Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA
14
CUMHURİYET
KULTÜR
27 EYLÜL 1996 CUMA
Güney Kore de 13-21 Eylül tarihleri arasında I. Pusan Uluslararası Film Festivali yapıldı
Toplumsal belleğinkoruyucusu sinemaC Ö M L DÖNMEZ - COLIN
Dunvanın hemen her kentınde hemen
iher gun bır fılm testıvalı gerçekleşıyor
bugunlerde Bunlannkımı sınema çev-
relennde yankı yapıyor. yonetmenlenn
v e yapıtlarının geleceğını belırtıyor. kı-
m ı . kentın tunstık etkınlıklenne katkıda
bulunmaktan ote gıdemıyor
<7mlı \ onetmen Chen Kaige'nın dedı-
ğ ı eıbı kışıvı kişi yapan nasıl ozyapısı ıse
b ı r festıvalın de festıvallerdenızındeba-
ş ı n ı su uzennde rutabılmesı ıçın boy le bır
öz^apı gerek
Bu açıdan baktığımızda Gunev Ko-
re'nın lıman kentı Pusan "da ılk kez ızle-
y ı c ı ıle buluşan Uluslararası Fılm Festı-
v a l ı nı alkışlamak gerek 21 eylulde so-
na eren bu fılm olayı sanayıleşmış bır
kente kulturel canlılık getırmekle kal-
ma>ıp. Hong KongveTokyogıbı onem-
lı Asya festıvallerıne taş çıkartacak bır
v ıtnn sunmayı da başardı. 30 ulkeden
1 71 fılm. çoğunugençlenn.oğrencılenn
olırşturduğu ızleyıcı kıtlesıne bır şolen
:>undu 9 gun bovunca Ozellıkle yaban-
cı k.onukların muthışbır konukseverlık-
le aöırlandığı testıvalde, 5 bın kiş,ılık bır
açık ha\a sınemasındakı gorkemh açılış
torenının ardından ılk ızledıgımız tılm.
bu >ıl Mike Leigh" nın Cannes'da Altın
Palmıyealan "Sırlar\e\alanlar"fılmıy-
dı "Çıplak" dışında hemen hemen her
filmınde aıle ıhşkılennı ırdeleven Mike
Leıgh bu yenı fılmı ıçın "kokenimiz.
kimliğimiz ve kendimizle ilgili devamlı
degişen imgeler ve değerlere ilişkin. kim
ve n e olduğumuzu. nereden geldigimizi
devamlı doğrulama gereksinimimizle il-
gili bir film" dıyor "Avnı zamanda, bir
aşk övkusu de. Derin ozlemlerin, zama-
nın geçişinin o korkunç acımasızlığının
ıi>ktisu."
"Asya Sineması'na açılan pencere" bo-
lumunde Chen Kaige' nın "Elveda Sev-
JİIim" den sonra başrolde Zhang \\-
rnou" dan çaldığı guzel Gong Li ıle ger-
;ekleştırdığı son Tılmı "Tempress Mo-
jn" (Baştan Çıkaran Ay) yonetmen ne
Jenlı gonlunden kopan bır fılm olduğu-
iu ılen surerse sursun. ızleyıcıyı peket-
ulemedı Çın'de fılm vapmanın her an
Jaha zorlaştığı bugunlerde kotu koşullar
ıltında bıle ılgınç yapıtlar çıkarabılen
-onetmenlere. saygı duymak gerekıyor
,ıne de Llkesinde vasaklanan "Temp-
-ess Moon'un. ulke dışında da çok tutul-
naması. sanata adanmış bır hayat tar-
zından caymamaya kararlı Chen Kaıge
çın INI olmadı kuşkusuz Ondanbırku-
^ak daha genç Zhang Yuan ıse "her şe-
>e rağmen sinema" dıy or
Ilk tılmı "Mama" da, ozurlu oğluyla
• alnızyaşayan bır genç kadınıny aşamı-
nı olduğu gıbı veren veÇın'ın ılkgerçek
hağımsız yonetmenı olarak yurtdışında
unlenen genç yonetmen Zhang Yuan,
ıkıncı fılmı "Pekin Piçleri" nde gençle-
nn yaşamına yerleşmeye başlayan rock
and roll kulturu uy uşrurucu duşkunluğu.
Hong Kong ve Tokyo
gibionemli \s\a
festivallerinetaş
çıkartacak bir vitrin
oluşturmavı başaran
festivâlde, 9 gun
bovunca 30 ulkeden
171 filmle çoğunu
gençlerin, oğrencilerin
oluşturduğu izlev ici
kitlesine bir şolen
sunuldu. Kore'de
gosterime girip
girmevecegi henuz
belliolmayan David
Cronenberg'in
"Crash" (vanda)adlı
tılm: lOdakika
makaslanarak
gösterildi. Festivalin
açılışfilmi isebu vıl
Cannes'da Altın
Palmive alan Mike
Leigh'ın "Sırlar ve
^alanlar~(ustte)
filmivdi.
e\ lıltk oncesi cınsel tlişkıler konularını
sakınmasızca sergılemış \e "Oğullar"
filmınde de alkolun parçaladığı bıraı-
le> ı perdeye v ansıtırken ustun bır "Cine-
ma \erite" orneğı varatmistı "Yasak
Kentin Ardında" isc A1DS çağında Pe-
kın'de eşcınsellık gıbı tabu bır konuyu
ele alan ılk fılm (Bu lılmın yapımına
Fransız Kukur Bakanlığı "nın da 300 bın
dolar gıbı bır vardımı olmuş )
Cronenberg'in olay fibni
'Crash'm lüdakilîası makasland>
metı. bağımsızlık ertesı bu yasağı koy-
muştu Ama o zamandan buzamana ge-
çen yarım yuzyıl ıçınde çok şey değıştı
Başka dallarda ılışkıler surup gıdıyor
Ustelık yenı yetışenler bu gıbı duşman-
ca duygulardan uzak bır kuşak Bunun
en guzel orneğı festıvale katılan beş kur-
gu. uç canlandırma fılmı veyedı kisa fıl-
me gosterılen ılgıydı Ozellıkle. Kore sı-
nemasının baş erkek oyuncusu \hn
Sung-Ki' nın de rol aldığı "L'vuvan
Adam," muthış alkışlandı
Kore filmleri, yenı akımlar. panorama
ve retrospektıf gıbı bolumlerde ızleyı-
cıyle buluştu Kore'nın yurtdışında en
çok tanınan yonet-
menı, uzun karıye-
nnde sayısız fılme
ımza atmış Im
Kwon-Taek, •'Festi-
val" fılmıyle karşı-
mızdaydı Im Kvvon-
Taek ıle unlu yazar
Lee Chong-Jun' un
(fılmın de senaryo
yazan)ortakbıryon-
lerı var Lee, ıkı yıl
onceannesını Alzhe-
ımer hastalığından
yıtırıyor Im'ınanne-
sı ıse şu anda benzer
bır hastalıktan çekı-
yor Fılmde soz ko-
nusu olan •Festival'
gerçekte bır cenaze
torenı Annelerının
cenazesinde bır ara-
yagelenaılebıreyle-
n, acılarını paylaş-
maktan çok yılların
bmktırdığı hırs ve
kınlerını ortaya ko-
vuyorlar Çoğumu-
zun 1yı bıldığı gıbı
aılenın ozdeksel de-
ğılse de tınsel dıreğı
ya çıkan '\eni dalga' nın en onemlı on-
culennden Park Kwang-Su daha ılk fıl-
mınden başlayarak hep Kore toplumunu
sarsan sos\o-pohtık olayları ırdelemıs.tır
Ikıncı fılmı "KaraCumhuri\et,**>uzler-
ce kısinın kurşun yağmuruna tutulduğu
Kvvangju olaylarına değındığınden acı-
masızca makaslanmı^tı Ardından ger-
çekle^tırdığı, gune>-kuzey ılışkılerını
sorgulayan "^ ıldı/lı Ada"\a. komunıst
damgaM vurulmuş. Llusal Fılm Festıva-
lı sıra odullere gelınce fılmı es geçmı^-
tı Burada bır parantez açıp Park Kvvan-
Su"nun Parıs'te oğrencı olduğu y ıllarda
Kurt sonınuna merak salıp \nadolu"da
bır super 8 fılm çek-
meye nı>etlendığe
oysa Turkı\e ye \ar-
dığından az sonra o
zamankı askerı ıdare
tarafından tutuklandı-
ğına \ e ancak uzun bır
sorgudan sonra ser-
best bırakıldığına da
değınelım
Halkın bağışı\la
\apılan film
"Asva Sineması'na açılan pencere" bo-
lumunde gosterilen Chen Kaige'nin
, - Gong Li ile gerçekleştirdiğı son filmi —• " " -
r a
"
a
^ "'.'
yıtırılınce maskeler -TempressMoon"(BaştanÇıkaran A>) >
e
> değışmış değıl
duşuyor Insanlar.ar- izleyicivipeketkılemedi. ' "Bir Tek Kıvıleım"
tık salt akrabalık ne-
Son fılmı "Bir Tek
Kıvıleım" 1970 de
ınancı uğruna kendı-
nı ateşe veren genç
sendıkacı Jeon Tae-ll'
ın oykusunde odakla-
şıyor 1960'larda ge-
çen sendıka olayları-
m çalkantılı
1970'lerde yaşayan
sıyası evlemcı ve ay-
dın bıryazann gozun-
den ızlıyoruz Yonet-
mene gore Kore'ye
demokrası gelmış ol-
sa bıle sendıka kanun-
larında askerı ıdare-
den bu yana pek bır
Dün>asinemasıbolumundeola\ vara-
tan bır fılm Da\id Cronenberg'in
"Crash"ivdi. Genellikle politik filmleri
sansürle>en (örneğin ~\or fılmı de bu
lısteye gırmıştı) kore hukumetı. son v ıl-
larda daha av,ık goru^lu bır tutunı gut-
muşse de "Crash" ın tam 10 dakıkası
makaslanmıstı festrvalde Arabakazala-
rı\la orgazm arasında bağlantı kuran
"Crash'ın Kore'de gostenme gırıp gır-
meveceğıvse henuz bellı değıl
Sansurden soz ederken değınılecek
onemlı bır konu Japon filmleri ıle ılgılı
Japonsıneması Ikıncı DunyaSavaşf nın
sona erdığı 1945'ten bu >ana yasak Ko-
re'de Sınema ogrencılerı karaborsaka-
set alıcılarının dı^ında kımse Japon fıl-
mı seyredemıvor Bu konuda ılk olumlu
adım. 1992"de Pasıtık Konferansı sıra-
sında bırkaç Japon f ılmının gosterılme-
sı> le atıldı. ama ıs orada kaldı Somur-
gecı Japonlara karşı -haklı olarak- duy u-
lan buyuk netret nedenıyle Kore huku-
denıyle bırbırlerıne kıbar davranmaya
gereksınmıyorlar "Festival" filmınde
tum gızlı çamaşırlar bır katalızor gore-
vını ustlenen cesedın çevresınde ortava
serılıyor Bır benzer fılm. "Hoşçakal
SevgiKm"de bır kuşak sonrasından yo-
netmen Park Chul-Soo da aynı konuyu
ele almış Yalnız burada odak noktası
dınsel torenden çok. cenazeye katılanla-
rın kaleıdoskopık bır manzarası Bu
manzara modern Kore yaşamına ve ııı-
sanlarınaayrıntılı bırbıçımde ayna tutu-
yor
Ikıye bolunmuş bır ulkede yaşamanın
açılan yetmezmış gıbı yıllarca general-
lerın elınde pıyon olmuş Kore nın tarıh
hesaplaşmalarına bu y ıl bır de eskı cum-
hurbaşkanları ıle ılgılı yolsuzlukdavala-
rı eklendı Boyle bır ortamda aydın sa-
natçılann fıldışı kulelerıne çekılmelen
beklenemezdı Orneğın 1980'lerdeorta-
halktan toplanan ba-
ğışlarla gerçekleşmış bır tılm Bu bağış-
lara tam 8 bın kışının katılmış olması da
ayrıca ılgınç Sonyıllarda Kore'nın ıçın-
de bulunduğu ekonomık patlamanın bu
uğurda alınterı dokmuş. gereğınde canı-
nı vermış emekçılere borcu olduğunu
anımsatmak ıstıyoryonetmen Ozdeksel
değerlere egılımlı yetışen gençlığın geç-
mışı unutmamasını istıyor
Park Kvvan-Su'nunyanı sıra. Ş-enidal-
ga'akımında onemlı bır rol oynayan bır
başka yonetmen deJan Sun-Woo Fes-
tıvalde ızledıgımız "Petal" fılmının ko-
nusu Kvvngju katlıamıysa da. gerçekte
şamanıst bır egzorsızm soz konusu Fıl-
min. bu olay lardan suçlanan eskı Cum-
hurbaşkanlanndan Chun Doo- Hwan ıle
Roh Tae-\\oo" nun duruşmaları sırasın-
da çekılmış olması da uzennde durula-
cak bır nokta "Bir Tek Kıvıleım" gıbı
"Petal" tılmı de toplumsal belleğı koru-
Picasso'dan Rivera-KaMo ildHsiııe...
ERHAN K.\R\ESMEN
. York takı MoM A (M^eumof Mo-
dern Artl'nın bır kuçuk sevımlı bahçesı
vardır Çağdaş bır ıkı heykel ıle bazı duvar
kabartmalan serın bır golgelıkte >ergıie-
nır Yaz ak>amlaıında bu bahçecıkte mu-
zenın "modern" sıfatına da uygun bıçım-
deçagdas muzıkten venılıkçı ornekleryo-
rumlanır "Pans'in yuzvılımız muziğinin
gelişmelerine etkilerini" motıf alan bır dı-
zı konser temmuz başindan bu yana sure-
gıdıyor
Tanınmış bır beNtecının (Ravel. Horeg-
ger. Messian, Boulez, \senakis v b ) nısbe-
ten bılınen bır yapıtmın yanı sıra gencecık
bestecılerden dunyayada ABDde ılk kez
seslendırmeler de \er alıy or Atonal ve kıs-
men elektronıkle de beslenmı^ bır çağdas
bestecının ılk dınlenijte sındırılıp kevtıne
varılması hıç kolay değıldır Ortalamadın-
leyıcınırı ne kulağı ne de psikolojisı buna
elvermez MoMA konserlennde. baştan
dolu olan bahçenın uçte ıkisi ıkıncı yanda
boşalıyor (Oncekı sezonda Boulez'ınpres-
tıjı adına karaborsadan bılet bulup ko^u
şanlann doldurduğu unlu Carnegıe
Hall'dekı bır gunumuz muzığı konsennde
ıkıncı y any a salonun sekızde bırı kadar ın-
san ancak kalmıştı )
MoMA'nın gunduzune gelınce. ınsan-
lar butun bır yaz "Picasso'nun Portrele-
ri"nı gorebılmek ıçın uzun kuyruklaroluş-
turdufar Ikı yıi boyunca Londra. Parıs
Berlın. Tokyo vb dunyayı dolaşacak bu
olağanustu »ergının her gıttığı yerde uzun
kuyruklaroluşturması beklenmelıdır \ır-
mıncı yuz\ıl sanatının bu buyuk cambazı
olu doğalar da yapmıştır Peyzajlar da bo-
yamıştır Ama portrelen en fazla kendısı-
dır. en voğun Pıcasso'dur Kubızm'ın ola-
ğanustu gorsel çarpıcılığından, perspektı-
fı reddeden ama fıgürden vazgeçmeyen kı-
nk dokukluğe kadar uç-beş çeşıt Pıcasso
bılıyoruz Kubızm oncesi v e sonrası klasık
guzellığın doruğunda dolaşan kadın port-
relen paly açoiar v e çocuk fıgurlerıne hay -
ranlıkla bakıyoruz
Matısse zaman zaman yazdığım gıbı
bu yuzyılın muhtemelen en buyuk ressa-
mıydı Ama Pıcasso sadece bu vuzyılın
değıl. belkı de resım tarıhının en şasirtıcı
adamıydı
Ozel ya^amına siçramıs olan bu olağa-
*nu^tu renklılıgın ılgınç bır parçasinı a^kla-
rı vesevgıhlenolusturmu^tur MoM Aser-
gisinı sansasyonelbırboyuta ulaştıran un-
surlardan bın kadınlarının portrelenne de
yervenlmesıoluyor Sergıdekıenyoğun ıl-
gıvı bu salonun çektığını soylemek pek
yanhş olmayacak galıba Ovsa. obur sa-
İoniarında daha onemlı başka resımlerın
hatta çeşıtlı yapıtların bulunduğunu rahat-
lıkla soyleyebılınm
Bır bolumu resmı eşlerıne bır ıkısı ge-
çıcı se> gılılenne ayrılmış olmak kaydıyla
sıralanan sevgılıler resımlerının açıklama
JL 7"e\\ \ork"takı MoMA"nın (Museum of Modern Art) ınsanlar bütün
/\f bır \az 'Pıcasso'nun Portrelerf nı gorebılmek ıçın uzun ku\ruklar
A. V oluşturdular Sergı>ı sansasyonel bır boyuta ulaştıran unsurlardan
bın kadınlarının portrelerıne de \er \erılmesı oluyor... Dıego Rı\era
(altta). son yıllarda adı çok geçen, yapıtlarından sergıler düzenlenen,
hakkında kıtaplar yayımlanan, eşı Fnda Kahlo (üstîe) ıle bırlıkte
2O.yüz>ılın ortalarından çok ılgınç bır sanatçı çıftını oluşturmuştur.
notlarında kendını gosteren \anli \e bıraz
da 5a\ ruk \aklasımdan rahatsız oldum Pa-
ul Eluard ulkemızde kımı avdınların kım-
lığınden \e kışılığınden haberdar olduğu.
çok onemlı bır ozan. du^unce \e aksi\on
adamı gızlı dırenıs hareketı kahramanıdır
Sanatsal \epolıtıkgoruşlerınındeparalel-
lığı dolaN ısıv la Pıcasso nun çok \ akın dos-
tu\du Eluard'ın ozel vasamında da fırtı-
nalı aşklar maşukalar \er almıştır Ancak
bu şonlerı de dahıl. bır butun olarak Elu-
ard çağdaı? Avrupa kulturunun granıtten
oîu^nıu^ bır \ uksek tepesıdır Pıcasso ser-
gısınde A\rupa kulturu tanımına çok aşına
olmadığı anla^ılan bır soğukkanlı uzman
ekıbınrn Eluard rn resmı esi Maria Benz
(Nusch) ın Pıcasso ıle dostluğunun Elu-
ard ı ıçıne dıkkatsız \e az saygılı bır açık-
ljması \apılmı> bulunu\or
Pıcasso nun \e Eluard ınanılannaderın
sa\gılar
Mekükaetkılevıcı bır ulke Otuzvıl on-
ce ABDden A\rupa \a donuste. tatıl ıle
îsı bırleştırerek çe^ıth Latın Amerıka ulke-
lerınden geçerek dolanırken \olum duş-
muştuMeksika'va Çokse\mıstım İspan-
\ol oncesi tarıhın mırası dokunaklı \ıkın-
tıları pıramıtlen Latın kulturune tanıklık
eden katedrallen me^danla^ı ve caddele-
n. tropık ıklımın armağanı yumuşak ve bol
çesıtlı bıtkı ortusuvle karma^ık bır cum-
bu^tu bu memleket
Meksika, 30 jıl sonra
\esonravıllaı geçtı Mekbika,sosval ve
ekonomık krızler vasadı Bu arada kıtletu-
rızmı denen çağda^ ığrençlığın kaba ve pıs
parmakları bu v umusak dokulu toprakları
bol eseledı Eskıden sadece çok nıeraklıla-
rın ozel ezı\etlere katlanarak gıdeKıldığı
tarıhı kalıntı verlerının vanınaluksoteller-
le dolu >enı kentler ın^a edıldı Sahıl bel-
delerı beton duvarlarla orulup denız koku-
su ve yaşamı ulke ınsanlarına ırak kılındı
Başkent Meksıko nun nufusu sekız mıl-
>ondan\ırmımılvonatırmanırkenalt\apı-
sı genlerde kaldı Henurlu kırlılıgı çok art-
tı Tum bunlan duv uyor ve bır zamanlar
çok sevmı^ olduğum Meksika adına uzu-
luvorum Bu bev ımlı ulkeve venıden gıdı-
şıme bu kadar uzun sure \ ensımın arkasin-
da bıraz da bu duvduklarımın v arattığı ür-
kuntu vatıvordu açıkcası Ama ^onra ış ıle
tatıl v ıne bırleştı ve ışte Meksıka
Eskıden sadece Menda ya gıder ve ora-
dan tarıhsel zengınlık dolu Yucatan bolge-
sının kuzevucundan bıraz gırıs vapardık
Daha gunevdekı Oaxaca v e Palenque gıbı
ıçerlek bolgelere hepten 'gıdılemezdı
Eşımle ben meslekı baglantılanmız dola-
v ısıv la kuzev lerde kaldık ama aılenın genç-
lerı sadece so^cuklerın telaffuzuvla bıle
egzotık çağnşımlar uvandıran bu dağ ba^-
larınagıdıp \1aya veZapotek ruhuyla sar-
malanmış gunler geçırdıler
Ispanvol oncesi Latın Amerıkası'nıngı-
zem dolu hey kel ve kabartma geleneğı gu-
numuz Meksika sanatını da etkılemıştır
Ozellıkle duvar resimlerınde kızılderılı
kımlığının gunumuz uygarlığınayansımış
ozumsemeMnı buluruz ^ uzy ılımızın ılk
yansinda Diego Rivera. Alfaro Siqueiros,
Orozco. Alva de la Canal, Leal, Revueltas,
Charlot. Garcia Cahero başta olmak uze-
re çeşıtlı sanatçılar toplumun kızılderılı
koklerını ve bunların olu^tuğu donemdekı
uygarlıgı saygıyla yuceltme yolunu seç-
mışlerdır Boylece çağdas Meksıka'nın o
donemlenn anlamlı bır devamı olduğu oz-
lemıyledolu coşkulu polıtıkduşunceola-
rak ılerıcı. bu aydın ressamlann başını ı,ek-
tığı bır modern hareket oluşmu>tur Bura-
da renklı sanatçı kijilığı kadaı ınsan ılışkı-
lenndekı başansı ve olağanustu bır çevre
zengınlıgıylebeslenmisolan Rıvera nınbu
hareketındunyayabenımsetılmesındeağır-
lıklı yerı olmuştur
Rivera-Kahlo ikilisi
Rıvera. »on y ıllarda adı çok geçen. (bun-
dan otuz yıl oncenın Meksıka sanat dun-
yasındaçokgolgedebırısımdOyapıtların-
dan sergılerduzenlenen hakkında kıtaplar
yayımlanan eşı Frida Kahloıle bırlıkte
20 yuzyılın ortalarından çok ılgınç bır sa-
natçı çıftını oluşturmu^tur Son v ıllarda Fn-
da'nın çok ustun bır yeteneğesahıpolduğu
halde. çok guçlu sanatçı ve adam kisilığıy-
le Dıego nun golgesınde kaldıgı bunun bır
haksızlık olduğu -.avları ortahkta dolasır
olmuştur Tum bu yenı goruslere karşın
kulturel Meksıka turızmının gunumuzde
aıtıkbırparçası halıne gelmış olan Dıego-
Frıda ıkılısınde erkeğın sanatsal anlatım
olarak da çok onde bulunduğu galıba tar-
tısılmazdır Frıda'nın sadece bu son
seyahatte degıl son on \ıl ıçınde ABD ve
Avrupada da pek çok resmını gorme tır-
satım oldu Sağlık nedenlerıy le çocuk v a-
pamavan kadın hıcranının çok ınsancıl çığ-
lıklarını resımlerıne yansıtıvor oluşu
dokunaklı gelıyor Ancak resım dılı ve tek
nığı olarak surrealızmleçerçevelenmış an-
latım bıçımının gucu tartışmaya çok açık
gorunuyor Ama. bunlar bırvana kırk sek-
ız saatlık baskent Meksıko duraklamamız
fre^oların arasında geçerken Rıvera-Kah-
lo ıkılısinı eşdeğer bır saygıyla andık
Soze muzıkle başlamıştık. muzıkle
bıtırelım Buyuk şef Rafael Kubelik ın
olumunden du\ duğumuz uzuntuv u dıle ge-
tırelım Cumhunyet'tekısonmuzıkyazım-
da Dvorak yorumlarından ustun bır refer-
ans olarak soz ettığımde henuz havattavdı
Son yıllarda sağlık sorunları vuzunden pek
aktıf değıldı Ama. bu ışı ve dunyayı ger-
çekten bılenler ıçjn va^ayan en buyuk >ef-
tı Mahler ı uzun bır unutulmusluktan son-
ra dunyaya ılk duyaran ve benımseten
buv uk adamdı
Zeld Müren
bugün Bursa'da
toprağa verfliyor
LE\ENTGENCELLİ
BURSA- lzmır'de oncekı gun vaşamını yıtıren unlu
sanatçı Zeki Mıiren bugun Bursa'da vapılacak dev let to-
renı ıle toprağa venlecek Muren ıçın Bursa'da anıt me-
zar yapılacağı da açıklandı
Zekı Muren'ın cenazesı dun oğleden sonra Ahmet
\efık Paşa( A\ FlTıvatrosu'nagetınlerekkatafalkako-
nuldu Bursa Valısı Orhan Taşanlar Muren'e saygı ıçın
A'VFTıyatro^u'nun sabaha kadar açık tutulacağım soy-
ledı Cenaze bu sabah saat 09 30'da hastaneden alınarak
Kultur Bakanı İsmail Kahranıan'ın da katılacağı dev let
torenıyle UluCamı'dekılınacakcuma namazı sonrasın-
da vasıyetı uzerıne Emırsultan mezarlığında babasiKa-
ya Muren ın yanında toprağa venlecek Muren'ın Bod-
rum 2 Notenlığf ne verdığı ek vaMyetnamesınde nere-
ye gomuleceğıne ıhskın herhangı bır ıfade olmamasına
karşın vakınları, Muren ın. "Benibabamınkoynunago-
mûn"vasıyetınde bulunduğunu soyledılervesanatçının
olum tarıhının de mezar taşına yazılmamasinı ıstedıler
İlginç iddia
Bu arada Muren'ın cenazesının de kaçınlmaK ısten-
dıgı one suruldu Osmangazı Beledıye Başkanı Basn
Sonmez ve Bursa BuyukşehırBeledıvesı Başkan Danış-
manı Semih Hısımcü'ın da bulunduğu bır ortamda Mu-
ren'le hukukı ve akrabalık bağı olmayan kımlığı belır-
sız kışılenn Olgaçların evıne gelerek Paşamız İstan-
bul'a defnedilmek istiyordu. Biz bu cenazeyi alacağız ve
İstanburagoturecegiz"dıye tehdıt savurdukları one su-
ruldu Osmangazı Beledıye Başkanı Basn Sonmez bu
gelismeyı doğruladı ve."Savın Hısımcılve ben orada ol-
masay dık cena/e uzerine çirkin oy unlar ov nanacaktTdı-
yekonuşru Zekı Muren ıncenazesinı Istanbul'anaklet-
mek ıçın dev reve gıren kışılenn Muren'ın olumuy le olu-
şan havadan ekonomık anlamda yarar sağlamayı amaç-
ladıkları sanılıyor
Zekı Muren'ın cenaze torenıyle ılgılı dun sabah saat-
lerınde de buyuk karmaşa yaşandı Sanatçı ıçın seven-
lerınden bır bolumu anıt mezar onensınde bulundulan
Osmangazı Beledıye Başkanı BasriSonmez,Muren ıçın
anıt mezar çahşmasını başlattıklannı açıkladı Anıt me-
zar ıçın Bakanlar kurulu kararı gerektığını anımsatan
Sonmez. mezar ıçın Tophane Haşım Işçan Parkı. Kul-
turpark ve Soğanlı Kentparkı'nın duşunulebıleceğını.
kendı beledıyelerının alacağı kararın once Buyukşehır
Beledıyesi'nın ardından da Bakanlar Kurulu'nda kabul
edılmesı gerektığını hatırlaftı
•Son kez sahneye çıkacak'
Zekı Muren'ın akrabası Sevım Olgaç cenaze ışlem-
lerının aılesı tarafından vurutulduğunu ıfade ederek,
"Sanat guneşimiz vann son keı sahneye çıkacak \e bu
çıkışı O'na vakısırşekildegorkemli olatrak"dedı Olgaç,
"Paşamızın olumunden sonra Turkive'nin dort bir va-
nından ve y urtdışından vatandaşlar acımıza ortakoldu.
Başsağlıği dileğinde bulunan >e ûzıintulerini bildiren o
kadar çok kişi var ki. telefonlarımu kilitlendi. Bursa'nın
birçokmahallesinde selalarokutulduğunuduyduk. I ur-
kiye'nin her tarafında vatandaşlann sanat guneşimiz içın
Kuran'ı Kerimokuttuklannıso>lu>orlar"dıye konuştu
Vârisler artıyor
Zekı Muren'ın sağlığındada "te>zesininkızı
v
'sıfatıy-
la gazetelere demeçler veren Se\im Olgaç'ın dışında 2
yakın akrabanın varlığı ortaya çıktı
"Tek>ârisbenim"dı\en Sevım Olgaç'ın bırağabeyı
ve bır kız kardeşı olduğu belırlendı Olgaç'ın eskı Bur-
sa cunıhunyet savcılanndan olan avukat eşı Turan Ol-
gaç'da yenı vanslerı doğruladı Olgdç. "Sevım Olgaç ın
Istanburda Nahıde A.kıs ve Ankara'da emeklı albay Ra-
fet Olgaç ısımlı 2 kardeşı var Sayın Muren"ınbuyeğen-
lerıyle hıçbır dıyaloğu yoktu Hatta Ratet Hekımloğu.
Muren'le en son 25 yıl once sadece 10 dakıka goruştu-
ğunu sovler Zaten Zekı Muren de Benım hayatta tek
yegâne yegenım var O da Sev ım dır dıyordu" dıye ko-
nuşuyor Muren'ın Bodrum da noteraracılığıy la vasıyet-
namesını 6 ay once yenıden yazdırdığını aktaran bazı ar-
kadaşlan onumuzdekı gunlerde mıras kav gasının başla-
yabıleceğını sa\unuyorlar Zekı Muren'ın avukatlığını
da yaptığını soyleyen yeğenının eşı Turan Olgaç vasi-
yetnamevle ılgılı sorulara şu vanıtı verıvor
"Bu adli bir konu. Benim kanıma göre nufus kaydı
Bursa'da olduğu için Bursa Tereke Hâkimliği, \ ârislerin
ve vâsilorin bulunduğu ortamda vasiyete el kovar. Daha
sonra noter hu/urunda ve \ âsilerin bulunduğu ortamda
vasivetaçıklanır."
Miras sorun olacağa benziyor
Tey zesının kızı sıfatıy la olumunun hemen sonrasında
gazetelere demeç veren SevımOlgaç'ın saglığında Ze-
kı Muren ıle arasının çok lyı olmadığı ozellıkle medya
aracılığıyla Muren'ı kullanarak reklam yaptığı ıddıala
J
n da Bursa da dunun konusuydu Olgaç'ın, tantanayı
çok sevdığını aktaran dostlan. Muren-Olgaç yakınlaş-
masinınOlgaç'ın"bıktıranısrarlan*'uzennegerçekleş-
tığını bıldırıyorlar Muren'ın Bodrum 2 Noterlığf nde
yazdırdığı vasıvatnamesine Olgaç aılesının ıtıraz etme
hakkı olduğu da bılınıyor Sevım Olgaç'ın yanı sıra dı-
ğer ıkı karde^ının de yasal mırasçı olduğunu hatırlatan
hukukçular "Mirasçılaritirazederlersehukukisorunçı-
kacak. Miıren'in Mehmetçik Nakfı ile Turk Eğitim \ak-
fi'na 100'er milvar lira bağışladığı bilinivor. Bu nıiktar.
Muren'ın tum varlığı olarak bilinmektedir" dıyorlar
K Ü L T Ü R • Ç İ Z İ K
K A M l L M A S A R A C I !