Katalog

5TEMMUZ1996 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Dünya Bankası ve AB, Türk firmalannı 7.5 milyar dolarlık yeniden yapılanma projesinin dışında tutuyor Türkiye, Bosna'da devreAHMET ÇELİK Batı, Bosna-Hersek'in yıkılan eko- nomisinin imannda Türk müteşebbi- sine taşaronluğu u>gun gördü. Avru- pa Birliği (AB Igümrük bırlığine rağ- men vermevı taahhiit ettiği 2.5 mil- yor dolarlık kredı ile vapılacak işier- de lam üve olmadığını ileri sürerek Türkiye">ı dışandaWakırken. Dün- y a Bankası da (DB). "Siz büv iik iha- İelerie değil, küçük onanm işlerivle uğraşın"mesajını verdi. istanbul Tı- caret Odasf nın (İTO)düzenledığı ge- zîve katılan ışadamları DB \e ABD temsilcileriv le vaptıkları toplantılar- da Bosna'da Türk yatmmcısına ver \ok imajı edindiklennı belırtırlerken. (JO Başkanı Mehmet Yıldınm ıse daha iyimser bir yaklaşımla Türk firmala- rınındaenazyabancı firmalar kadar şanslı olduğunu belırtti. Savaş sonrası durumıı ve iş olanak- larını incelemek üzere fTO'nun Bos- na'ya düzenlediği gezi Türk basını ve işadamiarına ülkenın ne halde ol- duğunu vakından ıncelemefirsatı ve- rirken bır gerçeğı de ortaya çıkardı: "Bosna için oluşrunılacak kredipaza- nnda Türkhe've pa> vok." Bosna> a a> ırdıklan paranın 5.3 mil- yar dolar olduğunu belirten DBtem- silcisi MiehaeÎKoch bu paranın 1.8 milvar dolarlık kisnıının bu vıl \eri- leceğinı belırtti Koch. ülkevevapıla- cak en büvük \ardimin DB \e A\ru- Savaşın ekonomik faturası • Ev \ e apartmanlann yüzde 40 tahrip oimuş •Yok olan sanayi tesislerinin oranı Saraybosna'da yüzde 100 ül- ke genelinde yüzde 65 •Altyapı. konut ve sanayi tesis- lerine venlert zarar 80 milyar do- lar •Savaş öncesi 10 milyar dolar olan GSYİH 50U mil>on dolara düşmiiş •Yurtdışı bağlantılı denıiryolu kalmamış •Karayolu ve köprüler uluslara- rası banş gücünün ağır araçlanyla zarar görmeye devam ediyor. • Telekomünikasyon ve radyo TV tesisleri tamamen yok olmuş. pa Kalkınma Bankası tarafından ya- pılacağını kaydetti. Koch."Şu anda uvgulanan 7 proje var. Projelerin tu- tan 140 mihon dolar. Bunun vüzde 1Ş'i ödendi. Yıl sonuna kadar da 200 mil- von dolar ödenecek" dedi. DB \e ABD temsilcileriyle yap- tıkları görüşmelerde "SizDünvaBan- kası. AB ve ABD kredilerine bakma- yın. daha küçük işlerie uğraşııT ha- vası varatılmavaçalışıldığını belirten Türk işadamları ise. gezi sonrasında bu ülkeye kredi beklemeden gıdilebıl- meli görüşünü benimsedi. Inanç Dış Ticaret Genel Müdürü \lerin Külünk. "Orası bizim Avru- pa'vaaçdmakapımızolabilir. Kredi- yi veren Dünva Bankası. AB. ABD vardımıvapan Birleşmiş. Milletlerva- rarlanma koşullarını da beliıiiyor. Özellikle küçük işlerde Türkhe'nin şansı vüksek. ama Türk iş dünvası Basna'va destek beklemeden alabile- ceği risk kadar gidebilnıcli" dedi. AB'nin kredilerdeTürkive'vi dışar- da bırakmasını eleştiren Küİünk. *Tam üve gibi Türkiye'den lüm tavizleri ala- caksınız. sonra da karşı tarafa geçip Bosna-Hersek'e açtığınız kerdilerden Türkiye'li işadamlannı varariandır- mavacaksımz. Bu gümrük biıiiğine a\kırT di>e konuştu.AB'nın tercihli anlaşmaları olduğu ıçın Macarıstan. Romanya menşelı mallann Bosna'ya kendi kav naklarını kullanarak girme- sine izın \erıdiğıni belirten Külünk. "Gümrük biıiiğine rağmen, nıallar Türkive menşeli ise kredüerden >a- rariandırmıjorlar" dedi. Sistem Mühendislik"in sahibi Fe- himVenicedegezıninsongünü ABD \e DB yetkilileriv le basına kapalı ola- rak vaptıkları toplantıda kredılerden vararlanmaları konusundaki umutla- rının kınldığını belirttı Yetkilılerin Türk işadamlannı küçük işlere yön- lendırmeve çalıştığını belirten Yenı- ce. "ABD vetkilileri600 milvondolar- lık bir kredi açacaklarını açıkladılar. Bu kredüerden Türk müteşebbisleri- ne iş verilmeveceği vönünde bir izle- nimim olduğunu söv İedim. Onlarda bu projelerde Türkler'e \er olmadığını sövlediler" dedi. Yıldınm iyimser Gezıv i değerlendiren İTO Başka- nı Yıldırım. Türk firmalannın. BOM- na'da zarar gören binalarııı tamiri \e resnıi dairelerin onarımında açılacak ihalelere kanlabıleceğinj söv ledı. Bos- na Hersek'te uluslararası ihalelere gi- rilerek vapılacak çalışmalar ve Bos- nalı işadamları ile bırlikte uluşturu- lacak ış ımkânlan olduğunu belirten Yıldınm."İhalelerin önemli kavnağı Dünva Bankası'dır. 5J milvar dolar- lık bir kredi verilecek. .\\nea. Avru- pa İskan Fonu'ndan 2.5 milvar dolar civannda kavnak ve bunlara ek ola- rak da 500 mihon dolarlık diğer ül- kelerin ka> nakİan v ar. Bu ka> nak ta- mamen uluslararası ihale şarttanna gö- re kullanılacak" dedi. Hükümet vetkililennin. Bosna "da kullanılmak üzere E\imbank kredisi sözü verdiklerinı hatırlatan Yıldırım. sözlerın yerine getirilmesini ısıedi. Yıldırım. Bosna'da inşaat sektöründe 10 milyar dolarlık iş lıacmı doğarNj. bunun yüzde 50sırii Türk firmalannın alacaûını sövledi. YORIM OZTIN AKGUÇ Toptan eşyadaki yüksek oranlı artış, vites küçülten enflasyonun sonbaharda gaza basacağını gösterdi Fiyat artışlanınn hızı kesilmiyorANKAR.A(CumhurivetBürosu)-Bu yıl \az avlannda da hız ke>me\en, »ade- ce v ites küçülten fiyat artışları. sonbahar- dan ıtıbaren pıvasalann yeniden gaza ba- -sıp. !9%'vıda 1994 benzeri vüksek oran- lı bır enflasvonla kapatacağının sınvalinı verdi. De\ let Istatistik Enstıtüsü IDİE). hazı- ran a> ında. bır öncekı av a göre. toptan eş- ya fivatlannın yüzde2.7. tükelıcı fivatla- rının da vüzde 2.5 oranında arttığını bıl- dirdı. DİE "den yaptlan açıklamaya göre. ha- ziran av ı itibanv la son bırv ıllık enflasyon toptan eşvada vüzde 76.2. tüketıcı fivat- larında ise v üzde 82.9 olarak belırlendı. Alışılageldık biçunde. pivasalardaki mevsımsel durgunluğa bağlı olarak vaz avlannda hızı kesilmesı gereken enflasyon. geçen av geçmiş v ılların hazıran av ları ile karşılaşiınldığında vüksek oranlı bırartış kavdetti. İlk <Ta> 11k enflasvon ıse. toptan eşvada vüzde43.7. tüketıcı fıvatlannda yüz- de 36.7 oldu. Bu vıl mavıs ayında toptan eşya fiyat- larındaki anış v üzde 4.1. tüketici fiyatla- rındakı anış ıse yüzde 4.5 olmuştu. Buna göre. hazıran avı enflaıvonu. bırav önce- ve göre toptan eşvada 1.4 puan. tüketıcı- de de 2 puan geriledı. Geçen yılın haziran avında ise toptan eşva fiyatlarındakı artış • DİE. haziran ayında, toptan eşya fiyatlarının yüzde 2.7, tüketici fiyatlarının da yüzde 2.5 oranında arttığını bildirdi. Son biryıllık enflasyon toptan eşvada yüzde 76.2, tüketicide yüzde 82.9 oldu. •Alışılageldik biçimde. piyasalardaki mevsimsel durgunluğa bağlı olarak yaz aylarında hız kesmesi gereken enflasyon. geçen ay geçmiş yılların haziran aylan ile karşılaştırıldığında >üksek oranlı bir artış kaydetti. yüzde 1.3. tüketici fivatlannda ise yüzde 2.6 olarak hesaplanmıştı. Buna göre aylık enflasvon hazıran avında. geçen vılın av- nı ayının. toptan eşvada 1.4 puan üzenn- de. tüketici fivatlannda ü. 1 puan altında gerçekleşti. Toptan fiyatların vüksek se\ ivesini ko- ruması ıse. perakende fıyatlara zam depo- landığıvetalebincanlanacağısonbaharay- Aylık enflasyon Hazıran 1995 Tem Agus Nısan Wa>ıs Hazıran larında. enflasyonun hızlı bir sıçrama içi- ne gıreceği biçiminde vorumlanıvor. Geçen vılın ılk varısında toptan eşva fivatlannda vüzde 35.1. tüketici fivatla- nnda da yüzde 31.6 artış kavdedılmıştı. Bu vılın ilk varisi geçen v ılın ilk yariMV la kar- şılaştınldığında. fivatartı^lannın toptan eş- vada 8.6 puan. tüketicide de 5.1 puan üze- rinde gerçekleştiği görülüvor. Geçen yıl haziran avı itıbarivle yıllık enflasvon. toptan eşvada yüzde 78.1. tü- ketici fivatlannda ıse vüzde 80.7 olmuş- tu. Buna göre. hazıran avı ıtıbanvla son 12 avlık dönemde enflasvon. geçen vılın avnı dönemının, toptan eşvada 1.9 puan altında. tüketici fivatlannda ise 2.2 puan üzerinde «erçekle^tı. DevletîstatistikEıistıtüsü(DİE|verile- rine göre. fivat anişlarında geçen av. ka- mu sektörü zamları etkılı oldu. Hazıran avında. toptan eşva fıvatlanndakı ortala- ma artış vüzde2.7 olurken. bu artış kamu kesiminde vüzde 3.1. özel sektörde ise vüzde2.6olarak gerçekleşti. Fivatlarınen fazla arttığı sektörlerın başinda elektrik. gaz \e su geldı En yüksek zam kömürc Hazıran avında. fıvatı en fa/la artan alt sektör ıse vüzde 14.8 ile maden kömürü ve lınvit çıkanmı oldu. Bunu. vüzde 12.2 ile >u. vüzde 6.4 ile tekstıl ürünlerı ıııu- latı ızledı. Alt sektörlerıtıbarıvladığerba- zı kalemlerde gerçekleşen Hazıran av ı fi- vat artışları şövle: "Givim eşvası inıala- tı > üzde 1.7, gıda ürünleri \ e içteek inıa- latı \ü/de 3.2. motorlu kara taşıtı vü/- de 4.9, mobilva imalatı vüzde 5.8, ba- sın ve vayını vüzde 5.4." Haziran avında tüketici fivatlannda. ıl- lerbazındaeıı \iiksek artış vüzde 4.4 Ko- cacli'de gerçekleşti. Kocaelı'nı yüzde 4.1 ile Sanisiın. v üzde 3.9 ile İzmir ızledi. İstanbul Ticaret Oda>ı"nın IİTO) 1985 bazlı l>tanbul L cretlılerGeçınme Endek- sı'ne göre hazıran av ında fıv atlarv üzde 3.2 oranında arttı. Izmir'de de hazıran a> ı enf- lasvonunun v üzde 2 "" olarak gerçekleştı- ûı bıldırıldı. Bankaların Denetimi Türkiye'de en sık değiştirılen yasalardan biri de Bankalar Kanunu'dur. 1985 tarihli, 3182 sayılı Bankalar Kanunu, yürürlüğe girdiğinden bu yana, bazen kapsamlı bazen de birkaç madde ile sınır- lı olarak tam on ıki kez değiştirilmiştir. Anılan ya- sada son değişiklik, 22.6.1994 tarihli 538 sayılı ka- nun hükmünde karamame (KHK) ile oldukça kap- samlı bir biçimde yapılmıştır. Basına yansıdığı kadarı ile bankalar üzerinde de- netim etkinliğini sağlamak veya arttırmak amacıy- la Bankalar Kanununun en azından, bazı mad- delerinin değiştirilmesi yine gündemdedir. Yasa- larda bazen tek bir madde ve fıkra değiştirilmek veya eklenmek istemekte. ancak bunun göze batmaması için, gereksiz bir biçimde yasanın di- ğer maddeleride değiştirilerek, asılamaçsaklan- maya, olay alalamaya (kamufle edilmeye) çalışıl- maktadır. Milletvekilleri de genellikle teknik bilgi- den yoksun olduklanndan, yasama ve denetle- me görevlehni yerine getirmekten çok banka uğ- raşılarına zaman ayırdıklarından, bu tür yasa de- ğiştirme taktikleri başarılı olmaktadır. Dünyada. hatta Türkiye'de de en fazla denet- lenen faaliyet dalı bazen kâğıt üzerinde kalsa da bankacılık sektörüdür. Bankalarda denetim yet- kisine sahip. denetim yapan en az beş organ var- dır. Bunlar, bankaların denetçileri, müfettişleri. ba- ğımsız denetim kurulları, TC Merkez Bankakası ve bankalar yeminli murakıplarıdır. Bunlara kamu- sal sermayeli bankalarda yüksek murakebe (de- netim) kurulu da eklenir. Hatta Türkiye Bankalar Birliği de sınırlı alanlarda da olsa bir denetim or- ganı olarak kabul edilebilir. Bu kadar denetim or- ganına, bu denli geniş yetkilere karşın. bankalar- da yasalara aykın işlemler yapılıyor, bankaların, gü- venli bır biçimde çalışması tehlikeye düşüyor, hat- ta bazı bankalar batıyorsa, bu sonuç yasal boş- luktan değil, denetimin gereği gibi yapılmamasın- dan kaynaklanmaktadır. Türkiye'de yapılması gereken. sık yasa değiş'k- likleri yapmak değil, yasaları gereği gibi uygula- maktır. Bu genel kural, bankalar için de geçerli- dir. Bankalann mali künyeleri ve kaynaklarının kul- lanımı ile ilgili standart oranları (rasyoları) sapta- maya Hazıne Müsteşarlığı, bankaların likidite ve dövız yönetimi ile ilgili rasyoları belirlemeye de TC Merkez Bankası yetkili bulunmaktadır. Bu bağlam- da bankalarda sermaye yeterlilik rasyosunu Ha- zine Müsteşarlığı, mevduat zorunlu karşılık ora- nı, disponibilite oranı. döviz likidite oranı. kur ris- ki oranı gibi banka yönetimini etkileyecek önem- li oranları TC Merkez Bankası saptamış bulunmak- tadır. Hazine'nin ve TC Merkez Bankası'nın, banka- ların denetimi hatta yönetimi konusunda bu den- li geniş yetkilerı varken, belki bu yetkılerin tümü kullanılamazken bankalar üzerinde denetim etkin- liğinin arrtırılması gerekçesiyle yeni düzenleme- lere gidilmesinin ardında başka art niyetler aran- malıdır. Ne yazık ki yasal düzenlemeler ve uygulama- lar. ülke çıkarları düşünülerek, gözetilerek yapıl- mamakta, çoğu kez yasa değişikliklerinin ve ka- rarnamelerin ardında gizli niyetler, bazı kişisel he- saplar yatmaktadır. Bankalar Kanunu'nun değiştirilmesine değil, uygulamasına gereksinim vardır. Haziran ihracatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 12 düştü Istikrarsızhk, ihracatı vurdu Ekonomi Servisi -Türkıve Ihracatçılar Meclis'ı (TİMi Baş- kanı Okan Oğuz, hazıran avında ihra- catın bır öncekı yı- lın avnı dönemine göre vüzde 12 ora- nında düşerek. I mil- v ar 705.6 mılyon do- lar cıvannda gerçek- leştiğıni sövledi. Oğuz. "Siyasi\e ekonomik istikrar- sızlığın faturasını ihracatçı- lar ödüvor" dedi. TİM'den yapılan yazılı açıklamada. Mec- İis kavıtlarındaki ihracat ra- kamlan ile bu ka> ıtlar ışığında TlM Başkanı Okan Oğuz'un görüşlenne yer verildi. Oğuz. bu dönemde ıhracatta tam aniamıvlabırçöküş vaşan- dığını sav unarak. sıv asi istikrar- sızlık. ekonomik belirsizlikler ve uvgulananvanlışpolıtıkalar sonucunda Türkıvenın dış ti- carette büvük bir darbevediâi- ni öne sürdü. Oğuz. şövle devam etti: "Sivasive ekono- mik istikrarsızlığın faturasını ihracatçı- ların sırtına^ükle- diler. Devlet fstatis- tikEnstitüsü(DİE) dış ticaret rakaın- larını açıklamadı- ğıiçin ithalatındü- zevini tam olarak TİM Başkanı Oğuz. bilemiyoruz. Ancak >apılanga>riresmi araştırmalar ithalatta patlama yaşandığını gösterivor. İhracat ise hızla aşağıva inivor. Bu- nun anlamı şudur: türkivc tarihinin en > üksek oranlı dış ticaret açığına doğru sürüklen- mektedir. Sorunları büyüven ekononıinin kurtuluşu ihra- cattan geçmektedir. Bazı sektörlerde yüzde 60'lara varan düşüşlerin va- şandığını ihracattaki bu fela- keti, sorunlarımızı görmek istemevenlere, reel dö\ iz ku- ihracatta sıralama (ilk üc) Maddeler 1995 1996 Değişim (Yüzde) ÇİFTÇÎ DOSTU /SAPIXLAH LSUMÎ 1 temmuz balık katliamı Hazır giyim ve konfeksiyon 579.013 428.116 -26 Demır ve demir dışı met. 273.439 213.078 -22 Tekst/I ve hammaddelerı 205.015 184.906 -1 Birliklerin ihracatı (ilk üc) İhracatçı Birlikleri 1995 1996 Oeğişim (Yüzde) ist. Tekstil ve Konf. 649.978 481.913 -26 Ist. Maden ve Met. 526.025 514.155 -2 Ege 161.154 142.462 -12 ru uvgulamaktan kaçınanla- ra ve sıcak paracılara ithaf edivoruz." Hazıranda hazır givimve kon- feksivon ihracatı yüzde 26 ge- rileverek. 428 milv on 116 bin do- lara. demır ve demır dışı me- tallar ihracatı yüzde 22 gerıle- verek 213 milvon 78 bin dola- ra. tekstıl ve hammadde ihraca- tı da vüzde 10 oranında gerıle- verek 184 milvon 906 bin dola- ra düştü. Geçen vılın avnı avı- nagöre. öteki 14 sektörde vük- sek oranlı düşüşlervaşandı. En vüksek oranlı gerıleme vüzde 60 ılezeytin vezeytmyağı ıhra- catında yaşandı. ithalatta ^geçmişe vergi' sıfirlanıyor Türkiye-AB arasmda Avrupa Kömür Çelik Topluluğu Serbest Ticaret Anlaşması 8 temmuzda Brüksel'de imzalanıyor. ANKARA (AA) - Türkıve ile Avrupa Birliği (AB)arasın- da Avrupa Kömür Çelık Top- luluğu (AKÇT) Serbest Tica- ret Anlaşmasf nın 8 temmuz pazanesi günü Brüksel'de iın- zalanması beklenivor. Dış Ti- caret Müsteşarlığı yetkiliJerin- denalınan bilgive göre. AKÇT Anlaşması'nın vürürlüğe gir- mesiv le birlikte. anlaşma kap- samındaki demir çelik ürünle- rinde vergilerkarşılıklı sıfırla- nacak. Ancak. Türkiye. AB'den gelecek 132 kalem üründe ise vergilerı üç vıl içinde aşamalı olarak kaldıracak. AKÇT Anlaşması kapsamın- dakı ürünler arasmda. inşaat de- mıri. sac. alaşımlı çelıkler gi- bi ana hamniaddelerin veraldı- ğını belirten vetkıliler. şunları sövlediler: "AKÇT Anlaşma- sı, Avrupa Topluluğu'ndan avrı bir anlaşma. Dolavısıv- la bu kapsamdaki mallarla il- gili olarak serbest ticaret an- laşması yapıvoruz. AKÇT'nin süresinin dolacağı 2002 v ılın- da sonra da ne olacağı henüz belli değil. Bu ürünler. güm- rük birliğindeki mallara mı dahil edilecek, voksa anlaş- ma devam edecek mi henüz kesinlik ka- zanmadı. Dolasıyla serbest ticaret anlaş- ması imzalanacak ve bu ürünler gümrük birliği kapsaınına da- hil olmavaıak." Yetkililerin verdiği bilgive göre. Türkiye ile topluluk kar- şılıklı olarak AKÇT ürünlerin- de gümrük vergilerini sıfırla- vacaklar. Üçüncü ülkelere kar- şı ise taraflar serbest olacak. Ikınci bir işlemden geçen. bo- -ru. cıvata. somun gibi ürünler ise AKÇT kapsamında bulunmu- vor. Örneğin. sac. boruya dönüş- türüldüğünde gümrük birliği kapsamındakı sanayi ürünü ola- rak kabul edilecek. AKÇT Anlaşması 650 kalem ürünü kapsıvor ve anlaşmanın yürürlüğe girmesivleTürkmal- lan AB'yesıfırgümrüklegire- cek. AB'den Türki- ve'ye gelecek olan 132 kalem malda ise gümrük vergileri üç vıi içinde sıfıriana- cak. Bu 1<apsamda uzun mamüller ver alıyor. AKÇT anlaş- ması. imzalanıp onav lanma iş- leminden geçtikten sonra v ü- rürlüğe girecek. Anlaşmanın. Türkıvenın ih- racatını olumlu etkilcmesinin beklendiğıni ifade eden vetkı- liler. sektörün de anlaşmanın biran önce yürürlüğe girmesi- ni istediğini v urguladılar. AKÇT Anlaşması. 21 Aralık l°%"da parafeedılmıştı AKÇT Anlaşmasf nın ekın- de bırde "menşe kuralları pro- tokolü" bulunduğunubıldıren vetkililer. bu konuda da şu bil- gileri verdiler: "Burada da bir ürünürı hangi işlemlerden geç- mesi halinde Türkive \e\a AB menşei kazanacağı belir- tiliyor. Anlaşma vürürlüğe girdikten sonra menşei kural- ları için Eur' denilen bir bel- ge kullanılacak. Eur * belge- sitaşıvan nıallar Türkive'den Topluluğa girerken sıfır güm- rükle girecek. Topluluktan Türkive've gelince tavizli re- jimden vararlanacak."" Tür- kiye. Bakanlar Kurulu kararla- rına dayanarak. 1993 yılından beri AKÇT kapsamındaki de- mir-çelik ürünlerinın. AB \e EFTA ülkelerinden ithalatına ızümrük ındırimi uvuuluvor. İZMİR -1 temmuz pazartesi gününden ben. Ege veAkdeniz'de yeniden "Balık kat- liamı" başladı. Meriç Nehn'nin denıze dö- küldüğü yer ile Fınike'nın Yardımcı Burnu ara- smda kalan bölgelerımızde yüzlerce trol teknesı cirit atıyor. Yasak olduğu halde, kı- yılanmıza kadar sokularak ağları ile denız- lerimizin dibini tanyor ve balık yataklarını tahrip ediyoıiar!.. Trata ve trol tekneleri için 1 nisanda baş- latılan avlanma yasağı 1 temmuzda kaldı- rıldı. 3 mıl içinde uygulanan avlanma yasa- ğı da bir buçuk mile düşürüldu. Hatta. Sı- sam Boğazı'nın bazı bölgelerinde 1 mıl için- de bile ağ atılabilecek!.. Onbinlerce balık- çının karşı çıkmasına rağmen, bu kararlar uygulamaya konuldu. Şimdı Akdenız. Ka- radeniz ve Marmara'da avlanma yasağı ol- duğu ıçın Türkiye'nin hemen hemen bütün trol tekneleri Ege Denizi'nde toplandı. Devlet, aldığı yanlış kararlarla trolcülere tamamen teslim olmuş durumda. Yasak bölgelerde hiç korkmaksızın avlanan trol- cüler, yakaladıklan binlerce ton kuçuk ba- lığı da öldükten sonra yeniden denıze atı- yorlar!..Trata ve trol tekneleri için 1 nisan- da başlatılan avlanma yasağı 1 temmuzda kaldırıldı. Ayrıca. 3 mil içinde uygulanan av- lanma yasağı da bir buçuk mile düşürüldu. Hatta. Sisam Boğazı'nın bazı bölgelerinde 1 mil içinde bile ağ atılabilecek!.. On binlerce balıkçının karşı çıkmasına rağmen. bu kararlar uygulamaya konuldu. Şimdi Akdeniz. Karadeniz ve Marmara'da avlanma yasağı olduğu ıçın Türkiye'nin he- men hemen bütün trol tekneleri Ege Deni- zi'nde toplandı.Devlet, aldığı yanlış karar- larla trolcülere tamamen teslim olmuş du- rumda. Yasak bölgelerde hiç korkmaksızın avlanan trolcüler, yakaladıkları btncerceton küçuk balığı da öldükten sonra yeniden de- nize atıyorlar!.. Ege'de ve Akdeniz'in bir bölümünde tam bir facia yaşanıyor!... Ne yazık kı, devletımizin bu katliamı ön- leyecek gücü de parası da yok... Hüküme- timizin, 8 bin 333 kılometreyi bulan kıyıları- mızı denetlemek için Tarım Bakanlığı Koru- ma Kontrol Genel Müdüriüğü'ne 1995 yı- lında verdiği tahsisat sadece 5 milyor 500 milyon lira. Bu kadarcık para ile değil Tür- kiye'nin tüm denızlennt, bir il veya ilçe k/yı- larını bile denetlemek mümkün otamaz!.. Ayrıca. denizlerimizin yağma edilmesini önlemek ıçın görevlendirılen kıyı ıl ve ilçe ta- rım müdürlüklerinin bır kısmında denetle- meye çıkarılacak tekne yok... Bir kısmında ise tekneler kırık dökük... Ama daha da acıklısı. tarım il ve ilçe müdüriüklerınin ka- salarında para olmadığı için sağlam tekne- lerle bile denize açılmak mümkün olamıyor. Birçoğu süs gibi iskelelerde bağlı beklıyor!.. Buna karşılık. trata ve trol tekneleri de "köpeksiz köyde değneksız gezergibi "de- nizlerimizin dibini kazıyor ve yağmaya de- vam ediyor. Sahıl güvenlik komutanlıklan- nın da çeşitli sorunları var. Çok geniş alan- da çalışmak zorunda kaldıklan halde, elle- rinde yeterlı sayıda tekne yok. Mevcut tek- nelerin de bir kısmı her türtü hava koşulla- rına uygun değil. Aynca. personel sık sık de- ğiştiği için uzman eleman sıkıntısı çekiliyor. Tabıi, onlann da harcamaları kısıtlı!.. , Ancak. gerek sahil güvenlik gerekse ta- rım il ve ilçe müdürlüklerinde görev yapan- ları en çok uzen şey, binbir guçlükle yaka- ladıkları trata ve trol teknelerinı, bir süre sonra gene aynı bölgelerde avlanma ya- parken görmek. Zira. hepsi kelle koltukta gö- rev yapıyorlar. Yasak avlanma yapan trol teknelerinın hemen hepsi son derece mo- dern ve süratli. Üstelik. hepsinde ağır sılah- lar var. Yakalanacaklarını anladıklan anda si- lah kullanmaktan kaçınmıyorlar!.. Bu koşullara rağmen. yasadışı avlanma yaparken yakalanan teknelerin sahıp ve go- revlılerine verilen cezalar yetersiz kalınca güvenlik görevlilerınin moralleri bozuluyor... İHatta. kahroluyorlar!... Yasadışı avlanma yaparken yakalanan teknelere ve sahiplerine verilen cezalan art- tırıcı hükümler getırecek olan yasa tasarısı geçen dönem Meclis'ten geçemedi. Ka- duk oldu... Taom Bakanltğt yetkilileri, Sahil Güvenlik mensuplan. bu yasa tasansının bir an önce Meclis'ten çıkarılmasını dört gözle bekliyorlar... Çanakkale'nin tecrübeli balıkçılarından Mustafa Turan'ın konuşması çok acı: " 1 temmuzda avlanma yasağı kalkarkalk- maz trolcüler hemen faalıyete geçtı. Deniz- lerimizin dibini kazımaya başladılar. Kıyıla- ra kadar sokuldukları ıçın balık yataklarını tahrip edıyoriar. Küçük balıklarkatlediliyor. Bu yüzden büyük çapta balık kayına uğru- yoruz. Son iki gün içinde Sahil Güvenlik herhalde denetimlen arttırmış olacak kı, trolcüler biraz korkak hareket edıyoriar. He- le, trolcülerin 3 mıl ıçındeki avlanma yasa- ğının bır buçuk mile düşürülmesı çok yan- lış oldu. Şımdı, trolcülersahillerde daha ra- hat katliam yapabilecekler. Birkaç ay için- de balık yatakları tahrip olacak, balık da kalmayacak. Tarım Bakanlığı en kısa süre içinde avlanma yasağını yeniden 3 mile çı- karmalıdır." Kuşadası'nün ünlü balıkçısı Recep Kap- tan da şöyle yakınıyor: 'Ege Denizin de trata ve trolcüleriçin konan avlanma yasa- ğının 15 eylüle kadar sürmesi gerekirken, 1 temmuzda kaldınlması Türk balıkçılığının geleceğini tehlikeye sokmuştur. Hele 3 mil içinde avlanma yasağının 1.5 mile düşürül- mesi çok kötü sonuçlar doğuracaktır. Ba- lık katliamı sürecek ve denizlerimizde balık kalmayacaktır. Küçük balıkçılar zaten aç kaldı. Bundan sonra balık kıtlığı daha da ar- tacak ve halkımız balığa hasret kalacaktır. Trol ve trataların avlanma iznı derhal kaldı- rılmalı ve yasak bölge yeniden 3 mile çıka- rılmalıdır. Yetkili makamlar bize inanmıyor- larsa gelip Ege Denizi'nın ve özellikle Ku- şadası Körfezi'nin halini bırgörsünler..." Akdenızli balıkçıiar da üzuntü içinde. An- talya Balıkçtlar Kooperatifi Başkant Ercan Arslannur Egeli balıkçıların görüşlerini ay- nen paylaşıyor: "Bölgemizde 1 nisanda başlaması gereken avlanma yasağının 15 mayısa kadar uzatılması Akdeniz'de balık katliamma yol açtı. Şımdi de. Fınike 'den başlayarak tüm Ege Denizi'nde trolcülere avlanma ızni verilmesi yeni bir balık katli- amma neden olacak... Antalya bölgesı lyı korunuyor... Ancak. Mersin tarafına doğru trolcüler adeta cirit atıyor... Gırgır/ar dahil hepsi faaliyette. 38 trol teknesiile 15 kadar gırgır teknesi Mersin tarafına geçti..." •