Katalog

t EYLUL 1»96 CüMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Ekonomik Kurul. Merkez Bankası'na 50 bin mark yatıran gurbetçilere bedelsiz otomobil ithal etme izni verdi REEAHYOL yeni kaynak peşinde Başbakan Erbakan. "Şimdi sıra ikinci kavnak paketinin verimli bir biçimde tıygulamaya sokul- masında" di>e konuştu. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Başbakan Necmettin Erbakan. kaynak paketi çahşmalarının tamamlandığını ve ikinci paketin hazırlandığını bildirdı. Erbakan. ikinci paket kapsamında taşınmaz mallar için menkul kıymet sertifikası çıkanlacağını kaydetti. Ekonomik kurulun dünkü toplantısında. hükümetin yurtdışında çalışan işçilerden Merkez Bankası'na 50 bin markın üzerinde tasarnıf yatıranlara verileceğini açıkladığı bedelsiz otomotıv ithalatı iznine ilişkin kararnameye son şekli verildi. Buna göre. ancak 0-4 yaş arasında otomobil getirilebilecek. Gümrük koruma oranlan kaldınlırken ek taşıt alım vergısi uygulaması sürdürülecek ve yalnızca 0 kilometre araç getirenlere ek taşıt alım vergisinde yüzde 20 indırim yapılacak. • Ekonomik Kurul toplantısında bedelsiz otomotiv ithalatı kararnamesine son şeklinin verilmesi ile gayrimenkul sertifikalan ve lojman satışlannı da görüşen ekonomi yönetimi, sonuç alınamayan ilk kaynak paketinden sonra ikincisinin peşine düştü. Başbakan Erbakan, "İlk paketi uygulamaya koyduk, ikincisini hızla hazırlıyoruz" dedi. Gurbetçilerin yerli otomobil alması durumunda da ek taşıt alım vergisinden yüzde 20 indirime gidilecek. Başbakan Erbakan başkanlığında dün toplanan ekonomik kurula. DYP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Tansu Çiller. devlet bakanlan Ufuk Söylemez, Ayfer Yılmaz, Fehim Adak ve Maliye Bakanı Abdüllatif Şener ile üst düzey ekonomi bürokratlan katıldı. Erbakan. toplantının başında yaptığı açıklamada. birinci kaynak paketine ilişkin düzenlemelerin tamamlandığını. ikinci paketin hazırlıklannın bitmek üzere olduğunu söyledi. Erbakan, kamu maliyesinin tek hesapta izleneceğini. taşınmaz mallar için menkul kıymet serfitikası çıkanlarak kiiçük tasarrufçuya yeni kazançlar sağlanacağını kaydetti. ikinci paketin tasarruf önlemlerini içerecegi bildirildi. Erbakan, aynca. özelleştirmenin hızlandınlacağını. Türkiye'nin fonlarının değerlendirilmesine calışılacağını söyledi. Toplantıda. Kuzey lrak'taki olayların ardından, Birleşmiş Milletler'in lrak'a verdiği Kerkük-Yumurtalık boru hattından 2 milyar dolarlık satışa ilişkin izni askıya almasının. Türkiye'ye 6 ayda 500 milyon dolarlık bir zarar getireceğinin belirtildiği bildirildi. Toplantıda aynca. bedelsiz otomotiv ithalatına ilişkin kararnamenin son şeklini aldığı öğrenildi. Alınan bilgilere göre. yurtdışında çalışan işçilerden. Merkez Bankası'ndakı süper döviz hesabına 50 bin markın üzerinde tasarruf yatıranlara tanınacak bedelsiz oıomotıv ithali izni. 0-4 yaş arası otomobille sınırlandırılacak. Gümrük koruma oranlan kaldınlırken ek taşıt alım vergisi uvgulaması sürdürülecek ve yalnızca 0 kilometre araç getirenlere ek taşıt alım vergisinde yüzde 20 indirim yapılacak. Yerli otomobil alan gurbetçiye de ek taşıt alım vergisinde yüzde 20 indirime gidilecek. Kurulda aynca. dö\ ız tahvili satışına ilişkin uygulamaya da son şeklinin verildiği öğrenildi. Kurulda aynca. kamu lojman ve arazilerinden ilk sırada satılacak olanlann tartışıldığı öğrenildi. 300 bin kamu lojmanından. güvenlik güçleri ve Milli Savunma Bakanlığı'nca kullanılanlar. Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindekiler. köy ve ormanlardakiler ile KtT'lerinkilerdışında kalan 66 bini satılacak. Toplantıda. TBMM'de bekleyen özelleştirme yasa tasansı üzerinde yapılacak yeni düzenlemelerin de tartışıldığı kaydedildi. Cumhurbaşkanı Demirel'i iknaya çalışan Çalışma Bakanı açıkladı: Nemanın üçte biri şubatta ANKARA (Cumhuriyet Bürosu)- REFAHYOLko- alisyonunun. zorunlu tasar- ruf kesintilerini. ödeme tak- vimine bağlamadan durdur- masının ardından; sendika- lar. gözünü Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e çevir- di. Türk-tş'in. kesıntilenn ödeme planına bağlanmadan kaldınlmasını öngören hü- kümet tasarısını veto etme- si için. Demirel'den rande\u istemesinin ardından: hükü- met. köşkü tasannın onaylan- masına ikna etmek için ha- rekete geçtı. Cumhurbaşkanı Demirel ile dün bir görüşme yapan RP'li Çalışma ve Sosyal Gü- venlik Bakanı Necati Çelik. nemaların kısa sürede gerı ödenmesi için bir düzenleme yapacaklannı belirtti. Kesin- tilerindurdurulmasının "ana- yasaya aykın bir uygulama- ya son vermek" anlamına geldiğını vurgulavan Çelik. bu sürede nema ödemeleri- nin devam edeceğıni belirt- ti. Çelik. dün yaptığı yazılı açıklamada. şubat I997'de, nemalann üçte bin oranında. 60 trilyon hra tutannda ne- ma ödemesi yapılacağını kaydetti. Çelik'in açıklama- sında. 28 ağustos tarihinde zorunlu tasarrufla ilgili ola- rak TBMM'de kabuledilen veCumhurbaşkanı'nın ona- yına :>unulan vasavla ~ana- yasa ve insan haklarınaa\- "kın bir uygulamaya son ve- rildiği'" sa\ unuldu. Kesinti- lerin durdurulmasının "hak kaybına yolaçmadığınr vur- • REFAHYOL koalisyonunun, zorunlu tasarruf kesintilerini, ödeme takvimine bağlamadan durdurmasının ardından; sendikalar, gözünü Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e çevirdi. • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Necati Çelik, zorunlu tasarruf geri ödemelerine ilişkin yeni bir düzenleme yapılana kadar. nema ödemelerinin devam edeceğini açıkladı. Çelik, şubat 1997'de 60 trilyon Hra tutannda nema ödeneceğini belirtti. gulayan Çelik. "Aksine, ye- ni düzenleme, ileriye dönük önemli biradımdır.Çalışan- lardan hiçbirinin. bu düzen- lemedendola\ıtek kuruşluk hak ka\ bı bulunmayacağı 0- bi. a> lık ve ücretlerinde v üz- de 2 oranında bir arnşolacak- ttr" dedi. Çelik. gen ödemelerin na- sıl yapılacağı konusunda iş- çi ve işveren kuruluşlanyla görüşüleceğıni belırterek. "Buna ilişkin düzenleme de. kısa sürede gerçekleştirilme- ye çalışılacaktır" dedi. Bakanlık açıklamasında, gen ödemeler konusunda ye- ni bir düzenleme vapılana kadar gerçekleşecek işleyiş hakkında şu bilgi verildi : "Emeklilikveyaölüm ha- lindc, biriken tasarruf kesin- tileri ile devlet ve işveren kat- kıları, ilgililere veya kanuni mirascılanna nemasıyla bir- likte ödemeye devam edile- cektir. En az 15 yıl tasarrufta bulunanlara, istedikleri takdirde biriken tasarruf kesintileri, de> let ve işveren katkılamla bunların ne- masının toplamının 3/5'i ödenmeye devam edileeek- tir. En az 6 >ıl tasarrufta bulunanlara, istedikleri takdirde sadece biriken ta- sarruf kesintileri ödenme- >e de\am edilecektir. Aynca, en az 2 > ıl tasar- rufta bulunanlara, istedik- leri takdirde, tasarruf ke- sintileri, de\ let veya işveren katkıları toplamı üzerin- den tahakkuk edecek ne- manın üçte biri her yıl ödenmeye devam edilecek- tir. Söz konusu 1/3'lük ne- ma ödemesi. şubat ayların- da yapılmakta olup. bu çer- çevede 1997 vılı şubat a>ın- da da 60 trilyon liralık ne- ma ödemesi vapılacağı he- saplanmaktadır. Yeni kanunun \ ürürlü- ğe gireceği tarih itibarıy la 2,6 ve 15 yıllık süreleri ta- mamlamamış olanlann sü- releri nin hesabında; kap- sanı dahilindeki yerlerde kesinti yapılmaksızın ge- çecek çalışma süreleri, ön- ceki tasarruf kesinti süre- lerine eklenecektir. Önceki dönemlerde ça- lışanlardan yapılması ge- reken kesintilerle, devlet veya işveren katkılarından zamanında ilgililer hesa- bına yatırılmayanların ta- kip ve tahsiline de\am edi- lecektir." Telekom zorla lisans satiyor ANKARA (ANKA)-T'yi satmayı beceremeyen hükü- met. cep telefonu lisanslarını zorla satmaya çalışıyor. Türk Telekom ile aralanndakı gelir paylaşımı sözleşmesine gö- re çalışan Turkcell ve Telsim. bu sözleşmelerini lisans sözleşmesine dönüştürmeye > anaşmazlarsa, gelir payla- şımı, sözleşmelen sona erdirilecek. Lisans satışından 1 milvar dolar gelir bekleyen L'laş- tırma Bakanlığı'nın lisans vönetmelığınde \ aptıgı deği- şiklik Resmi Gazete'de yayımlandı. Buna göre Bakanlar Kurulu'nun "GSM Pan Avrupa Mobil Telefon" konusun- da daha önce PTT ile gelir paylaşma esasına davalı söz- leşmelerin lisans sözleşmesine dönüştürülmesine karar vermesi durumunda, Ulaştırma Bakanlıgı gelir paylaşımı sözleşmesinin tarafı olan şirkete lisans sözleşmesi tasla- ğını göndererek görüşme çagnsında bulunacak. Şirketin tanınacak süre içerisinde lisans sözleşme görüşmelerine katılmaması veya sözleşme taslağının oluşumuna yöne- lik yükümlülüğünü yerine getırmemesi ve bakanlıkça ya- pılacak çağn üzerine 15 gün içerisinde lisans sözleşme- sini imzalaması üzenne gelirpaylaşmı esasına dayalı söz- leşmeleri Türk Telekom tarafından iptal edilecek. Bu arada değerli telekomünıkasvon hızmetlennin lisan- sı, hizmetin özelliğı de göz önüne alınarak yerel bölgesel veyaülkedüzeyinde verilebılecek. Lisansdeğerleri. L'laş- tııma Bakanlıgı. Özelleştirme Idaresi. Hazine. SPK ve Türk Telekom temsilcilerinden oluşacak bir değer tespit komisyonu tarafından belırlenecek ve Bakanlar Kuru- lu'na onavına sunulacak. Muammer Kaddafi, 320 milyon dolarlık müteahhit alacağı için yeşil ışık yakmadı Bakanlar Libya'dan elî boş döndü YUSUFÖZKAN TRABLUSGARP-ANKARA- Libya'nın. Türk müteahhitlerinin hak edilmiş 320 mil- yon dolarlık alacaklarının ödemesi konu- sunda somut bir gelişme olmadıâı öğrenil- di. Mütehahit alacaklan konusunda Libya "da temaslarda bulunan devlet bakanlan Namık Kemal Zeybek ve Abdullah Gül. ödemeden "•umudu" olduklannı belirterek. ~Gerekügö- rüşmeleri yaptık. Dileklerünizi ortaya koy- duk, bundan sonra gelişmeleri göreceğiz" dediler. Müteahhit alacaklan konusunda görüş- meleryapmak \e Libya Ulusal Devrimi'nin 27. yıl dönümü kutlamalanna katılmak üze- re geçen hafta Trablusgarp'a giden Devlet Bakanlan Zevbek ile Gül. temaslannı ta- mamlayarak önceki gün akşam Türkiye'ye döndüler. Temaslanyla ilgili olarak uçakta gazete- cilere bilgi veren Zeybek ve Gül, 320 mil- yon dolarlık hak edilmiş müteahhit alacağı- nın ödenmesi konusundaki gelişmelenn. za- man içinde şekilleneceğini bildirdiler. Dev let Bakanı Zeybek. görüşmeler sıra- sında Libyalı yetkililere. Türk müteahhitle- rinin alacaklarını ödemeleri gereğini ilet- tiklerini belirterek. •'Libya.bizim için önem- li bir ülke. Dünyada yüzünıü/ü ağartan sek- törümüz. dış müteahhitiik sektörümüz. Dün- yada bu konuda bütün iddialı ülkelerle ya- rışabilecek konumdayız. Ama bunun ilk olu- şum yeri. staj yeri, bir anlamda öğrenikliği yer Libya oünuştur'" diye konuştu. Türk firmalannın bugüne kadar Libya'da 12 milyar dolar iş hacmi gerçekleştirdiğini ve şu anda da 2 milyon dolar civannda bir iş hacmi bulunduğunu anlatan Zeybek. "Ama, eski günlerde değiliz. 150 bin işcinin çalıştı- ğı günlerden,6bin işçinin çalıştığı günlere gel- dik" dedi. Hazine ve hazineden kaynaklı yerel yö- netimlerden iş alan Türk müteahhitlerinin 600 rniKon dolar iş yapma durumu bulunduğu- nu. bunun 320 milyon dolannın da hakedi- şe bağlandığını kavdeden Zevbek. şunlan sö\ - ledi: "Ancak hakedişe reğmen fırmalan- mızparalanm alamıvorlar. Bunun için 1994'te karma ekonomik kurul (K£K) toplanmış, pa- ralann ödenmesi belliesasa bağlanmış ama, ne yazık ki. bu konuda gelişme yok. Libya. paralann verilmemesini. mali sıkıntılara bağ- lıvor. Ama, iş yapılmıştır. Bizim müteahhit- lerimizin de hayatı buna bağhdır. Para, bü- \ ük paradır. Türk ekonomisi için de önem- lidir. Görüştük. dileklerimizi orta> a koyduk ve dönüyoruz. Bundan sonra gelişmeleri gö- receğiz. Biz umutlu>uz, Libyalılar da umut- lu ödeme konusunda." Devlet Bakanı Abdullah Gül, Başbakan Necmettin Erbakan' ın Arap ülkelerini ziya- reti sırasında müteahhit alacaklanyla ilgili olarak Libya'ya gidip gitmeyeceği yolunda- ki bir soru üzerine şöyle konuştu: "Bunlar gelişmelere bağlı. Şu anda ke- sinleşmiş bir şe> >ok" yanıtını verdi. Zeybek de. "Biz Libya Ûeilişkiİerimizisürdürüjonız. Herhangi bir kesiklik söz konusu değil. Ama Birleşmiş Milletler kararlanna da uyuyo- ruz. Onda bir >anlışımız. politik sapmamız sözkonusu değil. Libya bizim için önemli bir ülkedir. Buraya başbakan sıfatıyla Sa\ ın Çil- lergeldi. Gerekirse herdüzeyde gidip getaneter olabilir" dedi. KARYA var ya...• ingilizce, Alnnanca, Italyanca, Fransızca dillerinde 1991 yılından beri, haftada 7 gün 16 değişik program seçeneğiyle ve tamamı yabancı öğretmenlerle eğitim veriyormuş. ^ Bir aylık deneme süresi sonunda herhangi bir nedenle ayrılmak isteyenlere ücretinin tamamını geri ödeme güvencesi veriyormuş. • Herhangi bir nedenle derslere katılamadığımzda, katılamadığınız her dersin notlarını 24 saat içinde size ulaştırıyormuş. • Kolej ve Anadolu Liselerine hazırlanan veya kazanan öğrencilerin annelerine yönelik çok özel destek programlar hazırlamış. ^ Öğrencilerine kendisi 12 ay boyunca faizsiz eğitim kredisi veriyormuş. • 4 dilde, üniversite sınavı dıl puanına yönelik programları başlatıyormuş. Bir yabancı dili gerçek anlamda öğrenmek için fazla araştırmanıza gerek yok. KARYA var ya! VKARYA YABANCI DILLER EĞİTİM MERKEZİ Dr EsatlşıkCad. 110 81310 Moda-IST TİM verileri Ihracat artışı ithalatın gerisinde Ekonomi Ser\isi-lhra- cat. ağustosta geçen vılın aynı avına göre vüzde 7 oranında arrtı. Ihracatçı bir- liklennınkayıtlannagöre. ağustos ayında ihracat 2 milyar 11.4 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. 1995 vıhnındğustos ayın- da burakam 1 milyar 879.3 milyon dolar olmuştu. Türkıye thracatçılar Meclisı ('TİM) Başkanı Okan Oğuz. yaptığı açık- lamada. ihracatın küçük oranlarda dalgalı bir artış seyri izledigine işaret ede- rek. Kısa vadede gerekli önlemlenn alınmaması ha- linde 1 yıl sonu hedefinin tutturulmasının mümkün olmadığını kaydetti. Oğuz. ihracatın küçük çapta artış göstermesini ithalattaki yüksek oranlı artışla birlik- te değerlendirmek gerek- tıgini belırttı. Oğuz. "Do- la>ısı>la yıl sonu itibamla Türkiye'vi ckldi birdış açık beklemektedir. Hızla artan dışticaretaçığını hüküme- tin dikkate değer bir u\a- n olarak algılaması gerek- mektedir"dedı. TİM açıklamasındake- sin olmavan verüere göre. ihracatın ocak-ağustos dö- neminde gösterdiği artışın yüzde 6 olarak hesaplan- dtğt behnildi. Sekiz aylık toplam ihracatın 14.1 mil- yar dolardan bu yıl 14.9 milvar dolara > ükseldiği kavdedıidı. Dövizzedeler Emlankbank işlemleri durdurdu AMC^RVİSTANBLL (Cumhuri\et)-Emlak Ban- kası. kamuoyunda döv ızze- deler diye adlandınlan yurt- taşlarla ilgili ışlemlerın 1 ekım tarihine kadar durdu- rulduğunu bildirdı. Banka- lardan aldıklan dövize en- deksli konutkredılennı öde- vemedıklen için 18 günden bu yana açlık grev ınde olan döv izzedelerden MithatÖz- gündüz v e İbrahim Şimşek Numune Hastanesfne: Meh- metYücelde Hacettepe Has- tanesı'ne kaldırıldı. Meh- met \'ücel"ın durumunun ağır oldıığu bildirildi. Tüm Döv ızzedeler Genel Başkanı Turan Emeklivap- tığı açıklamada. daha önce 21 kişinin borcunu ödeyeme- mesi nedenıyle intihar ettı- ğını anımsatarak "Artık ye- ni acılara tahammülümüz kalmamışnr" dedi. Yaşanan gelişmeler üze- rine Emlak Bankası, döv iz- zedelerle ilgili ışlemlerın 1 ekım tanhıne kadar durdu- rulduğunu açıkladı. Türkıye Emlak Bankası A.Ş. Genel Müdürlüğü'nden >apılan açıklamada şöyle denildi: "Kamuoyunda dövizze- deler dive anılan vatandaş- lanmızın sonınlannın orta- ya çıkardığı durumun insa- ni bovııtu bankamızca dik- kate alınarak ve sorunun çö- zünıü için gerekli çalışmala- rın vapılabilmesi amacıvla. Devlet Bakanı Savın Ufuk Söylemez'in de önerileri dogruhusunda, hertürlü ida- ri\e>a.saltakipişleri, 1 Ekim 1996 tarihine kadar dur- dumlmuştur." YORUM ÖZTİN AKGÜÇ 500 Büyük Sanayi Kuruluşunda Gelişmeler Istanbul Sanayi Odası'nın (İSO), 500 büyük sana- yi kuruluşuna ilişkin anketi. araştırmaları, daha çok sı- ralama, kârtutarı. kârın oluşumu, büyük grupların bu kapsamdaki firma sayısı. KIT ve özel firmaayrımı açı- sından ilgi doğurmakta. yorum ve değerlendirmeler bu konular üzerinde yoğunlaşmaktadır. Yalnız bir hesap dönemine ilişkin verileri ele alarak değerlendirme ve yorum yapmak yeterti değildir. Da- ha geniş bir zaman aralığında veya boyutunda geliş- melenn yönünü saptamak çok daha anlamlı ve önem- lidir. 500 büyük kuruluş Türkiye'de yaratılan katma de- ğerin, başka bir deyişle ulusal gelirin önemli bir bölü- münü sağladığından. söz konusu kuruluşlarda geliş- meler, Türkiye ekonomisinin gelişme yönüne de ışık tutacak niteliktedır. 1985-1995 gibi on yıllık bir zaman boyutunda 500 büyük sanayi kuruluşunda gelişmeler incelendiğinde bazı gözlemler yapmak. sonuçlara varmak olanağı bu- lunmaktadır. • 500 büyük sanayi kuruluşunda kârlılık artma- maktadır. Kuruluşların bilançolarında görülen dönem kârı, ulusal ekonomi açısından hatta ilgili kuruluşun, değer- lendirilmesi. başarımı (performansı) yönünden önem- li değildir. Dönem kârına, alınan kâr payları. alınan fa- izler. duran varlıklar satışından. menkul değerler sa- tışından sağlanan kârlar gibi, faaliyet dışı. transfer ni- teliğınde olan kârlar da dahildir. Bu tür kârlar, kurulu- şun yarattığı katma değere, milli gelir anlamındaki kâ- ra dahil değildir. Önemli olan, kuruluşların olağan fa- aliyetleri sonucu yarattıkları kârdır, teknik bir deyişle faaliyet kârıdır. Ulusal ekonomi açısından kuruluşların milli gelire katkıları, yarattıkları katma değer önemlidir. kullanılan kaynaklara veya yapılan yatırıma göre ne tutarda kat- ma değer yaratılmaktadır? Bu sorunun yanıtı. kuru- luşlann ulusal ekonomi açısından değerlendirilmesi yö- nünden anlamlıdır. Net katma değer/varhk toplamı oranı 10 yıllık dönemde incelendiğinde, 1985 yılında yüzde 19.2 olan bu oranın 1995 yılında da yüzde 20.5 olduğu görülmektedır. Artış çok sınırlı ölçüler içinde kalmıştır. Ekonomık kârlılık olarak da nıtelendirilebi- lecek oran. bu kapsamdaki kamu kuruluşlarında yüz- de 15.8'den yüzde 13.5'e gerılerken, özel firmalarda hafifçe yüzde 25.6'dan yüzde 26.0'ya yükselmiştir. 500 büyük kuruluşta satış kârlılığı (dönem kârı/top- lam satış hasılatı) ve özkaynak (öz sermaye) kârlılığı 1985-1995 dönemınde gerilemiş, satış kârlılığı yüz- de 8.6'dan yüzde 7.3'e, özkaynak kârlılığı da yüzde 28.7'den yüzde 25.7'ye inmıştir. Kârlılık oranlarında düşüş kamu teşebbüslerinden kaynaklanmış olmak- la beraber özel firmalarda gelişmeler sınırlı ölçüler içinde kalmıştır. Özel firmalarda 1985-1995 dönemin- de satış kârlılığı yüzde 6.1 den yüzde 9.2'ye. özkay- nak kârlılığı da yüzde 33.6'dan yüzde 36.1 'e yüksel- miştir. • 500 büyük kuruluşta üretimde dikey bütünleşme derecesı düşüktür. inceleme kapsammdaki kuruluşlar, kullandıkları kaynaklara veya yatırımlara göre yüksek oranda net katma değer (ödenen maaş ve ücretler artı ödenen faizler artı ödenen kiralar artı milli gelir anlamında kâr) yaratamadıkları gibi, brüt katma değerin satış hasıla- tına oranı da düşüktür. Brüt katma değer, net katma değere, o dönemde ayrılan amortismanların ve öde- nen dolaylı vergilerın eklenmesi, destek akçelerın (sübvansiyonların) indirilmesi yolu ile hesaplanmak- tadır. 500 büyük firmada brüt katma değer/toplam sa- tış hasılatı oranı yüzde 25.6 gibi düşük düzeydedir. Bu oranın düşüklüğü, inceleme kapsammdaki kuruluş- larda üretimde dikey bütünleşmenin, düşük olduğu- nu. kuruluşların üretim için gerekli girdileri işletme dı- şından sağladıklarını göstermektedir. Girdilerin işlet- me dışı ve genellikle yurtdışından sağlanması, üretim artışının ancak dışalım artışı ile olanaklı olduğunu gös- termektedir. Nitekim ülkemizde imalat sanayiinde üre- tim artışı. berabennde dışalım artışını ve dış ticaret açı- ğının büyümesini getirmektedir. • 500 büyük kuruluşun kaynak kullanımında etkin- liği yetersizdir. Etkınlik, belirli bir tutarda yatırım veya kaynakla daha fazla üretim ve satış sağlayabilmektır. Başka bir deyişle. belirli mıktar üretim ve satışı göreli olarak da- ha az yatırım ve kaynakla gerçekleştirebilmektir. Bu bağlamda satışlar/varlık toplamı, satışlar/işletme ser- mayesi oranları anlamlıdır. Varlık devir hızı 1985-1995 dönemınde 500 büyük kuruluş genelinde 1.16'dan 1.36'ya, işletme sermayesi devir hızı da 2.28'den 2.46'ya yükselmiştir. Yükselişler sınırlı boyutta kaldı- ğı gibi. büyük ölçüde de fiyat artışlanndan kaynaklan- rmıştır. Ülkemizde tüm bilanço kalemleri yeniden de- ğerlendirilmediğinden, devir hızları fiyat artışlarının et- kisiyle yüksek hesaplanmaktadır. • 500 büyük kuruluşun mali yapısı sağlıklı değildir. 1985-1995 dönemınde yabancı kaynak/özkaynak oranının yüzde 134.2'den yüzde 157.3'e. yabancı kaynak/net varlık toplamı oranının yüzde 57.3'ten yüzde 61.1 'e. kısa süreli yabancı kaynak/net varlık top- lamı oranının yüzde 36.2'den yüzde 44.6'ya yüksel- mesi, buna karşı özkaynak/net varlık toplamı oranı- nın yüzde 42.7'den yüzde 38.9'a düşmesi, mali ya- pının sağlıklı olmadığı gibi. son 10 yıllık dönemde bo- zulduğunu da göstermektedir. Kuruluşların mali ya- pılannın sağlıklı olmaması, ekonominin kınlganlığını art- tırmakta, bunalımlann derinleşmesinde etkili olmak- tadır. Kuruluşlar, bilançoda gö7üken salt dönem kârı tu- tarına göre değerlendirilemezler. Çeşitli ölçütler dik- kate alındığında. 500 büyük kuruluşun son 10 yılda- ki başarımı fperformansı) olumlu gözükmemektedir. Gerçi olumsuz gelişmelerin büyük bölümü kamu te- şebbüslerinden kaynaklanmıştır. Ancak çeşitli teşvik- lere karşın özel firmaların genelinde iyileşmeler de sınırlı boyutta kalmıştır. Henkel'den uzun vadeli yatırım Türkiye, Orta Asya'ya köprüEkonomi Senisi- Türki- ye'vi. Orta Asva pazarına açılmakta kullanan vabancı yatınmcıların sayısı gide- rek artıyor. Türkıye pazann- da bugüne kadar kendine bir veredinmiş olan yabancı ser- mayeli kuruluşlar. başta Tür- ki cunıhurivetlerolmak üze- re. Arap ülkeleri ve Yakın Doğu'ya açılmakta Türki- ye'ye aracı rolü biçiyor.. Henkel Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Hans-Diet- rich Winkhaus, "TürkKe'vi Orta Asva, Arap ülkeleri ve İran gibi Yakın Doğu ülke- lerindeki sahşlanmızı arttır- makta bir üs olarak göriiyo- ruz" dedi. Henkel Tur>'ağ AŞ.'nin 80. kuruluş yıldönümü için Türkiye've gelen VVinkha- us. Türkiye'ye yönelik uzun vadeli bir vatınm stratejisi belırlediklenni kaydederek. "Ekonomik ve sivasi açıdan yaşanan olumsuz gelişmeler. bir ülkeden a> nlmak için ye- terli neden değildir" şeklin- de konuştu. \Vinkhaus. firmanın >et- mişlerde yaşanan krizden ve 94 krizinden olumsuz etki- lendiğini ifadeettı. Bitkisel ve havvansal yağlara dayalı ürünler. yapıştırıcılar. metal kimyasallan. deterjanlar, kozmetik ürünlen veendüst- riyel ürünler olmak üzere al- tı alanda faaliyet gösteren Henkel. 1965'teortak oldu- ğu Turvağ'ın tüm hisseleri- ni I994vılındaaldı.