Katalog

SAYFA CUMHURİYET 26 ARALIK 1998 CUMARTES DUTVYADA BUGUN ALİ StRMEN Olsa Ne Olur... Nıhayet derın bır nefes alıp oh çekebılırsınız Şapkadan Yalım Erez çıktı, Yalım Erez hukumetı kuracak, bır ay ıçınde radıkal reformlar yapacak yapıyı duzeltecek Turkıye'yı seçıme goturecek. sandıklar açılacak 28 Şubat surecı aşılacak Yahu bız ne kadar kor adamlarmışız meğer kur- tuluş onumuzde duruyormuş da bız gormuyormu- şuz Kurtuluş Yalım Erez'mış Pekı şımdıye kadar neden beklemışız? Adamcağız zaten haykırıyordu "Benı başbakan yapın, sızı kurtarayım" dıye Ona kulak vermekte bu kadar gecıktığımız ıçın nıce değerlı ayları yıtırdık gıttı Yalım Bey Turkıye'nın kara delıklerınden bırını tı- kayacak, kanamayı durduracak sosyal guvenlık sıstemınde reform yapacak Bırbırlerını ıçlerıne sın- dıremeyen Bülent Bey ıle Deniz Bey, Erez'ı haz- medıyorlar Onlar sosyal demokrattırlar, ederler Pekı Yalım Bey ın destek ısteyeceğı sosyal de- mokratlar, ona sosyal guvenlık sıstemının neden çoktuğu konusundakı goruşlerını sormayacaklar "Şımdı geçmışle uğraşmanın, gerıde kalmış ko- nulsun tartışmanm neanlamı var" dıyenlerçıkacak- tır. Pekı hastalığın nedenlerını bılmeden tedavı na- sıl yapılır^ Devfetın memuruna oğretmenıne ve- recek parası yok Devlet rantıyeden aldığı borcun faızı altında ezılıyor sosyal guvenlık reformunun kaynağını nereden bulacak? Yalım Bey Turkıye yı seçıme gotururken malı re- form yapacağını soyluyor Nedır malı reform? Eğer malı reformdan kasıt, Malıye Bakanlığı Or- gutu'nu yenı çıkan vergı yasasını uygulayacak, ka- çaklan takıp edecek bır denetım kadrosuna ka- vuşturmaksa onu Zekenya Temızel zaten dene- dı ve parlamento kabul etmedı Ama Yalım Bey dıyor kı "Peşın vergıyı bu yıla mahsus erteleyeceğım " Bır kez ertelensın peşın vergı, gorun bakalım bır daha uygulanır mı? DSP'lı Temızel'ın mımarı olduğu yenı vergı yasa- sının temellerınden bırı peşın vergı değıl mıydı'? Ama Baykal'a tahammulu olmayan, ulkede ku- tuplaşma olmasm dıye solda, bırieşme bıle değıl, guçbırlığıne karşı çıkan Bulent Bey, Yalım Bey'e destek verırken, bu konuda bır şey sormayacak, kendı çıkardıkları yasanın delınmesıne seyırcı mı kalacak? Yenı yasanın peşın vergısı çıkınca gerıye ne ka- lacak? Asgarı ucretten alınan vergı ıle net 9 mılyar- lık rant gelırınden alınmayan vergı mı"? Sanatçının, yazarın telıfine tanınan muafıyetten daha fazlasını rantıyeye dağıtan vergı adaletı mfi Bulent Bey Fazılet'ın hukumette yer almasının anayasaya uygun olduğunu, ama bunun bazı ra- hatsızlıklar ve sakıncalar yaratacağını soyleyerek Kutan'ı saf dışı bırakıyordu Erez, ılımlı Fazıletlılerı alacak, solda ışbırlığını sağ-sol bloklaşma olur dı- ye reddeden Bulent Bey, dun ılerı surduğu sakın- calan bugun yok sayacak m ı 7 Aman yanlış anlaşılmastn' Fazılet ılla da, huku- mete bakan vermesın demıyoruz Hukumette Fazılet olsa ne olacak, olmasa he olacakö ' ' " ' ^ Zaten Refahsız Refah ıktıdarianndan sonra, bu hukumet kompozısyonunda Fazılet uyelerı yer al- masa bıle "Faziletsiz bir Fazilet iktidarr olma- yacak mı? Önemlı olan bunlar değıl, onemlı olan, Yalım Bey'ın gelmesı ve reformlan yapması ulkeyı kur- tarması sandıkların açılması ve 28 Şubat surecı- nın aşılması Ne kor adamlarmışız yahu Selamet onumuz- deymış de bunca zaman gormemışız Sırtında Uanlaiş artyor İstanbul Büyukşehir Beledi\esi"nin şofor aJınıı için açtığı sınavı kazanamavan Kurban Mu\an. uzerinde u İlkoknl me/unu\um. iş amorum" vazısı bulunan bir onlük gijerek beledhe oniınde iş anvor. Kurban \lu\an. 6 avdır işsiz olduğunu belirtti. E\e ekmek götürecek parası olmadığını belirten Muyan şunlan smledi: "33yaşında>ım, evliyim. Çocuğum >ok. Kalivehanelerde. geçici işlerde çalıştım. Son çare olarak uzenme yaa asarak iş arama>a başladım." (Fotoaraf MEHMET DEMIRKA\A) Belediye yönetimleri yemekhaneleri kapattı İstanbul Haber Senisi - Tum Beledı>e Memurları Sendıkası(Tumbel - Sen) Genel Başkanı Vıcdan Baykara. FP \e bazı ANAP'lı beledıve vone- tımlennın ramazan ayın- da yemekhanelen kapata- rak oruç tutmayan beledı- ye memurlan uzennde baskı uyguladıklannı sov- ledı Tum Bel-Sen Genel Sekreten Hıisevin Ayyıldız. FPvebazı ANAPİı'bele- dıyeyonetımlennın once- kı yıllarda da ramazan ayında vemekhanelen ka- pattıklannı behnerek '•An- cak oruç tutmavan me- muriara onceki vıllarda kumanyadağıtılırdı. Bu MI kumanya dağıhna u\ gula- masını da kaldırdılar" de- dı CHP lılerın \onetımde bulunduğu Kadıkoy, Be- şıktaş gıbı beledıyelerde ramazan a> ında, oruç tut- mayanlarıçınyemekhane- ler açık tutulurken FP \e bazı ANAP'hlannışbaşın- da olduğu beledıyelerde yemekhaneneler ramazan suresınce kapatıldı istan- bul Buvukşehır Beledıye- sı ve bağlı kuruluşlannda yemekhaneler \e çay ocaklannın kapatılmasına tepkı gosteren belediye ça- lışanlan. bunun oruç tut- ma> anlar uzennde bırbas- kı olduğunu ıddıa ettıler Tum Bel-Sen'ın yaptığı \azılıaçıklamayagore ye- mekhanelen kapatılan be- ledı>elerşunlar Buvukşehır Emınonu, Beyoğlu. Kâğıthane. Um- ranıve Pendık, Tuzla. Be>- koz. Avcılar Bahçelıev ler, Evup, Esenler. Bayrampa- şa Fatıh, Bağcılar. Gazıos- manpaşa. Celalıye HABERLER Masaldan bunalımın yalın gerçeğine. Yeni Dünya Düzeni - 4 Türk-tş Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Oğuz Oyan: Gelirlerifai segiden devlet meşruiyetini yitirebilirHAZIRLAVA1V IŞIK KANSU Turk-tş Araştırma Merkezı Muduru Prof Dr Oğuz Oyan, kureselleşme surecının gelışmış ulke- lerde de\ letı buyuttuğunu, gelışmekte olan \e az ge- lışmış ulkelerde ıse kuçulttuğunu, hatta "iktidarsız- laşnrdığını" soyledı 1998'ın ılk 9 avında butçenın v uzde 46"sının, \ ergı gelırlennın de > uzde 80'nın fa- ız odemelenne gıttığmı aktaran Oyan, bo>le gıder- seTurkıvededevletın meşruiyetini >ıtırmetehlıke- sı ıle karşı karşıya kalacağını ıfade ettı - Ardı ardına vaşanan krizler sonra$ı"kureselleş- me" bızzat kureselleşmecılerce sorgulanır oldu Bır donum noktasında mıyız0 -Yaklaşık 1 >ıldırdunyadaetkıalanınıgenışleten bır knz ıle karşı karşıyayız Gelışmelenn hayırlı ta- rafı kureselleşme hareketının tartışılabılır duruma gelmesı oldu Kureselleşmenın sorgulanması elbet- te olumlu Çunku, şımdıye değın bu konuva bır ta- bu gıbı bakıhyordu 1980 lerden sonra sermaye bı- nkımı daha kuresel. ulusal sınırlann dışına çıkan, da- ha dışa açık bır yapı altında gerçekleştı Tum bun- lann arkasında dunyanın tek bıçımlı dönuşumunu programlayan Dunya Bankası, IMF gıbı uluslarara- sı sermaye kuruluşları \ardı Llkelere dayatılan program şuvdu Once tıcaretı sonra sermaye dola- şımını serbestleştınn kamu kesimım kuçultun, ka- mu hızmetlennı "vararlandıkça öde" ılkesıne bağ- layın, vergılen ındınn vb Bu turpolıtıkalardunva- da farklı süreçlere yol açtı Orneğın. gelışmış dun- yada kureselleşme hareketı dahıl butun neolıberal polıtıkalar devletı kuçultmedı. tam tersıne buyuttu Buna karşıiık, gelışmeicte olan ve az gelışmış ulke- lerde de\ let, eskı gucunu ka> betme noktasına gel- dı Iktıdarsızlaştınldı. elmdekı ıktısatpolıtıkası araç- lan sınırlandınldı ve bazı bolgelerde gerçekten ku- çultuldu Her şey başta yolunda gozukuyordu Ge- lışmış ulkelerdekı borsalar gelıştığı gıbı, yukselen pazarlar denen borsalar da çok yuksek reel getın sağlay abılıyorlardı ,\ncak hızla devınen malı ser- maye hareketı, reel ekonomıde uretım olarak karşı- lığını bulamadığından bır başka devışle reel kesım ıle malı kesım arasındakı açıklık gıderek buyuduğü ıçın sıstem knz tohumlannı ıçınde taşıyordu Kn- zın, bu anlamda Uzakdoğu'da patlaması anlamsız değıl IMF, alacalclılann sadık bekçisi - Aocak. bunalıma girenler "ureten" ulkelerdı - Oyle ama, kendı ımkanlarının uzennde uretım yapıyorlardı Ozel kesım borçlanmasıyla çok fazla kapasıte yaratmaya yonelmışlerdı Fınansal anlam- da ımkânlan sınırhydj, bu yuzden yarattıkları üre- tun kapasıtelen, talep yopunden sıkmtılarda ortaya çıkınca başlanna dert olmaya başladı Bol kepçe fı- nansman sağlama mekanızması knz yaratıcı sonuç- lar doğurdu Dolayısıyla urertığını ıhraç edemez noktaya duşen bu ulkelerın son 25 yıllık gelışme hamlelerını onemlı olçude bastıran bır durgunluk gundemegeldı Guney Kore Endonezya ve Malez- >a'da son bır yılda yuzde 5-yuzde 15 arasında mıllı gelır geniemesı jaşandı Buna karşın IMF'nın bu ul- kelere klasık reçetesı olan daraltıcı polıtıkalar öner- mesı. ozellıkle de açık vermeyen kamu kesımını harcamalannı kısmaya zorlaması şaşkınlıkla karşı- lanıyor Oysa, ozel sermayenın dış borç yukumlulu- ğünun kamu kesımı uzerıne > ıkıldığı dıkkate alınır- sa, IMF'nın. alacaklı malı kurumlann ve devletle- rın sadık bekçılığını oncelıklı ış edındığı anlaşılır Kriz gelişmişleri de etkller - Bu kriz. tüm dun>a>a yayilabilir mi? Vani. kıire- selkşirmi? - Japonya'yı etkıler ve etkılıyor. Amenka'ya sıç- rama nskı bulunursa. bu durgunluğun kuresel dur- gunluğa donuşmesı ıçın butun koşullar oluşur Soz gelımı Japon parasının değerduşuşu. ıhracatının bu- yuk bolumunu bu ulkeye yapan Çın'ı onemlı ölçu- de etkıledı Av ustralya. ıhracatının > uzde 60'ını bol- geye yapıyor Keza Amenka'nın bolgeyle ılışkısı var Aynca \B bankalannın bolgeden v e Rusy a dan onemlı kredı alacaklan soz konusu Dolayısıj la bu tur etkılenn. gelışmış dun\avı dışında bırakması, sadece gelışmekte olan ulkelerle sınırlı kalması pek mumkun gorunmuyor Aynca. 1980 sonrasında sa- dece reel ekonomı ıle malı sermaye hareketı arasın- dakı açıklık buyumemış. artan uretım kapasıtelen ve emek venmlılığı ıle yennde sayan v eya genleyen uc- ret. gelır duzeylen arasindakı açıklık da buyumuş- rur - Kriz sonrasL vakın geçmişte hep giındeme geti- rilen serbestleşmc. kuraJsulaşörma gibiönerflerin de tartişıldığı gözteniyor. - Kureselleşmenın knzı bırçok uygulamanın tar- tışılmasını da berabennde getırdı kuşkusuz Ozellık- le ozelleştırme yolujla dış fonlan çekmeye çalışan ulkeleraçısından, ozelleştırme uvgulamalannın bu- • Kureselleşme, gelişmiş dünyada devleti küçültmedi, tam tersine büyüttü. Gelışmekte olan ve azgelışmış ulkelerde ise devlet iktidarsızlaştınldı, elındekı iktisat politikası araçları sınırlandınldı ve bazı bolgelerde gerçekten küçültüldü. Öncelıkle Türkiye'nin ulusal bağımsızlık bilincine kavuşması gerekiyor. Bir anlamda Kuvayı Milliye ruhunun oluşturulması bu. V////////////// la gıtmek yenne onun onune geçmeye heves ettı Devletı kuçultme açısından Reagan Amenkası ıle Thatcher Ingılteresı nden daha çok yol almaya ça- lıştı Turgut Ozal donemı. bunun tıpık yıllarıdır <\menka'da butçenın ulusal gelıre oranında sadece vuzdevarımlıkkuçulmevardı Turkıye'deıse, 1980 ortalarında gerek vergı gerekse harcamalaraçısın- dan mıllı gelır oranı uç puan dolavlanndakı bır ku- çulmeden bahsedebılıvoruz 4>rıca. devlet Turkı- ye'de zaten kuçuktu Butçe anlamında devletın en genış hacmını kamu harcamaları \enr Bu anlamda bakarsak vuzde 30'lar duzeyınde devlet var bugun Turkıye de 0>sa. AB de bu oran yuzde 50'ler do- la>ında Ama 1980 lerdekı 1 Ozal hukumetı, but- çe mudahaleleny le Turkıye"de bu kuçuk dev letı da- ha da kuçultmeyı ongordu Turkıye, sermaye hare- ketlerını de bırçok gelışmış kapıtalıst ulkeden daha once serbestleştırdı Dı$ borç, ic borçla odeniyor <•-»:-- gunku noktasından çok daha ılen gıtmesı olası go zukmuvor Dev letın kuçultulmesı >onundekı ba->kı- lar azalıvor. tam tersıne dev letın krıze mudahalesı yonunde basınçlar var Bunlardan bır bolumu, bel- kı butçev le v e ekonomık gınşımlerle mudahalesı bı- çımınde de olabılır ama. ozellıkle dev letın duzenle- me faalıyetlen ıle serma>e hareketlerını kontrol et- mek açısından mudahalesı artacak gıbı gorunuyor "Serbestleşmeyi daba fazla vapalım ki kriz gecsin" turu sovlemlenn etkısını yıtırdığı goruluvor Tam tersıne "Sermaje hareketlerini kontrol edelim" de- nı>or IMF de bunun tena olmavacağını bır dırekto- runesoylettı Dunya Bankası da kureselleşmede bır ara doneme ıhtıyaç olduğunu dıle getınvor - Krizi geçirmek için birara dönem, sonra ay nı >ol- da devam mı? - Olay a şoyle bakmak gerek Sıstemın egemen ul- kelen kendılenne Guney Kore vs gıbı \enı rakıp lenn çıkmasını arzu etmı>orlar Bu omeklerın tek- rarlanabılırornekolması.mevcutpastanın başkala- n tarafından mıncıklanması anlamına gelır kı ege- menlerbundanmemnunolmazlar \ncak,dun>anın butununu kapıtalıst sıstemın egemenlığine razı ede- bılmek ıçın de onlann onlenne uygun orneklerkov- malan gerek Tıpkı. "\merika"da herkesin mihar- der olma şansı \ardir" fantezısı gıbı Dun>ada or- neklere gerek \ arama, bu orneklenn de haddını bıl- mesı gerekıvor Amenka. sıstemın haddını bıldıren egemen gucu olarak gelışmelen kontrolu altında tu- tabılırs.e ışten kazançlı çıkabılır Kontrol edılemez bır sureçte ıse Amenka'nın kendısı de bu uçuruma vuvarlanabılır - Gelişmelere Turtdye'nin penceresindcn bakar- sak. ne gözükmor? - Turkıve. >enı sısteme 1980 sonrası ayak uydur- du ancak neolıberal polıtıkalann peşmden ıhtıyat- - Bovlesi birtutum nasıl bir Türkiye tabtosu çıkar- dı ortava? -Fkonomıksorunlarvumağı ıle karşı karşı>ayız 95 mıhar dolarlık vanı mıllı gelınn yuzde 50'sı do- lav ında bır dış borç 1999 ıçın ana para ve faız ola- rak 15 mılvar dolarlık dış borç servısı programlanı- yor Avda 1 mılyardolannuzenndedışborçödeme- sı gerekıvor Turkıve'nın Eger bır ulke odedığı dış borcun ana parası kadar venı dış kredı ımkânı bula- mıvorsa dışanva net sermaye transfen yapıyor de- mektır Turkıve.bunubırkaçyıldırvapıyor Dolayı- sıyla dışarıdan ka>nak bulmanın otesınde, dışanya vapılan ka\nak transterının kaynaklannı daoluştur- makzorunda O\sa en son IMFhevetının gozlem- lerıne bakarsanız Turkıve'nın 1999'dadışborçlan- ması zor gozukuvor Bu durumda dış borçlan, ıç bori,larla ode\en bır ulke durumundayız Bu denlı çok borçlanma ıhtı\acı olan bır ulkenın sonuçta ma- lı pıvasalara hukmetmesı soz konusu olmuyor Tam tersıne malı pı>asaların tutsağı halıne gelıyor Nıte- kım buvuk med\a desteklı malı sermayenın Turkı- ye de sıvasal ıktıdarlar uzennde çok belırleyıcı bır konuma >ukseldığını ızhvoruz Bu çıkar gruplan- nın sermavenm burununun oncu mufrezesı olarak ıktıdarlaraherıstedıklennıyaptırabıldıklennıgorü- yoruz Orneğın son vergı yasasını bahane ederek, daha once rahatsızlık duv duğu duzenlemelerden ge- rıadımattırdı Bunuçokkolaycavapabılmesı,de\- letın buvuk olçude malı pıyasalara tutsak olması ıle ılışkılı bırolav - Sizin Turk-İş için vaphğınız bir araştırma vardı. Kamu ğeurlerinın buvuk bır bolumunun ıç borçiau- ma aracılığıv la fai/lere aktanfdığını saplamışnnız. - Yakla^ık 10 kdtnlvonluk bır u; borç soz konusu Dolara vurduğunuzda 30 mılvar dolar eder Vadesı kısa. malı>etı yuksek olduğu ıçın bu ıç borçlar sü- reklı olarak kartopu gıbı buyuyor kamu hızmet ure- teme/halegelıyor Nasıl' 1998'ın ılk9a>ındabut çenm >uzde 46'sı vergı gelırlennın yuvarlak hesap >uzde80 ı faız odemelenne gıtmış Dun>adakamu malıyesı bu denh knzde olan bır başka ulke şu an vok Bovle bır ekonomıde devlet koturumleştınl- mış demektır Bu surdurulemez bır >apıdır, çunkü bu şekılde surduğu durumda gıderek vergı gelınnın yuzde 100 unu faıze aktaracak hızmet uretımının fınansmanı ıçın borçlanacak, devlet olmanın meş- ruı>etmı kavbedecek Kuvayı Milliye ruhu oluşturulmalı - Çıkı^ nerede? - Öncelıkle mev cut anlay ışlann değışmesı, Turkı- ve nın ulusal bağımsızlık bılıncıne kavuşması gere- kısor Bıranlamda Kuvavı Mıliıye ruhunun oluştu- rulması bu Dığer vandan. Turkıve'de kamunun onundekı engeller kaldınlmalı ve kamu ekonomısı »ıstemı çok daha uretken bır vapıva kav uşturulmalı vatınmiannonuaçıîmalı Ozelleştırmelerdenvazge- çılmelı. KlT'lervenıdenorganızeedılmelı, KlT'ler- dekı kaynak aşındııma polıtıkalanndan vazgeçılme- lı 1999 butçesi tasansında KİT'lerden butçeve 335 trılyonluk kar transferı ongoruluyor KtT'lenn but- çeve vergı yonunden katkılan ıse 1999'da 5 katnl- >on lıradan aşağı olma>acak denılebıhr Demek kı, KIT mekanızması ortadan kaldınlırsa, başta vergı- ler olmak uzere bırçok kamu gelın daha zor tahsıl edılır hale gelecek Bu açıdan KİT sistemıne sahıp çıkılmalı Ozellıkle emekçılenn bu konuda netleşme- sı vekararlılıkla bu mekanızmaya sahıpçıkmalan ge- rekıvor Avnca daha fazla geleceğıne yatınm ya- pan. teknolojı ureten araştırma gehştırmeye onem veren ozel sektoru dışlamadan uzun vadeyı planla- yan bır ekonomı politikası gelıştınlebılırse, bugun- ku kısırdongulen aşabılme olanağı doğar Bunu, da- ha bır sermaye >anlısı dozla Guney Kore uyguladı Benım sov ledığım daha radıkal Sol Kemalızm de- nılebılecek 1930'larpolıtıkasıru, bugunku koşuUar- da yenıden ınşa etmej ı ıçeren bır polıtıka Türkiye ve Ortadoğu Amme idaresi Enstitüsü (TOADİE) Öğretim Üyesi Doc. Dr. Birgül Ayman Güler 4 Küreselleşiîie, bağunsızlığı ortadan kaldırma etkisi yapıyor' Turkıve ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstıtusu (TOADİE) oğretım uyesı Doç Dr Birgül Ayman Güler, Yenı Dunva Du- zenı ıle bırlıkte ulus dev letın "uluslara- rası sermaye adına" once uretım, sonra uretım arenasını yonetme. uçuncu aşa- mada da doğal kaynaklar uzenndekı yo- netme gucunden vazgeçmış duruma du- şurulduğunedıkkatçektı Guler kuresel- leşmenın, "ulus devleti ulusal egemenli- ği ve ulusal bağunsızlığı ortadan kaldır- ma etkBi"ntn artık butun boyutlanyla or- taya çıktığını vTirguladı - Son donemde sonuçlan açısından sa- vunuculan tarafından bile eteştirüen ku- reseUeşme surecuıde ' dev let a> gıtının hep ">enıden yapılanması" gundemege- tirildi. Türkiye orneğini goz onune aiır- sak, devlette nasıl bir "venıden vapılan- ma' amaçlanıyordu? - Turkıye'de devlet orgütlenmesıne ılışkın formuller uzennde çok yoğun şe- kılde duşunmenın başlangıcı 12 Ev lul'dur Gerçekte dev letın venıden vapı- landınlmasma ılışkın modeller hazırdı Bu modellenn kaynağının yerlı kadrolar yerlı duşunsel gelenekler olduğu sovle- nemez Çunku, yalnızca Turkıve de de- ğıl. butun azgelışmış ve gelışmekte olan ulkelerde 1980 v ılı başlangıç olmak uze- re yapısal uyarlama kredılenvle Dunva Bankası'nın açık manıpulasvonu vardır Dunya Bankası. malı serbestleşme sana- yıde ıhracata donuk yapılanma. tanmda kamu sektorunun olmadığı pıvasa me- kanızmaları uzerinde yukselen yenı tur bır ıktısattan soz edıvordu Hedef kendı kendıne >eten > a da kendını yenıden ure- tebılen sanayıler yenne ıhracata donuk vanı dunya ışbolumu neyı gerektıyorsa onu ureten sanav ı > apılan oluşturmak v e tanmda da uluslararası pıyasalar tarafın- dan beiırlenen uretım desenlenne kapı- ları açmaktı Bu hedefler doğrultusunda kullanılan araç. kredıler oldu Dunya Bankası'nm yapısal uyarlama kredılen 1980 de uvgulamav a gırdı Reçete. orta derecede gelışmış ve azgelışmış ulkeler- de vururluğekonuldu Reçetedekı uç te- mel bacak malı sektor. sanavı sektoru ve tanm sektoru oldu Ama bunlan hemen hemen eş zaman- lı olarak bır temel altyapı bacağı ızledı Enerjı sektoru Bu kredıiennanlamı or- neğın tarımda gubrevı lıberalıze etmek- tı Aynı donemde. Turkıye gıbı tum ul- kelerde tanmda gubre vuzde 100 kamu tekelındevdı \erslen 300 mılvon dolar- lık para ıle kamunun gubre pıvasasından çekılmesı ıstenıvordu - Kredi verilhor. ama ardından kimi koşullar öne suruluvor vani. -Evet Kredılennvenlmeamaçlan ge- nel anlamıyla şunlardı Tarım sektorunu guçlendırmek. ulkenın tanm yonetımmı guçlendırmek. yonetım bılışım sıstem- len kurmak, devletın yonetme. denetle- me uretme kapasıtesını gelıştırmek Ta- nm ıçın venlen bu ornek dığersektorler ıçın de geçerlıydı Orneğın enerjı sekto- runde, ulkenın enerjı vatınmlannı guç- lendırme. gereklı onanmlan sağlamak ek yatırım ıhtıyacını karşılamak ıçın ve- nlmıştı kredı Ama.kredınınkoşuluvar- dı Enerjı sektorundekı vonetım vapısı yenıden duzenlenecektı Orneğın, enerjı sektorunde bu koşu- lun etkısı TEK'ın TEAŞ ve TEDAŞ ola- rak ıkıyebolunmesı oldu TEDAŞ'ın9'a bolunmesı veozelleştınlmesı herbırpar- çasıvlaoldu GendeTEAŞkaldı Lretım ve ıletım sıstemı kaldı Lretım boyutun- da barajlar vs ıle ozelleştırme gundeme geldı Eylul ayında ıletım boyutu da bır kredıye konu edıldı Yanı vapısal uyar- lama kredılen gırdıklen ulkede venı bır ekonomık yapılanmav ı. ancak dev letı > e- nıden yapılandırarak başarabılırdı Dola- vısıvla venlen kredı aslında yalnızca ık- tısadı sektorlen uretken sektorlerı yenı- den vapılandırmakJa sınırlı kalmadı Onu becerebılmek ıçın devletı venıden yapı- landıran kredılere donuştuler Lzun za- man v apılan ışın valnızca KİT uretımı ve pazarlaması ıle ılgılı ışler olduğu sanısı kamuo>unda vav gın haldeydı Duşunce- ler tartışmalarda bunun uzennde yuksel- dı KtT'lervenmlımıdır venmsızmıdır7 Bov lece çok zaman \ ıtırdı Turkıye Fa- kat 1990 vılına gelındığı zaman gordük kı değışenvalnızca KİT lerdeğıl Buye- terınce buvuk bır değışme aslında. ama değışme bundan da ıbaret değıl Dahada genış Her KÎT'ten vazgeçış. aynı zaman- da dev letın ıktısadı arenadakı rollennde değışme v e dev letın venıden bıçımlendı- rılmesı anlamına gelmıştı SÜRECEK