmak ıçın Osman- lı'nın ulkemızı bolecekler konkusu değıl Mustafa Kemal'ın Cılke butunluğü konusundakı karariılığt ve özguvenı gerekir Dahası, enflasyonsuz ve dış borçsuz bır ekono- mık yapı oluşturulmalıydı Bunlar yapılsaydı, ışte o zaman komşularımız ve tum Avrupa ulkelen, Tur- kıye karşısında tıpkı 1930'larda olduğu gıbı saygı ıle eğılırdı D U N Y \ EKONOMİStNE BAKIŞ / ERGÎN YILDIZOĞLU LONDM (ergm@ergin.demon.co.uk.) Avrupa Para Bırımı EURO'ya geçecek olan ulkeler, hıç beklenmedık bır anda ortak bır tavırla faızlen ındırdıler Avrupa Merkez Bankası Yonetım Kurulu uyelerınden Tom- maso Padoa Schıopa'yagore, Avrupa Pa- ra Bırlığı boylece başlamış oldu Schıopa "Bu ortak tutumun onemı ne kadar vurgu- lansa azdır" dedı (Wall Street Journal 4- 5/12) Ne kı hem Avrupa da ortak para bın- mıne geçış, Avrupa çapında bır ekonomık yavaşlama, hatta belkı de resesyonla çakış- mak uzere, hem de bırlığın merkezındekı Al- manya-Fransa eksenı ılk anda gorunduğu kadar puruzsuz değıl AMB, bayrağı devraldı 1 Aralık Salı gunu Avrupa Merkez Bankası Guvernorler Toplantısı yapıldı Toplantıda AMB Dırektoru Duısenberg, ekonomık ven- lerın şuphe goturmez bır şekılde gelecek se- ne Avrupa ortak para bınmıne geçecek olan ulketerde bır ekonomık yavaşlama yaşanaca- ğını gosterdığını soyledı (Le Monde 3/12) Boylece Merkez Bankası Dırektoru bır faız ın- dırımı ıçın koşullann oluştuğunu açıklamış olu- yordu 3 Aralık ta once, Almanya ve Fransa ol- mak uzere 11 EURO ulkesı ortak bır hareket- le faızlen duşurduler Italya harıç tum EURO ulkelennın faızlen yuzde 3'te eşıtlendı Ital- ya'nınkı ıse halen yuzde 3 5 VVarbourg Dil- İonRead ın Frankfurt ofısı ekonomık araştır- ma şefı Holger Fahnnkrug'a gore APB ulke- len arasmda 'benzeşme artık tamamlanmış- tı" ve "hedefe ulaşılmıştı" (Internatıonal He- rakJ Tnbune 4/12) Nıtekım hemen butun yo- rumcular ortak faız ındınmının Avrupa Bırlı- ğı'nın yaşama geçtığının bır kanıtı, Merkez Bankası nın daha para bınmıne geçış tanhı olan 1 Ocak ı beklemeden Avrupa çapında duzenlemenın sorumluluğunu Bundes- bank'tan devraldığını yazdılar Faiz indirimi gerginliği azalttı Pıyasalarda, Avrupa ulkelen ya da AMB, ılk ortak davranma adımını ne zaman atacak ve bunun etkısı ne olacak beklentısı vardı Genet anlayış AMB'nın 1 Ocak'tan sonra ılk Avrupa çapında adımı atacağı doğrultusundaydı Da- ha ortak para bırımıne geçmeden faızlenn ın- dırılmesı bu değışkenı EURO'ya geçış anın- dan çıkardığı ıçın, bu anda oluşması beklenen gergınlıklerı azaltıcı bır etkı yarattı Şımdı pı- Avrupa Para Birliği Erken Başladı yasalar, AMB'nın ıkıncı faız ındınmının 1999'un ılk uç aylık donemınde gerçekleşmesını bek- lıyorlar Gozlemcılere gore ondan sonra AMB bır sure faızlere dokunmayacak Dığer taraftan Avrupa da faızlenn bır anda, ortak bır hareketle ındınlmesı, muhafazakâr eğılımlı Merkez Bankası guvemorlenyle sos- yal demokrat hukumetler arasındakı tartışma- nın da sosyal demokratlar tarafmdan kazanıl- mış olduğunu gosterdı Almanya Malıye Ba- kanı Oskar Lafontaine bır suredır Bundes- bank uzennde faızlen ındırmesı ıçın baskı ya- pıyordu Boylece, merkez bankalan da, Avru- pa'da sosyal demokrat hukumetlenn bır eş- gudumle uygulamaya koymaya çabaladıkla- rı, ışsızlığı azaltmaya ve ekonomık buyumeye öncefık veren yenı bır ekonomık anlayışa baş eğmış oldular Bırçok gozlemcıye gore, bu ortak faız ındı- rımı, bır resesyonun eşığınde duran dunya ekonomısı açısından da çok uygun bır za- manda gerçekleştı Morgan Stanley Baş Ekonomıstı Stephen Roach, Global Fo- rum'dakı yorumunda, bu faız ındırımının ozel- lıkle Brezılya'dan gelen olumsuz haberlenn hemen ardından gerçekleşmış olmasının bu- yuk bır şans olduğunu vurguladı Ortak faız ın- dınmı "tam zamanında alınmış uygun bırılaç- f;"ve ABD Federal Reserve'nın bır suredır uy- gulamaya koyduğu polıtıkalarla da uygunluk halındeydı Boylece AMB gerektıgınde guçlu bır şekılde pıyasalara mudahale edebıleceğı- nı gostermıştı Bu guven vencı bır gelışmeydı (4/12) Nıte- kım borsalarda geçen hafta yaşanan gerıle- me durakladı Ancak topartanma beklendığı kadar guçlu olmadı Zıra pıyasalar bu olumlu manzaranın ıçınde bır sen ıstıkrarsızlık alanı ol- duğunun da farkındalar Ancak her yer tozpembe değil Doğru, bu ortak faz ındınmı AMB'nın etkın- lığını dahafiılen para polıtıkasını devralmadan gostermış olması yıl başında EURO'ya geçıl- dığınde, pek bır sorun çıkmayacağını goste- nyor Ancak surecın şımdılık daha az puruzle başlıyor olması, aynı şekılde devam edebıle- ceğı anlamına gelmıyor flk onemlı problem alanı, bu faız ındınmının de gerekçesını oluşturan ekonomık yavaşla- B ağımsız ekonomik analiz kurumlan, EURO bölgesinde ekonomik büyüme tahminlerini gelecek yıl için yüzde 3'ten yüzde 2.5'e çektiler. Birçok gözlemci, bu düşük büyümenin gerçek bir daralmaya dönüşebileceğini düşünuyor. Örneğin Italya, Almanya, hatta Fransa gibi ülkelerin arasındaki ekonomik farklılıkların ekonomik durgunluk anında daha da büyümesi bekleniyor. ma Bağımsız ekonomık analiz kurumlan, EU- RO bölgesinde ekonomık buyume tahminle- rini gelecek yıl ıçın yuzde 3'ten yuzde 2 5'e çektiler Bırçok gozlemcı, bu duşuk buyume- nın gerçek bır daralmaya donuşebıleceğını düşünuyor Örneğın Italya, Almanya, hatta Fransa gıbı ulkelenn arasındakı ekonomık farklılıklann ekonomık durgunluk, hatta bır re- sesyon anında daha da buyumesı beklenıyor O zaman, tek bır faız oranı nasıl olacak da her- kese uyabılecek"? Bu sorunun cevabı henuz yok Ikıncı problem alanı Almanya-Fransaılış- kılerı Geçen salı gunu Almanya-Fransa ışbır- lığını guçlendırmek ıçın yapılan zırvede, Chı- rac ve Schroder'ın el ele çektırdıklen bırlık resmıne rağmen bır sen anlaşmazlık su yuzu- neçıktı Bu anlaşmazlıklann başında, Schroder'ın Almanya'nın AB butçesıne her yıl yaptığı 12 mılyar dolaıiık net katkıda cıddı bır ındınm yapma ısteğı gelıyor Ek olarak, Almanya, AB butçesının yuzde 70'ını yıyen tanm subvansı- yonlannı belırgın bır şekılde kısmak ıstıyor Bu tanm subvansıyonlarının buyuk kısmı Fran- sa'ya ve Fransa'ya sıyası olarak yakın "zey- tınyağı" kuşağı ulkelerıne gıttığı ıçın Fransa, Almanya'nın ısteklenne uymaya hıç nıyetlı de- ğıl Sonra Almanya'nın 19 nukleer santralı ka- patma planı var Bu santrallann atıklannı Fran- sa ışlıyor Nukleer santrallann kapanması Fransa ıçın onemlı bır ekonomık kayıp olacak Avrupa Bırlığfnın en onemlı ıkı ulkesı ara- smda sıyası ıçerıklı anlaşmazlık noktalan da var Örneğın Almanya'nın NATO'dan ılk vuruş hakkt taküğınden vazgeçmesını ıstemesı, ken- dısı de bır nukleer guç olan Fransa tarafından olumlu karşılanmadı Almanya, uzenndekı ıl- tıcacı yukunun de dığer Avrupa ulkelen ozel- lıkle de Fransa tarafmdan azaltılmasını ıstıyor Fransa ıse daha fazla ıltıcacı kabul etmekten yana değıl (Internatıonal Herald Tribune 2/12) EURO ulkelennın ABD ıle de sorunlan var EURO dunyanın ıkıncı buyuk para bolgesı ve ekonomık gucu olacak Bu yuzden EURO ul- kelen kuresel duzeyde sıyası, ekonomık ko- nularda daha fazla soz sahıbı olmak ıstıyorlar Bu yondekı ısteklenn başında, IMF polrtıkala- nnın oluşmasında EURO ulkelennın ağırlığının arttınlması ve EURO'nun G7 toplantılannda tek bır ses tarafmdan temsıl edılmesı var ABD, bunlann her ıkısıne de şıddetle karşı Geçen hafta değındığım gıbı bır de NATO'nun yenı- den yapılandınlması ve genışletılmesı gıbı kc- nularda da ABD ıle Avrupa arasındakı goruş farklılıklan var 1990'lann başındakı resesyon Avrupa Bır- lığı surecınde sert çalkantılar yaratmış hatır- lanacağı gıbı dovız knzlenne yol açmış, Ingıl- tere ve Italya'nın Avrupa Para Sıstemı'nden çıkmasına neden olmuştu Şımdı genelleşmış bır resesyon ve berabe- nnde uluslararası malı knz olasılığı Asya ul- kelennın depresyonu Avrupa ve ABD'ye ıhraç etme eğılımı ozellıkle ışsızlık ve talep kıtlığı gı- bı alanlarda Avrupa uzerınde buyuk bır basınç yapma olasılığı var Ek olarak Avrupa'da ışçı hareketının mılıtanlık duzeyının yukseklığı go- ruluyor EURO ulkelen ıse ortak para bınmıne geç- mekte olmalanna karşın, bır knz anında mu- dahale edebılecek bır merkezı sıyası lıderlık- ten yoksunlar Önumuzdekı donemde ulusal çıkarlann EURO ulkelennın bırleşme surecını zorlaması otesılığı da yuksek Ancak en onem- lı avantaj, sosyal demokrat hukumetlenn ık- tıdarda olması