Katalog

14 EKİM 1997 SALI CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nün yılhk raporuna göre silah alımlannda Ortadoğu ülkeleri başı çekiyor Ortadoğu'da silalılaııma yaıışıLONDRA (AFP) - Ortadoğu ülkeleri, 1996-97 yıllan arasuıda dünyanın en fazla si- lah ithal eden ülkeleri arasında yer almaya devam etti. Merkezi Londra'da bulunan Ulus- lararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nün (IISS) 1996 yıllık raporunda Ortadoğu ülke- lerinin hızla silahlanmakta olduğuna dikkat çekilirken Suudi Arabistan ve Israil'in liste- nin başını çektiği vurgulandı. Raporda, Tür- kiye"nin de silahlanmada Israil ile başa baş gittiği ifade edildi. HSS, lran'ın askeri harca- malanndaki hızlı artışı da kaygı verici buldu. Soğuk Savaş'ın sona ermesinin ardmdan silah alımlannda gözlenen azalma, 1996'da tersine dönerken IISSraporunagöre ABD. In- giltere ve Fransa, silah satan ûlkeler arasında ilküç sırada yer aldı. Silah satışlan, 1995'ten 1996'ya yüzde 13'lük birartış göstererek 36 milyar 900 milyon dolardan, 39 mıl- yar 900 milyon dolara çıkü. 1987'den Ortadoğu banş sürecinde bir gelişme kaydedilememesi, bölgedeki silahlanmanm asıl nedeni olarak gösteriliyor. Raporda, ABD, îngiltere ve Fransa ise silah pazannda en yüksek paya sahip ülkeler olarak gösteriliyor. sonra silah saüşlan, yedi yıl boyunca dûşüş göstermişti. Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nün rapo- runda bütün dünyada satılan silahlann nere- deyse yüzde 40'ını Ortadoğu ve Kuzey Afri- ka ülkelerinin aldığı bildirildi. Bu bölgelerde yer alan ülkelerin silah harcamalannın topla- mı 15 milyar dolan geçiyor. En büyük bölge- sel pazar konumundaki Ortadoğu, silahlan- mada Güneydoğu Asya'yı da geride bıraktı. Suudi Arabistan, bölgenin en büyük silah ithalatçısı olurken en yakın takipçi- si Mısır, üç misli daha fazla silah aldı. Ha- lihazırda çok sayıda askeri uçak sipariş et- miş olan Suudi Arabistan, ABD'den 72 adet F15, Ingiltere'den 50 adet Tomado ve ve 20 Turk-lsrail yakınlaşmasına Arap dengesi S-300 y e karşı Israil füzderi alınıyor LALE SARltBRAHİMOĞLU ANKARA - Hükümet. Türk Silahlı Kuv- vetlen'nin (TSK) REFAHYOL döneminde daha da öne çıkardığı Türkiye ve Israil ara- sındaki askeri ışbirliğinın, Arap dünyasında yarattığı olumsuzluklan gidermek amacıyla 'hatalan tamir" stratejisi belirledi. Bu stra- tejisini uygularken Türk-tsrail askeri yakın- laşmasını kesintisiz sürdürmeye kararlı olan Türkiye, Güney Kıbns'ın Rusya'dan alaca- ğı S-300 füzelerine karşı tsrail'den acil ola- rak fîize almaya karar verdi. Türkiye'nin karadan havaya firlatılan S- 300"lere karşı satın almaya karar verdiği Po- peye füzeleri, 100 kilometreyi aşan menzil- leri ıle uçaktan karadakı fiize hedeflerini vu- ruyor. Türkiye, İsraıl'ın modernıze etmekte olduğu F-4 uçaklanna takılmak üzere ortak üretimi ıçin pazarlık yaptığı bu fuzelerden S- 300'lere karşı acil gereksinımı için ilk aşa- mada70adetalmayıkararlaştırdı. Ankara'ya dün gelen Israil Genelkurmay Başkanı Kor- general Annon Lipkin Şahak'ın Türk yetki- lilerle yaptığı görüşmelerde fuzelerin satm alımı konusu da ele alındı. Araplan dengeleme Ortadoğu'da Israil ile yakınlaşması sonu- cu Arap ülkeleri ile bozulan dengeleri de dü- zeltme arayışma giren Türkiye, bu politika- sını uygulamaya koymak için içeride Genel- kurmay Başkanlığı. dışanda ise Israil ve Arap dünyası nezdinde girişimlerini başlattı. Is- rail'in Türkiye ile girdiği askeri işbirliğini Ortadoğu"daki mevcut yalnızlığını gidermek amacıyla kullanmasından rahatsız olan An- kara.Tel Aviv'e askeri işbirliğıninboyutlan konusunda 'temkinli' bir politika uygulan- ması istemini iletti. Israil Genelkurmay Baş- kanı Korgeneral Annon Lipkin Şahak'ın Türk yetkililerle temaslannda taraflanri ba- sının önünde konuşmamaya özen gösterme- lerinin de, Ankara'nın uyansının bir sonucu olduğu yorumlan yapıldı. tki ülke arasında- ki askeri işbirliği çerçevesinde Genelkurmay Başkanı Orgeneral İsmail Hakkı Karada- yı'nın geçen şubat aymda Israil'i ziyaretinin ardından dün Ankara'ya gelen Şahak, Kara- dayı'nınyanısıraCumhurbaşkanı Sükyman Demirel. Başbakan Mesut Yılmaz ve Milli Sa\-unma Bakanı tsmet Sezgin ıle görüştü. Görüşmelere ilışkin aynntılı bir açıklama yapılmazken, Türkiye, ABD ve Israil arasın- da kasım ayında yapılması planlanan, ancak yoğun Arap baskısının da etkisiyle ertelenen üçlü tatbikatın geleceği üzerinde konuşuldu- ğu ve Israilli konuğun Türkiye'nin dev tank projesine teklif veren Sibat firması için lobi yaptığı belirtildi. Görüşmelerde, Türkiye ve Israil arasında ödün verilmeden yürütülmesi düşünülen as- keri yakınlaşmanın. Ankara ile Arap ülkele- ri arasındaki dengeyi bozmaması konusun- da Ankara'nın kararlıhğı da vurgulandı. Tür- kiye'nin Araplar ile sertleşen ilişkilerinin yumuşatılmasında önemli rol oynayan Cum- hurbaşkanı Demirel, buamaçlaönceMısır'a sonra da Kuveyt'e gitmişti. Ordu ve İsraiTe fren Ortadoğu bölgesinin Arap olmayan iki ül- kesi Türkiye ve Israil arasında geçen yıl im- zalanan askeri eğitim işbirliği ile stratejik bo- yut kazanan ilişkiler. REFAHYOL hüküme- tınin PKK terörüne destek veren başta Suri- ye ve lran ile yakınlaşması karşısında daha da yoğunlaştı ve bir diplomatın ifadesiyle 'boyutunun dışına' çıkanlmak istendi. Diplomatik kaynaklar, ordunun, REFAH- YOL politikalanna tepki olarak Türk-Israil yakınlaşmasını, Araplar ile ilişkilerin sertleş- mesi pahasına boyutunun dışına çıkardığına dikkat çekiyorlar. Türk-lsrail askeri işbirliğı- nin hızla geliştirildiği ve kamuoyuna zaman zaman abartılı birbiçimde yansıtıldığı döne- min, tsrail'in Ortadoğu banşı konusunda Fi- listinlilere sertleştiğı bir zamana rastlaması da, Araplann Ankara'ya öfke dozunu artır- masında etken oldu. Ortadoğu banş sürecin- de Başbakanlan Benjamin Netanyahu'nun sert tutum yanlısı politikalan karşısında ye- niden yalnızlığa düşen Israil 'in, müttefıkara- yışlan çerçevesinde Türkiye ile yakınlaşma- sını Araplara karşı kullanma arayışlan da Ankara'yı önemli ölçüde tedirgin etti. Taktik hatalar düzdtilıyor Türkiye ve tsrail arasında kurulan asken ilişkilerin'sessizce' yürütülmemesinin de et- kisiyle, birbırleriyle kavgalı Suriye, lran ve Irak gibi ülkelerin yakmlaştıklanna dikkat çeken kaynaklar, Ankara'nın, Israil ile işbir- liğinın yansıtılış biçiminin bu ülkelerin ekme- ğıne yağ sürmesinden de önemli ölçüde ra- hatsız olduğunu vurguladılar. Türkiye, PKK terörünü ve silahlanmayı Ankara'ya karşı dış politikasının önemli araç- lan olarak kullanan başta lran ve Suriye'nin tepkilerine karşın Israil ile askeri yakınlas- masından vazgeçmeyeceğine dikkat çekiyor. Ancak .Ankara, bundan böyle Israil ile yaİan- laşmasında Ortadoğu'daki Arap-lsrail banş sürecindeki gelişmeler de dahil olmak üzere çok yönlü bir politika ilkesini uygulamakta kararlı olduğunu gerek Tel Aviv, gerekse Arap dünyasına anlatıyor. Bu çerçevede Türkiye, ABD ve Israil arasında ertelenen tatbikatın bir süre daha tarihinin tesbit edilmeyeceği belirtiliyor. İsrail Başbakam Suriye ile anlaşmaya çalışıyor' Netanyahu ödüne hazır DışHaberlerServisi-lsrail Başbakam Beu- yamin Netanyahu'nun "ne pahasına olursaol- sun" Suriye ile anlaşmaya hazır olduğu iddia edildi. Israil'de yayımlanan Yediot Aharanot gaze- tesi ABD'ye geçen hafta resmi bir ziyaret ya- pan Israil Cumhurbaşkam Ezer \Veizmanın, ABD Başkanı KU CHnton ile görüşmesinde "Netanyahu, Suriye Oe bir banş antoşması ya- pabilmek için ber türlü bedeli ödemeye hazır- dır"dedığim yazdı. Gazeteye göre Weizman bu sözleri ile Isra- il'in 1967 yılmdan beri işgal altında tuttuğu 1981 yılında da ilhak ettiği Golan tepelerinin bazı bölümlerinden çekilmeyi ima ediyor. Bilindiği üzere Suriye, tsrail ile banş anlaş- ması ımzalamak için Israil'in Golan tepelerin- den tamamen çekilmesini ön koşul olarak ile- ri sürüyor. VVeizman. geçen hafta Clinton ve diğer ABD'li yetkililerle yaptığı görüşmeler- de, Netanyahu'nun katı politikalan konusun- da sert eleştiriler aldığuıı belirtirken Netanya- hu yanlılan da Israil Cumhurbaşkanrnı gö- revlerinin dışına çıkarak politikaya bulaşmak- la suçluyorlar. Bu doğrultuda, Weizman'ın ABD gezisinin ve Suriye ile ilgili yaptığı açık- lamalann sert tepkiler aldığı ifade ediliyor. Israil'in Washingtonbüyükelçiliğinden üst düzey bir yetkili dün aynı gazeteye yaptığı açıklamada. "Sayın NVtizman sorumlululuk ve görevlerini aşıyor*' dive konuştu. Öte yan- dan Cumhurbaşkanlığı Basm Bürosu Müdü- rü Arie Şummer, radyoda yaptığı konuşma- da, gazete haberini yalanlayarak "Cumhıır- başkanı bu sözleri sarf etmemiştir. Suriye De görüşmeler başlarsa. nelere karar verileceği- ni o zaman görürüz" dedi. Bu arada Israil, Ürdün ıle yaptığı anlaşma uyannca 9 Arap hükümlüyü daha serbest bı- rakt. Israil makamlan, çoğunluğu Ürdün va- tandaşı olan 9 kişinin helikopterle bu ülkeye gönderildiğini bildirdiler. Yetkililer, anlaşma uyannca önümüzdeki günlerde 50 ya da 60 hükümlünün daha serbest bırakılacağını bil- dirdiler. Dün salıvenlen hükümlüler arasında Hamas üyesi bulunmadığı belirtildi. Ürdün, Hamas liderlerinden Halid Meşal'e Am- man'da suikast girişiminde bulunan iki Israil ajarunı serbest bırakmak için başta Hamas'm kurucusu ŞeyhAhmed Yasin olmak üzere, Is- rail cezaevlerindeki çok sayıda Arap tutuklu ve hükümlünün serbest bıraİalmasım şart koş- muştu. Israil yönetiminin, Kudüs'te intihar saldı- nlan düzenleyen radikal Islamcı Haraas mi- litanlanmn evlerini yıkma karan aldığı bildi- rildi. Israilli yetkililer, Hamas militanlan Tev- fik Yasin, Yusuf Şavii ve Muaviye Cara'nın evlerinin yıkım karannın, Batı Şeria'da Nab- lus'un kuzeyindeki Assira El Şimaliye kö- yünde ikamet eden militanlann ailelerine teb- liğ edildiğıni söylediler. Yetkililer, dördüncü militan Besir Salavah'ın evinin mühürlenme- si karannın alındığını belirterek karara itiraz edecek ailelerin Yüksek Mahkeme'ye baş- vurmalan için 2 günleri olduğunu kaydettiler. adet Hawk uçağı sevkıyaünı bekliyor. Silahlanmada gözlenen bu hızlı artış, Ortadoğu ve Kuzeydogu Asya'da ya-1 şanan gergınliklere bağlanıyor. IISS. Ortadoğu banş sürecinde bir gelişme kaydedilememesirün, bölgedeki güç- leri silah stoklamaya ittiğine işaret ederken Ortadoğu'daki silah harcamalannın beşte bi- rinin Israil'e ait olduğuna dikkat çekiyor. Is- rail de Suudi Arabistan'la birlikte F-15 alır- ken Almanya'dan da 2 Dauphin denizaltısı sipariş ermişti. IISS Mısır, Libya ve Suri- ye'nin silahlanma bütçelerinin boyutlan ko- nusunda bir tahminde bulunmanın ise zor ol- duğunu belirtiyor. IISS, tran'ın silahlara yap- tığı harcamadaki yüksek artışın ise "ciddi bir endişe kaynağT oluşturduğunu ifade ediyor. Enstıtü'nün raporuna göre Iran'ın savunma bütçesi 1996'dan 1997'ye yüzde 40'lık bir ar- tış göstererek 3 milyar 400 milyon dolardan, 4 milyar 700 milyon dolara çıktı. Savunma bütçesi, silahlanma endüstrisine verilen teş- vikleri ve bazı silah ithalatlannı kapsamıyor. Birleşmiş Milletler'den alınan rakamlara göre resmi olarak tran 96 yılı içinde yaklaşık 100 fiize, beş savaş uçağı ve beş savaş gemi- si aldı. Ancak, Stratejik Araştırmalar Ensti- tüsü, lran'ın fuzeyle ilgili teçhizat da satın al- dığını, hatta 1996 yıl sonu itibanyla "shü" amaçlı gelişkin bir nükleer teknolojiye sahip olabileceğini belirtiyor. Kuzey Afrika'da da köktendincilenn beş yıl önce başlattığı ayaklanmaya karşı verilen savaşa bağlı olarak Cezayir'in silah harcama- lannda artış gözlendi. Cezayir'in savunma bütçesi 1994'de 1 milyar 400 milyon dolar- ken 1996'da 1 milyar 700 milyon dolara çık- tı, bu yılın sonlannda da yaklaşık iki milyar dolan bulması bekleniyor. Rapora göre hüîcü- met harcamalannın yüzde 17'si, "gû\«üiğe" aynlıyor. Bu oran. polis gücüne aynlan büt- çenin tamamını da kapsamıyor. Latin Amerika ülkelerinin 1996'daki silah harcamalannın tutan da 1 milyar 600 milyon dolar. Latin Amerika 1994 yılında bu raka- mın yansından az bir bölümünü sılah- lanmaya ayırmıştı. Japonya (2 milyar dolar), îngiltere ve Çın (her biri 1.5 milyar dolar), Tayvan (1.3 milyar dolar), Güney Kore (1.1 milyar dolar) ve Kuveyt (1.03 milyar dolar), silah harcama- lan bir milyar dolann üzerinde bulunan ülke- ler arasında gelıyor. Israil ve Türkiye'nin si- lah harcamalan ise bir milyar dolann biraz al- tında bulunuyor. Endonezya ve Tayland, 700'er mih/on do- larlık harcamayla Güneydoğu Asya'da başı çekiyor. 400 milyon dolarla Singapur, 350 milyon dolarla Malezya bu iki ülkeyi takıp ediyor. Silah satan ülkelerin başında ise ABD ge- liyor. Silah pazarmın 17 milyar dolar değerin- dekı yüzde 42.6'sını ABD elinde tutuyor. tn- giltere, yüzde 22.1 'lik bir oran ve 8 milyar 800 milyon dolarla ikinci sırada yer alıyor. Üçüncü sıradaki Fransa'nın pazar pa- yı ise yüzde 14.1 (5 milyar 600 mil- yon dolar.) Dün Ankara'ya gelen tsrail Genelkurmay Başkanı Korgeneral Annon Lipkin Şahak, Genelkurmay Baş- kanı Orgeneral İsmail Hakkı Karadayı tarafindan sıcak karşüandı. , . ^ _-. .,.-•., TÜRK VE YUNAN SAVAŞ UÇAKLARI EGE^DE KARŞILAŞTI İDDİASI Yunanistan Hava Kuvvetleri teyakkuzda MURATtLEM • Atina, Türk savaş uçaklannın dün Rodos-Girit-Kıbns üçgeninde 60 kez Yunan hava sahasını ihlal ettiğini öne sürdü. Gelişmeler üzerine Yunan Hava Kuvvetleri teyakkuza geçti. Yunanistan ve Kıbns Rum hava sahası- nı 60 kez ihlal ettiklerini öne sürdü. Yunanistan'ın bu iddıalan Dışişleri Bakanlığı tarafindan yalanlandı. Konu ile ilgili biraçıklama yapan Dışişleri Ba- kanlığı sözcüsü Sermet AtacanİL "Bu tür suçlamalarasüsızdır. Ankaragüney- bad kıvTİannda süren tatbikatı yalruzca izfiyor" diye konuştu. ATİNA - Rum-Yunan ortak savunma doktrini çerçevesinde Kıbns'ta devam eden Nikiforos 97 Tatbikatı bölgede ger- ginliği iyice arttırdı. Türk ve Yunan sa- vaş uçaklannın birçok kere karşı karşı- ya kalması üzerine Yunan Hava Kuv- vetleri, teyakkuz durumuna geçirildi. Yunanistan, Türk savaş uçaklannın önceki gün 60 kez FIR hattını 'ihbü" et- tiğini öne sûrerken bu iddia, Türk Dışiş- leri Bakanlığı tarafindan yalanlandı. Atina Haber Ajansı (ANA), dün Tür- kiye'ye ait 10 adet F-16 ve F-4 tipi sa- vaş uçağının Rodos yakınlannda FIR hattına girdiklerini ve Yunan F-16 ve Mırage 2000'leri tarafindan bölgeden çıkmaya zorlandıklannı duyurdu. Ajans, önceki gün de Savunma Bakanlığı kay- dayanarak Türk uçaklannın Yunan basını "thtal" iddiasına geniş yer veren Yu- nan basını ise Türk savaş uçaklannın, Yunan hava sahasını ilk kez böylesine çok ihlal ettiğini ileri sürerek "Tûrki- ye'nin Ege'de sıcak bir ola> için gerekli koşuDan yaratmaçabasında oldufunu" savundu. Türkiye'nin özellıkle Gint- Rodos-Kıbns üçgenini hava operasyon sahasuıa çevirdiğini öne süren gazeteler, Ankara'nın "Yunan-Kıbns Rum ortak 15 EKİM 1997 (15BÖLÜM) HERGÖN (5# ) SAAT: 20.40 Nıttuk 'datı Seçflen azetter- savunmadoktrininin yaşama geçüüeme- yecefini kanıtlama çabasında olduğu- nu" ifade ettiler. "120 pilot, 12 saat bo- yunca kanat kanada savaştjlar" benze- n heyecanlı ifadeler kullanan Yunan ba- sını, Türk uçaklannın havada yakıt ik- mali yaparak gün boyu uçtuklannı ve zaman zaman Kıbns Rum kesimi üze- rinde de uçuş gerçekleştirdiklerini ileri sürdü. Türk uçaklannm "ihlal" ettiği hava sahası noktalannı gösteren renkli grafıkler yayınlayan gazeteler, "Yunan- Kıbns Rum ortak tatbikaünıfirsatbikn Ankara'nın tahrık' politikasını en üst düzeye ürmandırdıgını" da iddia ettiler. Bu arada. Ethnos gazetesine bir de- meç veren Yunanistan Dışişlen Bakan Yardımcısı Yannos Kranküotis. Türki- ye'nin adadaki 40 bin askeri. 300 tankı ve hava üstünlüğü ıle 700 bin Kıbnslı Rum'u "niyenerineesireöi^ni'' öne sür- dü. Rus yapımı S-300 füzelerinin 1998 yazınuı sonrası adaya yerleştirileceğini açıklayan Kranıdiotis, Kıbns'ın asker- den anndınlması için yeterli sürenin bu- lunduğunu savundu. Öte yandan, Yunanistan Savıınma Bakanı Alds Çoha- copuJos' un halen devam eden tatbikatı izlemek üzere dün öğleden sonra Kıbns Rum kesimine gittiği bildirildi. Tevakkuz GEMLDIMŞMM Prof.Dr.ÖzerOUXKAYA SESLEmİREti MüşfıkKEMR YAPMYÖMİM MzMMM "NUTUK : TÜRK DEMOKRASİSININ DESTANI " "...Buradcı söyledikleritnle, ıılusul vctrltğt sona ermiş saytlcın biiyiik bir ıılusıtrı bctğtmstzltğtnt nustl kazandtğtnt; bilim ve tekniğin en sotı ilkelerine daycılı tılttscıl ve çağdcış bir devleti nasıl ktifdtığtıtnu emlatmcıyu çaltşttnu Bıtgiin tılaşttğtmtz sonuç, yiizytllurdcıtı beri ytışııncıtı uluscıl yıkımlarrn ycnratttğt tıycıntştn ve bu sevgili yurdtttı her köşesitıi sulcıyıın kcntlarttı karşılığtdır. Bu scntuau Türk gençttğine enuınet ediyorum. £y Türk gençliği !...." Bölgede gerginliğin artma- sı üzerine Yunan Hava Kuv- vetleri'nin teyakkuz durumu- na geçirildiği açıklandı. Baş- ta Girit ve Rodos'ta bulunan hava alanlanndaki Yunan sa- vaş uçaklan, bir dakika için- de kalkışa hazır durumda bekletilirken pilotlann kok- pitleri terk etmedikleri öğre- nildi. Rum Radyosu'nun dün sa- bah 07.30'da yayunlanan ha- ber bültenınde, Yunanistan Genelkurmay Başkanlı- ğı'nın, bu karan, herhangi bir gelişmeye karşı aldığı iddia edildi. Radyo, Nikiforos-97 ve Toksotıs tatbikatlan süre- since teyakkuz durumunun süreceğini bildirdi. Yunan Hava Kuvvetleri'nde 48 saat- ten bu yana süren alarm du- rumunun psikolojik çöküntü içinde bulunan piîotlan, daha da yıprattığı ifade ediliyor. Bu arada tatbikatın dünkü bölümüne Yunan savaş uçak- lan ile birlikte savaş gemileri de katıldı. Lamaka ile Lima- sol arasında gerçekleştirilen tatbikatta. gerçek mermilerle temsili hedeflere atış yapıldı. Ankara Dışişleri tatbikatı eleştirdi ANKARA (AA) - Yunanis- tan ve Kıbns Rum kesirmnin ortaklaşa düzenledikleri ve Kıbns hava sahasını ihlal ede- rek moratoryumu deldikleri ortak askeri tatbikatın, Kıbns sorununa çözüm bulmak için yürütülen çabalara uygun düş- mediği bildirildi. Dışişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Sermet Atacanfa yabancı basın mensuplan için düzenlediği haftalık basın top- lantısında, Yunanistan ve Kıb- ns Rum kesiminin ortaklaşa benimsedikleri askeri doktrin çerçevesinde. Kıbns Rum ke- siminde askeri tatbikat yaptık- lannı belirterek, Ankara'nın Kıbns sorunuyla ilgili olarak taraflann gerginliği tırmandı- racak eylemlerden kaçınmala- n çağnsını birçok kez yinele- diğini hatırlattı.