Katalog

SAYFA CUMHURİYET 26 NİSAN 1997 CUMARTESİ 10 DIŞ HABERLER Peru'da yargısız infaz kesinleşti Kelepçeleyip öklürcliüer• Japon Büyükelçiliği baskınında askerlerin yargısız infaz uyguladığı yolundaki rehıne ıfadelerine askeri kaynaklar da katıldı. DışHaberterServisi-Peru'nunbaşkenn Lıma'da- kı Japoma BuvukelçılığVne geçen salı gunu bas- kın duzenlcven Peru askerlennın Tupac Amaru Devnmcı Hareketı (MRTA) gcnllalanna vargısız infazuvguladıkUn volundakı rehıne ıtadelen. Pe- ru asken kaynakldrınca da doğrulandı Baskınatanıklıkedenrehınelere çeşitlı asken kay- naklara ve basında çıkan haberlere gore genllala- nn bır kısmı sılah bırakıp teslım olmalanna karştn askerler taratından oldurulduler Operasyonu dınleme avgıtlan aracılığıyla dışa- ndan ızleyen bır ıstıhbaraı ajanına gore ust kattakı odalardan bınne sığınan ıkı genlla kızdan bınnın "Tesümoluyoruz" dıve bağırmasma karşın ıkısı de oldurulduler îlk kınayan Vietnam oldu DışHaberierServisi-Peru hukumetının baş- kent Lıma dakı Japon BuyuKelçılığı ne operav yon duzenleyerek 14 genllavı oldurmesıne uluslararası ılk tepkı Yıetnam'dan geldı Vietnam, dort aydır suren rehıne knzıne vahşıce son venlmesınden dolayı uzgun oldu gunuaçıkladı Vietnam Komunıst Partısı res- mı yayın organı \han Dan operasyonu esef vencı bır şıddet olayı olarak tanımladı Nhan Dan'da ver alan yorum haberde as- ken saldınnın Peru hukumetının onundekı tek seçenek olmadığı belırtılerek "Gariptir ki iyi silahlara sahip gerillalar rehinelerin kılına do- ktınmazken, hukumet bıriikleri saldın sırasın- da aşın derecede vahşı davrandılar~denıldı Yazıda. Peru De\ let Ba^kanı Alberto Kujimo- ri'nın aylardır asken çozum ıçın çaba harca- dığının onaya çıktığı belırtılerek "Bu, Peru Hükümcti'nin sonınu goruşmeler voluy la çoz- me niyeti taşımadığnu, göruşmelerden \ana\- mış gibi görunerek uluslararası kamuoyunu yanıltmayı amaçladığını gosterdi" dcnıldı Haber y orumda. Peru asken bırhklenmn şıd- dtt kullanarak genllalan oldurduğu ancak Fu- jımon'nın şıddet kullanarak ulkesındekı sos- yal adaletsızlığe. yoksulluğa ve ışsızlığe çozum getıremeyeceğı belırtıldı Peru Tanm Bakanı Rodotfo Munante, bır genl- lanın vargıçlann bulunduğu odaya gelerek teslım olduğunu soyledığını, ama odaya dalan bır askenn teslım olan genllayı makjnelı tüfekle taradığmı an- lattı GuvenlıkguçlerınebağlıbazıkaYnaklara go- re ıse ıkı genlla askerler tarafindan sağ olarak ya- kalandı Askerler. sılahlannı atmış olmalanna kar- şjn ıkı genllayı duvara dayayarak makınelı tufek- lerle taradılar Japonya'day a>ımlanan Maınıçı Şım- bun gazetesının goruştuğu Japon rehıneler, teslım olan bır genllanın askerler tarafindan kelepçelen- dıkten sonra oldurulduğunu soyledıler Operasvonu telsız aracılığıyla dışandan ızleyen bır MRTA genllası Reuter haber ajansına yaptığı açıklamada, genllalann en gençlennden olan dor- dunûn bır odaya saklanıp korkudan teslım olduk- lannı ama askerler tarafindan oldurulduklennı söy- ledı Komandolara "Öldür" emri Asken kaynaklar. baskını düzenleyen komando- lara "tutsak ahnayuı" emn venldığmı ve askerle- nn viırduklan genllalann olduklennden emın ol- mak ıçın son bır kez alınlanna ateş ettıklennı açık- ladılar Japon basmının buyuk bır bölumunun bas- kını ovmesıne karşın TV haber sunuculanndan Hi- roşi Kume baskın habennı sunarken "\skerteriii, ıçlennde teslım olanlar bulunmasına karşın gerilla- lann hepsını bırden oldurmelerı gerckır mıydı so- rusunu sormaktan kendımı alamjyorum" y orumu- nu yaptı Baskında oldurulen komutan yardımcısı Roty Ro- jas, MRTA tarafindan duzenlenen bır torenle go- mulduğü, ama dığer genllalann cesetlennın nere- de olduğunun bılınmedığı one süruldu Lıma Asken Hastanesı nın morgu onunde top- lanan genlla annelen çocuklannm cesetlennın ken- dılenne venlmesı ıçın Peru hukumetıne yalvardı- lar Morg yetkılılen. baskının ardından sıyah plas- tık torbalara konup kamvonlara yuklenen cesetle- nn nerede olduguna ılışkın bılgı vermedıler Yerel Panamencana televızyonu, baskında oldurulen MRTA lıden ÎNestor Cerpa Cartofini ve dığer ge- nllalann gızlı bır yere gomulduğunu one surerken Cerpa nın akrabalan. kendılenne Cerpa'nın cese- dının hâlâ morgda olduğunun açıklandığını so> le- dıler Ote y andan, baskının cezaev lennde ayaklanma- lara vol açmaması ıçın cezaev lennde bulunan MRTA genllalannın hucrelere kapatıldıklan ve goruş ya- sağı konduğu bıldınldı Yiyecek vardımı alamavan binkrce Hutu sığınmacı yeniden yollara düştu. Stğınmacılaruı en az 9 bin'i çok hasta. 85 biiiı sıgmıııacı aranıyorDı$ Haberier Servisi - Zaıre'dekı 85 bın Ruandalı Hutu sığınmacının kayıp oldu- ğu bıldınldı Bırleşmış Mılletler Multe- cıler Y uksek Komıserlığı (UİSHCR), ul- kenın doğusundakı Kısanganı kentı yakın- lanndakı çeşıtlı kamplardan aynlan sı- ğınmacılann aranma çalışmalannın baş- ladığını bıldırdı Kayıp sığınmacılannbu- lunması ıçın bır keşıf uçağının Kısanga- nı - Ubundu arasındakı 150 kılometrelık yolu taradıği belırtıldı LNHCR sozcusu Paul Stromberg, ke- şıf uçuşu ıçın Laurentkabilaonderlığın- dekı ısyancılardan ızın alındığını soyle- dı Isyancılar, geçen hafta keşıfuçuşu ya- pılmasına ızm vermemışlerdı Stromberg, ibyancılann sığmmacılara ınsanı yardım ulaştınlmasına ızın verme- dıklennı. oncekı gun ızın alındıktan son- ra ulaşılan kamplardan bınnın boşaltılmış olduğunu gorduklennı soyledı Bır yetk>- • Zaıre'de isyancılann bölgesinde kalan Ruandalı 85 bin sığınmacı ortadan kayboldu. Isyancılann yiyecek yardımı yapılmasına ızın vermedikleri Hutu sığınmacılann çok zor durumda olduklan bıldiriliyor. lı "Kamptaölü ya dadiri hiç kimseye rast- lamadık. Sığınmacılardan hiçbır iz yok- tu. Sorun gördüklerinuz değil görmedik- lerimiz" dedı Stromberg, sığınmacılann çok kotü durumda olduklannı. yetersız bes- lendıklennı, en az 9 bımnın çok hasta ol- duğunu ve fazla ılerleyemeyeceklennı belırttı Bu arada, UNHCR'nın Kısanganı'nın guneyıne trenle ınsanı yardım ulaşttrma- vı deneyeceğı oğrenıldı Son bırkaç gun ıçınde açlık çeken Zaırelı koyluler BM yi- >ecek depolannı ve bır yardım trenını yağjnalamışlardı Ulkenın yansını ele geçıren ısyancıla- nn başkent Kınshasa'ya doğru ılerleme- sı surerken halk, hıçbır şey olmamış gıbı gunlük yaşamını surdurûyor Kenttekı dıplomatlar ve sıy asal gozlemcıler ıse ba- nş göruşmelen umutlan suya duşerken De\ let Başkanı Mobutu Sese Seka'nun. ısyancılar kente gırdığınde son bır guç göstensı yapmak ıstemesı durumunda kentm kan gölune donüşeceğınden kor- kuyorlar Isyancılar başkente doğru üç cephe- den ılerlıyor Yöredekı Kongo Nehn uze- nndekı hıdroelektnk santrallannm ısyan- cılann elıne geçmesı durumunda kentın elektnksız kalacağı ve bu durumda ıçme suyunun anndınlması ışlemının yapıla- mayacağı behrtılıyor Dıplomatlar, ıçme suyunun doğnıdan nehırden alınması du- rumunda kolera salgını başlayacağını ön- gorüyorlar Kente ulaşan yollann çoğu ısyancılann elınde olduğu ıçın kentte yı- yecek sıkıntısı başgosterdığı, petrol şır- ketlennın elınde çok az stok kaldığı bıl- dınlıyor Bu arada, Mobutu'ya bağlı askerler kent yakınlarındakı stratejık yerlerde ko- nuşlanıyorlar Başbakan Likuha Botongo, askerlenn kentı halkın yardımıyla savu- nabıleceğını one surerken bır lngılız dıp- lomat moralı bozuk \ e ucretlen odenme- yen askerlenn en az yansının ısyancıla- ra teslım olacağını duşünuyor Bazı kay- naklar, gergınlığın artması ve yiyecek sı- kıntısı nedenıyle sokak çatışmalan ve yağma olaylan gerçekleşebıleceğını belır- tıyor Körfez Ekseninde L-aıı'ııı Rolii ı Radyo ve Televizyon yayınlarında haberiniz ol Magazin, Haber, Rö Yabancı Film ve Di Televizyon Cekiml Yıllık Abone Bedeli : Yazışma Adresi 1.200.000-TL (KDVdahil) TRT RADYO TELEVİZYON DERGİSİ TRT Sitesı, A Blok Kat.4 • OR-AN / ANKARA Tel : (0.312) 490 10 74 - 490 11 19» Fax: (0.312) 490 93 03 G eleneksel deyışıyle PersKor- fezi lran ıçın guvenlık ve ekonomık açılardan son de- rece onemlıdır Basra'nın doğusun- dan Hürmuz Boğazı'nı aştıktan son- ra Omdurman Yanmadası'nın kuze- yıne değın kesıntısız lran toprağına karşılık Batı kıyısında yedı Arap dev letı vardır Bunlardan bın Bırle- şık Arap Emırlıklen, aynca yedı ku- çuk sultanlıktan oluşur Buna karşın-Daryus'tan bu yana Pers golu dıye anılır- lranlılar, an- cak yakın zamanlarda burada bır donanma oluşrurmuşlarsa da geçen yuzyıllarda burayı kendı gollenne do- nuşturen İngılızlerdı îran'ın Hınt Okyanusu çevresm- dekı muhtemel muhalefetını orta- dan kaldırmak ıçın onun ılgısını ku- zeyde Hazer'e çekmışler, kaptan, tayfa ve gemılennın onda yoğun- laşmasını sağlamışlar, Iran'ı kuzey- de ıster ıstemez Rusva ıle karşı ka- nşya getırmışlerdı Aynca mezhep farkhlıklannı kışkırtarakbazı kom- şulanyla aralannı daha da açmış- lardı 1908'de bulunan petrol, kor- fezın onemını daha da arttırdı Pers korfezınde Arap rekabetı Mı- sır'ın radıkal onden ÎSâsır'la başla- mış sayılır Onun başını çekmeye başladığı Arap mıllıyetçılığı. kral- lığa, yanı yalnız ınlı ufaklı Arap emırlıklenne değıl, tran'da şah yö- netımıne de gencı kurumlar olarak karşıydı 1958'de Irak'ta tahtın devnlmesı, daha büy uk değışıklıklenn habercı- sıydı Ingıltere'nın korfez çevresı- nı 1971 'de terk edecegım 1968'de ılan ettığı sıralarda gerçek bır savaş de- nızfılosunuılkkezkuruyordu Ge- ne bu sıralarda. Arap egemenlığı al- tında olan bazı topraklarda, orne- ğın Bahre>Ti takımadalan ve Hurmuz Boğazı'nın yakınında. Abu Musa ve Tunb adalan gıbı yerlerde bazı ıd- dıalan v ardı \ynca bazı bölgeler- de, orneğın petrol zengını Dubafde yerleşık ve >oğun lran azınhklan yaşıyordu Ne v ar kı şahın körfez ve çevre- sıyle ılgısı var olan duzenın jandar- mahğtbıçımındeydı lran buy akla- şımı Humeynrnınbaşım çektığı ye- nı rejımle terk ettı Ote y andan, kor- fezle ılgılenen her dev let, farklı he- defler peşınde lran, Amenka'nm, Irak'ınve Su- udı Arabıstan'ın ustunluğune karşı Irak aynı sularda tran, Amenka ve az da olan Israıl'ın varlığına taham- mul edemıyor Suudılerle onun pey - kı olan kuçuk şeyhlıkler, tran v e Irak gıbı aşın saydıklan rejımlerden ur- küyorlar Amenka ıse Irak'ın genışlemesı- ne, tran nufuzunun artmasına ve ge- fahın Basra Körfezi ve çevresiyle ilgisi var olan düzenin jandarmalığı bıçimındeydi. îran bu yaklaşımı Humeyni'nin başını çektiği yeni rejimle terk etti. nelde islamın bır sıyaset öğesı ola- rak y ayılmasına karşı Ancak butun bunlar kendı etkısının artması onün- de de somut engeller Irak ve Suudi Arabistan tkıncı korfez savaşındakı yenıl- gısınden sonra Irak, lran ıçın genış- lemeye yonelık bır tehdıt olmaktan çıkmıştır Sekız yıl suren lran-Irak savaşı, her ıkısını de genış çaph bır ıç onanm gereksınımıyle karşı kar- şıya getırmıştı Irak'la sav aş, tran ıçın en kötu za- manda gelıp çattı denebılır Amen- ka ıle "rehineler bunatamı" sonucu Iran'a karşı çeşıtlı ekonomık y aptı- nmlaruygulanmıştı Savaşın kendı. ekonomık sorunlan dennleştırdı Halka yonelık hızmetler kısılmak zorunda kaldı Ekonomı. savaş temehne oturtul- du 300 000kışıolmuş.,500 000"ısa- kat kalmıştı Ikı mılyon da ıç göç- menvardı Lımanlannvekentlenn yansmdan fazlası tahnp olmuştu Toplam savaş faturası herhalde 600 mılyar dolara ulaşıyordu Bu yıkıma karşın tran, yeniden yapılanmaya Irak'tan daha kolay başlayabıldı Kalkmmanın açık ka- pı stratejısıyle mı kendı kendıne ye- terlı bır yoldan mı, yoksa karma bır ekonomık yontemle mı olacağı da açıkça tartışıldı Sonunda uçuncu seçenekte karar kılındı Uçuncu seçeneğı yeğleyen- ler, Irak'la savaştn sona erdınlme- sınden yana olanlardı Korfezde ıkıncı "Islamcıgüç" bu dının doğduğu, Mekke ıle Medı- ne'dekı kutsal yerlenn koruyucusu ve Sunnılığın de onemlı bır merke- zı olan Suudı Arabistan'dır Üste- lık, bu ozellığı ıkı yuzyıl öncesının Vahabı akımına değın gıder Kurucusu "annnuş" bır Islama donuşu ıstıyordu Suudı rejımının kökunde dıncı olduğu kadar, sıya- sal ve a^ken yanı da olan bu akım- la ıttıfak yatar Kral aılesı, Vahabı- lerle karmaşık olarak gelışmıştır Bukımlıklenylelran'arakıptır tran ıse "Amerikan tipi İslam" dedığı Suudı yaşam bıçımıne karşıdır bu bağlamda Sünnı-Şu aynmıyla Arap- Pers farklılaşmasını anımsatmakta da yarar olabılır Suudı rejımı korfezın Arap tara- fındakı en buyuk devletı sımgelı- yor Daha önce Nâsır'cı Mısır'a, Saddam'cı Irak'a, benzen olçuler ıçmdekı Sunye'ye ve Fılıstmlılenn baskılannakarşı kendı benlığını ko- ruyabılmıştır Ancak değışım. bır toplum y asasıdır Nıtekım. 1958'de Irak'ta ve 1979'da da tran'da tahtlann devnl- mesı, bazı temel donuşümlenn ka- pılannı açmıştır Değışıklığm mut- laka buyuk sarkmtılarla gelmesı de gerekmez Ancak, eğıtım gormüş yenı bırorta sınıfla meslek sahıbı tek- nık ınsanîann ıktıdardakı pay ıstek- lennın kendılığınden artması gıbı, korfez çevresı toplumlannın ıçden- gelennde yenı baştan dağılımlar ka- çınılmazdır Bu bağlamda Suudı rejımının ken- dı guvenlığı ıçın Amerıka'ya bu denlı bağlanmasının bu rejımı uzun vadedezayıflattığısoylenebılır tran omeğınde şah rejımı, bu yakınlığı epey pahalı odemıştır Suudı Arabistan. Amenka ıçın hem tran korkusunu ılen surerek hem de kendı asken varhğını haklı çıkarmak ıçın aynca bır sılah paza- ndır Suudı Arabistan. dünyada yer alan buyuk değışıklıklenn karşısın- da bır savunma tavn ıçındedır Re- jımde koklu değışıklıkler olmadan bu tavnn ey leme donuşmesı bekle- nemez Ancak kuçük korfez şeyh- lıklennde çalkantılar genışledıİcçe Suudı tavnnda değışıklık olanak dı- şı değıldır Hatta, Bahreyn'de petro- lun adamakıllı azalmış olması ger- çeğı karşısında Suudı rejımının ağır- lığını daha fazla duyurmak ısteye- ceğı akla gelıyor Ancak Bahreyn'dekı Sunnı Suudı nufuzunun, Vahabı kulturuyle de karmaşık olarak daha çok oradakı Şıı çoğunluğu rahatsız ettığı duşunu- lurse Rıyad'ın olağandan fazla gı- nşımlen karşısında tran tepkısıne yol açabılır Yarın: Umman ve Afganistan