Katalog

i OCAK 1997 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI REFAHYOL'un büyük ortağı bürokratlara by-pass yaparak küçüğün yetkilerini buduyor Ekonomi yönetimi RP'nin elinde ESRA YTNER • Susurluk kazasının ardından DYP'ye karşı elindeki kozlan kullanmaya başlayan RP artık ekonomi politikalannı başbakanlık danışmanlan aracıhğıyla belirliyor. Erbakan'ın düzenlediği son toplantıya da Devlet Bakanı Ufuk Söylemez dahil hiçbir DYP'li bakan katılmadı. danışmanlann güvencesiyle uygulamaya geçirildiği öğrenildi. Kaynak paketlerindeki köprüler için gelir ortaklığı senedi çıkarma, altın stok affı, esnafa döviz bozdurma belgesi karşıhğında K.DV indirimi gibi projelerin de Maliye Bakanlığı bürokratlannın onayı olmadan sisteme geçirildiği bildirildi. Erbakan'ın ilk aşamada sık sık açıkladığı, 1 ABD Dolanna endeksli "Yeni Lira" projesinin de Merkez Bankası'na danışılmadan hazırlandığı ve kamuoyuna açıklandığı öğrenildi. Ekonomik Kurul toplantılanna. ekonomi bürokrasisini katmayan Erbakan'ın danışmanlannın da sık sık Hazine'ye ve Merkez Bankası'na giderek bilgi istedikJeri, bürokratlann Başbakan'la görüşemediği bildirildi. Başbakanlık'tan Hazine ve Merkez Bankasf na danışmanlann istediği bilgilerin "keMn" olarak verilmesi talimatı da gittiği öğrenildi. Hazine yetkilileri. özellikle Susurluk kazasının ardından, DYP'ye karşı daha baskın olmaya başlayan RP'nin tüm piyasalara da müdahale etmeye ANKARA- Hükümetin pazarlıklannda Hazine, Merkez Bankası, Özelleştirme Idaresi Başkanlığı gibi temel kuruluşlan DYP'ye bırakmak zorunda kalan RP, son 3 ayda bürokratlan devre dışı bırakarak ekonomi yönetimini ele geçirdi. Ozellikle Susurluk kazasının ardmdan DYP'ye karşı kozlan artan RP, ekonomi politikalannı Ûaşbakanlığa getirdiği danışmanlar aracıhğıyla Ijelirlıyor. Jlükümete ilk döneminde ozellikle kadrosunun yeterli olmaması nedeniyle dkonominin ıdaresini PYP'ye verdıği görüntüsü î srgileyen RP, son 3 ayda 1 aşbakanlığa topladığı (anışmanlar aracıhğıyla bu i lanının yönetimini de ele j eçirdi. Başbakan I iecmettin Erbakan. hazırlattığı kaynak paketindeki projelere, flazine ve Merkez Bankası bürokratlannın gerçekçi bakmaması üzerine, kamudaki bu uzman kişileri devre dışı bırakmaya başladı. Erbakan'ın yurtiçindeki bankalardan dövizle borçlaruna, bedelsiz ithalat gibi projelerinin, ekonomi bürokrasisinin olumlu görüş vermemesine karşın Erfoakan Bankalar Birliği toplanbsını, RPIi bakanlar ile Başbakanhk danışmalan arasında yapO. başladığına dikkat çektiler. Susurluk olayının ardından. RP'li bakan ve danışmanlann Hazine ihalelerine, faiz oranlanna, Merkez Bankası'nın para basma sistemine doğrudan kanştıgı ve talimat verdiği öğrenildi. Erbakan son olarak, Bankalar Birliği ile düzenlediği ve Yeni Lira, dövizle borçlanma. faize vergi affı gibi konulann tartışıldığı toplantıya da Devlet Bakanı Ufu'k Söytemez de dahil olmak üzere hiçbir DYP'li bakan ve Hazine ile Merkez Bankası bürokratlannı katmadı. Toplantı, RP'li bakanlar ile Başbakanlık danışmanlan arasında yapıldı. • Yedigimiz etin yarısı kaçak 1 Ette denetim azaldıANKARA (ANKA) - Yedigimiz etlerin satılması ve kesimlerin yansının kaçak olduğu ileri durdurulmasıyla Ankara'daki et sürüldü. Ankara Veteriner kesimlerinin olumsuz etkilendiğini Hekimler Odası Başkanı kaydeden Korkut, şunlan söyledi: Nesrin Korkut, Ankara Ticaret u Ankara"da üretilen kırmızı etin Borsası'nm aylık yaym organı Türkiye'de üretilen kırmızı et içindeki Borsavizyon'da yer alan açıklamada, payı yüzde 6J'tür. Şehirlerde üretilen Et ve Balık Kurumu'nun kırmızı etin yüzde 48'i kontrolsüz özelleştirilmesinin kaçak et kesimini üretilmektedir. Bu nedenle arttırdığını söyledi. hayvanlardan insanlara geçen Korkut, Ankara'daki kesimlerde tüberküloz, brusella, deli dana EB'nin önemli bir yeri olduğunu hastalığı gibi hastalıkların belirterek 1995'te kontrollü kesimler yayılmasmda önemli rol sonucu elde edilen etin yüzde oynanmaktadır." 44.6'sının EBK Ankara Nesrin Korkut, Et ve Balık Kombinasf nda kesildiğini ifade etti. Ürünleri AŞ kombinalannın kesim Korkut, "Kombinanın kapaülması sonrası tüm organlan tek tek sonucu kesim yapılacak yer kalmanuş, incelediğini, sağhklı olanlan kaçak kesim artmıştır. Bu halkın damgalayarak üretime izin sağlığını tehdit etmektedir" uyansında verdiğini anımsatarak, kaçak kesimin bulundu.Et ve Balık Ürünleri AŞ, bu tür işlemlerden uzak olduğunu Ankara Kombinası'nın Gimat'a söyledi. 1 izmir Ticaret Borsası 1 Korbey boykotu bittiİZJV1İR (Cumhuriyet Ege Biirosu)- Sanayi sonucu Özmen de sözlü olarak istifa ettiğinı ve Ticaret Bakanhğf n\n borsada işlem açıklamıştı. gören mallann tescilini arttırmasının Sart, pamuk salonundaki üyeler adına ardından İzmir Ticaret Borsası'nda yaptığı açıklamada, yanlış anlamadan başlayan korbey boykotu, düa sona erdi. kaynaklanan dlaylann bu aşamaya • tZTB Yönetim Kurulu Başkanı Hasan gelmesinden büyük üzüntü duyduklanm Ozmen'in sözlü istifasına neden olan olayla söyledi. Sart, şu açıklamayı yaptı: ilgili açıklama yapan tZTB Meclis "Geçtiğjmiz cuma günü borsamızpamuk Başkanvekili Mustafa Erol Sart, borsa korbeyinde yaşanan ola>iar, biıfik \t olarak 1997'ye omuz omuza girmek berabertik konusunda herzaman örnekobn istediklerini belırtti ve Ozmen'den özür camiamm derinden etkilemiştir. Bu tatsızhğa diledi. bir an önce son verıneyi arnılayan borsasınuz Sanayi ve Ticaret Bakanlığı "nın tescil ajan. simsar. komisyoncu. çırçıra ve tacirleri ücretlerinı arttırmasının ardından borsada 1997 yıhna el ele ve omuz omuza gircbilmeyi başlayan gerginlik dün tathya bağlandı. istemektedir. Ajan, simsar, komisyoncu, çırçırcı ve Gönülden geien dik>0mi/in «erçekleşebflmesi tacirlerin boykotunun üçüncü günü korbeye amacıjla, o gün salonda soylendiği kldia katılan ve gerekçeleri açıklayan Özmen'e edilen ve kendisini rencide edki bir takını sert tepki gösterilmiştı. Özmen, bakanlık sözler için sa\m başkandan özür difiyoruz. tebliğini uygulaması zorunluluğu olduğunu Bu uztaşmaıun, izmir Tkaret BorsasTnın belirtirken ajan ve komisyoncular bunu yeni yıktaki gücünü daha da artoracağına uygulamamasını istemişti. Çıkan tartışma olan inancunız sonsuzdur." Celir vergisi Hayat standardı arttırıldı ANKARA (Cumhuriyet Bürosu)- Gelir Vergisi Kanu- nu'nda yer alan Hayat Stan- dardı temel gösterge tutan ile maktu had ve tutarlar yeniden belirlendi. Resmi Gazete'nin dünkü sayısında yayımlanan Maliye Bakanlığı teblığine göre ha- yat standardı, tacirlerin öde- dığı peşin vergiler. 1997 için belirlenen yeniden değerlen- dirme oranı doğrultusunda yüzde 72.8 oranında yüksel- tıldi. 1996 yılında geçerli olan asgan ücretin yıllık brüt tuta- n dikkate alınarak hesapla- nan Hayat Standardı, 1997 yı- lı için yüzde 72.8 olan yeni- den değerleme oranı dikkate almarak hesaplandı. Altın ımalatı ve ticareti yapan mü- kellefler için de birinci sınıf tacirler, birinci derecede kal- kınmada öncelıkli yörelerde 498 mılyon 300 bin lira, ikin- ci derecede kalkınmada ön- celiklı yörelerde 598 milyon lira. diğer yörelerde 996.8 milyon lira, Diyarbakır Bü- yükşehır Belediye sınırlan ıçinde 622.9 milyon lira, Er- zurum Büvükşehir Belediye sınırlan içinde 747.7 milyon lira. diğer büyükşehir beledi- ye sınırlan içinde 1.2 milyar lira olarak belirlendi. tkinci sınıf tacirler, birinci derecede kalkınmada öncelikli yöre- lerde 288.9 milyon lira, ikin- cı derecede kalkınmada ön- celikli yörelerde 346.8 mil- yon lira, diğer yörelerde 578 milyon lira üzerinden vergi ödeyecekler. Diyarbakır Bü- yükşehir Belediyesi sııurlan içinde olanlar 361.3 milyon lira, Erzurum Büyükşehir Be- lediyesi sınırlan içinde olan- lar 433.5 milyon lira, diğer büyükşehir belediye sınırlan içinde olanlar ise 722.6 mil- yon liralık peşin gelir üzerin- den vergılendirilecekler. Bunlann dışında kalan mükellef gruplan içinde. bi- rinci sınıf tacirler, birinci de- recede kalkınmakta olan yö- relerde 332.2 milyon lira, ikincı derecede kalkınmakta olan yörelerde 398.6 milyon lira, diğer yörelerde 664.5 milyon lira, Diyarbakır Bü- yükşehir ile Erzurum Büyük- şehir belediye smırlan içinde olanlar 415.2 milyon lıra ile 498.2 milyon lira arasında, di- ğerbüyükşehir belediye sınır- lan içinde olanlar 830.6 mil- yon lıra üzerinden vergilen- dirmeyetabi olacaklar. BENCE tZZETTİN ÖNDER Yeni Yıla Girerken Yeni yıl gibi bir gelenek olmasaydı insan umudu açısından nasıl bir boşluk olurdu, doğrusu bunu kestirmek biraz zor. Yıl sonunda bir takvim yapra- ğının düşmesi ile hiçbir şeyin değişmediğini söyle- mek ve hatta bunu içimizde hissetmekle beraber, yi- ne de umutlarımızı koruyup dileklerde bulunuyoruz. Bir yılı bitirdik ve yeni bir yılın ilk gününde ben de böyle birzevki sizlerle paylaşmak istiyorum. Sizler- le güzel ne paylaşabilirim diye düşünürken, elime mükemmel bir kaynak geçti. Bu kaynaktan bazı te- mennileri sizlere aktarmak istiyorum. Bu kaynak 1997 yılı programının temel amaçlannın verildiği bö- lümdür. Bu bölümden bazı pasajlan aşağıda akta- nyorum: "1997 yılı programının temel amacı, kamu açık- lannı azaltmak, makroekonomik istikran sağlamak ve yapısal reformlarla istikrar ortamını uzun vade- de kalıcı hale getirerek ekonominin orta ve uzun va- deli büyüme potansiyelini güçlendirmektir. Istikra- nn sağlandığı bir ortamda sürdürülebilir bir büyü- menin gerçekleştirilebilmesi, toplumun refah sevi- yesinin yükseltilmesi ve gelir dağılımının iyileştiril- mesi, üretken istihdamın ve ihracatin arttınlması, sa- nayileşme ve teknolojik gelişime ivme kazandınlma- sı programın temel hedefidir. Kamu kesimi finansman dengesinin sağlanması- na yönelik yapısal reformlar 1997 yılı programının temel önceliklerini oluşturmaktadır. Bu çerçevede, kamu kesiminin yeniden yapılandınlarak kamunun ekonomideki rolünün belirlenmesi, başta sosyal gü- venlik sistemi olmak üzere, teşvikler, tanmsal des- tekleme, biriikler, mahalli idareler ve kamu istihda- mı alanlanndaki yapısal reformlann gerçekleştiril- mesi önem arz etmektedir. Adaletli bir vergi düzeni oluşturulacak ve kayıt dı- şı ekonomik faaliyetleri kapsayacak bir vergi siste- mi kurularak, üretim faktörieri üzerindeki vergi yü- kü hafifletilecektir. Vergi tabanının genişletilmesi ve herkesin ödeme gücüne göre vergilendirilmesini sağlamak için, Gelir Idaresi yeniden yapılandınla- cak, vergi kayıp ve kaçağı azaltılacaktır. Ekonomide verimliliği arttırmak, maliyet yapısını rekabet edebilir seviyeye indirmek, serbesf p/yasa koşullarını sağlamak ve devletin ekonomide ticari ve üretici rol üstlenmesi yerine, asli fonksiyonlan olan adalet, güvenlik ve büyük altyapı yatınmlanna zaman ve kaynak tahsisine imkân sağlamak ama- cıyla özelleştirme faaliyetlerine hız kazandınlacak- tır. Ödemeler dengesinin sağhklı ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulması ve sermaye hareketlerinin, ülkenin üretim kapasitesinin güçlendirilmesine kat- kıda bulunacak bir yapı içerisinde geliştirilmesine önem vehlecektir. Üretken istihdamın arttınlması ve kişilerin kendi işlerini kurmalan desteklenecektir. Üretime, istihda- ma ve teknolojik gelişmeye önemli katkılannın yanı sıra, toplumsal istikrar unsuru olan KOBl'lerin fi- nansman, yönetim, nitelikli işgücü, pazariama ve di- ğer alanlardaki sorunlarının çözümüne proje bazın- da her türlü imkân ve destek sağlanmasına devam edilecektir" vs.. vs... lyi yıllar dileği ile... Çitosan'ı özelsektör daha verimli yaptı EkonomiServisi- Batı Ana- dolu Çimento Sanayiı Genel Müdürü Şinası Ertan, özelleş- tirilen Çitosan fabrikalanrun, özel sektörün elinde yeni ya- tınmlarla daha ekonomik de- ğerlerle çalıştınlmaya başlan- dığını söyledi. Şınasi Ertan. devlete ait çimento fabrikala- nnın özelleştirilmesine 1989 yılında başlandığını hatırlata- rak, o tarihten bu yana özelle- şen 22 fabrikanın ekonomiye kazandınldığını kaydettı. Er- tan, özelleşen Çitosan fabri- kalannm özel sektörün elinde yeni yatınm, tevzi çalışmala- nnın yapılmasıyla üretim ve ihracatta önemli arhşlar sağ- landığını ifade ederek, özel- leştirmeye karşı olan kesimle- lerin, çimento fabrikalannm yatınm taahhütlerini yerine getirmediği eleştirilennin ak- sine, yatınmlann önemli öl- çüde arttığını savundu. YATAĞAN-Baş- bakan Necmettin Erbakan ve yardım- cısı Tansu Çiller kendi dertlerine düşünce, 30 mil- yon çiftçimizin sorunlan unutul- du. Ankara'da etkili ve yetkili si- yasetçilerimizin birçoğu, kendisi- ni ve partisini kurtarma çabasın- da. Her tarafı toz duman kapla- mış, Göz gözü görmüyor... Bu kargaşa içinde 3 milyon zeytinya- ğı üreticisinin acıklı haykınşlarına kulak veren yok... Hemen hepsi sanayici ve ihracatçının kurduğu çarklann arasında ezilip gidiyori... Bu yıl zeytinyağı rekoltesinin çok yüksek olacağı daha 6 ay ön- ceden biliniyordu. Nitekim Bur- haniye, Edremit, Ayvalık ve Hav- ran ticaret ve ziraat odalan ağus- tos ayından itibaren ortak toplan- tılar düzenleyerek üreticinin ezil- memesi için hükümetin bazı ön- lemleralmasını istedi. Bu istekler raporlar halinde birkaç kez ilgili bakanhklara iletildi... Ticaret ve ziraat odalarının tşmsilcilerinin gnerilerinden ikisi son derece önemliydi. Birincisi "dökme ham yağ" ihracatının serbest bırakılması, ikincisi ise TARİŞ'e yeterli miktarda düşük faizli kredi sağlanmasıydı... Eğer ham yağ ihracatına izin verilmezse, retfolte yüksek oldu- ğu için iç piyasalarda zeytinyağı bollaşacak ve bu ortamdan ya- rarlanan sanayici ve ihracatçı da fiyatlan aşağıya çekecekti... TA- RİŞ de yeterli kredi sağlanmadı- ğı takdirde hızlı alım yapamaya- cak ve üretici gene zeytinyağını sanayici ve ihracatçıya düşük fi- yatla satmak zorunda kalacaktı... Buna rağmen, zeytin toplama işi kasım ayında başladığı halde, hükümet bugüne kadar "dökme ham yağ" ihracatının serbest bı- rakılması için ne bir karar aldı, ne de TARİŞ'e kredi sağladı... Geçen hafta içinde Ankara'da dış ttcaret müsteşariığında bu ko- nuda bir toplantı düzenlendi. Toplantıya Sanayi Bakanlığı tem- ÇIFTÇININ DOSTU /SADULLAH USUMJ Zeytinyağı Üreticisi Umutsuzsilcisi veTARlŞ'in Zeytinyağı Bir- liği Başkanı da katıldı. Saatlerce süren görüşmelerde Dış Ticaret Müsteşariığı temsilcisi üreticile- rin ısrarla istediği "dökme ham yağ" ihracatına şiddetle karşı çık- tı... SonuçtaTARlŞ'in Zeytinyağı Birliği Başkanı Cahit Çetin top- lantıyı terketti... Böylece son umutlar da yıkıl- mışoldu... Bu arada sanayici ve ihracat- çıya akıl almaz krediler sağlanır- ken üreticinin öz malı olan TA- RİŞ'e ancak bir buçuk trilyon ci- vannda kredi gönderildi. Halbuki TARİŞ'in ihtiyacı en azından 10 ile 15 trilyon lira civarında idi... Daha az bir parayla piyasalarda rekabet ortamı yaratmak ve üre- ticileri özel sektöre karşı koruya- bilmek mümkün değil. Nitekim hem ham yağ ihraca- tına izin verilmeyince, hem de TA- RİŞ'e yeterli kredi sağlanmayın- ca sanayici ve ihracatçı zeytinya- ğı piyasasına tamamen egemen oldu. Çaresizlik içinde kıvranan üreticiyi de teslim aldı... Şimdi tüccar geçen yılın ürünü zeytin- yağını 280 bin liraya varan fiyat- larla topladığı halde, bu yıl aynı kalitedeki yağı 180 bin liradan sa- tın alıyor... Geçen yıl 450 bin lira- ya kadar çıkan bir asidin altında- ki yemeklik zeytinyağının fıyatı ise 250 bin liraya kadar düştü... Fiyatlann her yıl enflasyon ora- nında artması gerekirken. tam tersine yan yanya düşmesi zey- tinyağı üretilen bölgelerdetam bir "şofc'etkisiyarattı!... Zeytinyağı üreticisinin 5 asit zeytinyağı için beklentisi 350 bin liraydı. TARİŞ 280 bin lira ilan et- ti. Ancak piyasada rekabet orta- mı yaratılamadığı için fiyatlar her gün yavaş yavaş çöktü... Şu sıra- larda 200 bin ile 180 bin lira ara- sında dolaşıyor. Kilo başına 100 bin lira zarar 1980 yılından bu yana ilk defa önceki yıl biraz para kazanabilen üretici bu yıl gene perişan oldu. Kimsenin ağzını bıçak açmıyor. Bir kilo zeytinya- ğının maliyeti 280 bin lira. Eğer cidi bir önlem alına- mazsa, üretici 280 bin liraya mal ettiği bir kilo zey- tinyağını 180 bin liraya satmaya devam edecek ve kilo başına en azından 100 bin lira zarar etmiş olacak.. Bu üre- ticinin yıkımı demektir... Zeytinyağı fiyatlannın düşürül- mesi üreticiyi ezecek, ama tüke- ticiye de bir şey kazandırmaya- caktır. Zira sanayici yemeklik zey- tinyağını piyasaya gene yüksek fiyatlarla sürecektir. Örneğin 180 bin liraya toplanan zeytinyağının fiyatı marketlerde 800 ile 900 bin liradan aşağıya düşmeyecektir. Büyük bir ihtimalle bu yaz ayları- na doğru marketlerde fiyatlar bir milyon liraya dayanacaktır... Böylece üreticinin kesesinden 15 ile 20 trilyon lirayı çeken tüccar, bir yandan da tüketici- nin cebinden bir o kadar parayı kasalanna aktarmış olacaktır... TARİŞ Zeytinyağı Birliği Baş- kanı Cahit Çetin, hükümetin tutu- mundan yakınıyor: "Serbest pazar ekonomisi var- sa, ticaret kısıtlanamaz. Halbuki ham yağ ihracatı engelleniyor. Bu yüzden de ihracat işi üç, beş fır- maya kalıyor. Onlar da fiyatlan aşağıya çekiyor. Bu durumu yet- kili makamlara birkaç kez anlattı- ğımız halde, dinletemedik. Son olarak Ankara 'da toplanan yetki- li bir kurulda da dış ticaret müs- teşariığı ham yağ ihracatına izin verilmesi önerimize karşı çıktı. Bundan tüccar yararlanacak, üretici ise büyük zarar görecek- tir. TARİŞ'e verilen krediler de çok yersizdir. En azından 7 ile 8 trilyon liraya daha ihtiyacımız var..." Üç yıl arka arkaya zeytinyağı üreticilerinin haklannı korumak a- macı ile toplantılar düzenleyen Burhaniye Ticaret Odası Başkanı Fikret Akova da umutsuz: "Tüccar fiyatlan kırabilmek için alım yapmaktan kaçınıyor. Piyasada hareket yok. Fiyatlar sürekli olarak düşüyor. Bu türiş- ler şark kumazlığıdır. Ama üreti- ciye çok yazık olacak. Ancak üretici bu yıl da aldatılırsa, gele- cek yıl bir daha tüccara inan- mayacak ve değişik önlemler alınmasını isteyecektir..." Türkiye'de zeytinyağı fiyat- larının düşmesi için hiçbir neden yok. Zira Italya'da rekolte çok düşük. Her yıl 450 bin tonu bulan üretim bu yıl 150 bin tonu geçe- meyecek. Bu nedenle Türkiye'nin ihracat imkânlan çok yeniş- leyecek. Tabii fiyatlar da yük- selecek. Ancak tüccar ucuza alıp pahalıya satarak parayı kendisi kazanacak... Buna karşıiık üreti- ci gene zarar edecektir!... GYİAD: KAMU BANKALARI OZELLEŞTİRİLMELİ! Borsa uzmanlarına göre borsa ve; yatırım/|r .onlarının olacak y iş olanakları ğlayacak '97 ^_ fuarları v çocuklara yönelik pazara I I Paranıza yön veren dergi »^"•f"™^ E K O N O Ml İ K TREND HER PAZAR BAYİNİZDEN ALMAYI UNUTMAYINIZ