Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
12EYLÜL 1996 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA
DIŞ HABERLER 11
Irak, Amerikan jetlerine füze fırlattı. Amerikan B-52'leri Irak'a vuruş menziline getirildi
ABD yîne vurmaya hazırE^ Hatoerter Sovisi -ABD. geçen haf-
ta aüzerLediği lava saldınlannda ımha
ettigi Irakın güneymdeki hav'a savunma
sistemleririi yen<len çalışır duruma getir-
mekle suçladığı Bagdstyönetımıiîi, yeni-
den saldn düzerfcnebileceği şeklinde
tehcîı ettı. Irak'ın. Kıtzey Irak üzerinde
uçaı ikı ABD uçağına uçaksavar fîizesi
fırlattığı bıldınldi
• Iıak'm kuzey Irak üzerinde uçan iki
ABDF-16 uçağrnaateşaçmasındanson-
,ra. A.BD nin Basra KLörfezi'ne ek savaş
uçaLlan göndertneye başladığı bildirildi.
Penıagon yetkilılen. :ki B-52 uçağının
Cuarn'daKi üsden aynldıgını ve Basra
Körezı yakınındaki L'mman Denizi'nde
bulunan DiegoGarcıaadasinadogruyol
âldığını bildirdiler.
Aiının açıkJanmasını istemeyen Pen-
yetkılilen. "Hava kuvvetleri B-
Diego'da üslenmesi için izin
• ABD Savunma Bakanhğı yetkilileri, dün Kuzey Irak üzerinde devriye uçuşu
yapan iki F-16'ya ateş açıldığını bildirdiler. Irak'ın Amerikan jetlerine fırlattığı
SAM-6 uçaksavar tuzelerinin uçaklara isabet etmediği belirtildi.
• Irak Askeri sözcüsü, kuzey ve güney Irak'ta ABD uçaklannın kaçmaya mecbur
edildiğini ve uçaklann Türkiye ve Suudi Arabistan'dan havalandıklannı iddia etti.
aldı" dedi. ABD'nin, Irak'ta uçuşa ka-
palı bölgeyi denetleyen uçakJanna ateş
açan Irak bataryalanna karşı tncirlik
üssünün kullanılması olasihgının yeni-
den gündeme geldiği öne sürüldü.
Hareketli bataryalan sabit hedeflere
yöneltilebilen Cruise füzeleriyle vurma-
sı olasılığı bulunmadığına dikkat çeken
uzmanlar, insanlı uçak kullanılması ve
görerek atış yapılmasının gerekli oldu-
ğunu ifade ediyorlar. ABD'nin seyyar
füze bataryalanna karşı "Hayalet uçak"
olarak bilinen "Stealth" uçaklannı kul-
lanmayı öngördüğü verilen haberler ara-
sında. Bu uçaklann bir bölümünün Hint
Okyanusu'ndaki Diego Garcia üssünde
konuşlandıklan. bunlann bölgeye ulaş-
masının 5 saatlik bir uçuş süresi gerek-
tirdiği belirtiliyor. CNN televizyonu, bu
durumda Türkiye'deki üslerin kullanıl-
masının gündeme gelebileceğini öne
sürdü. Öte yandan, ABD Savunma Ba-
kanı \Villiam Perry. hayalet uçaklann
kullanılacağını doğrulayarak "bölge iil-
kelerden birinin bu uçaklann toprak-
larında geçici olarak konuşlanması iz-
ni verdiğini" söyledi. Perry, bu ülkenin
adm vermezken, ülkenin Suudi Arabis-
tan olmadığını söylemekle yetindi.
Pentagon, dün Irak'ın Kuzey Irak üze-
rinde uçan iki ABD F-16 uçağına bir ya
da iki uçaksavar füzesi fırlattıgını bildir-
di. ABD Savunma Bakanlığfndan bir
yetkili, *Bâr ya da muhtemelen iki SAM-
6 füzesi. Irak radarlan tarafından tesbit
edümelerinden kısa bir süre sonra,iki F.l 6
uçagına fııiatıldılar. Ancak jetierden her
ikiside hasar görmedi" dedi. ABD Savun-
ma Bakanlığı (Pentagon) sözcüsü Ken-
neth Bacondüzenlediği basın toplantısın-
da "l'çıışa yasak bölgede yığmakyapma-
sı ve bölgede devriye gezen uçaklanmıa
tehdit etnıesi askeri misillemede buluna-
cağımızı Irak Devlet Başkanı Saddam Hü-
sey in'e çok açık bir şekilde ifade ettik. Pi-
lotlarunızı korumak konusundaki karar-
Iılığımızı gösterdik; bu kararhlık bundan
sonra da aynen devam edecektir" dedi.
Öte yandan, Irak, ülkenin kuzey ve
güneyinde uçan ABD uçaklanna karşı
dün 3 kez füze ateşi açıldığını bildirdi.
Irak askeri sözcüsü açıklamasında, "Bu-
gün (dün) kuzey ve güney kesimlerin-
deki savunma birimlerimiz diişman
hedeflerine uçaksavar ve füzelerle
karşı koymuş ve onları kaçmaya mec-
bur etmiştir" denildi.
Askeri sözcü, ABD uçaklannın Türki-
ye ve Suudi Arabistan'dan havalandık-
lannı iddia etti.
70 BİN MÜLTECt tRAN SINIRINDA"
Saddam'ın affina
Talabani'den ret
• IKYB Londra temsilcisi, güvenilirliği
olmayan Saddam'ın af önerecek konumda
.olmadığını, tam tersi bütün Irak halkından
özür dilemesi gerektiğini söyledi.
- Dış Haberler Servid - Irak
Kürdıstan Yurtseverler Birligi
(IKYB). Irak Devlet Başkanı
Saddam Hüseyin'ın af önensıni
reddettı.
IKYB Londra temsilcisi La-
tif Raşit AFP haberajansına ver-
digı demeçte, Saddam'ın güve-
nilırligı olmadığını söyleyerek
Saddam'ın af önerecek bir ko-
numda olmadığını. tam tersı bü-
tün Irak halkından af dilemesi
gerektiğini belirtti. Raşit, Irak'ın
Erbil'e saldınsmın başından be-
ri Saddam ordusunu durdurmak
için bir şey yapmayan ABD'yı
de ihanetle suçladı
Bu arada. Irak Kürdıstan De-
mokratik Partısi (IKDP), Kuzey
Irak'takı denetımini arrtınrken
on bmlerce mültecı de Iran sını-
nna yığıldı.
Irak lideri Saddam Hüseyin
ve IKDP lideri Mesut Barza-
ni'nm af sözüne karşın Iran'a sı-
gınmak ısteyen yaklaşık 70 bin
îrak Kürdistan Yurtseverler Bir-
lıği (IKYB)yandaşı tran sınınn-
da bekletilıyor. Bazı aileler ise
Erbil kentine gen dönüyor.
Iran lçişlen Bakanlığı yetkili-
lerinden Ahmet Hüseyni. yalnız-
ca yaşamlan tehlıkede olan ya-
rah, hasta ve yaşlı mültecılerin
lran'a alınacağını açıklayarak
acil uluslararası yardım talebin-
debulundu. Barzani yanlısı peş-
mergelerin ele geçırdiği Süley-
maniye'de ise sessizlik sürüyor.
Bazı otel ve işyerlerinin yagma-
landığı, bütün dükkânlann ise
kapalı oldugu bildirildi.
Saddam Hüseyin ve Mesut
Barzani arasında bugün Bağ-
dat'ta imzalanması beklenen
özerklik anlaşmasmın ise Kuzey
Irak'takı Türkmen ve Barzani
yanlısı peşmergeleri kaygılan-
dırdıgı belirtildi. Türkmenler,
özerklik anlaşmasmın. Irak as-
kerlennin bir süre sonra yeniden
Kuzey Irak'a girmesi anlamına
geldiğini belirtirken peşmerge-
ler bu anlaşmadan kaygılandık-
lannı açıkladılar. 21 yıl önce
Saddam'la imzalanan böyle bir
anlaşmanın ardından on bmler-
ce Kürt'ün öldürüldügünü ve
sagkalanlanngöçettigıni anım-
satan Türkmenler ve peşmerge-
ler. özerklığin imzalanmasıyla
sının koruyacak olan Saddam
ordusunun bir fırsatını bularak
tekrar Kuzey Irak'a girmesinden
kaygılandıklannı belirttiler.
Barzani'nin açıklaması
IKDP lideri Barzani,
KDP'nın Sesi Radyosu'ndan
Kuzey Iraklılara yönelik bir
açıklama yaptı. özerklik anlaş-
masmın kımseyi korkutmaması
gerektiğini söyleyen Barzani,
yapılan görüşmelerde Talabani
ile uztoşamadiklan için askeri
konulardayardımcı olması ama-
cıyla Saddam ıle görüştüklerini
ve bunun üzerine Saddam'ın
yardım edeceğini açıkladıgını
belirtti. IKDP lideri "Barzani
Talabani'yi Kürdistan'dan ÇH
kardı ve bizleri de Saddam'a tes-
lim edecek" söylentılennin yan-
lış olduğunu söyledi.
Öte yandan, Kürt gruplar ara-
sındaki çatışmalar sürüyor. Sü-
leymaniye'nin Kefri ve Ranya
ilçeleri Barzani'nin eline geçer-
ken Kefri'deki çatışmalarda
IKYB üst düzey komutanlann-
dan Sefm Kara'nm öldüğü. Ta-
labani'nin yanlısı yüzünden çok
sayıda peşmergenin de esır alın-
dıgı ileri sürülüyor.
TAHRAN
K-Irak'men büyük kenfi Sülejınaniye'vi elegeçiren IKDP peşmergeleri zaferleri kutluyor. (Fotoğraf: REUTERS)
Türkiye 'ye getirilen Kürt işbirlikçileri için Çiller ile ABD Büyükelçisi Grosmann anlaştı
CIA ajaıüamıa özel kamp yeriFUATKOZLUKLU
WASHINGTON/NEW VORK -
ABD'nin CIA aracılıgıyla Kuzey
Irak'ta 'Saddam'ı devirmek' için
örgütlediği yaklaşık ıkı bin beşyüz
Kürdü kurtarma çalışmalannın
sürdügü, pazartesı sabaha karşı
başlayan operasyonla bir gnıp CIA
ajanı ve Amerikan işbirlikçisinin
Türkiye'ye getirildiği belirlendi.
lngıltere ve Fransa'nın da yardı-
mıyla Irak dışına çıkanlan Kürtle-
rin Türkiye de oluşturulacak bir
mülteci kampında 3 ay süreyle ba-
nndınlması konusundaanlaşmaya
vanldı. 'ABD \anlisi Kürtler'i bir
süre Türkiye'de tutmayı planlayan
Clinton yönetiminin, buna karşı çı-
kan Erbakan hükümetiyle çetin bir
'pazarük' yaptı.
CI A'nın eğittiği ve maaşa bagla-
dığı Kürtlerin "siyasi sığınmacı'
olarak ABD'ye getirileceğini söy-
leyen bir yetkili, "Şu anda kurtar-
ma operasyonu devam ediyor. Bu
insanlara yardım konusunda Tür-
kiye'nin sonımluluğu \ar ve üzeri-
ne düşen bu görevi yerine getirme-
sini bekliyoruz" dedi.
Cumhuriyet'in, Dışişleri vedip-
lomatik kaynaklardan edindigi bil-
gılere göre. ABD Savunma Bakan-
lığı (Pentagon), CIA'nın Erbil'de
kalan ajanlan ile CIA işbirlikçile-
rinin Kuzey Irak'tan çıkanlması
için birplan hazırladı. Türkiye,'iş-
buiikçi Kürtlerin kurtanlması ope-
rasyonunda topraklannın kuUanü-
masına" ilk başta 'şiddetie' karşı
çıktı. Pazarlığı, Clinton yönetimi
adına ABD'nin Ankara Büyükel-
çisi MarkGrossman, Erbakan hü-
kümeti adına da Dışişleri Bakanı
ve Başbakan Yardımcısı Tansu Çil-
ler yaptı.
Pazar gününe kadar Ankara "dan
'oiumhı' yanıt alınamayınca devre-
ye bizzat Dışişleri Bakanı Warren
Christopher girdi. Christopher.
Çiller'e, Türkiye'nin endişelerıni
'anlayışla'karşıladıklannı \e "dik-
kate' alacaklannı söyledi. Görüş-
meler yapılırken. ABD operasyo-
na 'başladı' ve bunu da uzun bir
süre Türkiye'den 'gizledi.'
ABD'nin, Türkiye'nin 'olumlu
yönde göriiş belirtmesini' bekleme-
den başlattıgı 'Kürtieri kurtarma
harekâtı'nalııgıltere ve Fransa da
destek verdi. Operasyonlarda Si-
korsky helikopterleri kullanılıyor
ve Kürtler Türkiye'ye taşınıyor.
Diplomatik bir kaynak. operasyo-
na ilişkin olarak ABD'nin her gün
Türkiye'yi bilgilendirdiğini, böl-
gede Türkiye'den üst düzey askeri
yetkililerin de 'gözkmci' sıfatıyla
bulundugunu söyledi. Washing-
ton'un. 'Irakgüçlerinin müdahale-
siyle yaşamaları tehlikeve giren in-
sanlara yardım' olarak nıtelendir-
digi operasyonla bugüne kadar
binden fazla kişi Türkiye'ye taşın-
dı.
Bu bilgiyi veren ABD'li yetkili-
1er, "Hâlâ Irak topraklannda ka-
lanlar var. Türkiye ile temaslanmız
devam ediyor. Bu kişiler ABD'ye
taşınacak. Ancak şu anda bir süre
Türkiye'de konaklamalan gereki-
yor™ dediler.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü
Ömer Akbel. ABD'ye gitmek iste-
yenlerin "transitgeçişrnin "insani
amaçla" degerlendirildiğini söyle-
di.
Grossman'ın aralıksız sürdürdü-
ğü görüşmeler, ABD ve Türki-
ye'nin, Kürtlerin geçici olarak Tür-
kiye'de konaklaması üzerinde uz-
laşmasıyla sonuçlandı. Yapılan an-
laşmaya göre Türkiye. topraklann-
da bir mülteci kampı oluşturarak
2500 Kürdü "üçay süreyle"güven-
lı bir şekiide banndıracak. ABD'li
yetkililer Türkiye'nin anlaşmayı
"sürenin hiçbir şekiide uzatüma-
ması" koşuluyla kabul ettigini bil-
dirdiler. Aynca Türkiye* ABD'den
kurtarma operasyonu sırasında
PKK'lilerin mültecilerarasına sız-
maması için gerekli önlemlerin en
sıkı bir şekiide alınması güvence-
sini de aldı.
İP Genel Başkanı Doğu Perincek
'Dohukplanı tehlikeli'
Istanbul Haber Servisi- ÎP Genel Başkam Doğu Ptrinçek.
Irak'la Irak Kürdistan Demokrat Parti'si'nin (IKDP) arasında
gelişen işbirliğinin Ortadoğu'ya banş getireceğini belirterek.
böylesi bir uziaşı ortaffiinda Türkiye'nin de Kürt sorununu çöze-
btleceğini kaydetti. ABD'nin •'Kerkük-Musul Seı»aryosur>
nu
gerçekleştirmek için Kuzey Irak Kürtleri'yle Irak arasında sağla-
nan banşı engellemek istediğinı iddia eden Perincek, bunun için
ABD'nin Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı TansuÇffler'i
kullandığını öne sürdü. Doğu Perincek, ÎP Genel Merkezi'nde
Kuzey Irak'takı son gelişmeler ve Türkiye'nin burada izlemekte
okJuğu politika konusunda dün bir basm toplantısi düzenledi.
ABD'nin Türk ordulannın Dohuk'a kadar inmesini öngördügünü
sölediği "Gü\"enUk Şcrkfi'' planmm Çiller aracılıgıyla piyasaya
sunulduğunu savunarak, "PKK kamplannın temizknmcsi" ve
"Tiirkmenlerin kDrunmasrnin bir bahane olduğunu iddia ettı.
Perincek, Türkiye'nin Kuzey Irak smınnda "GeçiciGüvenMkŞeri-
dj"ni oluşturmasmın doğru olacağinı vurgulayarak, u
Ancak bu
şekiide ABD'nin emetterüte alet olmadan suıırlanmıa koruyabfl-
kiz. Aksi takdirde Dohuk'a kadar inen Türk ordusu Suriye. Iran
ve Irak'la karşı karşıya kalacakbr. Bu da kaçınılmaz bir savaş de-
mektir" dedi.Perinçek, Türkiye'nin Irak hükümeti ve IKDP ile
ortak hareket etmesi gerektiğini belirtti.
Em. Büyükelçi Soysal, Cumhuriyet'e 'güvenlik kuşağı'nı değerlendirdi
u
Irak anlayış göstermeB'
Em. Büyükelçi tsmail Soysal
Dış. Haberler Servisi -
Kuzey Irak'ta Türkiye'nin
bir "güvenli bölge" kurma
tasansına Irak'ın ve öbür
Arap dev letlerinin tepkile-
ri konusunda, Türkiye'nin
siyasal anlaşmalan üzerin-
de kitaplar yazan Ortado-
ğu ve Balkan tncelemeleri
Vakfı Başkanı Emekli Bü-
yükelçi tsmail Soysal gaze-
temize şu açıklamada bu-
lundu:
"Türkiye ile Irak arasın-
da 1946 yılında Ankara*da
yapılan Dostluk ve 1yi
Komşuluk Anlaşması'nda,
iki devletin kendilerine SH
nır üzerinden yöneltilebile-
cek yıkıcı eylemlere karşı
sıkı işbuiiği yapmalan ön-
görülmüştür. Gerçi Irak
hükümeti bugün için Ku-
zey Irak'ta bunu yapacak
durumda değildir. Ama
1946 anlaşmasıyla üstleni-
len yiikümlülükkrin espi-
risi çerçevesinde Türki-
ye'ye anlay ış göstermesi, en
azuıdan PKK'nin ey lemle-
rini kınaması beklenir.
"Anlaşmava ekli Sınır
Protokolü ile her iki taraf.
kendi topraklannda 75 knı
derinlikli bir bölgede bu iş-
birliğinde bulunmavı; İİ.
ve 12. maddelerie bu gibi
evlemlere uvgun önlemler
almayı kabul etmiştir.
"Bugün için Irak hükü-
metinin bölgede fiili varlığı
olmasa da anlaşmanın ru-
hu ve kendi çıkarian gere-
ği Türkiye ile olanaklı her
türlü işbiriiğini yapması ge-
rekir. Örneğin PKK ile ilgi-
ü bilgi alışverişi yapılabilir:
Türkiye'nin geçici bir böl-
ge kurması girişûnine anla-
yış gösterdiğini açıklayabi-
İir.
"Böyle davranırsa, iki
komşu dev letin dayanışma-
sı ortaya çıkar; bu da hem
dünya kamuoy unu hem de
Irak kamuoyunu etkilemiş
olur. Türkiye'nin, Irak'ın
toprak bütünlüğüne ne
denliönem verdiği zaten bi-
linmektedir. Ama Irak da
Türkiye'nin bütünlüğüne
verdiği önemi kanıtlamış
olmalıdır."
Iran
ABD'yi
suçladıDış Haberler Servisi - Iran
Parlamentosu Sözcüsü Ali
EkberNankNuri, ABD'yı,
Irak'm kendi Kürt halkına
saldırmasına destek vermekle
ve Iran'a yönelik bir mülteci
akınına yol açmakla suçladı.
Sözcü Natık Nun, Irak'ın,
VV'ashıngton destegi
olmaksızın Körfez Savaşı'nın
ardından ABD ve müttefikleri
tarafından Kuzey Irak'ta
kurulan güvenli bölgeye
giremeyeceğini söyledi.
Sözcü. Amerika'nın netlesen
tutumunun. çözümlemesini
doğru çıkarttığını belirtti.
Sözcü, ay başında Irak'ı
ABD'nin yaktığı yeşil ışık
doğrultusunda, Irak Kürdistan
Demokratık Partısı'nın
(IKDP)lrak Kürdistan
Yurtseverler Bırlıği'ni
(IKYB) Erbıl kentinden
çıkartmaya yardım etmekle
suçlamıştı.
Natık Nuri, ABD'nin. Iran
Islam Devrimi'nin bölgede
yayılmasını önlemek için
Irak'm kuzeye saldmnasını
desteklediğini ıleri sürdü.
Bağdat, eylemini
gerekçelendırirken IKDP'nin,
bölgedeki Iran etkisinin
denetlenmesi gerektiği
çağnsını göz önünde
bulundurduğunu açıklamıştı.
Iran De\ let Radyosu ise, son
altı \ ıldır Irak halkının sürekli
olarak lrak hükümetinin
eylemlerinden ve ABD'nin
karşı eylemlerinden
bunaldığını belirtti. Radyo,
Irak'takı son gelişmelerin.
katliamlann ve masum
insanlann evsiz kalmalannın
yine Bağdat ve VVashington
arasındakı sürekli çekişmenin
bir sonucu olduğunu bildirdi.
POLITIKADA
SORUNLAR
ERGUN BALCI
Kuzey Irak Bilmecesi
Körfez Savaşı'ndan sonra Kürt liderler Mesut
Barzani ve Celal Talabani ile Irak hükümeti ara-
sında özerklik görüşmeleri 1991 nısanının ortala-
rında başladı. Yani, Irak'ın Körfez Savaşı'nda müt-
tefiklere yenilip ateşkesi kabul etmesinden yakla-
şık 7 hafta sonra. 8 mayısta Barzani ile Talabani
Bağdat'a gidip Saddam Hüseyin'le görüştüler. İki
Kürt lideri milyonlarcatelevizyon seyırcisinin önün-
de Saddam'la öpüşüp barıştılar. Barzani ile Tala-
bani, bundan sonra Türkiye sınırına yığılan yüz bin-
lerce Kürt sığınmacıya köylerine, evlerine dönme-
leri için çağnda bulundular.
özerklik görüşmelerinde serbest seçimler, basın
özgürlüğü gibi maddeleri içeren bir demokrasi
programı üzerinde anlaşmaya varıldığı bildirildi.
Yalnız Kerkük'ün Kürt özerk bölgesine dahil edilip
edilmeyecegi konusunda anlaşmazlık sürüyordu.
İki taraf arasında görüşmeler devam ederken
temmuz 1991 'de Çekiç Güç kuruldu. Bundan son-
ra ilginç bir rastlantı (!) olarak özerklik görüşmeleri
çıkmaza girdi. Özellikle Talabani, Saddam'la anlaş-
mak için yeni koşullar öne sürüyordu. Herald Tri-
bune, The Economist, gibi yayın organlan Çekiç
Güç'e güvenen Kürt liderlerin görüşmeleri yokuşa
sürdüğünü yazıyordu. Doçent Dr. Baskın Oran,
ise "Kalkık Horoz, Çekiç Güç ve Kürt Devleti" ad-
lı kitabında "Barzani, Talabani ve Saddam muta-
bakatının yarım kalmasınm en önemli nedeni,
ABD'nin Kürt liderleri böyle bir uzlaşmadan vaz-
geçirmesiydi"d\yor.
• • •
Kuzey Irak'ta hızla gelişen olaylar, dengeleri te-
melinden degiştirdi. Süleymaniye'yi alıp Celal Ta-
labani güçlerini ağır yenilgiye uğratan Mesut Bar-
zani, halen Kuzey Irak'ın tümüne hâkim durumda;
Talabani, Iran'da sürgünde; Barzani Irak'la ittifak
halinde. Barzani'ye her zaman Talabani'den daha
fazlayakınlık duymuş olan Türkiye'nin politıkası ise
Kuzey Irak Kürtleri'nin Bağdat'la diyalog kurmala-
rı ve özerklik konusunda anlaşmaları yönünde.
Böylece Irak'ın toprak bütünlüğü korunurken, Ku-
zey Irak'ta da otorite boşluğu sona erecek ve PKK
köşeye sıkışacak.
Kuzey Irak'taki gelişmeler Ankara'nın egilimleri
doğrultusunda bir tablonun ortaya çıkmasına yol
açtı. Ancak bu tablonun, tehlikeli yanı da var. Bağ-
dat, Barzani ve Türkiye arasında görülen yakınlaş-
manın karşısında, Iran, Talabani, Suriye ve ipleri
Şam'ın elinde olan PKK yer alıyor.
Kuzey Irak'ta nüfuzunu yaymak isteyen Iran, Ta-
labani'yi destekleyerek bölgeye askeri müdahale-
de bulunursa kanlı çarpışmalar yeniden başlar ve
bölge şimdikinden de büyük bir kargaşaya yuvar-
lanır. Ancak Iran şu sıralar temkinli bir tutum için-
de görünüyor.
• • •
ABD ise şimdilik ortada. Saddam't bombalıyor,
ama Iran'dan da nefret ediyor. Saddam'la anlaştı-
ğı için Barzani'ye öfkeli, ama Iran'la anlaşan Tala-
bani'ye de güvenmiyor.
Şimdi soru şu:
Barzani Bağdat'la diyalog ve işbiriiğini sürdürse,
ABD 1991 'de yaptığı gibi bu diyaloğu engeller mi?
Barzani Kuzey Irak halkının desteğini arkasına al-
mayı başanrsa, ABD'nin Barzani-Bağdat diyaloğu-
nu engelleme girişimi başka bir ülkenin iç ışlerine
haksız müdahale olur. Üstelik ABD, Saddam'a kar-
şı tekrar Iran'ın safında yer almış olur.
Ama Barzani herhalde ABD'yi öfkelendirmekten
kaçınacaktır. KDP lideri ayrıca artık ihtiyaç duyma-
dığı Saddam'a sırtını çevirip tümüyle ABD'nin ko-
ruması altına da girebilir. 0 zaman ABD'nin kanat-
ları altında birleşmiş bir Kuzey Irak, Kürt devletinin
kurulması olasılığını yine gündeme getirebilir. Tür-
kiye'nin de sevinci kursağında kalır.
Kuzey Irak hakkında kesinlikle söylenebilecek
bir tek şey var: Bölgede hiçbir şey kesin değil.
Kuzey ırak'ta olayların kronolojisi
22 ağUStOS: Kürdistan Detnotratik
Partisi (KDP) Saddam Hüseyin'e bir
mektup göndererek onu
Erbil'e davet etti. 8 gün
sonra
Irak
ordusu T-72
tanklan ile
bölgeye girdi ve şehri ele geçirdi.
ABD'nin bu konudaki uyanlarına ise
kulak asılmadı.
3 eylül: Mısılleme olarak ABD
Başkanı Bill Clinton Irak'ın
güneyindeki hava savunma üslerine
Cruise füzesi atılması emrini verdi. Bir
torpido muhribi ve bir kruvazör ile iki
B-52 savaş uçağından, 27
Tomahavvk ve AGM-86 füzeleri
fırlatıldı. ABD
aynca Irak
uçaklanna
uçuş yasağı
uygulanan
bölgenin alanını da
60 mile çıkarttı.
Bölgedeki ABD
müttefiki ülkeler ABD'nin
bu akınlanna katılmaz ve ABD
uçaklanna kendi üslerini
kullandırmazken pek çok ülke de
ABD'nin bu girişimini eleştirdi.
4 eylül Sabahl: Çol Darbesi adı
verilen operasyonda Körfez'de
bulunan Laboon, Russell ve
Hevvitt adındaki muhriplerden 17
Tomahavvk fırlatıldı. Hedef askeri
yerleşim bölgeleri idi, ancak ilk
saldın herhangi bir tahribata yol
açmadı.
4 eylül öğleden sonra:Böigede
Irak hava sa\unmasının tamamen
bloke edıldiginden emin olduktan
sonra ABD bu kez sınıdanm
uzattığı uçuşa yasak bölgede hava
akınlannı başlattı. Birkaç dakika
sonra iki Irak'a aıt MIG, bölgede
devriye gezen ABD savaş uçağına
yaklaştı.
ancak
uçuşa
yasak 33.
paralele
girmeden
uzaklaştı. Kısa bir süre sonra. bir Irak
S-8 hareketli füze bataryası bir
ABD F-16 uçağını hedef aldı.
Pilot bir anti radar füzesi ateşleyerek
radarı tahrip etti.
5 eylül: Türkiye Kuzey Irak'taki
mevzilenen PKK gerillalanna
karşı bir saldırı başlattı. Türk
birlikleri sınırda bir güvenlik kuşağı
oluşturdular.
9 eylül: Barzani kuvvetleri ani bir
saldın ile Talabani'nin son kalesi
Süleymaniye'yi ele geçirdıler.
Talabani İran'a sığmırken
onbinlerce Kürt mülteci de Iran
sınınna yığıldı.
10 Eylül: Irak Kürdistan Demokratik
Partisi liden Mesud Barzani, Irak
Kürdistan Yurtseverler Birlıği Lideri
Celal Talabani yanlılan için af ilan etti
ve birlik çağnsında bulundu. Kuzey
Irak'la ilgili son gelişmeler bölgede
dengeleri temelinden degiştirdi. Kuzey
Irak'a tümüyle egemen olan Barzani ıle
onu destekleyen Saddam Hüseyin ön
plana çıkarken, Talabani ile müttefiki
Iran ağır bir darbe yediler.
Gözlemciler. Talabani'nin İran
birliklerinin yardımıyla tekrar
saldırması halinde Kuzey Irak'ta çok
kanlı çatışmaların meydana
gelebileceğini belirtiyorlar.