Katalog

SAYFA CUMHURİYET 3 HAZİRAN 1997 SALI 10 SOYLEŞI Komünizmin çman Carillo umutlanm yitirmemiş'Duvaryıküdı ama sosyalizmhâlâ mümkün'Kapitalizme karşı bir emek cephesi kurulması gerekiyor. Kapitalizm uluslararası hale gelirken, neyazık ki işçi hareketi ve sol ulusal sınırlar içine hapsediliyor. Işçi hareketi ve sol da uluslararası çapta bir örgütlenmeye gideceğine, tam tersi yönde biryol izliyor. Böyle bir gelişme kapitalistlere muazzam bir avantaj sağlıyor. ORAL ÇALIŞLAR -2- İspanya'nın demokratikleşmesi sırasında çok fazla sorunlar yaşadık. Ordu. daima İspanyol Komünist Partisi'nin yasallaşmasına karşı çıktı. Komünist Partisi. yasallaştığı zaman ordunun üst kademeleri toplandı ve bu yasallaşmayı lanetledi Ordu. bizim üzerimizde daima bir tehdıt unsuru olarak kaldı Bu nedenle üç yıl boyunca tspanyol Iç Savaşı'nı yaşayan, daha sonra ise devlet terörünü gören birçok tspanyol. ordu korkusu nedenıyle bıze o> \ermediler. Bir daha ortalık kanşır ve kan gölüne döner diye korktular. Bizim yerimıze sosyalıstlere oy verdiler. Bunun riskı yoktu. çünkü ordu. Sosyalist Parti'nin yasallaşmasına karşı değildı. Ordu. Iç Savaş'ta bize karşı savaşmıştı. Ben her zaman şunu söyledım: Ordu Ispanya'da yalnız cumhuriyeti değil, uluslararası komünist hareketi öldürdü. Sosyalist Parti'nin icraatlanna dönersek. iyi şeyler yaptı. fakat yönetimınde ıkı büyük leke oldu. Birincisi çürüme. Sosyalist Parti VJe lider konumunda olan kişıler devletin parasını yediler. Şu anda Sosyalist Parti'den üst düzev yedi yöneticı. yolsuzluklar nedeniyle ya hapiste ya da yargılanıyor. Diğer leke ise dev let terörüne başv urmalan. yani Kontrgerilla'yı örgütlemeleri. İspanya"da Bask terör örgütü ETA'ya Rafşı anfPf&ör gücü olarak Kontrgerilta'yı örgütlediler Yasal olmayan terör metotlanyla ETA'yla savaşmaya kalkıştılar. Sanıyonım bu yasadışı Kontrgerilla. 28 cıvannda insan öldürdü ispanya'da Kontrgerilla Bu cinayetler büyük skandallara yol açtı. Bir hükümet partisinin dev let terörünü örgütlemesı tam anlamıyla canavarlıktı. Kontrgenlla örgütünün tenekeden ibaret olduğu. çürük bir örgütlcnme olduğu kısa sürede anlaşıldı. Bu örgütte eski yoz Frankocu polisleri kullandılar. Bunlar tamamen çürümüş. işe yaramaz adamlardı. Örgüt çabucak ortaya çıktı. Bu yoz polisler. mahkemeye çıkar çıkmaz kendilerini örgütleyen sosyalıstleri ele verdiler. Şimdı FelipeGonzales'in kendısı dahil olmak üzere birçok sosyalist, yargılanma tehdidiy le karşı karşıya. Gonzales'in lçişleri Bakanı yargılanıyor. Bütün bunlara rağmen Sosyalist Parti. 3 Mart 1996'da yapılan son seçimleri sağ kanat partısıne sadece üç yüz bin oy farkıyla yitirdi. Bütün bu yolsuzluk ve Kontrgenlla skandallanna rağmen kamuoyu yoklamalan. sağ ile sosyalistler arasında şu anda başabaş bir sonuç venyor. Bütün bu tabloya rağmen Komünist Partisi'nin jerine kurulan Birleşik Sol hâlâ düşüş çızgisinde ve toparlanamıyor. Şu anda iktidarda bulunan sağ hükümet, iktidannı sürdürebilmek için Bask ve Katalan milliyetçilığınin desteğine muhtaç Onlann oylan olmasa çoğunluğunu yıtinr. Bu ittifakta çok radıkal bir çelişme yaşanıyor: tspanvol sağı. tanh boyunca Bask ve Katalan milliyetçiliğine en sert karşı çıkan akımlardan bınsıydı. Iç Savaş'ın en büyük gerekçelerinden binsi. cumhuriyetın bu iki milliyete özerklik vermesıydı. Sağcılar, tç Savaş sırasında bunu kullandılar. Bu uygulamanın tspanya'nın bölünmez bütünlüğünün ortadan kaldırdığmı söylüyorlardı. Sağcılar. Bask ve Katalan milhyetçilenne her zaman "aynlıkçı kızülar" adını vermişlerdi Bu hükümet çok az sürecek. Belki bir yıl. Gelecek aylarda Ispanya'daki yolsuzluk ve Kontrgerilla davalan artacak. Bunların hepsi Sosyalist Parti'ye karşı açılacak. Bu olmasaydı Sosyalist Partı yenıden tek başına iktidara gelirdı. Ancak yolsuzluklar nedenıvle sağ veniden seçimi kazanabilır Sıkişan Sosyalist Parti, diğer sol gruplarla birliği savunuyor. Zor bir süreçten geçıvoruz. Komünistlenn ıçınde bulunduğu Birleşik Sol. sağla çok iyi anlaşıvor. sosyalistlerden nefret ediyor. Çünkü Birleşik Sol'ın başındaki siyasetçi de eski bir Falanjist (Frankocu). Bu siyasetçinin geçmişinde de hiçbır komünist gelenek yok Tuhaf bir adam. İspanya'da manzara genel hatlanyla böyle. 'Avrupa Birliği'ni destekliyorum' Avrupa Birliği. ekonomik açıdan tspanya için çok yararlı oldu. Siyasi anlamda bu birliğin arkasında çokuluslu şırketleryeralıvor. Aslında Avrupa Birliği çok fazla demokratik olmayan bir kurum. Benım şahsı kanım. Ispanya'nın Avrupa Birlığı'ne girmekten başka bir çaresi yoktu. Sorun. Avrupa'nın kapıtalıst. liberal. neo-liberal olması değıl. Çünkü tspanya kendisi, kapitalıst ve neo- liberal. Sorun solun sorunu. Solun yenıden örgütlenememesi ve bırleşememesı. Bu nedenle Avrupa'nın kadennı değıştırememesı. Avrupa ülkelerinden bırisinin bu birliğin uı^ında kalması. onun ıçın bir felaket anlamına gelir. Bazı ülkelerde solculann Avrupa Birliği'ne karşı çıkmasının anlaşılır bir tarafı yok. Avrupa Birliği"nin kapitalist nıtelığınden dolayı buna karşı çıkan sol hata yapıyor. O zaman bu argumanla başka bir gezegene göç etmek gerekiyor. Avrupa Bırliğf nde olmayan şey. Avrupalı bir solun kendısıni örgütleyememesi. ıfade edememesı. Bu savaşı Avrupa konseptı ıçinde yürütmek gerekir İspanya'da tersanelerde veniden yapılanma gerçekleştirilıyor. Binlerce ışçi ışten çıkarıldı. Kömür sana>iınde de yenıden vapılanma var. İspanya ışçilen bugüne kadar maaşlannı alabıldiler. Ispanya'nın Avrupa Bırliği'ne girmesi iyi oldu. Ozellikle kırsal alanda ve tanm alanlarında. Altyapı yatınmlan için tspanya'ya çok para girdi. Bundan çok rahatsız olan solun Avrupa çapında bir bırlik oluşturması gerekiyor. Kapitalizme karşı bir emek cephesi kurulması gerekiyor. Kapitalizm uluslarası hale gelirken. ne yazık ki ışçi hareketi ve sol ulusal sınırlar içine hapsediliyor. Işçi hareketi ve sol da uluslararası çapta bir örgütlenmeye gideceğine. tam tersi yönde bir yol izliyor. Böyle bir gelişme kapitalistlere muazzam bir avantaj sağlıyor. Öyle bir liberal rüzgârla karşı karşıyayız ki insanlar şaşkınlık içindeler. Çok insan sosyalizmden umudunu kestı. Tarıhın son durağı kapitalizm diye düşünüyorlar. Bence bu değişecek. Soldan yeni bir itiş mutlaka gelecek. Çünkü kapitalizm bugün ınsanlığın sorunlanna cevap veremiyor. Fakat bugün Avrupa'da maalesef pek çok sosyalist lider, sosyalizmden bahsetmeye cesaret edemiyor. Bunun içinde komünist liderlerde var. Kürsüye çıkıp "Bakın duvar \ıkıldu ama sosyalizm hâlâ mümkündür" deme cesaretini gösteremıyorlar. Sol. liberal rüzgâr karşısında ciddi bir krizden geçiyor. Yavaş yavaş umutlanıyorum. umuttan da öte eminim kı sol, veniden yapılanacak. Şimdı en düşük noktasındayız. Solu mutlaka yeniden ayağa kaldırmak lazım. Tony Blalr Ingıliz tşçı Partisi'nin ve Tony Blair'in zaferi. Fransız sosyahstlerinin ilk turdaki başarısı, bana şunu düşündürüyor: Pek çok insan muğlak bır şekilde ^ .ekonomik liberalizmin sorunlan g s çözmeyeceğinı anladı. Tony Blair .' solcudur demem için kendımi çok zorlamam lazım. Bu iki olayı. belki liberalizme karşı direnişin başlagıcı olarak. yeni bir atıiım olarak görebilınz. Sovyetler Birliğı'nin dağılmasından sonra ispanya Komünist Partisi "nde bazı değişiklikleroldu. Sendikalarda çalışan Komünist Partisi üyeleri parti üye kartlannı gen verdiler. Benimle ilişkilen gayet iyi Katalanyo'da. Galıçya'da Birleşik Sol üyeleri solun birliği noktasında partiv i sıkıştınyorlar. Su andaki parti lidenni ıstemiyorlar. Birleşik Sol bu nedenle parçalanıyor. Bır yenılik yok Ancak bir yeniliğe doğru gıdeceğız diye düşünüyorum. Çok yavaş bır süreç. Ben bu partıye asla girmem. Çok sekter ve dogmatik. Ben bağımsızım. Pek çok kişısel ilişkim var. Her yerde konferanslar veriyorum. radyolarda konuşmalar v apıyorum. Ben solun yeniden yapılanması ve birleşmesi için propaganda yapıyonım. Ben artık geçmişteki gıbi bır partıyı örgütlemeye çalışmam. Ben sosyalizm ve demokrası ıçın çok daha geniş kitlelere hıtap edebilecek. fakat sosyal-demokrat olmayan bir partiden yanayım. Ben solun birliği yönünde atılan her adıma sempati duyuyorum. Bu nedenle ttalya'dakı Zeytin Ağacı hareketıne de sempati duyuyorum. Ama ben îtalyan olsaydım, büyük bir ikılem ıçinde kalırdım. Îtalyan solu içındeki arkadaşlanmın çoğu Zeytın Ağacı bloku içindeler. Benim asıl arkadaşlanm Berünguer'ler. Togliatti'ler öldüler. Yarın: Stalin bir canavar mıydı? B U L M A C A SEDAT YAŞAYAl* SosyaUzm, insanhğın tarihiihtiyaana dönüştüBu yüzyılın ilk yansmda ve geçen yüzyılın sonunda sosyalizm, sömürülen sınıflann davasıydı, onlann devrim yapmaya ihtiyaçlan vardı. Sömüren sınıflan devirmek ve iktidara gelmek istıyorlardı. Fakat şimdi içinde bulunduğumuz aşamada. teknolojik devrim. globalleşme. çevrecilik sorunlan karşısında sosyalizm bır sınıf savaşı olmaktan çıkıp insanlık için tarihi bir ihtiyaç haline geldi. Sosyalizm, bizim artık Sovyetler Birliği'nde tanıdığımız sosyalizm değıl. O sosyalizmin bir başlangıcıydı. bır başlangıçtı. Sosyalizm demokratik olmak zorunda. çünkü kitlelenn desteğini almak zorunda. Ben gençlığımde proletarya diktatörlüğünün bir geçış dönemınde gerekli olduğunu düşünürdüm. Halbukı proletarya diktatörlüğü dedığimiz şey. bir bürokratik diktatörlüğe, bir kast diktatörlüğüne dönüştü. Sosyalizmin ınsanlığın bir ihtiyacı olduğu noktasından hareket edecek olursak. farklı felsefı yaklaşımlardan da gelerek sosyalizmin insanlığın ihtiyacı olduğu sonucuna varabılınz. S.'osyalizmin insanlığın bir ihtiyacı olduğu noktasından hareket edecek olursak. farklı felsefi yaklaşımlardan da gelerek sosyalizmin insanlığın ihtiyacı olduğu sonucuna varabiliriz. Insanlığın sosyalist dönüşümünden yana olan bizler de, daha hümanist yaklaşımlara girmek zorundayız. İnsanlığın sosyalist dönüşümünden yana olan bizler de. daha hümanist yaklaşımlara girmek zorundavız. Örneğın Hınstıyanlara açılmak zorundav ız. Onlar da bizim gibi toplumun değişim ıçinde olduğunu görüyorlar. Yüzyılın başında kullandığımız şemalar artık geçerli değıl. O şemaları kullanmak bizi artık marjinalleştırmekten başka bır işe yaramaz. Tabii ben gelışmış ülkelerden söz ediyorum. Gelişmekte olan ülkeler. azgelişmiş olan ülkeler ıçın belki de devrimden başka. geçış dönemi için proletarya dıktatörlüğünden başka çare yok. Orneğin Kongo'da olanlara bakın. Ben bunlardan sosvalist devrim olarak söz etmiyorum. Sosyalist devrimden önce farklı bır gelişme ihtiyacı duyuyorlar. Amenkalılar, Fransızlar. Belçikalılar Mobutu haydutunu otuz yıl boyunca desteklediler. Mobutu ülkeyi soydu soğana çevirdi. Şımdi Kabila geliyor ve derhal orada demokrası olduğunu ilan ediyorlar. Avrupa"daki demokrasiler bellı ekonomik temele dayanıyor. Bunlar Kongo'da yok. Kongo'da ilerıci bır diktatörlük olabılir. Mobutu'nunkı gıbı gericı diktatörlük de olabilir. Batılı bir demokrası olamaz. Leninizm Batı Avrupa 1917 Ekım Devnmi'nden çok yararlandı. O devnm olmasaydı Avrupa'da refah devleti olmazdı. Perestroyka döneminde bir Sovyet dergisinin yönetmeniyle konuşurken bana şöyle söylemıştı: Ekım Devnmi sız Avrupalılar için ve Asyalılar için Ruslardan çok daha yararlı oldu. Kısmen bu sözlerinde haklıydı. Şimdi Sovyetler Birliği yok oldu, derhal kapitalizmin ilk yaptığı ış bunun sonucu olarak refah devletini ortadan kaldırmak oldu. Bu bir gerçek. Ben Marksistım. Marks'ın analızlerinin çoğunun doğru olduğunu düşünüyorum. Bence gelişmiş bir ülkede Lenınıst olmak mümkün değıl Çünkü bugün ben Madnd'de gelin elınize silahlan alın, devrim yapalım. proletarya diktatörlüğü kuralım dersem, bana gülerler. Buna rağmen Lenin'ın bu yüzyılın en olağanüstu şahsivetlerinden bıri olduğunu düşünüyorum. Tanhi ilerietmekte büyük katkısı oldu. 1 2 3 4 5 6 7SOLDAN SAĞ \: 1/Aynıadlıbıt- kiden elde edı- lerek baharat olarak kullanı- lantoz. 2/Yün- 3 den dövûlerek yapılan kalın ve kaba ku- maş .. Necati Cumalı'nın bır adı da "Tütün Zamanı" olan romanı. 3/Ge- 8 ometri. 4/ So- g fa... Tantal ele- mentinın simgesı. 5/ls- panya'da Bask bölgesı- nin bağımsızlığı ıçın savaşım veren gizlı ör- 2 güt... Yükselme, yücel- 3 me. 6/ Bır tür denız ta- 4 şımacılığı... "Ne şaır > aş döker ne - - - ağlar 1 Tarihekanştı eski sev- 6 dalar" (Faruk Nafız Çamlıbel). II " 1 8 hakıkat müsademe-ı ef- Q kârdan çıkar" (Namık Kemal). 8/ Bırden fazla terımı olan cebırsel ıfade. 9/ Bir pevgamber... Ali Özgentürk'ün yönettığı ve başrolünü Genco Erkal'ın oynadı&ı fılm.. Bırcetvel türü. Yl KARIDAN AŞAĞIYA: 1/ Bır çeşıt kekık.. Matema- tıkte kullanılan sabıt bır sayı. 2/Oyunda cezalı çocuk. . Anadolu'nun güney kesimindekı dağ sırası. 3/ Savaşta ölen venıçerılenn erkek çocuklarına venlen ad... Lantan elementının sımgcsı. 4/ Bır nota... Japon>a'da kımono- nun beline bağlanan ıpek kemer 5/ Başlangıcı olmayan. öncesiz... Maksim GorkTnın bır romanı. 6/ Bır tür baş- lık... Iskambıl kâğıtlannın atası say ılan desteye \ e bu des- tekullanılarakbakılan fala \ erılen ad. 7/Bıreylerarasm- da ortak simgeler sıstemıvle gerçekleştınlen anlam ve bilgi alışvenşı. 8/ Adlan sıfat vapmakta kullanılan bır vapım ekı... Budala. sersem. 9/ Bir gösterme sıfatı... Kızıldeniz'ın kuzevındekı körfez. VJÖR ÜŞ/ Prof. EROL MANİSALI* KKTC'nin Geleceği, G.K. Rum Yönetimi'nin AB Üyeliği ve Federasyon Konusu GKRY, 97 sonu veya 98 başında AB ıle tam uyelik'gö- rüşmelerine başlayacak. Bu arada, AB ve GKRY, Türkta- rafına, "Federasyon kuralım ve birlikte gırelım" dıyorlar Bu taleplerle ılgilı olarak ıkı krıtık husus, Turkıye ve KKTC bakımından hayati önem taşımaktadır. Bunlann. net bır bı- çımde ortaya konması gerekiyor. 1. Nasıl bir federasyon ıstenıyor? 1.1. Ayrı egemenlık haklan bulunmayacak. 1.2. Türkıye'nın mevcut garantöriük hakkı yerine, "ço- kuluslu güç" ikame edılecek. 1.3. Ikı bolgelılik "geçıcı" olacak ve bir süre sonra bu ortadan kalkacak. 1.4. Federasyonda "siyasal. ıdan ve mali paylaşımlar, nüfus oranına gore oluşturvlacak." Bu talepler kabul edıldiği takdırde adanın bir süre son- ra tamamen Rum denetımine geçmesı, kuşku göturme- yen bır sonuç olur. 2. Turk tarafının koşullan: 2.1. KKTC'nin ve G/RYŞBin ayn ayn egemenlık hakla- n olacak ve federasyon,' ıM ayrı egemen topKjluğurt, ayn ayn ıradelerı ile gerçekleşecek. 2.2. Turkiye'nın mevcut garantoriük sıstemı devam ede- cek. 2.3. İki bolgelılik esas olacak. Mülkıyet değışimı. siya- sal olarak da kabul edilecek llende yumuşama oldukça, iki tarafın ayn ayn iradeleri ile dolaşım ve mülk edınme hak- lan sağlanabılecek. 2.4. Turkıye, AB'ye tam üye olmadan, ortak cumhuri- yet ABye giremeyecek. Rum taleplerı, "kesın bır bıçımde, çoğunluğun huküm- ranlığını doğuracak" unıter bır yapıyı ongormektedır. Bu ise adada yalnızca Rum denetımine yol açmaz. kaçınıl- maz bır bıçımde. Türkiye ıle Yunanıstan'ın karşı karşıya gelmesı sonucunu doğurur. Turk tarafının one surduğü ko- şullar ise hem dengelı hem de gerçekçıdır. Şoyle kı; a) Ada- da Rumlann yeni maceralara gınşmesini engeller, b) Ikı ta- raf arasında ekonomik, siyasal ve asken denge sağlar, c) Turkıye ıle Yunanıstan'ın, karşı karşıya gelmesını onler, d) İki taraf arasındaki yakınlaşmayı. "zaman ıçinde ve karşı- lıklı çıkarlara uygun olarak" yumuşak ve dengelı bır bıçım- de gerçekleştırir, e) Bir tarafın, diğer taraf üzennde huküm- ranlık kurmasını engeller. Rum tarafının esas nıyeti, uzun vadede, adada hüküm- ranlık sağlamak olduğu ıçın "dengelı. adil, barışçı ve ın- sancıl" öğelen ıçeren Türk tarafının koşullannı kabul et- memektedirler II. Federasyon AB'ye katılırsa neler olur? Bir an ıçın GKRY'nin. Türk tarafının koşullannı büyük ol- çüde kabul ettiklerıni ve AB'ye adanın tümunün federas- yon olarak dahıl edıldığinı varsayalım. Kıbrıs cumhuriye- ti, Turkiye'nın tam üyeolmadığı AB'ye katılırsa. şu sonuç- lar ortaya çıkar: 1. AB ıçinde "serbest dolaşım" esas olduğundan. bel- li bir süre sonrayalnız ada Rumlan değıl, Yunanlılar da ada- ya yerleşmeye başlar ABnın yavaş yavaş konfederal bır devlet olma yolunda ilerlemeye devam edeceğı gerçeğı- ni göz önüne alırsak, bu gelişmeyı hıç kımse engelleye- mez. 2. AB tam üyeleri ve AB bolgesi ıçın "AB hukukunun üstunluğu'' gerçeği goz onune alınırsa, bır üçuncu ulke ko- numunda olan Turkiye'nın (tam üye değıl) sahıp olduğu ozel imtıyazlar (haklar), zamanla "yok farz edılır" ve ada AB potası ıçinde eritilerek dolaylı yoldan Yunanıstan'a il- hak edilmiş olur. 3. Ada, AB'nın siyasi kontrol alanı ıçıne geçtiğı kadar, "ekonomik olarak da" AB'nin denetımi altına girer. Bu da Turkıye ile Kıbrıs Türklerınin ekonomik bağlannın tama- men kopması anlamına gelır. Turkiye'nın gumruk birliği içinde olması, bu gelişmeyı engellemez. (Orneğin bugün Turkiye'de Girit Adası da gümrük birliği ıçındedırier. An- cak Turkiye'nın Gırıt Adası uzerınde hemangı bır ticarı ve ekonomik etkısı yoktur.) 4. Uzun vadede Batı Avrupa Birliğı'nin (AB'nın askeri orgütu) genışleyeceğını ve AB'nın butün tam üyeleri üze- rinde etkı ve kontrolünü arttıracağını (karşıhklı) duşünür- sek, tam uye olan ada, AB'nın asken denetımi altına gi- rer. Dolayısıyla Yunanıstan'ın, tümuyle asken denetımi içi- ne dahıl olur (not: Turkıye. BAB'nin üyesı değil. Yalnızca AB'nın tam üyelen BAB'ye üye olabılırler.) Sonuç: Kıbns, federal bır statüde "hangı öze! koşullar getirilırse getırılsın" AB'ye tam üye olursa, zaman ıçinde ada uzerınde AB'nin (dolayısıyla Yunanistan'ın), siyasal, askeri, hukuki ve ekonomik denetımi ve hukümranlığı al- tına girecektır. Bu nedenle: a) Federal bir çözüm olsa bile Kıbns, Türkiye'nin için- de bulunmadığı(tam üyeolmadığı)ABye, kesinlıklegire- mez. b) Turkiye'nın yalnızca Rum tarafının, AB uyelığının en- gelleme bakımından, elinde uluslararası anlaşmalardan doğan haklan bulunmaktadır. Bu hak sonuna kadar kul- lanılmalıdır. c) GKRY, AB'ye ancak adada iki devletli siyasal bir sta- tü oluştuktan sonra Kıbns Rum Cumhuriyeti olarak gıre- bilır. Turkıye, GKRY'nin, AB'ye Kıbrıs cumhuriyeti olarak girmesıni, "kesinlıkle" engellemek zorundadır. Bu yapıla- mazsa, yarın "GKRY ıle Turk tarafı arasında ortaya çıka- cak bütün sorunlar, Turkıye- AB sorunlan" haline dönü- şür. Bugun Türkiye'nin elinde, uluslararası anlaşmalardan doğan haklan ıle adada oluşan, ıkı devletli bır fiılı durum avantajı vardır. Bu avantajlar bugun kullanılamaz ise ya- nn Turkiye'nın ve KKTC'nin elinde kuilanabileceğı ne fıılı, ne de hukuki bır koz bulunmayacaktır. (*) Avrupa ve Ortadoğu Araştırma Merkezi Başkanı