Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
Cumhuriyelİmtivaz Sahibi: Berin Nadi
Genel Yayın Yönetmem Orhan Erinç
0 Genel Yayın Koordinaîörii: Hikmet
Çetinka\a • Yazuşlen Müdürietv tbrahim
Yıldız - Dinç Ta\anç # Sorumlu Müdur
Fikret tlkiz 0 Haber Merkea Mudürü.
Hakan Kara •Görsei Yönetmen: Fikret Eser
Dış Haberter Şüıasi Danışoğlu • Isühbaıat: Cengiz
YıJdının # Ekonomı Mehmet Saraç 9 Kültür
Handan Şenköken 9 Spor Abdüikadir Yücdman
9 Makakter Sami Karaören • Düzehme Abdıdah
YazKi» Fotoğraf ErdoğanKöseoğhı •Bılgı-Belge'
Edibe Buğra • Yun Haberleri. Mehmet Faraç
Orhan Erinç, Oktay Kurtböke,
Hikmet Çetinkaya. Şükran Soner.
Ergun Bakı. Dinç Tayanç. tbnhim
Yıldız, Orh»n Bursalı, MusUfa
Balbay, Hakan Kara.
Ankara Temsücisr Mustafa Balbay Atatürk Bulvan No
125,KaE4,Bakarüıklar-AnkaraTel.4195020(7hat), Faks-
4195027 • Izmir Temsilcısı: Serdar Kızık, H Zıya
Blv. 1352 S.2/3Tel-4411220, Faks 4419117»Adana
Temiiicısı Çetin Yiğenoğlu, inönüCd 119S.No:l Kat.l,
Tel: 363 12 11, Faks: 363 12 15
Müessese Müduıü. Üstvn AJanen #
Koordınator. Ahmel Komlsan 9
Mutesebe Bâknt Vener»ldare Hmmin
Gürer • lşletme Önder ÇeVk • Bılgı-
tjlem Nail lnal C Bılgısayar Sıslem
Mirûvrt Çiler«Satış FsdktKuza
MEDYA C: • Yönetım Kurulu
Başkanı - Genel Müdür Gülbin
Erduran # Koordmator Reha
Işıtman • Genel Müdür Yardımcısı
Mine Akdag Tel. 514 07 53 -
5139580-513846(^1,Faks 5138463
Yayımla>an ve Basao: Yenı Gun Haber Ajansı, Basın \e Yayıncilık A Ş
Türkocagı Cad 39 41 Cagaloglu 34334 Ist PK 246 Isıanbul Tel (0 212) 512 05 05 (20 hat) Faks (0(212) 513 85 95
19KASIM1997 lmsak:5.19 Güneş: 6.49 Öğle: 11.57 Ikindi: 14.27 Akşam: 16.50 Yatsı: 18.15
İki başlı piton
Haber Merkezi - Sri
Lanka'nın Tıssamharama
bölgesınde bulunan iki başlı
piton yılanı bilim
adamlannı şaşırttı. Sri
Lankalı bir doğa bilimci
tarafından kamuoyuna
tanıtılan üç aylık pitonun
boyu 26 santimetre
uzunluğunda. Bilim
adamlan yılanın iki
beyninin de normal işlevini
sürdürdüğünü belırttiler. Bu
olağandışı hayvan.
önümüzdeki günlerde
başkent Colombo'da
bulunan Ulusal Zooloji
Merkezı'nde halka
sergilenecek. (Fotoğraf:
REUTERS)
Gedikpaşa
İlkokulu için
dava
• İstanbul Haber Servisi -
lstanbul 11 Genel Meclisi,
Gedikpaşa Ilköğretim
Okulu'nun Eminönü
Belediyesi'ne devrine
ilişkin sözleşmenın iptal
edilmesi içın dava açılması
karan aldı. CHP'li il genel
meclisi üyesi avukat
Hikmet Çarboğa, ANAP,
DSP ve DYP'nin karşı
çıktığı karann. CHP ve
RP'lilerin oylanyla
alındıgını söyledi.
Kapdiyoloji
kongresi
• İstanbul Haber Servisi -
Amerikan Kalp
Demeği'nce dûzenlenen
'70. Uluslararası
Kardiyoioji Kongresi'nde"
'Pravastatin Sodyum' adlı
etken maddeden yapılan
bir ilacın kolesterol
düşürücü özelliğinin yanı
sıra kalp krizini de yüzde
29 oranında azalttığı
açıklandı. Araştırmanın
direktörü Dr. Tonkin,
sonuçlann klinik
uygulamaya
yansıtılmasmın büyük
önem taşıdığına dikkat
çekti.
Diş hekimliğinde
reklam
• İstanbul Haber Servisi -
Türk Diş Hekimleri Birliği
Başkanı Celal Yıldınm,
koruyucu sağlık
hizmetlerini esas alan
reklamlara taraftar
olduklannı söyledi.
Reklamın bir etiğinin
olması gerektığıni
vurgulayan Yıldınm, "Diş
macunu gibi ürünlerin
reklamına karşı çıkmak
doğru değildir" dedi.
Akupunktur
seminerleri
• İstanbul Haber Servisi -
Dünya Akupunktur Birliği
(ICMART) Genel
Sekreteri Dr. François
Beyens. akupunktur
tedavisindeki son
gelişmelenn ele ahnacağı
bir dizi seminer vermek
üzere Istanbul'a geliyor.
Akademik Akupunktur
Derneği Başkanı Op. Dr.
Mehmet Fuat Abut'un
daveti üzerine Türkiye'ye
gelecek olan Dr. Beyens,
22-23 Kasım tanhleri
arasında TÜYAP
Konferans Salonu'nda
vereceği seminerlerde,
karaciğer fızyolojisi ve
patolojisi. baş ağnlan ve
insoma hastaliğının
akupunktur yöntemiyle
tedavisi konulannı ele
alacak.
Kaçak villa
yıkımı
• İstanbul Haber Servisi -
Sanyer Uyum Kent
villalanndan 6 tanesi daha
kesinleşen mahkeme karan
uyannca yıkıldı. tstanbul
Büyükşehir Belediyesi
Boğaziçi Imar Müdûrü
MevlütKarataş, 1989
yılından bu yana toplam
90 villanın yıkıldığmı, 306
villanın yıkımı için
mahkeme karannın
çıktığını söyledi.
Gastrit, ülser, hatta mide kanaması gibi rahatsızlıkların habercisi olan mide yanmasını, insanlar fazla önemsemiyor
VBdenizm uyansma kulak verin• Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre ABD'de her ay 60
milyon kişi en az bir kez mide yanması nedeniyle
rahatsızlamyor. Prof. Dr. îbrahim Yurdakul, mide
yanmalanna karşı insanlann aşın yemek, yağlı besinler ve
stresten kaçınmalan gerektiğini belirtiyor.
yaşamımızı tehdit ediyor. Prof. Dr. tb-
rahim Yurdakul, mide yanmalannın
nedenleri arasında aşın yemek, yağlı
besinler, kızartmalar, alkol, çikolata,
nane, kafein ve nıkotin ile fazla kilo-
lan sıralıyor.
Dünya Sağlık Orgütü verilerine gö-
re ABD'de her ay 60 milyon kişi, en
az bir kez mide yanması nedeniyle ra-
hatsızlanıyor. Tıp literatüründe mide
yanması, mide asidinin yemek boru-
suna geçmesi sonucunda midenin üst
İstanbul Haber Servisi-Günümüz-
de "heücobacterpylori" adı verilen
bakteri ülser ve gastriti oluşturan et-
kenler arasında ilk sırada yer almaya
başladı. Bu bakterinin yanı sıra aya-
küstü yeme alışkanlığı ile stres de mi-
de yanmalannın önemli nedenleri ara-
sında gösteriliyor.
Nerede, ne zaman karşılaşılacağı
belli olmayan bu yanmalara karşı ge-
rekli önlemler alınmadığı takdirde ge-
lişecek ülser ve mide kanamalan ise
bölümünden başlayarak boğaza doğ-
ru uzanan yakıcı tarzda ağn meyda-
na gelmesi olarak tanımlanıyor. An-
cak mide rahatsızlığmm birkaç hafta
üst üste kendini göstermesi, hastalığın
bir üst boyuta tırmandığının gösterge-
si olarak kabul ediliyor. Bu rahatsız-
lıklann başında ise başta gastrit ol-
mak üzere ülser ve çeşitleri geliyor.
Gastrit-ülser farkı
Gastrit ile ülser halk arasında çok
kanştınlan iki rahatsızlık olarak dik-
kat çekiyor. Her ıkisı de birbirinden
farklı olan bu hastalıklardan gastrit
mide içini döşeyen ve mukoza ismi ve-
rilen ince zann çeşitli nedenlerle ilti-
haplanmasına deniliyor. Ülser ise mi-
dede veya 12 parmak bağırsağında
yara açılması olarak tanımlanıyor. Cer-
rahpaşa Tıp Fakültesi'nden Prof. Dr.
tbrahim Yurdakul. son yapılan araş-
tırmalara göre artık ülser ve gastrit
olaylannın büyük çoğunluğunun ne-
deni olarak "heBcobacterpyiori'" adı ve-
rilen bir bakterinin göstenldiğini be-
lirtiyor.
Mide kanaması ise mide rahatsız-
lıklan arasında hayati öneme sahip
bir rahatsızlık olarak gösteriliyor. Mi-
de kanamalan tedavisiz geçebildiği
gibi aşın kan kaybına bağlı olarak has-
tanın şoka girmesini de sağlayabiliyor.
Prof. Dr. Ibrahım Yurdakul, mide ka-
namasının en belirgin özelliklerini
şöyle sıralıyor:
-AnigeJişenkanamalardahalsizlik,
çarpuıa,terleme olur. Vücut derisi ür-
nakiarve dudaklargiderekbeyadaşır.
Ayağa kalkarken bayılma, yeredüşün-
ce şuurun yerine gelmesi söz konusu-
dur.Yatar durumdayken beyne kan
gjtmediği için hasta ayılır. ayakta iken
ise beyne kan gitmemesi nedenryle ba-
yılır. Ağızdan kah\e telvesi görünü-
mûnde kusmaJar meydana gelir. Dış-
kı ise koyu katran renginde ve ishal gi-
bidir. Tansryon giderek düşer, nabız
hızlanır. Çok şiddetlî kanamalarda
hem dışkı hem de mideden kan geldi-
ği de görülebüir. Bu belirtiler acil mü-
dahaie gerektiğinin işarctkridir."
Koruyucu önlemler
Mide yanmasında koruyucu önlem-
ler şöyle özetlenıyor:
-Kilonuzu kontrolediaAşm yemek-
ten kaçının.
- Mide yanmasını başlatan yağlı
besinler, kızartmalar, alkol, çikolata,
nane, kafem ve nikotinden uzak du-
run.
- Yatağa uzanmadan önce yemek
yemeyin.
- Yatağın başucunu yatağın ayak-
lannın altına tahta parçalan koyarak
10-12 cm kadar yükseltin. Böylece
yattığınızda mide asidinin yemek bo-
rusuna geçişini önlemiş olursunuz.
- Bdinizi sıkan ve kann içi basın-
cını artüran kcmcr ve sıkı k; çamaşır-
lan kullanınayin.
- Stresten kaçının.
- Antasit kullanın. Antasitler
midedeki askü nötraüze eden, pahah
olmayan ve güvenilir Uaçlardır.
TyraBanks
katalogda
pırlantalarla
süslii bir iç
çamaşıruıı
tanıtü.
NoelBabailebirtiktepozveren
ünlü modeOer iç çamaşın ve
gecelikleri sergflerken pek de
masum güliimsemivorlartü.
NoelBaba'ya
top model
desteği
Çeviri Servisi - Yılbaşı yaklaşırken, Noel
Baba'ya hediye konusunda top
modelîerden destek geidL
Dünvanın ünlü mankenleri, iç çamaşın,
gecekk ve pijama gibi hediyelerin satışını
artürmak amacıyla kamera karşısına
geçtikr. Tyra Banks, Karen Vlulder,
Stephanie Seymour, Daniela Pestova ve
Helena Christensen gibi siiper modeller
bir iç çamaşın firmasının kataloğu için
'Noel Anne' kılığına girerek Noel Baba
ile birtikte poz verdiler. Katalogun
sayfaiannda, top modeller
'Noel Anne" giysilerini yavaş yavaş
çıkararak
egzotikiç
çamaşıriaruun
yanı sıra güzel
vücudannı
sergilemevi de
ihmal
etmivoriar.
Erkekler
üriinler
arasında
alabikcek
bir'şey
bulamasalar da
ipek ve dantel
çamaşıriarm
cömertçe
sergilendiği
kataloğu
elkrinden
bırakamıyorlar.
Ünlü model
Stephanie
Seymour'un
bupozu,
'İpekgibi
bir cildin
üzerinde
ipek
çamaşırlar'
şeklinde
yorumlandı.
veliler arayışta
Lise l'ler
afbekliyor
Haber Merkezi - Lise birincı sınıfta
iki yıl üst üste kaldıklan için
okullanyla ilişkileri kesilen
öğrencilerin velileri. Milli Eğitim
Bakanı Hikmet Uluğbay'dan af
ısteyerek "Çocuklanmızı sokağa
itmevin, onlan cezalandırmayuı"
dediler.
Bu durumdaki yaklaşık 25 bin
öğrencinin büyük bölümünün kırsal
kesimden geldiğini ve okul dışında
eğitim olanaklan bulunmadığını
belirten veliler. şunlan söylediler:
"14-15 yaşındaki bu çocuklar.
sokaklarda, kahvelerde geziyoriar.
Umutsuzlar ve bunaumdalar. Eğitim
sisteminin yanlışlannın günahım bu
çocuklar çekmesin istiyoruz.
Geçmişin özverili öğrermenlerinin
sayısı artık çok azaldı. Şimdiki
öğretmenler sınıftaki 5-6 öğrenciye
yönelik ders yaparak. başanlı
görünme amacındalar. EHğer
öğrenciler ders dışında destek
alamazlarsa sınıfta kahyorlar.
Sokaklardaki çocuklara binlerce
yenisini ekJemevelim. Bir defaya
mahsus bu çocuklar affedilsin ve
sokaklardan okullanna dönsünler."
Milli Eğitim Bakanlığı yetkilileri ise
bu durumdaki öğrencilere af
getirilmesinin söz konusu olmadığını
belirttiler.
BtLtMSEL PROGRAMLAR YAŞAMA GEÇtRİLEMÎYOR
Eğitiıııe Tidiııı Terbiye engeli
EBRLTOKİAR
ANKARA - Milli Eğitim Bakanlı-
ğı, Talim Terbiye Kurulu'ndaki gerici
kadrolar nedeniyle bilimsel program-
lan da uygulamaya geçiremiyor. Ku-
nılun, llköğretim Genel Müdürlüğü
Komisyonu'nca hazırlanan yurttaşlık
ve insan haklan dersinin programına
"MedineSozkşmesiw Peygamberin\fe-
da Hutbesi''nden yoksun olduğu gerek-
çesiyle 3 yıldır onay vermediği öğre-
nildi. Bakanlık, yeterli sayıda eğitim
plancısı, programcısı ve ekonomistin-
den yoksun olduğu için, 8 yıllık kesin-
tisiz temel eğitim kaynaklannı nasıl
kullanacağını kararlaştıramadı. 20001i
• Yurttaşhk ve insan haklan
eğitimi dersinin programı, içinde
Veda Hutbesi ve Medine
Sözleşmesi yer almadığı için
Talim Terbiye Kurulu'ndan
geçmiyor.
Yıllarda Çağı Yakalama Projesi'nin
belkemiğini oluşturacak "bflimsel we\-
rensel programlar" Talim Terbiye Ku-
rulu'nda yer alan bazı gerici kadrolar
nedeniyle yaşam bulamıyor. Milli Eği-
tim Bakanlığı'nda Sağlık Bakanlığı.
Emniyet Genel Müdürlüğü, Kadın Sta-
tü ve Sorunlan Genel Müdürlüğü'nün
de görüşü alınarak hazırlanan Yurttaş-
lık ve insan haklan eğitimi dersi prog-
1 5 0 t r i l y o n t r a n s f e r e a y r ı l d ı
istanbuVun '98 bütçesi289 trityon
İstanbul Haber Servisi - lstanbul Bü-
yüksehrr Belediyesi 'run 1998 yılı bütçe-
si 289 trilyon lira olarak hazırlandı. Önü-
müzdeki günlerde tstanbul Büyükşehir
Belediye Meclisı'nde görüşülecek olan
bütçenin yaklaşık 150 trilyonu transfer
harcamalan için aynldı.
tstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin
289 trilyon lira olarak hazırlanan 1998
yılı bütçesinden imar hizmetleri için yak-
laşık 83 trilyon lira aynldı. Haliç'in ta-
rama çalışmalan için bütçeden l .5 tril-
yon lira aynlırken çöp sahalannın ısla-
hı için de yaklaşık 6.5 trilyon lira öde-
nek konuldu. Yatınm harcamalannda
yer alan diğer bazı kalemler şöyle: Met-
ro için yaklaşık 7 trilyon, metronun elekt-
romekanik işleri için 25 trilyon, hızlı
tramvay sistemi için yaklaşık 3.5 tril-
yon.
Öte yandan tstanbul Büyükşehir Be-
lediye Meclisi'nin dün yapılan toplan-
tısında CHP'li meclis üyesi Atalay Atil-
la, L'ğur Mumcu Mahallesi'ne tSKl'nin
yatınm yapmamasıyla ilgili bir önerge
\erdi. Atilla'nın önergesi özetle şöyle:
"Çağkoop yönetfcilerinin mahalleve
su verilmesi için İSKİ Genel Ylüdürii ile
yapoklan görüşmelerde Uğur Mumcu
adının degiştirilmesi halinde mahalleye
suyun verileceği ifadesinin diJe getirildi-
ği söylenmektedir. Bu doğru mudur?"
e-posta : tan (5 prizma.net tr
ramı. 3 yıldır Talim Terbiye Kuru-
lu'ndan onay alamadı.
Kurul Program Dairesi Başkanı Ke-
mal Koçak'ın ders programında "İs-
lamiyette İnsan Haklan'' adlı bir bö-
lüm oluşturulmasını istediği öğrenil-
dı. Oluşturulacak bölümde
a
BE>gan>
berin Veda H utbesL Medine Sözieşme-
si, Fatih Sultan Mehmet'in İnsan Hak-
lan Anlayışı, Osmanh Devietfnde İn-
san Haklan"' gibi konulann yer alma-
smı isteyen Koçak'ın, llköğretım Ge-
nel Müdürlüğü'nde programı hazırla-
yan komisyonun muhalefetiyle karşı-
laştığı belirtildi.
Koçak'ın önerilennin kabul edilme-
mesi üzerine "BM'nin Organlan ve
Görevleri, Helsinki Nıhai Se-
nedi, Çocuk Haklan Sözleş-
mesi, İnsan Haklan Evrensel
Bfldirgesj'" gibi konulann yer
aldığı evrensel ve bilimsel
esaslara göre hazırlanmış
programm 3 yıldır kuruldan
onay alamadığı kaydedildi.
Yeni programa onay verme-
yen kurulun, dersi, eski prog-
rama yeni unsurlann eklen-
mesiyle okuttuğu belirtildi.
Bakanlık, eğitim plancısı.
programcısı ve ekonomistin
yetersiz olması nedeniyle, 8
yıllık kesintisiz temel eğitim
kaynaklannı nasıl kullana-
cağını kararlaştıramadı.
Maliye Bakanlığı 'nda eği-
time katkı payı için Spor Lo-
to, Sayısal Loto, Sosyal Si-
gortalar Kurumu (SSK) si-
gorta bildirimleri, gümrük
idarelerine verilen vergi be-
yannameleri, eğitim, genç-
lik. spor ve sağlık hizmetle-
ri vergileri, Tekel ürünleri,
reklam geliri, tstanbul Men-
kul Kıymetler Borsası'nda
yapılan ışlemler. cep telefo-
nu aylık tesis ücretleri, uçak
biletleri, motorlu taşıtlann
kayıt tescil devirlerinden ve
silah taşıma belgelerinden
yapılan kesintilerle şimdiye
kadar 5 trilyon lira toplandı-
ğı bildirildi. Ziraat Bankası
ve Halk Bankası hesaplann-
da da 8 yıllık kesintisiz temel
eğitime sağlanan halk bağış-
lannın 1.9 trilyona ulaştığı
öğrenildi.
SÖYLEŞİ ATTİLÂ İLHAN
'İşçi' ile 'Özdeşleşmek'!..
Osmanh nin elinden çıkmadan önce, -Bat'lı bir
araştırmacıya göre- Selânik bir 'Yahudi' şehri-
dir nüfusun çoğunluğu onlardaymış! Çok 'levanten',
çok 'komprador', çok da 'kozmopolit' olduğu, bir
gerçek: ilk Osmanh sosyalizmi orada yeşeriyor; el-
bette, Josef Nehama'dan 'mülhem' Yahudi sosya-
listleri, (Benaroya ve takımı) başı çekiyorlar: Rumu,
Bulgan, Makedonu, Arnavutu arkadan gelecektir,
Türkü en arkadan!
Şimdi George Haupt'un, o sosyalizmi nasıl değer-
lendirdiğine şöyle bir göz atar mısınız:
"...sosyalizmleri, taroşılmaz bir biçimde 'ithal ma-
//'dır; orgütlerin yayınlan, AJman, Fransız, Anglo-
sakson ve Rus klasiklerinden (Marx, Kautsky, Ja-
ures vd...) alıntılaria dolup taşmaktadır. Osmanh
toplumunun, sorunlannın özeltiği konusunda, hiç-
bir görüş ve tarbşma geliştirilmemiştir (...) Şu açık
ki, daha benliğini bulamamış, dışardan gelen rti-
bartı modelleri taklit etmekle yetinmeyip, onlan
koşullanna uydurmaya bile çalışmayan bir sos-
yalizmle karşı karşryayız... (Osm. Imp. 'da Sosya-
list Hareketler', s. 38. Gözlem Yayınlan, 1978).
Şimdi lütfen, elinizi kalbinize koyunuz ve söyleyi-
niz: George Haupfun Osmanh sosyalizmi hakkın-
daki 'tespit'l, Türkiye'nin cumhuriyet sosyalizmi için
de doğru mudur, değil midir? Bu, biıi Ikincisi, Haupfun
aynı yazısında altını çizdiği, 'kritik' bir nokta, diyor ki:
"...ömeğin din sorunu konusunda, mutiak bir
sessizlik sürdürülmüştü; Türk sosyalistlerinde,
Islâm dinini ele alan yaalara pek az rastlanmak-
tadır, (Iştirakçi) Hüseyin Hilmi bey'in istanbul'da
1911 Şubatı'ndan m'baren çıkardığı gazetelerde,
Islâm dini ancak iki ya da üç makalede söz ko-
nusu ediliyor" (Aynı eser, aynı sayfa).
Bundan ne mi çıkar? Şu: Osmanh 'sosyalizmi' alaf-
rangadır, alafrangalıktaslamaktadır; 'komprador' kül-
tür yapısı dolayısıyta, 'taklit'tir, öyle olduğu için de, an-
cak 'komprador' alafrangası aydınlar nezdinde taraf-
tar bulabilmektedir; asıl 'itici güç' olan işçi tabanına
asla inemez! Yıllar önce yaptığım bu 'tesbit' bana
sorarsanız, cumhuriyet sosyalistliği için de geçerli:
1920'li yıllardan bu yana, hiçbir 'tevkifat'ta, işçilerin
çoğunluğu teşkil ettiği görülmemiştir: çoğunluk, da-
ima aydınlarda!...
Tuhaftır. ama...
j şçileryok muydu? Nasıl olmar Ipmacı' Şefik'den,
I 'Tornacı' Ömer'e; Hüsamettin Özdoğu'dan, 'Ko-
ca' Şevket Usta'ya, az mı işçi tanıdık? Açık ve dü-
rüst olalım: hepsi 'istisna' idiler. Şeyket Süreyya,
20'li yıllarda, Moskova'daki İşçi Üniversitesi'ne
(KUTV), -Dr. Şefik Hüsnü'nün aksine- amele kısmı-
nı gönderiımiş, harekete onlar öncülük edecekti: ço-
ğu mapushanelerdetahrip edilmiştin kalan kısmı, ha-
yatının o dönemini, hiç yaşamadım sayar: 1950'de,
Nâzım için örgütlenen ünlü 'Çiçek Palas' toplantısı-
na, kaç işçi gelmişti sanırsınız?
Tuhaftır ama, zamanla şunu farkettim: sosyalizm
tarihimizde, işçi sınrfı ile sosyalist örgütün en yoğun
eylem berabertiği, umulmadtk bir zamanda, umul-
madık şartlarda gerçekleşmiş! 'Iştirakçi' Hilmi bey'i
kim tanımaz, onun Türkiye Sosyalist Fırkası'nı kim
bilmez? Ya Mete Tunçay'ın onun hakkında aktardı-
ğı şu bilgileri?
"... (bu fırka) Haliç'de Bahriye Nezareti'ne bağ-
lı tersane ve bazı fabrikalarda çalışan işçilerin is-
teklerine sözcülük etmiş, bu istekler Ekim'de
1.300 işçinin katıldığı bir grevle sonuçlanmıştı.
1920 ilkbahannda yürütülmesine yardım ettiği
Debbağhane (Deri sanayii). Tersane ve Tramvay
grevleri, Hilmi bey'e büyük ün kazandırmışt; za-
ferle sonuçlanan bu grevlerin etkisiyie, yüzlerce
işçi TSF'na yazılmaya başlamıştr..." ('Türkiye'de
SolAhmlar', 3. Basım, s. 80. Bilgi Yayınevi, 1978).
'Iştirakçi'Hilmi bey, 'fırkasını', 'Hümyetveltilafa-
lann desteğıyle örgütlemişti; 1920'li yıllar, Kuva-yı
Milliye yılları, oysa o Ankara ile pek ilgilenmez; ama
işçi sınıfıyla pekâlâ özdeşleşebiliyor: bunun üzerinde
durulmamalı mı? O kıtabın yeni basımını hazıriarken,
Mete'yle (Tunçay) konuştuklanmızı hatırlar gibiyim
(Ankara, 12 Eyİül'ün eli kulağında, kimseyann ne ola-
cağını kestiremıyor). Mütareke'deTSF'nin örgütte-
diği grevleri hemen tamamı, ya 'ecnebi şirketler'e
karşıydı, ya da 'işbiriikçi' hükümete karşı! Burada
bir ders yok mu?
Sonradan, bunun tam tersı olan, fakat aynı şeyi te-
yit eden başka bir olayın, Ankara'da, aynı yıllarda ce-
reyanını 'tesbit' etmiştim: Sanayi-i Harbiye 'amele-
si', imalât-ı Harbiye 'zabitleriyle' kol kola, omuz
omuza, Kuva-yı Milliye'ye süngü, top kaması, kılıç
ve mızrak imaline çalışıyordu: aydın, 'ecnebi'ye kar-
şı, bağımsızlığı ve yurt bütünlüğünü savundu mu,
işçi onunla birlik oluyor. Bir ders de burada vardır
sanırım. Bunlar, işçi sınıfını anlayabilmek için, yeterli
ipuçlan sayılmaz mı?
'İtici güç', işçi sınrfı mı, değil mi?
Sosyalist Sol'un birleşebilmesi, ülkemizde sosyaliz-
min 'alafranga' aydın lâfebeliğinden kurtanlabil-
mesine; aydınlarta işçi sınıfının, özdeşleşebilmesine
bağlıdır; bu da ancak, 'ecnebi' aleyhtan yâni tam
bağımsız, yâni arrti/emperyalist bir platfoımda olabilir.
Sosyalizm, aslında işçilerin işi! Türkiye henüz
'sanayileşen' birtoplum,sanayiiemek/yoğun;oyüz-
den sosyalizmin ıtici gücü, elbette işçi sınrfı olmalı! Bunu
sağlayamadınız mı, sosyalistliğimiz, 'marginalliğin
harika çocuklan' ile, meyhane sosyalistlerinin, sarhoş
heyecanına kalacaktır.
Bilmem yazmış mıydım, 1949'da Fransa'nın en
önde gelen partisi iken, FKP'nin yönetici kadrosun-
da (Politbüro) bir tek aydın (Laurent Casanova)
bulunuyordu; geri kalanı ışçiydiler: mağden işçisi
(Thorez), fırın işçisi (Duclos), tanm işçisi (Rochet)
vs...
httpı// www. prizma.net. tr/ A İLHAN
http^/www.eda.tr/-bilgiyay/yazar/ailhan.lıtlm