Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 26 ARALIK 1997 CUMA
12 KULTUR
Umut dohı bir yü geçtiTURHANGURKAN
Rekor Kınkh: Türk sineması sayısal
açıdan düşüş göstermesme karşın, nitelik
yönüyle başanlı fılralenyle umut veren
biryılı gende bıraktı. 1995'te 35,1996'da
37 olan fılm sayısı, 1997'de düşüş göste-
rerek 20 dolayında kaldı. Bu fılmlenn bü-
yük bölümü, dış dünyada yankılan duyu-
lan. ödûller toplayan sinemamızın yüzakı
yapıüanydı. Son üç yılda atağa kalkan si-
nemamız, ıç pazarda görülmemış ölçüde
gişe patlamasına neden oldu. Sınema gi-
şelennin önünde yeniden uzun kuyruklar
oluştu. Sınemadan uzaklaşan küskün se-
yırci, yenı dönemın fılmlenyle yeniden
banştınldı. Kinu filmler ızlenme sınınnı
aşarak tüm zamanlann gelmış geçmiş en
büyük gelir rekonına enştiler.
Yurt Çapında: Filmlenn, eskınin dar
kalıplannı kınp, özgün duruma gelmesıy-
le birçok kentte yenı sinema salonlan açıl-
dı. Böylece lstanbul'dan sonra Anadolu'da
da sinemaya dönüş başladı. 3. Avrupa
Filmleri Festivalı, biröncekı yılda olduğu
gibi geçen yıl da Anadolu'yu dolaşarak
film özlemi çeken Güneydoğu'ya dek
uzanıp, sinemayı seyircisıyle buluşturdu.
Anadolu halkı, Gezici Festival sayesinde,
ayağına gelen Avrupa'nın en iyi yapıtlan-
nı görme olanağına kavuştu.
Yeniden Doğuş: Yeşilçam sinemasının
özleştınlmesinden sonra yeni dönemde
özelliklen olan fılmler üretılmeye başlan-
dı. Yeni bir yapım anlayışı, seçkin ekip,
üstün teknik, gelişmiş donanım ve yüzle-
n yepyeni oyuncularla çağdaş bir döneme
girijjjyjjpcmiş yıllannİcine benzemeyen,
değışık özellikler taşıyan fılmler ürealdi.
Sınema dûnyamızda yeniden doğuş yaşan-
dı ve^yaşaıuyor. Yıkılan star sısteminın ye-
rinı, daha bılinçlı, atılrmcı, yetenekli bir
oyuncu kuşagı aldı. Çağdaş yönetmenler,
büyük bir çabuklukla, klasik yapımcılık
anlayışını sona erdırdıler. Eksikleri, kusur-
lan olsa da Yeşılçam'ın ızlerinın sılındiği,
özelhkJeri olan özgün fılmler ortaya çıktı.
Ortak Yapım - Giderlerin artışı, fılm-
cilerı bir öncekı yılda olduğu gibi ortak
yapımlara yönelttı. Yabancı oyuncularla
zenginleştırilen bu tür yapımlann dış pa-
zara çıkması, festrvallerde ödül alması ko-
laylaştı. Çok büyük ekonomik güçlük
içindeki yapımcılar, Kültür Bakanlığı dı-
şında kımi tecimsel kuruluşlar ve EURI-
MAGES (Avrupa Sinema Birliğı Fonu)
desteğını sürdürerek Eşkıva, Nihavend
Mucize, Kuşatma Alünda Aşk, Ağır Ro-
man, Hoşçakal Yann gibi birçok önemli
tasanyı gerçekleştirdıler. Ortak yapımlar:
Akrebin Yolculuğu / Türk-Macar-Çek,
Mektup / Türk-Çek-Polonya, Hamam /
Italyan-Türk- tspanyol, Usta Beni Öldür-
sene / Türk-Macar-Alman. Eşkıya / Türk-
Fransız- Bulgar, Kuşatma Alünda Aşk /
Türk-Macar-Yunan. Ağır Roman / Türk-
Macar- Fransız. Hollywood Kaçakian /
Türk-îsveç, Hoşçakal Yann / Türk-Fran-
sız- Macar.
Yeni Kuşak: Türk sineması değişık, ye-
nilikçi bir yönetmen kuşağıyla tamştı. Ye-
şilçam'ın izlerinı silerek eskıyi temızle-
meye yönelen yönetmenler arasında Mus-
tafa Araoklar, Reis Çeük, Zeki Denürku-
buz,FerzanÖzpetek.CemalŞan, Nuri Bfl-
ge Ceylan, Faik Ahmet Bamtçu başı çe-
kıyor. Bu akımla birlikte eski starlan tah-
tından indiren yenı bir oyuncu grubu sine-
maya yerleştı: HalukBilginer,FikretKuş-
kan, Ege Avdan, Ahmet Uğuriu, Beyaz,
Uğur Poiat Ahmet Uğuriu, Jale Ankan,
Zişan Uğuriu, Yasemin Alkaya, Ayda Ak-
sd. Derya Alabora. Hande AtaizL Yeşim
Salkım. Meltem CumbuL, Bennu Gerede
gibi.
Ödül Yağmuru
Hamam- 50. Cannes Film Festivali'nde
Italyan Sınema Yazarlan Ulusal Sendika-
sı Özel Ödülü. Altın Küre (Golden Glo-
• Türk sineması nitelik yönüyle başanlı filmleriyle umut
veren bir yılı geride bıraktı. Filmlerin büyük bölümü, dış
dünyada yankılan duyulan, ödüller toplayan sinemamızın
yüzakı yapıtlanydı. Son üç yılda atağa kalkan sinemamız, iç
pazarda görülmemiş ölçüde gişe patlamasına neden oldu.
be) en ıyı fılm, yetenekli genç yönetmen,
müzik ödülleri. îtalya Roseto Teramo Al-
tın Gül Festivalı en iyi fılm ödülü. Roma
Geceleri Kültür ve Sanat Ödülü. Merce-
des Benz Gümüş Yıldız ödülü. Ispanya
Sen Sebastıan Festivalı en iyi fılm ödülü.
Nazıonal dergisı en iyi fılm ödülü. Fran-
sa Annecy Italyan Filmlen Festivali Jün
Özel Ödülü, Jün Halk Ödülü, Sinema Sa-
natı Ödülü. Ispanya Valencıa Festivalı
Halkın Seçtıği en iyi fılm ödülü.
Tabutta Rövaşata - Îtalya Cinema Gi-
ovanı Festivalı Jün Özel Ödülü, Jüri Halk
ödülü. Tonno Festivali Jün Özel Ödülü,
Halk Ödülü. Monrpellier 19. Akdeniz
Film Festivali Akdeniz Sinema Yazarlan
ödülü, Akademı Öğrencılen Ödülü, Al-
tın Antigon Jün Özel Ödülü. 17. Amıens
Festivali Netpac Ödülü. 38. Selanık Film
sun K'nın yapıtından Fatih Arslan'ın
uyarladığı 'İnsan Kurdu', AttüaİIhan'ın
senaryosundan Flde Motan'ın çektığı
'Yanhş Saksının CiçeğT, Faik Ahmet
Akmcı'nın yönettığı 'Ekmek', Tunca
Yönder'ın yönettiği 'Çökertme', Cemal
Şan'ın yönettiği 'AK\
Vlzyona giren filmler
Akrebin Yolculuğu - Ömer Kavur'un
Madt Koper'in senaryosundan yönettiği
fılmde, MehmetAslantuğ,ŞahikaTekand,
Tuncel Kurtiz, Aytaç Arman oynuyor.
Mektup - Ali Ozgentürk'ün yönettiği
fılmde Tank Akan, Zişan Uğuriu, Cû-
neyt Gökçer, Ahmet Mekin oynuyor.
Nihavend Mucize - İpekÇahşlar'ın öy-
küsünden Zeynep Ava'nın senaryolaştır-
mınde, Ahmet Uğuriu, Tuncel Kurtiz, Ay-
şen Aydemir, Fuat Onan oynuyor.
Köpekler Adası - Halit Refığın yöne-
ttiği fılmde. Tanju Gürsu, Perihan Savaş,
Ekrem Dümer. Viürşit Bağ oynuyor
Festtvaller
9. Ankara l luslararası Film Festivali /
14-23 Mart: En iyi fılm: Sen de Gitme /
Tunç Başaran. Seçiciler Kurulu özel ödü-
lü: Akrebin Yolculuğu / Ömer Kavur. En
ıyı yönetmen: ÖmerKavur/Akrebın Yol-
culuğu. Onat Kutlaren iyi senaryo: Macit
KoperveÖmer Kavur/Akrebin Yolculu-
ğu. En iyi özgün müzik: MazJum Çimen
/ Işıklar Sönmesın. En ıyı sanat yönetme-
nr. Suna Çiftçi / Sen de Gitme. En iyi gö-
rüntü yönetmenı. Erdal Kahraman / Ak-
LİDER EŞKIYA: 1997'dedelOyertifilm vizyonagirdi 1996sonundagösterimeçıkan "Eşktya", 1997'de 50. hafiaya
ulaşan rekoruyla 2.5 rnifyonu aşan izleyici çoUuğuyla yıhnfilmi sanını korudu. Türk Sinema TarihVnin en büyük gişe re-
konına imza atü. Yabancı Film Oscar'/ aday adayhğmda Kültür Bakanlığı ile sinema kuruluşlarmı ikiye böldü. Eşktya 'mn
şarküan kaset olarak da piyasaya çıktı ve beğeni topladu Uzun süregösterimde kalıp, izlenme rekoru kıran İstanbul Kanat-
larımın Alünda, Tabutta Rövaşata. Hamam gibi filmlerin de kasetleri satışa çıkarüdı. Sinema dünyasının müzikpiyasasty-
la buluşması sayesindeyeni bir sektör oluştu. Hamam, 10 haftada rekora erişti Ağır Roman bir ayda 400 bine ulaşü.
Festivalı Gümüş Iskender Jün Özel Ödü-
lü, Ahmet Uğuriu oyuncu ödülü. Toronto
ve Kıbns Fılm festivallerine de katıldı.
Eşlaya - 13. Akdeniz Fılm Festıvah
(Fransa) en iyi fılm ödülü. Valencıa Fes-
tivali ŞenerŞen. oyuncu ödülü. Bastıa 13.
Akdeniz Fılm ve Kültür Festivali Eleştir-
merüerin En Iyı Fılmi ödülü.
Akrebin Ybkuluğu - 38. Selanık Fılm
Festnah'ndejün üyelıği yapan yönetmene
"Ömer Kavur"aSaygT adlı özel birbölüm
aynldı. Film, Cannes Fılm Festivalı Özel
Bir Bakış bölümüne de katıldı.
Masumiyet - 54. Venedik Film Festiva-
li Uluslararası Eleştirmenler Haftası ve
Montreal Dünya Film Festivalı Günümüz
Sineması bölümüne katıldı.
Böcek-25. Belgrad Fılm Festivali, 28.
Hindistan Film Festıvali'ne katıldı.
İlgl çeken filmler
Erden Kıral'ın Osman Şahin'in senar-
yosundan çektiği 'Avcı', Ayla Kuthı'nun
öyküsünden Canan Evdmen Içöz'ün uyar-
ladığı 'Solgun Bir San Gül' ,TankDur-
dığı \e Aüf Yılmaz'ın yönettiği fılmde,
Türkân Şoray, Haluk Bilginer, Lak Man-
sur, Beyaz oynuyor.
Masumhet - Zekı Demirkubuz'un yö-
nettiği fılmde. Haluk Bılgıner. Derya Ala-
bora, Gûven Kıraç ojnuyor.
Hamam -Ferzan Özpetek'in yönettiği.
Alessandro Gassman. Halil Ergün, Fran-
cesca d'Aloja, Şerif Sezer oynuyor.
Kuşatma Alünda Aşk - Ersin Pertan'ın
yönettiği filmde, Sevtap Çapan, Erdal
Uğuriu. Cüne\1 Tûrel o>nu>or.
l sta BeniÖldürsene-Banş Pirhasan' ın
Bilge Karasu'nun yapıtından uyarladığı
fılmde. Karoh Eperjes, Hugh O'Conor,
Juüa Brendlen Tuncel Kurtiz. Haluk Bıl-
gıner, Meltem Cumbul oynuyor.
Kasaba - Nuri Bilge Ceylan'ın Emine
Ceyian'ın öyküsünden uyarladığı, M.
Emin Toprak, Hat^B Sağlarru Cihat Bü-
tün, Fatma Ceylan oynuyor.
Ağır Roman - Mustafa Altıoklar' ın Me-
tin Kaçan'ın romanından uyarladığı.
Okan Bajülgen, Müjde Ar, Mustafa Uğur-
iu, Savaş DinçeL, Burak Sergen oynuyor.
Tabutta Rövaşata - Derviş Zaim'ın fıl-
rebin Yolculuğu. En iyi kadın oyuncu: Ofi-
via Bonamv / Sen de Gitme. En iyi erkek
oyuncu: Ahmet Uğuriu / Tabutta Rövaşa-
ta. En ıyı yardımcı kadın oyuncu. Güler
Ökten / Alı. En ıyı yardımcı erkek oyun-
cu: Tuncel Kurtiz/Akrebin Yolculuğu. En
iyi kurgu: Mevlüt Koçak/ Akrebin Yolcu-
luğu. Umut \eren yenı yönetmen: Cemal
Şan / Alı. Umut veren yenı erkek oyuncu:
Ruhi San/ Sen de Gitme. Umut veren ye-
nı kadın oyuncu: Deniz Uğur / Bir Erke-
ğin Anatomisı. Umut \eren yenı görüntü
yönetmenı: Sinan Gûngör / İntıhann El
Kitabı. Ulusal belgesel film yanşması:
Çirkin Kıral / Musa Çözen.
16. Uluslararası İstanbul Film Festivali
/29 Mart-13 Nısan Uluslararası yanşma
- Dr. NejatF Eczacıbaşı Vakfı YıhnEn îyi
Türk Fılmı Ödülü: Akrebin Yokuluğu /
Ömer Kavur. En iyi yönetmen: Ömer Ka-
vur/ Akrebin Yolculuğu. Jün özel ödülü:
Tabutta Rövaşata / Derviş Zaim. Onat
Kutlar sınema eleştırmenlen (Fıprescı)
ödülü: Tabuta Rövaşata / Derviş Zaım.
9. Uhıslararası İzmir Fılm FestK-ali / 24
Nisan-4 Mayıs: Altın Artemıs Onur Ûdü-
lü, sinema yazan ve tarihçısı Giovanni
ScognamiHo'ya verildi.
34. Antalya Alün Portakal Ulusal Film
Festivali /1 -5 Ekim. En iyi film: Hamam
/ Ferzan Özpetek. En iyi yönetmen: Fer-
zan Ozpetek/Hamam. En iyi senaryo: Ba-
nş Pirhasan/ Usta Beni Öldürsene. En ıyı
görüntü yönetmeni: ErdalKahraman /Ni-
havend Mucıze-Kuşatma Altında Aşk. En
iyi özgün müzik: PKio-AldodeScaizi/ Ha-
mam. En iyi sanat yönetmenı Ani Pertan
/Kuşatma Altında Aşk. En ıyı kadın oy un-
cu: Derya Alabora /Masumiyet. En iyi er-
kek oyuncu: Tanju Gürsu/Köpekler Ada-
sı. En iyi vardımcı kadın oyuncu: Meral
Çetinkaya / Solgun Bir San Gül En ıyı
yardımcı erkek oyuncu: Haluk Bilginer /
Masumiyet. En ıyı kurgu: Mevlüt Koçak/
Nihavend Mucıze-Masumıyet. Laboraru-
var: Şafak, Fono, Sinetek. Jüri özel ödülü:
Kasaba/Nun Bilge Ceylan. Dr. Avni To-
luna> ödülü Masumiyet/ Zekı Demırku-
buz. Behlül Dal ödülü: Usta Beni Öldür-
sene / Banş Pirhasan. Falez Otel ödülü:
Solgun Bir San Gül /Canan Evcımen tçöz.
II. Adana Altın Koza Kültür ve Sanat
Festivali / 8-12 Ekım: Yaşam boyu onur
ödülü: Yönetmen Nejat Saydam. En ıyı 1.
fılm Masumiyet /Zekı Demırkubuz, 2.
fılm: Hamam / Ferzan Özpetek, 3. fılm:
Solgun BirSan Gül/ Canan E\ cımen İçöz.
En ıyı yönetmen. ZekiDemirkubuz/Ma-
sumiyet. En iyi senaryo. Ömer Kavur-
Macit Koper / Akrebin Yolculuğu. En iyi
görüntü yönetmeni: Ercan Yıhnaz / Sol-
gun Bir San Gül. En ıyı fılm müzıği: Atü-
la Özdemiroğhı / Akrebin Yolculuğu. En
iyi kadın oyuncu: Derya Alabora / Masu-
miyet £n iyi erkek oyuncu. Haluk Bilgi-
ner / Masumiyet En iyi yardımcı "kadın
oyuncu: ŞerifSezer/Hamam. En iyi yar-
dımcı erkek oyuncu: Kuzey Vargın / Çö-
kertme. En iyi kurgu: Mevlüt Koçak /Ni-
havend Mucıze. En iyi laboratuvar: Fono
Füm. YılmazGüney Özel Ödülü: Nuri B0-
geCeylan/Kasaba. Çukurova Gazetecıler
Cemıyeti Özel Ödülü: Muanımer Özer /
Hollywood Kaçaklan Adana Anakent
Belediyesı Özel Ödülü: Ömer Kavur/Ak-
rebin Yolculuğu. Film Öyküsü Yanşması:
1. Hüseyin Kuzu/Ara Paslar, 2. Durul Gür
/Yaşam Ağacı, 3. Mustafa Emre/Güney-
h Çocuklar.
SİYAD (Sinema Yazarlan Derneği)
Ödülleri /En iyi yerli filmler: 1. Eşkıya,2.
Akrebin Yolculuğu, 3. A-Ay,4 Tabutta Rö-
vaşata. 5. 80. Adım En ıyı yönetmen:
Ömer Kavur / Akrebin Yolculuğu. En iyi
senaryo: YavuzTurgul/Eşkıya. En ıyı gö-
rüntü yönetmeni: Erdal Kahraman / Ak-
rebin Yolculuğu. En iyi özgün müzik: Er-
kan Oğur / Eşkıya. En iyi kadın oyuncu:
ZuhalOfcay/80 Adım. En iyi erkek oyun-
cu: Ahmet l ğurlu / Tabutta Rövaşata. En
ıyı yardımcı kadın oyuncu: Nurinisa Yü-
dırum/ A-Ay. En iyi yardımcı erkek oyun-
cu: Melih Çardak/Eşkıya.
Ornon M. Anburnu OdüDeri- En iyi 1.
fılm: SendeGitme/Tunç Başaran. 2. fılm:
Tabutta Rövaşata / Derviş Zaim. 3. fılm:
MumKokuluKaduılar/lrfanTözüm En
iyi yönetmen. Tunç Başaran / Sen de Git-
me. En iyi erkek oyuncu: HaKl Ergün /
Mum Kokulu Kadınlar. En iyi fılm müzi-
ği: Mazlum Çimen/Işıklar Sönmesın. Yıl-
maz Güney Jüri Özel Ödülü: Derviş Zaim
/ Tabutta Rövaşata. Cahide Sonku Jüri
Özel Ödülü: Olivia Bonamy / Sen de Git-
me. Alı\e Rona Jün Özel Ödülü: Suzan
Akay/Hollywood Kaçaklan. Ferda Ferdağ
Jün Özel Ödülü: Ceren Erginso) / Mum
Kokulu Kadınlar.
Yltirdiklerimiz
Metin Bükey. Hümaşah Hiçan, Rakım
Çalapala, Alev Sezer .Örhan Çağman. Nı-
şan Hançer, Kemal Kan, Şuayıp Şenman,
Gülten Ceylan, Asuman Arsan, Sadettin
Erbil, Ayton Sert Ajlan Aktuğ, Özdemir
Han ve Necatı llktaç.
YAZI ODASI
SELİM İLERİ
Tılsımlı Geçmiş
Balzac'ın romanlarını sever miyim?
Balzac'ın romanlannı yeniden okuyabilir miyim?
Kim oluyorum da böyle sorular soruyorum? A-
ma soruluyor işte...
Bir zamanlar çok sevdiğim Eugenie Grandet'ye
yıllar sonra katlanamamıştım. GoriotBaba 'yı okul-
dayken, Fransızcadan yarım yamalak okumuş-
tum; sonra baştan sona Cemal Süreya'nın çevi-
risinden okudum. Bir kez de Nahid Sınn'nınkin-
den deneyeyim dedim, yine yanda caydım. Ger-
çı, yeniden okumak isterim Goriot Baba'yı...
... Ötekiler, Vadıdeki Zambak, Mutlak Peşjnde,
Sönmüş Hayaller üçlemesı... Bir lezzetleri kalmış
belleğimde. Bununla birlikte iyi bir Balzac okuru
değilim. Dahası, diyebilirim ki bir dönem Zola'yı
ondan üstün tutmuştum.
Zola'nın Nana'sına, Tazı Pay/'na bayılırım. On-
lan bir ıki kez okudum. Yann sabah yıne okurum
gibime geliyor.
Yalnız Balzac'ın kimı sayfaları var ki yıllar yılı et-
kisinde tuttu beni. Ruh çözümlemelen, dramatik
sahneleri, kişilerinı teşrih masasına yatınşlan de-
ğil. Hayır, bunlar değil. Balzac'ın eşya tasvirlerinı
severim.
Aralanndan biri, Tılsımlı Den'deki o güzelim an-
tikacılar çarşısı, antikacı dükkânı sahnesi, o say-
falar, dükkândaki eşyalann birer ikişer hayat bu-
luşu beni bugün de kalbimden vuruyor. Ikide bir-
de açıp okurum:
"llk bakışta, dükkânlar onun gözleri önünde kar-
makanşık bir levha serdi; bu levhada insanlann,
meleklerin bütün eseheri binbirine girmişti." (Alın-
tılar Vahdet Gültekin çevirisinden.)
Meleklerin eserleri, ama eserler gibi melekler de
tozlu bence. Öyleyse; tozlu meleklerin eserleri.
Antikacı vitrinlennde onlan daha uzaktan görür-
sünüz, bir mazlumiyet içerisinde yeniden yaşaya-
caklan, bir köşede kurumlanacaklan günü bekler-
ler...
Balzac'ın sayfalarında Madame Jacotot'nun
yağlıboyayla Napol'eon resmı yaptığı Sevres va-
zosu görunür. Ortaçağ tüfeğiyle Cumhuriyet kılıcı
sarmaşdolaştır. Saksonya tabaklanyla Çin'in fağ-
fur kâselerı bir aradadır.
Romanın başkişısi bütün bir geçmişe dalıp gı-
der. Ömekse, Benvenuto Ceilini'nin tezgâhından
çıkmış bir tuzluk onu Renaissance dönemine sü-
rükleyecektir. Ve Balzac, dönemin 'öteki' yüzünü
hepi topu birkaç satıra işler:
"O çağlarda sanat da başıboşluk da alabildiği-
ne gelişmişti; hükûmdarlar keyifleri için işkence
ederlerdi; din adamlan aşiftelerin kollan arasına
yatmış, aşağı kademeden papazlara ahlak fer-
manlan yazariardı."
Antika eşyanın böylesi gizleri var: Tek bir parça
bütün maziyi bıllurtaştırabiliyor.
Geçen pazartardan bırinde sevgili arkadaşım
Cemal Akgün'le birlikte Horhor'daki antikacılar
çarşısına gittim. Cemal eski bir antikacı. Ortağının
ölümünden sonra Hoıtıor'dan aynldı; şımdi baş-
ka ışle uğraşıyor. Ama çarşıya girer gırmez tılsıjr^-
lı geçmiş onu kendine çekti. Dalgınlığından, gqz-
lerindeki pustan anladım.
Üçüncü kata çıktık. Ressam Güher Gümüş'ün
orada bir dükkânı var. Güher Hanım orayı geçmı-
şin -Balzac'ın saptayımıyla- "eşya, icat, moda,
eser, yıkıntı engini"y\e bezemış. Bir köşede tuva-
li. Burada resimle antika eşya iç içe yaşıyordu.
Tuvalın durduğu köşede yavruağzı bir avize ası-
lıydı tavanda. Bütün yavruağzı öbek öbek güller-
de, ışık yandığında güllere ve yapraklara serpilip
kalmış su damlacıklarını ayırt ediyorsunuz. Az be-
ride, sehpa üstünde Çarlık Rusyası'ndan kalma
çay takımı. Geçen yüzyılın evlerinde başköşelere
konulmuş çeşit çeşit jardenyerier. Hepsine baka-
kaldım. Tuvalde Güher Gümüş'ün fırçasından Sü-
leymaniye Camıi.
Böylece, Balzac'ın kahramanı gibi hissediyor-
dum kendimi:
"Genç adam, dünyayı aldıktan, ülkeleri, çağla-
n, saltanatlan seyrettikten sonra, yeniden birey-
lerin varlıklanna döndü. Yeniden kendi kişiliğine
girdi, milletlerin hayatını, bir tek kişı için pek bu-
nalbcı bulmuş gibi, geri iterek, ufak aynntılara dal-
dı."
Ufakaynntılarbazan kurtancıdır. Güher Hanım'ın
dükkânındakı eşya milyonlarca ufak aynntıya alıp
götürüyordu beni. Yaşamlar gelip geçıyordu gö-
zümün önünden. Acıları, sevinçleri olanca yoğun-
luklanyla hissediyordum. Güher Hanım'ın bana
armağan ettiği porselen, armalı tabaklarla geçmi-
şin Beyoğlu'nda bir evi olanca görkemi ve acısıy-
la yaşamaya koyulmuştum...
Bu pazar belki yine giderim Horhor'a.
Takvimde h Bırakan:
"Bir a/ay acılı yüz, kimi güzel, kimi çirkin, kimi
karanlık, kimi ışıklı, kimi uzak, kimi yakın, binler-
cesi bir arada, yığın yığın, nesil nesil havalandı."
Balzac, Tılsımlı Deri, Altın Kalem Romanları, 1968
K Ü L T Ü R » Ç İ Z İ K
K A M İ L M A S A R A C I
—•V7 —
?