Katalog

\YFA CUMHURİYET 12EYLUL1997CUMA OLAYLAR VE GORUŞLER Eğitim Reformu ve Ders Öğrenim Programlan PENCERE *rof. Dr. HÜSNÜ ÖZKAN ODTÜ, Fen ve Edebiyat Fakültesi E ğıtımı çağdaş diize- ye yaklaştırmak içın 8 yıllık temel eğitımlebırlikteele lınması gereken çok önem- sorunlanmızvardır. Halen kullanmızın çoğunda eğı- Tn ve öğretim. öğrencilerin tkın katılımına yer verme- cn, ezbere yönelik bilgi ak- ınmı şeklinde yürütülmek- :dır. Bazı derslerde az sayı- ıa yapılan gözlem \e etkın- Jderde ıse öğrencılerin ve- ı toplayıp değerlendirerek lilgiye ulaşmalannı sağla- nak yerine, aktanlan bılgiyi urgulama ön planda tutul- naktadır. Bilınen başka tlumsuz koşullar da göz «nüne alındığında, bu şekil- <e yürütülen eğitimle bilim- «I cehaleti yenmek, toplum- :al ve ekonomık kalkınmayı kütün öğeleriyle istenen dü- ;eye çıkarmak mümkün de- jil'dir. Trafık sonuıundan çevre lirlılığıne, çeşıtli afet ve ka- zalara karşı alınan yetersiz onlemlerden sorumsuz dav- ranışlara kadar ülkemizde artarak devam eden sorunla- nn birtürlü aşılamaması top- lumun eğitim düzeyinin iyi olmamasi ile ilgilidir. Bu- nunla öğrenim olanağı bula- mamış insanlanınızı değil, öğrenim görmüş. eğitimli görünen insanlanmızı da içeren genel eğitim düzeyin- den söz ediyoruz. Yıllar ıçinde gösterilen bütün çabalara, sınıf geçme sisteminden kredili sisteme, kimi dersler için klasik sis- temden modern sisteme ka- dar sık sık yapılan değişik- liklere karşın çağdaş eğitim düzeyine niçın yaklaşılamı- yor? Bu sorunun yanıtı, ya- pılan değişikliklerin eğitimi esas amacına ulaştırmaya yönelik düzenlemelerolma- yışında aranmalı. Eğitimiesasamacına yön- lendiren en önemli kaynak- lar dersöğrenim programla- ndır. Ders programlan ile il- gili değerlendirmelere gir- meden önceçağdaş eğitimin amacını ve bilimsel öğrenim sürecini kısaca belirtelim. Çağdaş eğitimin esas ama- cı: Bilimin önemini kavra- mış, biMmsd>önden okur ya- zar duruma gelmiş, toplum- sal ve teknoktjik gelişnıelere uyunı sağlayan ve bu geliş- meiene katkida bulunan. gö- rev ve sorumluluk bilinci ta- şryan. yetenekli. bilgili. dene- yünfive nitetikli uygar vatan- daşlar yetiştirmektir. tlk pa- ragraftâ bilimsel cehaleti yenmek söylemiyle aslında bu amacı belirtmek istedik. Öğrenim gören halk. öğ- renciler, bu önemli amaca yönelik bilgi, beceri ve dav- ranışlara öğrenmenin bırbi- rinden aynlmadan, bütünlük içinde uygulanması gereken şudörtsüreciileulaşırlar: 1) Sorular sorarak, inceleme ve gözlemler yaparak, veriler üretipdeğerlendirerek, kısa- ca bilimsel-calışarak. 2) Ulaştüdan sonuç ve bulgula- n ilgili başka sonuç ve bul- gularla ve farklı görüşlerle karşılaştınp uygun bir şekil- de yazarak ve sunarak, yani bilimsel iletişim kurarak. 3) Bılımın sonuçlannı karşılaş- tıklan çeşitli gözlem, sorun (problem) ve fıkirleri açıkla- mak ıçın kullanarak, kısaca bilimi kullanarak. 4) Edın- dikleri bılgı ve becerileri ye- rinde ve doğru kullanarak, yani sorumlu davranarak. Bu süreçler uygulanırken öğrenmenin temel ilkeleri de göz önüne alınmalı. Bunlar 1) Oğrenmeöğrencilerin ak- tif kaülumnı gerektirir. 2) Öğrenciler çok değjşik yol- larla ve farklı hızlarla öğre- nirler. 3) Oğrenme hem tek başına hem grup halindeyü- rütülmesi gereken bir süreç- tir. Aynca. eğitimde öğrenci- lerin yaş ve düzeylerine gö- re uyulması gereken, göz- lemden model ve formül ge- liştirmeye kadar, taksonomi denilen bir dizi aşama var- dır.Çağdaş eğitimle ilgili bu önemli hususlar eğitimle il- gili kaynaklarda vardır ve bunlan çok kişi bilir; önem- li olan bunlann bilinmesi de- ğil. konunun önemine uy- gun, dikkatli ve titiz yapıla- cak planlama ve çalışmalar- Başka Türkiye Yok Haydi Fîdan Dîkelim ORMAN BAKANLIĞI AĞAÇLANDIRMA VE EROZYON KONTROLÜ GENEt MÜDÜRLÜĞÜ la öğrenim sürecine, dolayı- sı ile insanlann yaşamına ak- tanlmasıdır. Yürûrlükte olan ders programlan ile okuUanmız- da çağdaş eğitim süreci etkin hale getirilebilir mi? Ders programlan ile ilgilenen ki- şiler, eğitim yetkilileri, ko- nunun uzmanı olmalan ge- rekmez, bizim ders prog- ramlanm ve ileri ülkelerde son zamanlarda geliştinlen ve uygulanan bazı ders prog- ramlannı, yııkarda beliitilen bılgıler ışığında incelesinler. Fazla zaman almayan bu in- celemeden sağduyu sahibi herkesin çıkaracağı sonuç aynı olur. Milli Eğitim Ba- kanhğı'mn yürûrlükte olan ders programlan ile öğretim sürecindedeğişiklikyapmak ve çağdaş eğitim düzeyine yaklaşmak çok zordur. Bu programlann çoğu çağdaş anlamda ders programı ola- rak nitelenemez. Bunu anlamak ıçin prog- ramlann bazı özelliklerini kısaca belirtelim: Okullan- mızda uygulanmakta olan ders programlanmn çoğu, örneğin lise fızik ve kimya programlan. bu derslerde okutulacak konulann konu başlıklan ve alt başlıklannın derslere ve sıruflara göre ya- zımından ibarettir. Bu ders- lerle ilgili zaman zaman ya- pılan program değişimlerin- den sadece, konulann ders- lere göre dağılımında yapı- lan değişiklik anlaşılmış, fa- kat konular ve alt başlıklan yıllardır değişmemiştir. "Hedefli-davramşh'' olarak nıtelenen bazı programlar ıse örneğin ilköğretim fen bilgısi programı, eğitimin genel ilkeleri belirtilmekle birlikte. esas itibanyla aynn- tılı konu başlıklan ve yaran olmayan, sadece bilgi akta- nmına yol açan, sık sık tek- rarlanan ve zihinleri bulan- dıran çoğu: "söyleroe, yaz- ma" terimleri ile sona eren çok sayıda davTanış ifadele- ri içermektedir. Öğrenim il- keleriyle uyumlu olmayan bu tür olumsuzluklar sonza- manlarda tamamlanan ve kabul edilen programlarda da vardır. Belirtilen bu özel- likleriyle, bazı istisnalan dış- ta tutarsak dersprogramlan- mızın çoğu uygulamada hiç kuUanılmamaktadır. Çünkû, programlardabulunan konu- lar ve alt başlıklan ders ki- taplannaaynen yansımakta- dır Ülkemizde değişik yak- laşım ve zenginlik içeren kaynaklann bulunmayışı ve yazılan ders kitaplannrn bü- yük ölçüde bırbirlerine ben- zemesi bu kısır ve dar prog- ram anlayışından ve kitap değerlendirme sürecinden kaynaklanıyor olsa gerek. Yukanda önerilen incele- meden ve karşılaştırmadan hemen görûleceği gibi, iyi programlar, derslerde okutu- lacak konulann, konu alt başlıklarmın ve öğrencilere aktanlacak bilgilerin dökü- münden ibaret değildir. İyi ders programlan, öğrenim ilkelerini göz önüne alarak, bilimsel öğretim sürecini et- kin duruma getirmek ve eği- timi esas amacına ulaştır- mak ûzere başvurulan kap- samlı kaynak paketleridir. Çağdaş nitelikte programlar, deneyımli öğretmenler, aka- demisyenler ve uzmanlar- dan oluşan ekiplerce belirli aşamalar halinde birkaç yü içinde gerçekleştirilen önemli projelerdir. Bu vesi- le ile teknolojik gelışmeleri içeren ve etkin oğrenme sü- recini ön planda tutan eğitim programlan geliştirmek üze- re ilen ülkelerde yoğun araş- tırmalar yapıldığını ve bu konuda internetle de önem- li bilgilere ulaşılabileceğini belirtenek istiyoruz. Bazı akademisyenlerin ve öğretmenlerin görev aldığı program geliştirme komis- yonlanrun çahşmalanna, hizmet içi eğitim kurslan ve toplantılaryapılmasına, hat- ta eğitim alanında dış kredi- lerle desteklenen projeler yürütümıesine karşın ders programlan geliştirmede nı- çin bu kadar geri kalınmış? Bu durum için, mevcut ders programlannın iyi ol- duğunun sanılması, prog- ramlann bazılannın bu ya- zıda belirtilen olumsuz yön- lerinin kamuoyu tarafindan bilinmemesi, ilen ülkelerin ders programlannın incelen- memesi, çağdaş anlamda ders öğretim programlannın önemi, nitelıkleri ve nasıl geliştirilrneleri gerektiğinin iyi algılanmaması gibı ne- denler sayılabilir. Üstteki cümlenin sonun- da belirtilen durum, bu ko- nuda yetkili \e sorumlu olan birimler içın de büyük ölçü- de geçerli ise bu alanda iler- leme sağlanabilir mi? Okul- lanmızı bilgısayarlarla do- natmak ve internete bağla- maktan söz ederken prog- ram geliştirme ile ilgili kurul ve daireler internete bağlı mı? Çağdaş öğretim prog- ramlannı incelemek için bu- ralarda irade ve kapasite var mı? Çağdaş programlar yet- kılilerce gerçekten incelem- yor mu? Bu sorulara olumlu yanıtlar verilebilse, eğitimin özü ile ilgili olan ders öğre- tim programlan çok önce- den çiddi olarak ele ahnırdı ve bir bölümü yukanda be- lirtilen olumsuz durumlar yıllardır devam etmezdi. Bu tür sorular ve değerlendir- meler işe nereden başlanma- sı gerektiğini de gösterebi- lir. Eğitim alanında planla- . nan ve kamuoyunda duyu- nılan düzenlemeler, eğitimi yaygınlaştırmak, derinleştir- mek ve altyapıyı iyileştir- mek bakırmndan son derece olumludur. Bunlar büyük kaynak gerektiren, ancak ya- pılacak işlerbeUi olduğu için gerçekleştiriknesi zor olma- yan hususlardn-. Bunlarla birlikte, yazının başında be- lirtilen ve yıllardır ihmal edihniş olan olumsuz eğitim sürecini çağdaş düzeye yak- laştırmak için gerekli adım- lar da atılmahdır. Bunlann başında, konunun önemine uygun planlama ve çalışma- larla çağdaş ders programla- nnın geliştinhnesi ve uygu- lanması gelir. Özenle yapılacak takviye ve desteklerle mevcut prog- ram geliştirme süreci daha iyi duruma getirilebilir. Ba- zı ülkelerde, örneğin ABD'de olduğu gibi, ders programlannın rekabetorta- mı içinde desteklenen proje- ler halinde geliştirilmesi de düşünülebilinir. Çağdaş ders programlan geliştirmek ka- dar geliştinlen programlann gerçekten uygulanması da önem taşır. Bunun için ünı- versite giriş sınavı sistemi, öğretmenlerin aydınlatılma- sı ve çağdaş eğitime daha yatkın duruma getirilmeleri gibi etmenler (faktörler) de ele alınmalı. Son bir yıl, esas işimden zaman ayırarak program ge- liştirme konusunda çaba • gösterirken ve katkı yapma- ya çahşırken tespit ettiğim durum ve değerlendirmele- rin bir bölümünü bu yazı ile halkımızın ve ilgihlerin dik- katine sunmayı görev bil- Araba SevdasıL Recaizade Mahmut Ekrem'in "Araba Sev- dası" adlı romanı ünlüdür. Araba Sevdası ne sürekli bir aşk mniş ki 21 'in- ci yüzyılın eşiğinde de geçerli; cumhuriyetimi- zin 55'inci hükümetini kurduk; ama, sevda sü- rüyor. 12 Eylül cuntasındaki bir general için Aziz Nesin iki dizelik bir yergi yazmıştı: "Herkes kendini bir bok sanır.. Bu kendini iki bok sanıyor." Kottuğa oturan görgüsüz politikacı lüks Mer- cedes'e kurulunca kendini bir bok mu sanı- yor?.. iki bok mu?.. • Eskiden bu ükede Cadillac modaydı.. Şimdi Mercedes geçerli. REFAHYOL zamanında devletin aldığı Mer- cedes'lerin çoğu kaybolmuş. Bunun üzerine 55'inci hükümet "lüks Mercedes sipahşi" ve- rince kryamet koptu. Nedir bu Mercedes tutkusu?.. Susurluk'ta kaza yapan çetenin altındaki ara- banın markası neydi?.. Mercedes!.. Prenses Diana ile Dodi el Fayed'in papa- razzilerden kaçarken bindikleri arabanın mar- kası?.. Mercedes!.. Bizim devletin üst katlannda makam otosu olarak kullanılan arabaların markası?.. Mercedes!.. (Not: Mercedes fırması reklam parasını bizim Medya-C'ye yatırsın!..) • 27 Mayıs'tan sonra Başbakan olan Ismet Pa- şa, lüks arabalan bir yana itip küçük bir Opel'i yeğlemtşti; hiç unutmam o sıra İnönü'ye "kü- çük arabalı büyük adam " deniyordu. Peki, neoldu?.. Hiiiç!.. Aradan kırk yıl geçti, lüks resmi arabaların davası bitmedi. Ne tükenmez bir gösteriş hırsı imiş ki köprülerin altından bunca sular aktı, ka- rayolları lüks arabayla dolup taştı, bizim küçük politikacıların aklı fikri devlette bir koltuk kapa- rak makam arabasına kurulmakta... Tüketim toplumu modelini benimseyen Tür- kiye'de zavallılığın göstergeleri bunlar... • Gazetelerin yazdığına göre REFAHYOL hükü- meti zamanında devletçe satın alınan çoğu Mercedes kayıpmış!.. Alan malı götürmüş, an- yorlar, bulamıyorlar, arabalar yitikmiş... Sorun mu bu?.. Ülkede insanlar kayboluyor; arıyorsun, tan- yorsun, bulamıyorsun.Otomobilin lafı mı olur!.. 1 Ailenizin hayatında yeni bir dönem başlıyor. Bugüne kadar zevkle izlediğiniz CINE5 e, onun kadar eğlencelı ıkı kardeş geliyor. Dünyanın sporunu ayağınıza getiren SuperSport. Ve çocuklar için •maximum' eğlence kaynağı MAXI TV. Bu uç muhteşem kanalı evinize getiren sihirli dekoderinizin adı da değişiyor: O şimdi MULTICANAL! H e m e n a r a y ı n : ( 0 2 1 2 ) 2 2 5 5 5 5 5 SuperSport ve MAXI TV »ayınlarını ızlemek ıçın uydu alıcılannızı Turksat 1 C, 11683.500 Mhz dıkey polarızasyona a>ar!amanız gerekmektedır MULTI CANAL K A N L L A R I N K A N A L I