Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
CUMHURİYET 27 EYLÜL 1996 CUMA
32 DIZIYAZI
ETA toplumsal desteğini kaybettiFransız hükümetince Fransız Baskı'ndaki ETA
koordinasyon merkezinin kapatılması ETA'yı zor
duruma sokmuştu. Ayrıca buradaki liderler değişik
Cilkelere gönderildi (bir kısmı Afrika'daki eski Fransız
sömürgelerine). ETA köşeye sıkışmıştı.
Bu arada ETA, Fransız hükümetinin İspanyol
hükümetiyle ETA üyelerine karşı oluşturdukiarı
işbirliğini bozmak için İspanya'daki Fransız
işyerlerine de saldırılarını başlattı. ETA'nın taviz
vermek istemeyen kanadı teröre devam eder.
Amacı tavizle sonuçlanabilecek, Bask bölgesi
TA. mali desteğini üyelerinin
yaptıklan soygunlardan,
özellikle adam
kaçırmalardan alınan
fidyelerden ve Bask
bölgesıne vatırım vapan ışadamlarından
tehditle alınan paralarla sağlamaya devam
etti ETA ayrıca Bask bölgesındeki
ispanyol kökenli ışçileri de kendi tarafına
çekmeyı faaliyetleri arasına aldı. Daha
önce izledıgı vabancı (özellikle ispanyol)
işçi göçüne karşı vabancı düynanlığı
tutumlannı terk ettiler Amaç. bu işçilerin
çotuklannın önenılı bırgüç oldukları sol
öörenci hareketini etkı alanlanna almaktı.
Bask bölgesinin 2.5 mıhon civarındaki
nüfusunun 550.000 kadarı Bask dili
konuşabilivor(]975 \enleri). Bırsanayi
ve tıcaret merkezi olan Bask bölgesine.
özellikle 1950'den sonra, lspama'nın
diğer bölgelerinden önemli oranda bir
işgiicü goçü vaşanmıştır. Sonuçta,
bölgedeki işçilerin yaklaşık yüzde 45'i
Basklı olmavan. Ispanya'nın dıger
bölgelerinden Bask bölgesıne ış bulmak
amacıyla göçenlerden oluşmuştur. 1974
yıh. iç savaştan sonra ^ıddetın en voğun
olduğu yıl olmuştur. Bu arada ETÂ,
Kasım I974'te ETA-militar\e ETA-
politiko-mılıtar olarak ıkive bölündü.
ETA polıtıko-mılıtar toplumsal
örgütlenme>e ve sınıf sava^ına öncelik
verirken. ETA militar tspanvol devletine
karşı silahlı mücadeleyi tek yol olarak
görmüştür. ETA militar zamanla üye
sayısını arttırmıştır. Franko rejimı. hem
terör hem de ışçı hareketlerıv le baş başa
kalmıştır. Franko dönemının (Franko.
Kasım I975"te öldü) sona erişıyle ılk
Suarez kabinesi kuruldu (1976). Baskıcı
rejimın ızleri silinmeye başlandı. Geçış
dönemme öncülük eden Kral Juan
Carlos, Aralık I978'de yeni anayasayı
ilan ettı. 1978 Anayasası bölgesel
hükümetlerın oluşturulmasını da
içenyordu. Ilk yerel seçım Mart 1980'de
yapıldı. Bask Mıllıvetçı Partisi (PNV)
Bask yerel meclısinde çoğunlugu elde
ettı. Sosyalıst Partı (Bask bölgesi) ıkincı
sırada yer alırken. ETA"nın sıvasi kanadı
olan Herri Batasuna (HB-Halk Birliğı.
I978'de kuruldu) seçımden üçüncü partı
olarak çıktı. Bask Mıllıvetçı Partisi
(PNV) gündelık ekonomık-sosyal
konulara ağırlık venrken Hern Batasuna
Ispanya'dan tamamen kopma polıtikasını
sürdürdu. PN\"nın desteğı çoğunlukla
orta sınıf Bask seçmenlerınden gelirken.
Bask ışçı sınıfı çoğunlukla Herri
Batasuna'va destek verdı.
Bask bölgesınde göc.ler nedenıyle önemli
bir güç halıne gelen Bask kökenli
olmayanlar ise çoâunlukla Sosyalist
Parti\ı destekledîler. 1978
Anavasası'ndan sonra Bask bölgesinde
terör. azalacağı >erde artmaya devam etti.
ETA. 36 kışivı l980yılının'Eylül-Ekım-
Kasım aylarında oldürerek şiddet
eylemlerınde rekor kırdı Bu arada resmi
ispanvol polisinin ETA üyelerine karşı
öldürme eylemleri yanı sıra. sade
ispanyol örgütleri de ETA üyelerine karşı
şiddet eylemlerine başladılar. Önceleri
zayıf olan bu tür örgütlenmeler zamanla
profesyonelleşti vel)ildıgımız Antı-
Terörist Özgürlük Grubu (GAL) gibı
öraütlerin doğmasına yol açtı. GAL
I983'te ETA'ya karşı kuruldu.
Faalıyetlerini İspanyol ve Fransız Bask
bölgelerinde sürdürdü. GAL'ın Bask
bölgesındeki güvenlik güçlerinden ETA
üvelen hakkında ıstıhbarat aldığı da
bilinıyor. ETA öncelen. IRA'nın yaptığı
gibı sıvil halkın yoğun olarak bulunduğu
yerlere bombalı saldınlardüzenlerdı.
Temmuz I987'de Barselona'da bir
süpermarkete konan bomba 21 kişinın
ölümüne. 45 kışinin yaralanmasına yol
açınca Herri Batasuna bıle bu eylemı
kınamak zorunda kalmışt\. Şıddet karşı
şıddetı doğurduğu ıçin bundan yasal
faaliyet gösteren Herri Batasuna üyelen
de zarar görmekteydıler. Fakat ETA. Bask
bölgesinde kendısine karşı yapılan
eleştirilere bıle şıddetle karşılık
veriyordu Bu nedenle Bask bölgesinde
sıradan msanlar bıle ETA konusunda
açıkça görüş belırtmekten kaçınıyorlardı.
ETA'nın bölgedeki şiddet eylemleri
yatınmlara da yansıyordu. ETA. mali
kaynaklannı soygunlarla. bölgeki
yatınmlara kovduğu vergılerle. bölgede
yatınm yapan sanayıcilerden aldığı
siyasi partileriyle Madrid hükümeti arasındaki olası
görüşmeleri baltalamaktır. Madrid ise terörü
reddeden partilerle görüşmeye başlayarak
ETA'yı dışlamayı amaçlamaktadır. Sosyalist
Gonzales hükümetinin, İspanya'nın
siyasi olarak yeniden yapılanmasına, askeri darbe
tehdit ve girişimlerine rağmen, 1980'li yıllarda
devam etmesi ve terörü reddeden Basklı siyasi
örgütlerle görüşme yolunu açması ETA liderliğini
tedirgin etmiştir. ETA dışlandıkça ve güç
kaybettikçe saldırganlığını arttırmaktadır.
İşçilerin büyük desteğini alan ETA zaman zaman büyük kentlerde işç lerle düzenlediği gösterilerde güçz gösterisi yapıyor.
haraçlarla (ışadamlannm hstesinin
yapılarak onlardan para alınması)
sağlıyordu. Aynca, adam kaçırmalarda
önemli bir gelir kaynağı ıdı. Adam
kaçııma eylemlerinden elde edilen en
yüksek gelır 1.5 mılyon dolar ile Nisan
l980"de kaçınlan Katalan işadamı Jesus
Serra Santamans'dan alınmıştır.
Fransa'dakı Bask bölgesi ETA üyelerinin
sığınagı halme gelmiştir. Bu durumda
Madrid. Fransız hükümetiyle anfaşıp* *
ispanya'daki Bask bölgesinde eylem
yapıp Fransa'ya kaçan teröristlerın
sınırdışı edılmesinı sağlamıştır. Madrid
ıle Pans ışbırliğı sonucunda 1990 yılında
birçok ETA ü>esı tutuklanmıştır. İspanyol
polısı ıle ETA arasında karşılıklı
öldürmeler devam ettı. Bu arada ETA ile
Madnd arasında barışı saglamak
amacıvla gızlı görüşmeler yapıldığı da
one sürüldü. 1992-93 vıllarında 500"den
fazla ETA üvesı tutuklandı. ETA. bu
tutuklama kampanyasının başlamasıyla
birlikte ateşkes ilan edip ispanyol
hükümetine görüşme önensınde bulundu.
Fakat hükümet. terörün ETA tarafından
kınanmaması halınde görüşmelerin
başlamayacağmı belitti ETA terörü tekrar
başladı, bu defa Madnd'dekı
bombalamalarla Bu arada barış
hareketinın önde geleg isimlerinden
sanayıci Zamora'mn Temmuz I993'te
kaçırılması üzerine, San Sebastian ve
Bilbao'da barış hareketi yanlılan ile ETA
vanlılan arasında çatışmalar oldu. ETA,
kendısinden olmayan, kendisıne uymayan
herkesle potansiyel savaş halindeydı. Bu
durum hemen hemen her ayrılıkçı terör
hareketinin dogasında vardır, Madrid \e
Paris'in teröre karşı ışbirliği ETA'nın işini
zorlaştınyordu. Bu işbırlıği ETA ıçinde
sıkıntılar yaratıyor ve örgütte değişik
seslerin yükselmesıne yol açıvordu.
Arahk 1993'tecezaevindekı 80 ETA
üyesi şiddeti kınama arzusunda
olduklarını açıkladılar. Bu açıklama ETA
yönetimi tarafından Madrid'in bazı ETA
üyeleriyle işbirligine girdikleri şeklınde
yorumlandı Bunun üzerine ETA'nın
şiddet taraftarı üyelerı saldırıları'hı
Madnd'dekı üst düzey subaylara
yönelttıler Yaklaşık 2.5 mıl)on nütuslu^
Bask bölgesinde, 1978'den bu yanâ
10 000'in üzerinde tutuklama olmuş.
Tutuklamalardan kurtulmak isteyen ETA
üvelerının bir kisrnı yurtdışına
kaçabılmışler. Tutuklananlar arttıkça.
bunlar arasında polısle işbirliği içine
gıren ETA üyelerı de artmıştır. Polısle
ışbirliği yaptığından şüphelenilen veva
örgütten avrılan ETA üvelerıni öldürmeye
devam eden örgüt. bu arada kendı
ışığında güçlenme emaresi gösteren
örgütlere karşı da ta\ ır almıştır. Bask
bölgesi Sosyalist Partisi'nin (PSOE) parti
bürolarına saldırılarını sürdürmüştür.
ETA liderliği. artan zorluklara karşın,
opera>vonlannı çoğunlukla Fransa'dan
yönetmiştir. 1984'te Ispanya'da siyasi
terör suçlanna uygulanan cezalar
arttınldı. Şüphelılerin tutuklanması-
gözakında bulundurulma süreleri 10 güne
jçıJianldLYargılamalarjaaşk bölgesi
dışHİa afındı. 1984'te'sosyalist Gonzales;"
hükümeti ile sosyalist Mitterand
yönetimi ETA terörü konusunda fikir
bırlıgıne vardılar ve öncelıkle Pans, ETA
üyelennı üçüncü ülkelere göndermeye
başladı. Çünkü terör, Fransa'nın Bask
bölgesine de bulaşmaya başlamıştı.
Fransız hükümetince Fransız Baskı'ndaki
ETA koordinasyon merkezinin
kapatılması ETA'yı zor duruma
sokmuştu. Aynca buradaki liderler
değişik ülkelere gönderildi (bir kısmı
Afrika'daki eskı Fransız sömürgelerine).
ETA köşeye sıkışmıştı.
Bu arada ETA. Fransız hükümetinin
İspanyol hükümetiyle ETA üyelerine
karşı oluşturdukları işbirliğini bozmak
ıçın İspanya'daki Fransız ışyerlenne de
saldınlannı başlattı. ETA'nın taviz
vermek istemeyen kanadı teröre devam
eder. Amacı tavizle sonuçlanabilecek,
Bask bölgesi siyasi partileriyle Madrid
hükümeti arasındaki olası görüşmeleri
baltalamaktır. Madrid ise terörü reddeden
partilerle görüşmeye başlayarak ETA'yı
dışlamayı amaçlamaktadır.
Sosyalist Gonzales hükümetinin,
İspanva'nın siyasi olarak yeniden
vapılanmasına. askeri darbe tehdit ve
girişimlerine rağmen, 198O'lı yıllarda
devam etmesi ve terörü reddeden Basklı
siyasi örgütlerle görüşme yolunu açması
ETA liderliğini tedirgin etmiştir. ETA
dışlandıkça ve güç kaybettikçe
saldırganlığını arttırmaktadır. Fakat bu
saldınlar eski toplumsal desteğini
bulamamaktadır.
Bask bölgesinin 1980 sonrası yeni siyasi
kazanımlar elde etmesi ve İspanyol
ekonomisinın Avrupa ekonomisi ile
bütünleşmesıyle birlikte gelen toplumsal,
sıyasal, ekonomik kazanımlar Bask
bölgesinde yaşayan insanlann önemli bir
çoğunluğunun toplumsal. ekonomik ve
siyasal öncelıklerini değiştirmeye
başlamıştır.
DL'ZELTME Dızmm l.güniindeki
bölûmde. "Londra mart 1970le Kıızey
Irlanda purlamCntosımu feshettı" cümlesinde
turıh 1972 olacaklır
Yarın: PKK
ÇALIŞANLAMN SORULARI / SORUNLARI YILMAZ ŞÎPAL
Dul aybkları
Soru: Ben, SSK emeklisiyim. Eşim isteğe bağlı SSK primi ödemek-
tedır. Bu durumda: 1) Eşim de SSK'den enıekli olduğundan,
ben ve eşim ayrı a> n emekli maaşı alabilir mi\ iz? >liktartann-
. da emsallerine göre bir azalma olur mu? 2) Allah gecinden ver-
sin, ikimizden birinin vefatı halinde, sağ kalan eş. hem kepdi
a> lığını. hem de eşimden dolayı dul av lığı alabilir mi?
A.C.
YAN1T: Sosv al güv enlık yasalarında eşlerden her ikısınin de emek-
li ya da ya^lılık aylığı almasına engel olan ya da kısıtlayan bir hü-
küm voktur TC. Emekli Sandığı Yasası 39. madde uyannca:
"Kadın ıştirakçılerden 20. erkek iştirakçilerden 25 fiıli hizmet yı-
lını dolduranlann istekleri üzerine" emekli aylığı bağlanır. Bunun ya-
nı sıra en az 10 fiili hizmet süresi bulunan ve 60 yaşını dolduran. (ka-
dın-erkek) tüm iştirakçilere de istekleri üzerine emekli aylığı bağla-
nır. Sosyal Sıgortalar Vasasf na göre (madde 60):
a) 15 yıllık sigortalılık süresi içinde 3.600 gün (10 tam \ıl) prim
öde>en. sıgortalı kadın ise 50. erkek ise 55 yaşını doldurunca.
b) 25 yıllık sigortalıhk süresi içinde 5.000 gün (13 yıl 10 a> 20
gün) pnnı öde>en sigortalılar yaş sınınna bağımlı olmadan,
Yaşlılık aylığı almava hak kazanırlar. Sosyal güvenlik kurumlan.
emekli v e yaşlılık aylığı bağlarken. medeni durumlan göz önüne al-
madan ve herkurum kendi yasal kurallarına göre, eşit koşullar için.
eşit aylık bağlar.
2) Sosval güvenlik kurumlarının dul aylığı bağlanması için aradı-
ğı koşullar değişiktir. Sosyal Sigortalar Yasası u>gulamasınagöre:
b) Herhangi bir sosyal güvenlik kurumu kapsamında çalışıp, ça-
lışmadığına ya da kendi adına yaşlılık aylığı alıp almadığına, kadın-
erkek olup olmadığına bakılmaksızın.
a) Çocuklu dul eşe %50. b) Çocuksuz dul eşe O
o75 oranında dul
aylığı bağlanır. SSK'cabağlananaylıklarjaşlılık aylığı ile sosv alvar-
dım zammı toplamından oluşmaktadır. Emekli Sandığı'nca bağlanan
dul ve yetim aylıklanna bütün ödeme tutarlan \ ansımaktadır. Ancak.
SSK'dan kendi adına yaşlılık aylığı almakta olanların SSK'ca bağ-
lanan dul aylıklanna yasa gereğı. sosyal yardım zammı yansımaz.
Böylece. SSK'nın bağladığı dul aylıklan Sosyal Sıgortalar Yasası Ek
Madde 24 uyannca, bugün için 4 mily on 690 bin lıra eksik ödenmek-
tedir
Bağ-K.ur Yasası'nın "Eş \e Çocuklara. Ana ve Babaya Tahsis Ya-
pılması" ıle ilgıli 45. maddesine göre:
Bağ-Kur sigortalısının almaya hak kazandığı aylığın ya da toptan
ödemenin "Dul eş için %50'si. aylık alan çocuğu bulunmayanlann
dul eşıne O
o75'i oranında dul aylığı bağlanır."
Bağ-Kur Yasası Ek Madde 7'de "Ayrı avn bağlanan iki aylığı bir-
likte alanlara v eya iki sigortadan da ayn ayn ölüm aylığı alan hak sa-
rnplerine bunlardan y alnız bin ıçın sosyal yardım zammı ödenır" de-
nılmektedir. Bu nedenle. Bağ-Kur'dan kendi adına aylık alanların
Bağ-Kur'ca bağlanan dul aylığına sosval yardım zammı yansımadı-
ğı ıçın. dul av lıidarı 4 milvon 500 bin lira eksik ödenmektedir.
Değişik sosval güvenlik kurumlanndan emekli ya da yaşlılık ay-
lığı alanların (kadın-erkek) eşleri öldüğünde alabilecekleri, aylıklar
v e ödemeler:
Sosyal güvenlik
kurumundan aylık alan eşler
Hayatta
SSK
SSK
SSK
Bağ-Kur
Bağ-Kur
Bağ-Kur
Emekiı San.
Emekli San
Emekli San.
Olü
SSK
Bağ-Kur
Emekli San.
Bağ-Kur
SSK
Emekli San.
SSK
Bağ-Kur
Emekli San.
Dul aylığı
Çocuksuz
Oran
%75
%75
%75
%75
%75
%75
%75
%75
%50
Çocuklu
Oran
%50
%50
%50
%50
%50
%50
%50
%50
%50
SSKve
Bağ-Kur
S.Y. Zammı
Ödenmez
Odenır
-
Odenmez
Odenır
-
Odenır
Odenır
-
Emekli
Sandığı
Tab. Ay
-
-
Ödentr
-
-
Odenır
•
-
Odenır
ANKARA... ANKA...
MÜŞERREF HEKİMOĞLU
Bir Ölüm, Bir Oyunr Bir Şiir
Ben çıçeğı bumunda bir gazeteciyım, o bir öğrenci.
Güzel Sanatlar Akademisı'nde. Hayat dergisinde çalışı-
yorum. Yıldızlann pariadığı bir dönem değıl, ama Zeki
Müren olayı giderek tırmanıyor Türk müzığı çevrelerın-
de. Radyoda konserier veriyor. Rakım Çalapala da aka-
demiye gidip onunla konuşmamı ıstıyor. Yanımda Hilmi
Şahenk mı var, Ara Güler mi, iyi anımsamıyorum, aka-
demınin resim bölümünde konuşuyorum güzel seslı öğ-
renciyle. Çok ilginç bir söyleşi değil. Ben de alaturkaya
ilgi duymuyorum aslmda. Babamın aılesinde pıyano, ka-
nun, keman, tef çalanlar var, bir araya gelınce güzel mü-
zik saatleri yaşanıyor; ama radyoda Ernest Proterius
yönetiminde Cumhurbaşkanlığı Filarmoni Orkestrası'nı
dinlemekten, Cevad Memduh AKar'ın müzik söyleşi-
lerini izlemekten daha çok hoşlanıyorum. Bir Cumhuri-
yet kızı olarak Atatürk'ün müzik devrimini yaşamaktan
mutluluk duyuyorum. Ancak Zekı fviüren'i de ılgıyle izle-
dim bir süre. Bestelenne hayıanlık duymadım; ama, Türk
müzığinin büyük ustalannı, dedeleri, ağaları, çavuşları
söylerken sesı de Türkçesi de kulağımı okşadı. Ama ala-
turkaya ilgım azaldı giderek. Kimi şarkılar benı hâlâ duy-
gulandırsa da anıları, çağrışımları nedenıyle. Zekı Mü-
ren'in ölüm haberı de anılardan bir demet oluşturdu bel-
teğimde. Haberi Kent Oyunculan'nı ızledikten sonra öğ-
rendim. Elbet üzüldüm, hüzünlendim, bir sanatçı için
güzel bir ölüm, diye düşündüm. Yıldızlann parladığı bir
gecede, Batmayan Güneş belgeselinin çekımınde solu-
yor yaşamı. Elinde kırk beş yıl önce kullandığı mikrofo-
nu, mutlu gülümsüyor, yaşamının en güzel anısını aldı-
ğını söylüyor Zekı Müren. Olümden kaçınılmıyor, btr yer-
de kapıyı ve yaşamı çalıveriyor! Ölünceye dek güzel ya-
şamak, sevincini soldumnamak önemli bence, sahnede-
ki yenni korumak. Güçlüklere dayanmak ve dırenmek arv
lam venyor bir yaşarna.
Şinasi Sahnesi'nde Kent Oyunculan'nı ızlerken çok iç-
ten hıssettim bu gerçeği. Hepsinı coşkuyla, sevmçle ku-
cakladım. Kırk yıllık dostluğumuz var. ama yıllardır sey-
retmedim Yıldız Kenter1
1. Galıba Ben Anadoluyum oyu-
nundan ben. istanbul'a az gıdıyorum, Ankara'ya geldik-
leri zaman tatilden donmüş olmuyorum, ama bu kez ya-
kaladım. Ramiz ve Jülıde 'nin ılk gecesınde yüzlerce baş-
kentliyle birlikte hayran ızledik Refik Erduran'ın oyunu-
nu. O da sahnedeydı bence. Espnlerı, ığnelerı, sorgula-
malan ve burukluğuyla yaşamdan bir kesıt. Oyuncular
başka boyut katıyor elbet. Yıllara meydan okuyor Yıldız
Kenter, duvardaki panoda upuzun bacaklarıyla Marte-
ne Dietrich'in bir fotoğrafını anımsatıyor bana. Dans
ediyor, bale yapıyor, Atatürk'ün izınde bir yürüyüş. Artık
genç değil, sahnelerin en güzel kadını da değıl; ama, gü-
zel bir oyuncu. Düzeyini yıtırmeden dımdık duruyor sah-
nede. Neredeyse yarım yüzyıldır. Oyundan oyuna, rol-
den role, eskimıyor; sanatına, halkına saygıyla yeni sa-
vaşlar veriyor. Müşfik Kenter de öyle değil mi? Geçir-
diği ameliyata karşın sahnedeki yüruyüşü sürüyor. Kimi
zaman tek başına, kimi zaman aile kadrosunda, ama her
zaman Müşfik Kenter; soluğunu yitirmeyen, tıyatromu-
za da onur ve soluk veren bir sanatçı. Hayatı 'de eski sol-
culan sorguluyor Refik Erduran, Şükran Güngör de gü-
zel yansıtıyor; ama seyircilerı de bellı sorulara yöneltiyor
Müşfik Kenter'in kızı, Melisa Kerrter'i ılk kezgörüyorum
sahnede, temiz elleri simgeliyor, ama nereye kadar uza-
nacağı belli değil. Nur bir umut; Ramiz'e, Hayati'ye bir
tepkı bence: Jülide'yi de yanına alıyor, babasına sevgi.
hoşgöru dersi veriyor. Belkı de benım yorumum bu. Ra-
miz ve Jülıde oyununda yeni sorular belırdı kafamda. Sı-
yasal sahneyi düşündüm ıster ıstemez. O sahnenin
oyunculannı ve seyircılennı. Ramız'ın duyarsızlığı, Haya-
ti'nin üçkâğıtçılığı doğrultusunda. Sıyasal oyuncular ne-
ler sergılıyortar sahnede, seyırciler de nasıl sessizce iz-
" liyoronlan! Milletvekilleri uyuyan güzellergıbı, nezaman
dans edecekler bellı değil, ne zaman seslennı duyura-
caklar, ne zaman görevlerını, yemınlenni anımsayacak-
lar? Sıyasal yaşama yeni katılanlar da eskımedi mi? Es-
kiyen kadrolar yeni politikalar üretebilır mi? Onlar ürete-
mezse kim üretecek, yeni kadrolara ne zaman bıraka-
caklargörevlerini? REFAHYOLhükümetını devırmekten
söz ediyorlar; ama nasıl, vakıt geçmiyor mu? Başkent
Ankara'da, Istanbul'da öteki kentlerde neler yaşanıyor,
nelere sahne oluyor ülkemız, ne oyunlara.. şenat özlemi
nasıl tırmanıyor, örgütlenıyor. Buna karşın pariamento-
da Atatürkçü bir cephe oluşamıyor; demokratik kitle Ör-
gütleri, sendikalar sesini duyuramıyor: Başbakanhk sa-
lonu mescide dönüşüyor, dinsel eğitim yapanlara büyük
destek sağlanıyor, kamu okullarında okumak yolu da
kapanıyor neredeyse!
Yok, Ramız ya da Hayatı olmak yok: duyarsızlığı aş-
mak, tepkısini belirten vatandaş olmak var. Bursalı oku-
rum Adem Gerçek'ı anımsarsınız değıl mı? Bılkent Mü-
zik Fakültesı sınavları için Ankara'ya yollarken bir şiir ar-
mağan ediyor kızı Işık'a. Köşeme aktarıyor, ben de du-
yarsızlığa gomülenlere anmağan ediyorum gezgin pıyan-
go biletçısinin şıirini. llkokul dıploması da yok, ama dip-
lomalılardan daha aydın bir kışi Adem Gerçek.
Işık Ankara'da
Kızım Ankara'ya vardığında
Anıttepe'ye uğra, Ata'ya selam söyle
Bilirim kırgındır, üzgündür, belki de küskün.
Ben Işık'ım de, ben gençliğim de, ben senın gençli-
ğinim de.
Kara bulutlar sarsa da ülkeyi, Anıttepe'yi
Sana küfür edenler yönetse de ülkeyi,
Sen üzülme Atam de, bız taşıyacağız yaktığın meşa-
leyi.
Ben Işık'ım de, ben gençliğim de, ben senin gençli-
ğinim de.
Evet Ramiz'ler, Hayati'ler var; ama. Ramiz'in kızı
Nur'lar da az değil.
Ancak örgütlenemiyorlar.
B U L M A C A SEDAT \AŞAYA.\
1
8
SOLDAN SAĞA:
1/ Türk halk mü-
zigındebelırlibir
karakten olma-
yan ve ağıt >ada
gurbet türkülen-
ne eşlık eden mü-
zik. 2/Japonlar'a
özgü bir tür gü-
res... Hocalann
gıydığı bir çeşıt 6
üstlük. 3/Çanak- j
kale >akınların-
daki ünlü antik
kent. . Arnavut-
luk'unpara bın-
mi. 4/ Oğütülmüş tahıl...
İzmantgıllerden bir balık.
5/ Bir tür otomobıl yan-
şı... Bir müzik parçasının.
dinleyıcılerin istegı uzerı- 3
ne bir kez daha çalınma- 4
sı. 6/Aldatma işı, hıle, do-
lap... Ruh.7/EvTenseİalı-
cı olan kan grubij g^, 6
dıldeengerekyıl^nı Bir
haber ajansının sımgeS
ı
8/ Macanstan'da vetışen
birçeşıtkırmızıveacıbı-
ber. 9/Evcıl hayvanları üretme ve yetıştirmebılımı.
YUKARIDAN AŞAĞIYA:
1/Eskıden gökcısımiennın yükseltisini ölçmekte kullanı-
lan araç. 2/Nefeşnbir çalgı.' Bir asıtle birleşince ruz oluş-
turan madde. 3/ İstek. arzu... Bir nota.. İtalya'nm en uzun
ırrnağı.4/AcemiDoğagüreşçısı.5/Hatav ilındebirırmak ..
Odeşme. razı olma 6/Yüze sürülen pembe düzeün... Ek-
mek ufağı. 7/ Kuçjjk yapıh bir kanguru cınsı... Bİr renk. 8/
Gıımuşbalıgı. 9/MetinTokertarafından yayımlanmış haf-
tahk haber dergn, Nazilenn politıkasında Germen ırkın-
dan kımselere yikıştınlan ad