Katalog

SAYFA CUMHURİYET 26 EYLUL1996 PERŞEMBE 14 KÜLTUR Her koşulda gündem: Zeld Müren Cenaze töreni yarın Bursa'ya uğurlandıMERIH Ak IZMIR - \O\IKU Bod- rum-]zmırvolı.uluguna s.ar- kı sovleduı ılk mıkrotonu alırkeı bedenını tıtreten he- \e*.anikilbı \enıkdu^enZe- kı Muren Izmırde duzenle- nen torenden sonra gomul- mek uzere Bursa \ a uğurlan- dı Muren kanunı mıraçısı tevzesinm kızı Se\ım Ol- gaç ın ıstegı dogrultusundı vaıın duzcnleneeek toren- den sonra Bursa L lucamı de kihnat.dk oglenamazınınar- dından toprıga \erıleı_ek E^reîp ı> ı Hastinesı nde "son volculuğuna" h ızırla- nan Zekı Muren ın mııasçı- ları sanaKinın "normalolu- mu" nedenıv le otopsi \ ıpıl- masını ıst<.medıleı Sanıt<,ı- nın ıvukıtı MıthatOzkokk- tanhul dan te\zesinın kızı Se\ım Olgaç ın oglu Se\tuğ Olgaç Bursa dan İzmıı e uel- dıler İzmir'de sajgı duruşu Muren ııı ^.enazesi oglen saatlennde beledıve mor- gundan alınarak Kultur- park taonıekı gun vasamını >ıtırdıgı TRT Studvosu nun onune getırıldı Turk bavı ı- gına sanlı tabutu hazırlanan platfoıma konurktn torene katılan \ urtta^lann bu\ uk bır bolumunun acladığı gozlen- dı TorenontesindeTRT nın ka\ıtlınnda bulunan Zekı Muren ıneskı >ırkıhrn,alın- dı Toıene/ekı Muıen ın v ı kıııhıı kııtlu Pavaslı.'Susuf Nalkesen Iznıır \alı \ekılı Ramazan l rgancıoglu Ana- kenı Btkdıvt. Bisk ınvekılı Ertan l Ikıı kon ık Beledı\e Başk ını •Vhmet Sarışın ıle çok s ı\ ıd ı \ urtta^ katıldı Torende konuşan TRT Bolge Muduıu thsan Ozta- mer 7ekı Muıen ın \ ı^amı- nı vıtırmesinın kendılerını dennden \araladığını sovle- dı Zekı Mtiren ın Avukatı Mıthat Ozkok de 7ekı Mu ren ın vas.am dolu bır ınsan oldugumı \urgula\arak "Zekı Muren gıbı sanatçılar bu ulkede \ıı/\ıld.ı hır gelır 3? vılhk arkadaşı, 33 Mİlık a\ ukatı. dostıı. sırdaşı. danış- manıvını O her zaman ıçı- mızde \aşa\acak" dedı Ozkok Zekı Muren ı Is- tanbul a goturmek n.ın gel- dıklerını ancak \akınlarının Bursa va goturmek îstedıgı- nı \ urgula\arak u Bu konuda vetkılı. mırasçılar \nne. ba- ba \e aıle bu\uklennın me- zartarının bulunduğu Bur- sa"da topraga verılmesını ıs- tedıler C uma gunu oğle kılı- nacak namazdan sonra de\- let sanatçısına vakışır bır to- renle Bursa da toprağa vere- ceğız" dıve konu^tu kutluPavaslıda Zekı Mu- ren ın Izmır ıçin buvuk one- mı bulundugunu belırterek "Fuar demek Zekı Muren demektı Inanamadım.oldu- ğune Obırguneşgıbıdoğdu \ma batmadı O olumsuz- dur" dı\e konu^tu konusmaların aıdından Zekı Muren ın *.enazesi al- kısl ırla bır sure eller uzerın- de taşındı Daha sonra Bursa Mılletvekılı Ca\ıtÇağlar ın gonderdıgı bıldırılen ozel ııçakla eenaze Buısa va go- turuldu Izmırde unlu Turk Sanat Muzığı sanatçısi Zekı Muren ınuzuntusuvlebırlık te **\apılan hatalar" da gun- denıe getınldı Bu\uk saglık sorunları bulunın Muren ın "olume \olculuğu"ndakı aksikhklar se\ enlerı taı atından sov le dı- le aetırıldı "Bodrum'dan. Izmır'e ka- ra\olu\la getırılmesı bııvuk nsk taşımasına karşın hıçbır sağlık onknıı alınmadı \ ıl- lardır kalp \ e dolaşım rahat- sızlığı çeken Zekı Muren"ın rısklı durumuna karşın TRT'de de gereklı onlemler alınmamışti TRT. Zekı Mu- ren'le Bodrum'da bır belge- selı zaten çekmıs,tı Muren'ın İzmırstud\olannagetınlıne- sı şart nrndı' TRT'de gerek- lı nbbı gınşımlenn vapılma- sına vontlık çeşıtlı vakJaşım- iar\ar Bunlarınhangısıdoğ- ru' Mak\aj odasında \aşa- nanları anlatanlarla. bazı TRT gore\ lılennın anlattık- ları bırbırını tutmmor." • Gorsel otesı-gerçekustu \ arlığı duru^m la Turkı>e'de kultur. sanat muzık \e butun bunlarla bırlıkte kışılık "se\ ı\e tespıt sına\ ı" oluşturuşordu bır anlamda Tek ba^ına beste \ e gufte muzığe vetmevecektırartık Edası \ urgusu diijinda sahne ustu ta\ n\ la. sahne duzenı\ le, gı> ımı\ le bır \ e sahnenın dışındakı duruşu gızlı açık ha\atıyla "aktor" gerekır kulaktan goze. bunlardan zıhınlere açılacak "ımajlardun\ası" ıçın ZEKICOŞKLN Izmır TRT'de çekinıden önce Ankara Rachcısu'nda ılk şarkısını okuduğu nııkrofon hedı\e edılen Zekı Muren. daha sonra fenalaşarak \aşamını >ıtırdı. •\slinda Zekı Muren. \azı\a pek gelmez O gorsel gorselın de ote- sindeger»,ekustu kımlıgın bırduru- mun duru^un adıdır >azı butun bunlann ustunden geçen bır betım- leme -a\ nı zamanda ındırgeme- ola cagı i(,ın \azna pek u\gun degıl Ze- kı Muıen Turkı\e nın \azı\a uzaklıgı a\rı \ma 40 \ıl toplumsal so\lem \e gundemın temel aktoriennden olma sinakars,ınsossolojık kulturel bıra- kalım bunları muzıkal duzevde Ze- kı Muren ustuııe tek bır ınceleme \ a pılmamı^ vapılamamı^ olmasinda aktorun kımlıgı de etkılı oisa gerek Gorsei otesi gerçekustu kımlıgı dıırusu ^ıındılık bır \ana bırakalım Işıklar saçan bir yıldız kaydı GOMLP\Ç\CI Hangıgozlugumuzlebakatakolursakolalını l^s (l ler den ıtıbaren ulkemızın "sanaf gundemını lıep me^gul etmı^tır Zekı Muren \a;»dmı algılaMiji ılı^kılerı gı\sı lerı konujma tarzı tercıhlerını toplumu\l ı -atiında vo- gu \adırgansa da- pa\ la^ım ve sunum bıı,ımı Tunı bun ları bır arada dusunmezsenız onun sos\al üeı,mışımızın neresınde durduğu konusunda eksik bır degerlendırme \apmanız soz konusudur O nedenle salt nıuzıgıne mıı- zıkanh\ı>wıa nıodadc\ımle"sound"un ı ılı-%kın bır >c\- ler \azabılmenın guçlugu ortada 7ekı Muıen ın Derınlemesınepek(,okşe\ so\lene- bıletek pek çok vozumleme geaktı ~A T e dersek dı\elım. ren amagorunumdebır"abartı.pırıl- / \ / bizler Ulbl akademik tı. sonsuz nezaket" manzumesı ol ın ± \ N d klasanlar dahıl, bır butunluaun ozetıdır onun \asamı , . , • \c bu va,amdan vans.van muzık an toplum-sanatçı «lı^isının la\ışı ıcrasi katanuzda %erle^mı> ıdeal Bumuzık bastınıtıbarenbakılaı.ak tanimilll \e Oİ(,Utlenmizi oluısa oldukça demşıme de ugramiş s a r s a n t c r s d u e n v e kulakhrımızda durutınısı ınla^ıt l I r \ . u ı u M i ı ı ı ı ı ı ^ u u u u [ u u ı ı ı > ı ı ı ı ı a ş ı - t lır dıksıvonı, ve temız Istanbul Turk ^ o z d e n ^ î r m e m i / gereg.ni çesi ıle çınlavan Dede Efendrnm \aratan bır kişilıktı o Kendı "Rastkâr-ıne\"ıtaşplaklardakızırvt ı^ten ten.jhlerini Naptl O\le ıcrasina bır ornektır klasık repertu arın bazı oıneklerını pek de gelenck sel olmavan ama duzgun bır uslupl ı okumu>tur ılk vıllarda Tınınmi:- ses ^ ^ ™ " ~ " sanatkarlarının behılı saatlerde radvo bişındı bıAluv îstedı o\le\aşadı Pırıltılı \e bo\alı rek dınlenıkügı zamanlarda rad\od» \ »ptıgı bu duzgun ıcralar tanınmasinın ve sevılınesının ılk \<_ esas vasita- ları olmu^tur ToplumlasiLak \eııaıfbaglarkuran 'lesılı.am sineım- sınm onunla bırdösem ozdesleşcn ^arkılvtılnılen ıse bır ha\lı değısken \e dagınık muzık orneklennı halkn sıın dugu dıger onemlı bır aıavtır Bımen Lfendı'nın sultanı- \egah şarkisi ~-\lsazınıse\dıceğım~ı uls-besi olan se\ gılısının elıne kanunu uzatırken so\kı pı\ano ba^ında "ku \ak \ak \ak"ı okur "Bahçe\an gddı" dı\e seslenır Insanlaı onun bıraz da çotuksu ne^esıne oldukça alı^mı^- lardıı artık Beste çalı^maları ıse tum hareketlı v e pınltı- iı sanat algılaviıji ıçındedevım verındevse "dahasoluk" vc bır anlamda daha istıkrarlı bır parantez gıbı durur Aı.emkurdı ~Zehretmeha\atı*' nıhavend "BırDemetVa- semen" ^uzınak "Şımdı l zaklardasın" gıbı bugun de halkın severek so>ledıgı >arkılardan olu^an mutevazı bır parıntezdır bu Akıdemıden aldıgı tormasvon va^amının neredevse bu "tasanm" oldugu ızlenınıını venr Donemınıneğlen- ı-ı. anlavışına venı bır vakla^ım getıımı^ kımılerıne go- re bır detormasvonun ba^langıu olmu> gorsel ve ı^ıtsel anlamda belırlev ıcı bır rol ustlenmıs.tır Zekı Muren Duvgulu abartılı duvgu- sal msanlarda alttan alta ulasmak ıste- dıgı ^atatata gondemıeler v apan bo\ a- lı ınsanlarla bırebır degıl de zamanla- rın arasina sıkıs.ıp kalmı^ bu verlerde ıletı^ım kuran vasamı\la Bııazula^ıl- maz bır ba^ka sicak Bu nedenle top- lumun "temel degerlen" dedıgımız var- gılara ters dıı^se de anlavısla kar^ılan- 11115 hatta pek çok ba^langıç vapan 'sa- natçı ada\ı'n 1 ornek olmu^ bır stıl Sanatsal velpazesinıngenıs.lıgı şıın sineması muzıgı ıle toplumundanbel lı bır hoşgoruvu bılegının hakkıvla ka- zanmı^tır Eskı bır tılmınde geçen bır ıtadevle "bestelenn ınsan havatında 11111tıı111 \erlenolduğu** zamanlarda kopaıdıgı bu "ızın" o\ le oldu onun gozden uzak \a^ama\ı seçtıgı son >ıllara dek gnlesuıdurmu^tur Son kasetlerdekı ıcralarındagıderek genel populer alt- kultur anlaMşina dek du^mesi bu ız- ne "mukabele"edenbıralı^\eıı^ın\ansımasıdırbelkıde kalıpU^mı» tasnıtlere pek ıtıbar etmesem de onun Tur- kı\e nın ger^ek pop sanatçılarından bın oldugunu du>u- nu\or halktan buldugu bu vogun ılgıvı bınz da bu ne- dene b ıglısoıum Turkıve de bır "guneş, batmadı\sa~ da gelenekselden populere ı^ıklar saı,arak hareket eden bır *\ıldi7 h.a\dı" dnorum Tümyaşamı iarkıydışnr ve TIRHVSGIRKAN Filmleri Tele\ ız\ on ekranlarından \ ukselen hıçkırık- lı bır ses geteu bolerek bır anda Turkıve M \asa bogdıı Bu ses kaset i,ekımı ıı,ın Bod- rumdm iznıır e gelen Zekı Muren'ın TRT stud\oiaıındi ge(,ırduı kalp krızı sonuaı •-a- natı,ı doMİ ııının kollan arasında va^anu \eda ettiüinı du\uru\ordu Acı haber bır anda dal- üadalaa\a\ıldı tum ulkede \ankılandı kım- seınanmakıstemiNor buz gıbı donmuş uzgun \e >a^kın au habenn a\rıntılarını beklı\ordu Sanat Guneşı sonmu^tu Bır çaga damgasi- nı basan firtına dınmiştı \en doldurulama%a- cak kırk altı v ıllık bır sanatçı tanhe go(,mu^tu artık Turk sanat muzıgının temel dıreklerın- denbın vıkılnıiijtı Sadecesesı \ e goruntusuv- leplakhrda kasetleıde ekranlarda\aşa\aı.ak- tı Lzun Mİlar mıkrotonlardan obıektıflerden kameralaı dan uzak kalan bu\uk sanatvinın hasta kalbı tum umudunu bag- ladıgı bu kaset çekımıne da\anamıştı Zekı Muren 1983 te bır kalp spazmı geçırmı^ -\menkada ıkı av teda\ı gormus. sonra da muzık ı,alışmalannı kı- sıtlavıp gazınolıra bıle gıtmemı^tı A^ırı kılolar %uzunden kendını top- lumdan so\ utlamı^ gıbn dı Be^ \ıldır Bodrumda ınzna\a ı,ekılen medva dan bucak buı.ak ka^an fazla kılolarından kurtula- rıkbellıbıı iMİe^me^ure- unegıren Muren Izmır e \\&\ ı anları\ la \ enıden bu- tunleşinek ıı, ın eskı \ e \ e- nı şarkılarından olusan bır kaset doldurmaN a gelmı^- tı ama ııe \azık kı onlara ula^amadı Zekı Muren Turkı- \e nın \etıştırdıgı en bu %uk en populer sanaKi- lardanbııı\dı Turkmuzı- jındebışlıba>ınabırekol ' okiştuımustu Tum vaşamı ş.ııı \e ^arkı\dı Toplumun \enı arau^larına \anıt olarak orta- \ ı ı,ıkmı$ gut,lu sesi \e muzık kulturu ıle do- ruga Mikselıp kendı alanında etsaneleşmiitı Aİduı sa\ isiz odulleı arasında belkı de en an- 1 ımlısı De\let Sanatçılığına la\ıkgorulmesi\- dı Hep ılkleıın sanatçiM olarak anıldı Beste- LI şarkıu sahne sinema \e tnatro sanıtçisi olarak çok \onlu bır kışılık sergıle\erek vak- h^ık \aı ını vuz\ ılın tanhıne damgasını \ uıdu Bevte \e guttenın u\umunu \apıtlarında en ı\ ı bıt,ımde ka\naştıran Muren kendme ozgu ses tonu sozı.uklerı tane tane seslendırme tek- nıgı\le erış.ılmesı guı, bır une ka\ u^tu ^ umu- 19^2- BeklentnŞaıkı Orhon M. Anburnu. 1954- Son Bı \te Doktor ArşeMr Ahanak 19'î"'- Benluş OsmanF Seden 19>8- -4/rrn katcs O.Sedenl959- Gmber O. Seden ku ık PUık O Seden 1962- Ha\at Baztn Tatlıdıı NejatSa>dam 196V A$kHıı\ızı O. Seden Bah(,e\an VSa\dam 1964- htanbııl kuldıı ımkıı ı Metın Erksanl96^- HtpOŞuıkı \tif\dmaz 1966- Duçıtn GLCLM O.Seden 1967- Hındntan te\ızı O.Seden 1968- katıp i skııdaı a Gnleıkeıı L lku Erakalın 1969- lnle\tn \agmeleı SafaOnal kalbımın Sahıbı Safa Onal 19" 7 *)- Aşktcm du L stıın \tıf \dmaz 19"1 - Ru\a Gıbı LutfiO \kad ^ak kontralto \e tenor sesine sahıptı Unlu bes- tecılerın sapıtlannı \orumla\arak çagının en buvukleu arasina katıldı \ogun ıstek uzerın^ sahneseılkkez24 MaMs 19^^ te kue.uk Çırt lık Parkı nda çıkan sanatçı gazıno \aşamınd ı tabuları \ıkarak koklu leformlar vaptı Batı enstrumanlarını Turk ınuzıgıne sokarak ı,ok seslı orkestıasvona gıdıp sahnede ahşılmı^ ka lıphrı zorlasan \eniliklen\le her zaman on^ oldu Çarpıu ve ıtıcı kadın->ı gıvsilen unsel lıgı çagrıştıran muzıp espnlenvle degış.ık bır sanatı.1 kı^ılıgı orta>a kovdu Havranlarının "Paşa' adını verdığı Muren ın modelını kendı çızdığı alımlı ucıh bıcılı gı\sılen sanat evre- nını >aşkına ı,evırmı^tı Çok savıda beste va- pan 200 un ustunde plak dolduran bınlerce ^arkılık bır repertuvara sahıp olan sanatçı Kur- dıhhıcazkar makamında v als usulundekı "Ma- noha' sarkisivla Turkıvede venlen ılk '\lün Plak' odulunun sahıbı oldu Bunu \ a^amı bo\ um.a «.e^ıt- lı altın \e platın plaklar ız!e- dı Beş kıtada \menka As- \a \fnka A\ustralva \e •\vrupada konserler \er- dı 'S urt turnelerıne çıktı Zekı Muren 196> te ^re- na Tı\atrosu nda sahnele- nen "Ça\ >e Sempatı* ovu- nu\la tıvatrovu da dene\e- rek bu alanda vetenegını ka- nıtlamış.tı Guzel sanatların tum dallarıv la ılgılenen Mu ren ^ıırlerdevazdı 196^ te 'Bıldırcın \ağmuru" adlı bır ^ıır kıtabı çıkardı Ikıncı şiır kıtabının adı 'Benı Benden Dınle\in'\a da "^eşıl Sehnn Çocuğu'ıdı 19""0 lerdehar- talık bır gazetede kose \a- zarlıaıbıle>aptı Zekı Muren 19-.2 19^1 \illan arasina sıgdırdıgı ve unlu şarkılannm adlarını ta- s,ı\an 18 fılmle sınema o\uncusu olarak da sevırcı- sivle butunle^tı Gerçek bır deger \ e ustun v etenek sahı bı kıi}ilıgı olan Muren şarkı sovlerken \uteldıgı halde bevızperdede rol vaparken ba^arısiz bır ovuncu ızlenımı uvan dırdı Ilk kez 19^2 de Orhon M \rıburnu'\la Samı \>anoğlu nun vonetmenlıgını vaptıgı •Beklenen Şarkı' tılmınde Cahıde Sonku 'Te başrol o\ na\ arak sınemav a adımını atan sanat- >,ı saglanan olaganustu gı>e ba^arısından son- ra tılırn,evıımevı surdurdu Çevııdıgı 18tılm den"" sının Osman F Seden'ın ımzasını taşım ı- si ılgıçekıtıdır Aralarında LutfiO Akad.Me- tın Erksan, Atıf ^ ılmaz gıbı vonetmenlerın de bulunduau bu tılmleıın be^ınde Belgın Doruk ıle ovnavarak bu sanatçıvla uvumlu bır çıtt varattı kendisinebakıs.ı kendısını algılavı- ^ı belırleven -bu anlamda da ele ve vazıva gelmezlıgı oluşturan- duru- mun son halkasını anınisa\alım Ze- kı Muren 24 Evlul 1996da olume gıttı Ama bu gıdisin detam bır Mİ- lık ovkusu \ar Zekı Muren 1990 lan MesutBah- tıvaradıvla kar^ıladı Toplumasesı- nı duvurup vuzunu gosterdıgı Zekı Muren adını ogrettıgı 19-^Oden berı hep kavga halınde oldugu doga ve zamanın ıhanetını ıronık bır kod adı\lakat>ılı\ordu Adım Mesut so- vadımBahtıvar Mesut Bahtıvar dan şarkılar dınledınız A\nı kasette btr de llham Cennettı v ardı "Se\gı do- lu bır dumamvar.dortvanınıda tum msanlar"dızesı\ le ba>lav m bır ıçe- rıncını dovgunluğu sovleven ^arkı sonunda Mesut Bahtıvar kınklıgın- dan kurtulamıvordu "Şarkılara du\gu seren. çılelere goğus geren / Dertlı gonullere gıren. ışte benim Ze- kı Muren." O mu otekı mı' Her kosulda -ıçı kan aglarken bıle ızlev ıcisinı dınle- vıcısını mesut ve bahtı\ar etmeve vazgılı sahne adamı mı Zekı Muren otekı mı kendı adına daha uvgun buldugu şarkılara duvgu seren çıle- lere goğus geren dertlı gonullere gı- ren mı Zekı Muren Baktığınızda bıraz o bıraz otekı sonuçtadahıçbırı Dahaçokıpcam bazı Gen,eklıgın ustune vuruven onun otesine ueçen bır cambazlık bu Zeki Muren'ın ılk nimı, 1952"de Cahide Sonku'\ la bırlıkte o\ nadığı, O. \nbur- nu'nun >onettıği "BekJenen Şarkı' buvukgişe başarısı sağlamıştı. 'İlk image maker'lardan biri Ele-yazıva gelmezlıgı buradan Itnzasıvla sesıvleortavaçıktıgison urun \eda verıne geçmelı Bu son urun sonrasinda 199> e dek hıçbır \erde gorunmeven Bodrumdakı evınden çıkmavan Zekı Muren ve- da etmı^tı denebılır her se\e Ama Turkıve kultur ve sanat tarı hıne "ılk ımage maker'lardan bırı sıtatıvla geçecek olan Zekı Muren asla sahnenın dı^ında kalamaz du- ramazdı Duramadı 1995 vılı Evlul sonlarıvdı kı TRT televızvonunda Studvo-FMprogramı\a\ımlanırken gecenın epev ılen saatlerınde apan- sız bır "canlı telefon bağlanüsr ger- ı,ekle^tı kars,ınızda Zekı Muren 1 Hıı,bırçagn on hazırlık duvuru vb olmaJcbizın kendılıgınden çıka- gelrpf^ftrSanatGüneşT Müren bır kez daha gundeme gırmev ı ve ora\ ı belırlemevı ba:>armıs,tı bovlete Ar- dından butun T\ kanallan program vapımulan haber ınudurlen sunu- cular ve starlar harekete geçtı tkın- cı halka "ATakımrnda Savaş \\'la atıldı Stud\oda Muazze/Abacıvar- dı telefonda Zekı Muren Bod- rumda Goz\as,lan ıçmde "Şımdi u/aklardasın" ^arkısı sovlendı Artık sanat gune^ının uzaklan kendısını ora\a ta^ıvan "ınzıva"vı aşıp bır an once aramıza katılması ıs- tenıvor beklenıvordu Cumhurba^- kanı Demırelbıle bu dılegı bcklen- tıvı dıle getıren bırdemeç verdı Es,zamanlı olarak "Paparazzı- ler"ın ı^tahı venıden kabardı "Son halı" goruntulenıp ekranlara geldı Can Dundar. A\nalarda bır durum tespıtı vaptı \e nıhavet 1996 Evlulu nde vıne TRTde sessız sedasız kotanlan apansiz ekrana gelen "Batma>an Guneş-Zekı Müren" belgeselı Onun uç gun an arda ekranı -ve vı- ne e^zamanlı olarak \azılı basinı- onurlandırmasindan tam on gun sonra da yıne bır TRT çekımı sıra- sında gelen tra|ik fınal' Sevive tespit sına\i Zekı Muren gorsel otesı-gerçe- kustu varlıgı duru^uvla Turkıve de kultur sanat muzık ve butun bunlar- la bırlıkte kışılık "sevı\e tespıt sına- vT olus,turuvordu bır anlamda Muzık evrenıne dogdugu tarıh 1950 vukarıda savılan ogelenn do- nuijum ev resıne karşılık gelır kapa- lı bır toplumun kendı ıçıne açılma- sıvla o doneme dek sozel bıçımsel duzevlerde uretılmı^ olan "estetık" olçutler degerler sesler dagılır "sentetık"donemba^lar Tekba^ına be^e ve gufte muzıge \etme\ecek- tır artık Edası v urgusu dı^ında sah- ne ustu tavnvla sahne duzenıvle gı- vımıvle bır ve sahnenın dışındakı duruşu gızlı açık havatıvla "aktor" gerekır kulaktan goze bunlardan zı- hınlere avila^ak "ımajlar duması" ıçın Zekı Muren bunu zamanın ote- sinde bır algılama ve performansla kuracak \apacak vekars,ıla\acaktır Bır vanıvla hep "Bursalı Zekı" olarak durur Radvodan "Sevgılı Şofbr Kardeşlenm" dı\e seslenır "Gozunuz \olda, kulağınız bende ol- sun". Aslında daha ılk mıkrofonuna uzandığı 19^0 lerdenberıgeçerlıdır buçagri Bıraz farklıbıçımıvle >ol- dahepı^aretlervardır ustalıkla akıl- lıcavehepkendıne sese dondurmek ıçın \erles,tırılmı^ ışaretler O ışaretler 1980 lerın abluka ve alaborasında hukmunu v ıtırdı buvuk olçude Belgesı KahırMektubu Ar tık sentetığın de otesine geçmıştı Turkıve nın kulturel ıklımı Alatur- ka kavnaklı "Sanat Guneşı" ovenı Iklımde kahır \lektubu \la arabes- kın sentonısını vazıp okudu \e bır anlamda geçtığı vollardakı ı^aretlen v ıne kuıdısı zorunlu olarak de^ıfre ettı Mesut Bahtıvar abovlegelındı • • • Şımdı artık o vok Donup baka- bılınz venıden nundeme IŞnj)AKVEYELPAZE ATİLLA BİRKİYE Kana Bulııtlar da Var Pazartesı gunku yazısında Emre Kongar 'Tu- yap'ta Sergılenen Turkıye'nın Guzel Yuzu' başlıklı yazısında Altıncı Sanat Fuarı ndan ovguyle soz ettı Kuşkusuz gunuınuz Turkıyesı'nın yaşadıgı kara- basanda bır sanat etkınlıgı olumlama olarak ımlene- bılırdıkı nıtekım ErnreKongar'ınyazısınıdaben bu baglamda "okudurn (Sanat fuarına başka bır açıdan da bakabılırız Ozelhkle son ıkı yıldır ışın tıcarı yanı çok onplanda Ozel şeyler yoktu Tabıı kı onde gelen kımı ressam- ların heykeltıraşlarm yapıtlarını gormek seyırsel bır sanat tuketımı saglıyor ama ınsan bunlann dışında "yenılıkler bekiıyor Sanatçıların son yapıtlarını ser- gılemelerı yeterlı degıl Onları galenlerde sergılerde ızlemek ya da almak olanakh Bu baglamda geçen yıllarda açılan ıkı sergıyı or- neklemek ıstıyorum UPSD nın duzenledıgı Otekı" ıle 'Genç Etkınlık' sanatsal egılımler ve anlayışlar konusunda tartışma ve sorgulama getırebılmıştı Sa- nat Fuarı'nda eksık olan buydu ) • Emre Kongar 'guzel yuz tanımını yaptığı gunler- de Turkıye nın başka bır yuzuyle karşılaştık Kongar sanatçı ve yazarları haklı ve dogru olarak "guzellık" tanımıyla betımlerken Ozgur Yayınla- rı'ndan çıkan Eve Jaureguiberry'un "Psıkanalıste Ihtıyacım Yok> Kendıme Konuşuyorum ' (Çev Ayşe Ece) adlı romanı Istanbul Dorduncu Sulh Ceza Mah- kemesı tarafından Cumhurıyet Başsavcılıgı Basın Burosu nun talebı uzerıne toplatıldı Toplatma ge- rekçesı şoyle " kuçuklenn manevıyatı uzerınde muzır tesırya- rattıgı ve aynı zamanda halkın ar ve haya duygula- rını ıncıttıgı cınsı arzularını tahrık ve ıstısmar eder nıtelıkte genel ahlaka aykırı olmasına bınaen Bu roman Ozgur Yayınları nın daha once bu ko* şede andıgım Çagdaş Dunya Romanı" dızısınden yayımlanmıştı (Yayın danışmanlıgın, ben yapıyor- dum) Kıtabın adı Turkçe açısından tartışma konusu ol- muştu (ozgun adı daha farklı) ama gerek kıtabın ıçe- rıgıne uygun olarak gerekse de dılı bıraz egıp buke- rek yanı bır egretıleme sonucu bu adı uygun gormuş tuk Dıl bağlamında gelen eleştırılere tartışmalara so- nuna kadar açıktık Ne var kı kıtabın boyle bır gerek- çeyle toplatılmasına hem şaştım hem de olagan kar- şıladım Şaştım çunku artık yırmı bırıncı yuzyıldayız Bır edebıyat yapıtının bır kıtabın toplatılmasına aklım ermıyor Bu konuda soylenecek ne var kı 1 Olagan karşıladım çunku Yaşamın duvarlan arasında sıkışmış ve cınsel dun- yasının kırklı yaşlarındakı bırkadının ruhsal durumu- nun, egretılemelerle ve gondermelerle dolu ıronık bır anlatımla betımlendıgı çağdaş bır romana başka nasıl "//g/"gosterılebılırdı l • Çağlar boyu fılozoflar aydınlar yazarlar sanatçı- lar duşuncelennden dolayı yakıldılar, ışkence gordu- ler uzerlenndekı baskı bıtmedı Toplumsal ve dogal duzenı sorguladıkları zaman başlarına buyuk bela- lar geldı Aklıma irtgılız yazar John VVhıtıng'ın ortaçagın son karanlıgında geçen Şeytanlar' (Çev CevatÇapan) adlı oyunu gelıyor Oyunun kahramanı Rahıp Gran dıer çızgı dışı bır kışılıktır ve dolayısıyla başı mutlak otorıte tarafından korkunç bır şekılde ezılır YadaTarkovskı'nın /Andreyfîuö/ei'"fılmınıanım- sayın Fılmın başlarında ılkel bır balonla uçma de- nemesıne gırışen bır mucıt engızısyon fedaılerınce nasıl dahunharcaoldurulmekıstenır amauçar Ben- zer şekılde Istanbul Kanatlarımın Altında "da da ız ledıgımız Hezarfen Ahmet Çelebı. Saymakla bıt- mez Almanya'da Hıtlerfaşızmı ıktıdara tırmanırken çok sık anlatılan sokak olaylan vardır (Unlu "Kabare ' fıl- mındedegoruruz)faşıstler komunıstlerı dover sos- yal demokratlar eylemsız kalır ışıne gelır Ama sıra onlara da gelır , • Emre Kongar yaratım alanında sanattan sanatçı- dan umutlu haklı olarak Pekı sanatçılar acaba "ya- ratım ozgurluğu"nöe sıranın kendılerıne gelmesını mı beklemekteler'? Ozelhkle de artık adları kâgıt uzerın de kalmış bırçok yazar sanatçı kuruluşu'' (Goruşlerınekatılmayabılırsınız) ismaıl Beşıkçı'yı Kuçuk Iskender'ı vb gormezden gelen bazı yazar ve sanatçı derneklerı yaratım ozgurlugu' konu- sunda nasıl bır tavır alacaklar? Dahası bu sınava gır- meye cesaret edebılecekler mı'? Kara bulutlar da var gokyuzunde guneşın ve meh- tabın yanı sıra Başsağlığı mesajları 'Gönüllerde bir şarkı gibi yaşayacak' Kultur Senısı- Fransa nın uluslararası haber djansı AFP Zekı Muren ın olumunu "Turkler, fa\orilen olan şarkicmın olummle altust oldular" ba!}lığı\laduvurdu Turkıve nın 45 Mİ bovunca altın sesı\ıe buvuleven Zekı Miıren ıçın agladıgını belirten AFP Zekı \luren ın Mısirlı unlu ses sarıatçısı L nımu Gulsum v e Amenkalı Lıberace la kar^ıla^tırıldığını belırterek Zekı Muren ıle Lıberace ın "Las \egas tarzı çılgın bır g o n J n u m e sahıp olduklannı" ka\ dettı Dışı>len Bakanı \e Bas,bakan Yardımtı-,1 Tansu Çiller Muren ın olumune çok uzuljUgUnu belırterek "Murerı, hepımızın gonlunı]e \aşa\acaktır. \ ınt kendı karı\ennde bır o<jy| alırken. kendısınm halkla butunleştığı bır sirada bo>le bır şevın olduğupu duvdunı Hepınıi/,n gonlunde \aşacakf,r ~ d e d l kultur Bakanı Isı1aı| Kahramanda "r)m r u n u sanata adavan. Turk halkının sonnıoven Sanat Guneşı ufulu ıle >en doldurulmavacak buvuk bır boşluk bırakmıştır" dedı Zekı Muren ın sanal muzıgıne çağdaş bır uslup getıren degerlı bır sanatçı oldugunu belirten DSP Genel Baş.kam Bulent Ece\it ıse "O dıllerde. gonullerde bu- şarkı gıbi vaşa\acak~ dedı MHP Genel Baskanı \lparslan Turkeş de mesaıında Muren ın vetatından duvdugu uzuntuvu dıle üetırdı TBMM Bas,kanı Mustafa Kalemh RTLKBişkanı Guneş Muftuoğlu Çankava Beledıve Ba^kanı Doğan Taşdelen Bahçelıevler Beledıve Bas,kanı SafFet Bulut Çukurova Gazetecıler Cemıvetı Baskanı Tamer Lnalve Fılm San Genel Başkanı LmıtLtku vavımladıkları me^aılarda Muren ın olunıunden duvulan uzuntuvu dıle getırdıler Muren ın olumu kkTC de de buvuk uzuntu varattı \erel gazcteler haberı "SanatGuneşı'mız oldu. Zekı Muren şarkılarda >aşa\acak" ba:?hklanvla verdı