Katalog

5TEMMUZ1996CUMA CUMHURİYET SAYFA KULTUR 15 'Sigmund Weinberg', 'Le Cinema Turc' ve Ali Özgentürk külliyatı Eıı kapsamlı Türk Sineınası kitabı Hıç bır >enı fılme rastlamadığımız bu hafta nıcedır du\urma\ı tasarladıgımız kımı sınema kılaplanna degınelım de- dık Bılındığı gıbı 50 sayıvı geçen ala- nınıntekrekortmenısayılacakAntrakt la ıkıncı \ihndaki Sınema nın dışında ne- dense bır stnema dergısının uzun bov lu yaşa(tıla)madıgı aslında kımsenın oİcu- ma>a pek rağbet etmedığı ulkemızde >aklaşiksonon\ıldır AFA\avınlan nın başını çektıgı belırgın bırcanlanma goz- lenıyor sınema vayıncılıgında Her geçen gun çogalarak ansıklope- dık sınema tanhınden kuramsal ıncele- melere çeşıtlı akım \e hareketlerden bı- >ografılerekadarfarklı turlerde(telıf>a da çevın olsun) vavımlanan vedıncı sa- nat ustune kıtaplann gıtgıde daha bır zen- gınleştırdıgı sınema kıtaplığımıza bızım bıraz gecıkmış tarafından alıp verleştır dığımız 'Sıgmund Weınberg,Turki\e've Sinemavı Getıren Adam' kuşkusuz Nı- jatOzon ustamızın son 40 \ıla vavılmış degerlı araştırma ve ıncelemelenvle ha yat bularak bızde de sınema kulturunun temel taşlannı doşemış \e \enı kuşakla- ra sınema sevgısını aşılamış olan sınema yavıncılıgımızın onemlı kaynak \e baş- \uru kıtaplanndan olmava ada> nıtelık- te bır eser Nerde\ se ıgnev le kuy u kazmav ı andı- ran bır çalışma>a gınşıp sınemamızın pekkavıttutulmavan belgesaklanmayan ılk kavnaklanna ınerek geçmışını araş- tıran Burçak E\ren ın 'Sigmund VVeın- berg. Turkne've Sınemavı Getıren Adatn'ı oncelıkle 189S-I920 arası ılk donemıne ılışkın bunca zamandırveter- sız hattayanlışbılgılerledonatıldıgımız sınemamızın başlangıç yıllarına ışık tu- tuyor Sigmund VVeinberg Duvgıı Sağıroğlu'nun 'Bitme>en Yol'unda (1966) Tuncel kurtiz. Fikret Hakan. F.rol Taş. Bu kıtap vaşamı hakkında çok az şe\ bılınen 1885 tensonra Istanbuldatotog- raf gramofon ve sınema malzemesı sa- tan 1915 te kurulan Merkez Ordu Sıne- ma Daıresı nın başına getınlen, ulkemız- dekı ılk sınema salonunu 1914 te açan fılm gosterılerını gerçekleştıren uzak goru^lu tıcankafalı gırgınveuyanık Ro- manva u\ruklu Polonva Yahudısı olan Sigmund \\emberg ın yaşamo> kusune ılışkın kımı karanlıkta kalmış yanları yansıtırken sınema tanhımızın başlangı- cını ve gunumuze kadar doğmluğu tar- tışılmaz savılmış bazı soylentı ve bılgı- len de yenıleyıpdeöıştınvor Sınemamızın ılk vıllannı arşıv>ada kutuphanelerden değıl de sahaflardan ozel kolleksıyonlardan sağlanmış bırta- kım eskı belgelerın ışıgında degerlendı- rerek ornegın şımdıve kadar ılk sınema- cımız savılan Fuat l zkınav ın 'A\astefa- nostakı Rus Abkksinın V ıkıkşTnın (1914) Turk sınemasının ılk tılmı olarak kabul edılmesı gıbı. yıllar yılı dogru addedıl- miş kımı klışelen kıran ve sınema tanh- çılıgımızın ufkunu genışleten Burçak Ev - ren ınbukıtabı ıçerıgınınyanisirabıçı- mıvle savfa duzenı ve resımlenyle de onemlı ve farklı bır eser Gorsel malzemenın seçımıne de elden geldıgınce ozen gostenldıgı Turk sıne- masının 1895-1920 arası ılk donemını ve sinemavı ulkemıze getıren adamın (\\eınberg ın) bılınmezTıklerle kuşatıl- mış vaşamını bu eskı kartpostal fotog- raf el ılanı reklam fatura vb oğelere davanan renklı gorsel malzemenın var- dımıv la çozulmeve çalışıldıgı 'Sigmund \\emberg, Turkıve've Sinemavı Getiren Adam' merakhsi ıçın kesınlıkleedınıle- cek cınsten onemlı bır araştırma esen ozetle Sınema tarıhımıze ozellıkle duş- kun sınemaseverlenn bev lık devışle mut- laka sahıp olması gereken bır kıtap (Sı% nnıml Heınberg Tıırkn e \ e Sınemm ı Ge- nıen Adam Bw<,akE\ten \lılh\et\a\ın- laıı kasım 199^ 124 \a\fu foiogıaflı i Le Cinema Turc- Türk Sineması Batı da şımdıve kadar en genış çapta duzenlenmış Turk Smeması Toplu Gos- terisi olarak halen Pans Georges Pom- pıdou kultur merkezınde suregelen 110 filmlık Turk fılmlen retrospektıfı muna- sebetıvle Cinema Plunel dızısınde ba- sılan'LeCinemaTurc' sınemamızhak kında vabancı dılde >avımlanan en ha- cımlı v e kapsamlı bır kav nak kıtap olma ozellığını taşıyor Tanınmış Fransız sınema yaza- n 1973 ten ben La Rochelle festıvalının vonetıcısı ve Georges Pompıdou merke- zı sınema danışmanı olan Jean-Loup Pas- sek ın vonetımındekı Cinema Pluruıel dızısı vedıncı sanatın lOOyılı devırmış tarıhınde zaman zaman one çıkan bellı başlı akımlan çeşıtlı ulusal sınema ha- reketlerını ve kımı buvuk varatıcılan ele alan bırtakım başvuru eserlerınden olu- şan \e fılm gostenlenyle de ortuşen bır dızı Daha once 1905-45 arası italyan Brezılya Gurcu Meksıka Ermenı ko- re kanada ve \unan sınemalanna ılış- kın referans kıtaplann da vavımlandığı bu dızının şımdılıkson kıtabı olan 'Le Ci- nema Turc-TurkSineması' Georges Pom- pıdou kultur merkezındekı (1 b Nısan dan 14 Ekım e kadar surecek olan)bu buvuk retrospektıf savesınde fılmlenmızı keş- feden Fransız sınemasev erlerını aydınla- tacak nıtelıkte bır kav nak Georges Pompıdou kultur merkezı y a yınlannın Cinema Plunel dızısınde çı- kan ve Turk Sınematek Derneğı'nınku- ruculanndan. yazar şaır senarıst,)>ıne- ma eleştırmenı Onat Kutlar ın anisina adanan bu şık kıtap 25>ıldanben Fran- sada vaşavan perde ve sahne sanatları- na gonul duşurmuş nukleer fızıkçı sıne- ma vazan Mehmet Basutçu nun vonetı mınde 20 >ı aşkın çeşıtlı >azar tanhçı romancı şaır oğretım gorevlısı ressam veeleştırmenın Mehmet Basutçu Jean- François Cornu, Serra \ ılmaz tarafın dan Fransizcava çevrılen >azılarından derlenmış 'TurkSmeınası'nınıçengıyseşovle Gı- nş bolumu (Yetennce tanınmavan bır sı nema Mehmet Basutçu Turk kulturu sınematografık sentez Talat Sait Hal- man 14^3 ten 1996 va kadar Osmanlı devletı-Turkıye cumhurıvetının kultur toplum sınema durumunu ozetleven bır çızelee MuratBelge) Tanhsel\ollar(llk Adımlar 1900-1923 Burçak E\ ren Muhsın Ertugrul Tıyatrocular donemı 1923-1940 Giovanni Scognamillo Ge çışdonemı 1940 19^0 Giovanni Scog namıllo Sınemacılardonemı 19>0 1970 Sungu Çapan Omer L.Akad ın sine- ması Alım ŞerıfOnaran Akadınport- resı Sanattatoplumsjlbtllegınızlcn Fu- ruzan, Metın Erksan ııisincmasi \ onet- men dedıgın tanrıdır kraldır Samı Ş^- keroğtu Erksan ınportresı Tutkunım si- neması Fııruzan V ılmazGune\ ve \e- nıgerçekçıhkakımı 19^0-1980 \ ılmaz Gunev ve Turk sineması Mehmet Basut- çu Uçbılınmevenlıdenklemsıstemı V ıl- maz Gunev / \bidın Dino > ılmaz Gu- nev sınemasında gerçekçılık Viahmut Talı Ongoren V ılmaz Gunev *ı düşun- mek İlkkarşıla^ma VaşarKtmal, Ağaç ve orman ' ^ ılmaz Gunev^Şerif Goren, Zeki Okten. \\i Ozgenturk, Erden Kıral vedıgerlerı FanıkGunaltav Sınemave toplumsal ^aşam Ovunun adı sansıırle vaşamak OğuzMakal ^enı Turk sıne masına toptan bakiş 1980 1995 AtH- laDorsav) -\kimlar egılımlervetemalar (Llusal sınema hareketı Oğu/ Makal Arabesk olavı Arabesk ustune toplum- bılımselduşunceler Emrekongar -\ra beskın ve populıznıın batagındakı Veşıl- çam AliSirmen Turk sinenıjMnda ko- medı \gahOzguç \eşılçam sınemasi- nınerkekkışılıklen FatihÖzguven \e şılçam sınemasının bazı kadın ovuncu ları FatıhOzguven AtıfVılma/Batıbe- U FatıhOzguven Sınemavegoç Meh- met Basutçu-Gulseren Guçhan kanıe- ranın onundekı v e arakasındakı kadınlar Fetav So\kan Sınemada (.msellık ve pornografı Agah Ozguç. Fdebıvat sı- nema arabesk ve televızvon Attıla İl- han la sov leşı Mehmet Basutçu kısa fılm canlandırma sineması ve belgesel Konulu kısa tılm Hilmı Ltikan Can- landırmasineması Turgut^evıker Bol- gesel sınema / Biigın Adalı) Sozlukler (55 sınemacı>ı kapsavan \onetmenler sozlugu lOOTurkfilmıdızını >onetmen- lerdızını) ( Lt tıntnıa Tun-TurkSmema- \ı \hhimt Ba\ııti,u u 24 \cızaı tanıfın- dun GLOIX<-\Rmıpıdoukıılnıı \1trkezı)a- unldiı Pwısl9M 2flS\a\fa f() hliH>- ıvf 2S0 FF) Ali Özgentürk küllhatı Vaklaşik 20 yılda 5 fılm çeken sıne- mamızın artık ^0 lı vaşlara gırmıs 'genç vonetmen'lerınden Ali Özgentürk şim- LE CİNEMA TURC HAKKINDA: Türk filmlerini keşfetmek... 'Avrupa kapısını çalan ama sesını pek duyuramayan Turkıye sineması pek bılınmıyor Batı da Tıpkı TurK edebıyatmın, muzıgının politık manzarasının da pek bılınmedığı gıbı Zaten Bogazıçf nın guzelhğı, Aya<«jfya Suitanahmet camıı mınareler, Topkapı Sara> ı ya da renklı ve çekıcı pazarlartnın dışında Istanbul'la Turkıve, bır bıyıkhlar ordusunun ardına saklaıımı.ş. meçhul bır halktan öteye pek bır anlam ıfade etmez batı ıçın' Avrupa'yla Asya kuzeyle gunev feodallıkle modernlık, laıklıkle şenatı dayatan İslamıvet arasında sıkışmış, demokratık ama cıddı bıçımde baskıcı \ e karmaşık bır ulke bu " DOMIMQL'E MARCHAJS (Lt>s innKkuptıNes) "Istanbul sınemalan da. tıpkı kafalar ve espnler gıbı Amenkan yapımlarınca ıstıta edılmış Kendı kultürune bo^ \eren Turk gençlığı, kısa yoldan koşeyı dönmeye Amenkan tarzı yaşam bıçımıne gec^eyebakıvorbıranonce Gençlık ıç 1 " sınemanın ıdeolojık tehhke oînşturduğu ya da cuntanm Sınematek'ı 12 EylüTde kapattığı yıllar artık gende kaldı Bununla bırlıkte 'Vol'da ulkesını, polıtıkacılar ve askerlerce sıkı sıkıya denetlenen, kocaman bır açık hava hapısanesı olarak tasv ır eden V ılmaz Günev hala Turk sınemastnın tabulu, en büvuğu" vınede PH1L1PPE P1AZZO (Tekruma) 'Konulan. kahramanlan. ıyı-kotü adamlan hırpalanmış yemlmış kadmlan sokak çocuklan, bıyıklı (ve kasketlı) maçolan, zengınlerı, yoksulları. egzotık klışelen ve estetığiyle gönlumuzü çeler, yureğımtzı tıtretır, aklımıza gırer Turk filmien Gerçek bır sınematografık kılavoız nıtehğındekı 'Türk Sineması* kıtabını edınmeksızın Turk fılmlennı keşfetme yokuluğuna çıkmaym saktn ve ıyı yolculuklar1 " M\XTESSIER (Parıscope) dıve kadar bızde hıç rastianmamış bır 'ilk'ı gerçekleştırmış' butunesennı* kı- taplaştırarak 'Hazal' (1980) "Af (1982 'Bekçi'l 198^) 'SudaVanar'( 1987) 'Çıplak' (1993) tılmlerının >onetmenı fılmlennı ovkusu senarvosu kazandı- gıodullen ıç-dışbasındosvasındanseç- melervesoyleşılerlebıraravagetınp fo- togratlarla da bezeverek bır Ali Ozgen- turk tılmlen dızısı oluşturmuş Genç sı- nema yazarı Murat Ozer ın vavına ha zırladıgı grafık ustası Saît Maden hota- mızın da tasanmını ustlendıgı bu 's sev ım- lı fılm kıtabı Anadolu Sanat Yayınla- n nın sınema dızısının de ılk orneklen ay- nı zamanda 1980 lı \ılların başında sınemamızın bırçok testıvale çağnlıp alkış alan v e odul rekortmenı olan en namlı fılmlenndcn 'Hazal'la 'At'a ve tanınmış Orhan Kemal romanının degışık bır uvarlaınası nıteh- ğındekı 'Bekçi've uzanan başarı çızgısı- nı yonetmenın 'Lanetlıfilmım!'dedıgı hatta Turk sınema tanhınden sılınen tılm olarak da anılan 'Su da Vanar'la vakala- vamav ınca 5-6 v ıl kadarsuskunlugu veg- leven Ali Özgentürk un şımdılık son fıl- mı 'Çıplak'ı hızla değışen ahlak deger- len\le kadın-erkek ılışkısı ustune kota- nlmışbırkaramızandenemesıvdı IHa- zal ll Bık<,ı Sııda )anaı Çıplak- AlıOz- çııuurk fılınhıı 1 2 1 4 ^ \a\ıııahazııia- ı an Kiuıat Ozt ı Anadolu Sanat )a\ mla ıı Istanbul Kasım ALİ ÖZGENTÜRK FİLMIERİ1 HAZAL KEDIGOZU VECDt SAYAR Her Şeye Rağmen La Rochelle de karşılaştım onunla hafta sonunda Numarasını yaparken goz goze gelıverdık Tuylerı uzun ve parlaktı Sarışın bır tekır Adı Prens mış Sahıbı oyle takdım ettı Once ıkı dırek koydular meydanın ortasına ıkısının arasına da bır çıta Çıtanın uzerıne uç mınık farecık yer- leştırdılersonra O bır koşede beklıyordu Bırden dı- regın tepesınde buldu kendını Ve numarasına başla- dı Bakımlı patılerının ucuna basarak çıtanın bır ucun- dan otekıne hızla ılerledı Çıtanın uzerınde koşuştu- ran farecıklerı ezmemeye çalışarak ışte o an goz go- ze geldık onunla Gozlerı oluydu Tutkularını ıdealle rını artık anımsamıyordu Kımlıgını yıtırmıştı Durakladığı an sahıbı poposunaşoylebırdokun- du Gozlerınde aynı korkunç ıfade numarasını ta- mamladı O gozler ağlamayı ve utancı çoktan unut- muştu Etrafıma bakındım Benden başka herkes gosterı- den memnun gorunuyordu Bırkaç çocuk ıtıraz ede cek oldu Buyukler hemen susturdular Ne yanı so- kaklarda mı surunseydı Elbet herkesın boyun ege- ceğı bırıktıdar vardır dedıler Onursuzluk gıbı bır so- run akıllarına gelmedı Besbellı onlar da benzer yaşamlar surduruyorlar dı ılkelerını ve sevdalarını çoktan gerıde bırakmışlar- dı Alkışladılar para attılar onlerıne uzatılan şapkaya Suça ortak oldular Işte gerçekçıbırkedı Buortam da elınden gelenın en lyısını yaptı dedıler Oysa benım bıldıgım kedıler kendılennden ıstenı- lenı değıl kendı ıstedıklerını yaparlardı Sahıbının se sı olmak yerıne kendı seslerı ıle konuşmayı yegler lerdı Satın alınamazlardı Onurları yaşamlarının en degerlı parçasıydı Onursuz yaşayacaklarına alır baş- larını gıderlerdı La Rochelle de karşıma çıkan sarışın prensın yalnız olmadığını bılıyorum Ulkemden gelen haberlerı duy- dukça utancımdan yerın dıbıne geçıyorum Sıze ne ol muş boyle? Anlaşılan çevrenızdekı karanlık sızı de et- kılemış Butun degerlennı satışa çıkarmış ış bıtıncıle- rın koşe donuculerın kaşık yalayıcılann dunyasına uyumsaglamışsınızsızde Farelerı ezmeden çıtaus- tunde yurumeyı marıfet mı sanıyorsunuz7 Sızı affet- meyeceğım Neyse kı sızın gıbı olmayanlar da var Butun kedıler henuz tutsak olmadı Insanlar arasında bıle dırenen- ler onurlarını her şeyın uzerınde tutanlar var Bu dun- yayı yaşanabılır kılanlar Onlardan bahsetmek ıstıyo- rum bıraz Belkı utanırsınız dıye Yaşadığım kentte bu ınsanlardan epeyce var Sa- natçı dıyetanımlıyorlaronları Içındeyaşadıklantop- lumun çelışkılen ıle hesaplaşan onuıiu yaratıklar bun lar Oldukça da şanslılar Çunku yaşanılandegertereroz- yonunun boyutları her geçen gun buyuse de dırenen bır kultur var onları kucaklayan Bu kentte 1789 dan bu yana ozgurluk eşıtlık ve kardeşlık' ıdeallerı unutulmamış her şeye ragmen Parayla satın alınamayan degerler halâ- onemsenı- yor burada Kentın caddelerıne meydanlar'na park larına sanatçıların adları verılmış Metrolarda şıır pa noları var Meydanlarında şarkılar soylenıyor dans edılıyor (Hazıranda Muzık Bayramı vardı) Sınema- lannın onunde uzun kuyruklar oluşturuyor gençler (Bu hafta 'Sınema Bayramı 1 Ve gazeteler ınsan pazar ları 'ndan değıl sanattan sozaçıyor Avıgnon da baş layan tıyatro festıvalınden La Rochelle'dekı fılm fes- tıvalınden Neyse kı bu kentteyım dıyorum Ve neyse kı yalnız değılım Sanatçı dostlarla beraberım En çok onlar mutlu edıyor benı Umudumu tumuyle yıtınmeyışım onlar sayesınde La Rochelle de bınlerce seyırcı Omer Kavur u al kışladı hafta sonunda Bu yılın usta larından bırıyd Omer Dolusalonlaraoynadı fılmlen Gazetelerde oku dukları olumsuz haberlerın dışında bu ulke hakkında hıçbır şey bılmeyen ınsanlar bır başka boyutu ıle ta- nıdılar Turkıye yı Japon yonetmene gosterdıklerı ılgı nın aynısını Turk yonetmenden esırgemedıler Belkı de on yargılarından kurtulur gıbı oldular Yalnızca Omer Kavur mu ? Daha nıce sanatçı gelıp geçıyor buradan Ve ulkelerıne en guzel armaganı su nuyorlar Çunku hâlâ bır şeyler yapılabılecegıne ına nıyorlar Pompıdou Kultur Merkezı nde her gun yenı bır yonetmenımızı keşfedıyor Panshler Ekım ayına ka- dar surecek bu Sayfalarca ılan versenız yapamaya- cağınız bırtanıtım Geçen ay Esın Afşar ın konserlerı vardı Fransa da Bu akşam Okay Temız, La Vıllette dekı Caz Festıva- lı nın konugu Jan Garbarekve otekı ustalarla bırlıkte Haftaya Bagatelle de idıl Bıret ın konserı var Nedım Gursel ın Mıne Saulnıer nın NoraŞenının Semıh Vaner ın kıtaplarını okuyorum akşamları Ulkesının onurunu kurtarmak dıye buna derım ben HABITAT ta da oyle olmadı mı? Tarıh Vakfı nın o gorkemlı sergılerını Turk kankaturunun ve fotograf ustalarının urunlennı Husamettın Koçan ın yonetı mındekı Plastık Sanatlar Dernegı nın Otekı teması uzerınde oluşturdugu çagdaş sanat sergısını ızleyen ler Tımur Selçuk un o guzelım Istanbul Oda Or- kestrası nı Ruhı Ayangıl ve arkadaşlarırnn Dede Efendı konsennı dınleyenler Her şeye ragmen bu ulke daha ıyı şeylere layık demedı mı'' iştubuyuzden karamsardegılım Az satılmışlar çok satılmışlar ve vıtrınde satılmayı bekleyenlerden ıbaret degıl bu ulke Olaganustu yeteneklerı dunya çapın- da sanatçıları var Ve bu ınsanlar ıçınde bulundukları ortamla dalga geçercesıne şaşırtıcı ışler gerçekleş- tırıyor Işte bu yuzden umutsuz degılım Her şeye ragmen Sinemamızı kabuğundan çıkaran bir toplu gösteriKultur Servısı-Pans tekı Georges Pompıdou Kultur Merkezı nde 16 nı- sandan başlav arak 14 ekıme kadar su recek olan 110 fıimlık "Turk Sine- ması Toplu Gosterısı" sinemamızı Fransız sevırcıvle buluşturuvor ha- len Şımdıve kadar gerçekleştırılen sinemamızı Avrupa vatanıtanenge- nış kapsamlı v e buv uk retrospektıf nı- telıgındekı bu etkınlık v e v av ımlanan "Turk Sinemasr kıtabı Fransiz ba sinında vankılar uvandırdı Genelde 1982 de Cannesda Altın Palnııve vı kazanan V ılmaz Gunev "le Şenf Go- ren'ın "Vol" \ ılmaz Gunev le Zekı Okten"ın"SunTve''> ılmaz Gunev ın "Umut" "Duvar'"gıbı tılmlerı dışın- da Turk sınemasına ılışkın pek fazla bırbılgısı ve tlgibibulunmavan Fran siz sınemasev erlerı ıçın 'keşfedılme- vi bekteven bır hazıne'nın parıltıları- nı saçan bu toplu gosten resmen bır Turk sineması festıvalı adeta Osman- lı donemınde çekılmış ılk sessız ha- ber fılmınden gunumuze kadar sıne- ma tanhımızın eksıksız ızienebılece- gı bır kıtap ve sergıv le desteklı bu tes- tıvaldekı fılmlerı 'farklı, çarpıcı \e zcngın bırer varatKihk orneğı' olarak nıtelevenFransızbasınında (LeMon- dedan LeNouvel Observateuı e Lı beratıondan LHumanıte ve Parısco- pe dan Le Fıgaro va kadar) havlı ses getırdı sınemamız olumlu ve olum- suz vanlarıvla Fılmlenmızı ılk kezbu kadar buvuk çapta Avrupa va tanıtan "Turk Sine- ması Toplu Gostensı'nın gerçekleş- mesınde ve "Turk Sineması" kıtabı- nın vavımlanmasında buvuk emegı geçen Mehmet Basutçu\la Gerard Leforfun vaptıgı ve Lıberatıon da çı- kan sovleşıvı sunuvoıuz - Yaklaşık bır asııiık bır zaman dı- lımine vavılmış bınlercefilnıarasından tanıtılacak nimlerı nasıl seçtını/' BASITÇI -Farklı akımlardan or- neklenn ver aldığı eksıksız bır pano- rama varatmava çalıştık Bunu vap- mak tahmın edebılecegınız gıbı pek kolav olmadı Ontelıkle tekııık so runlardan başlavalım Osmanlı ars.iv lerınde bulunan 1911 tarıhlı ılk fılm den 1943 vılına kadarı,ekıleıı tılm sa- vısı sadece 52 ıken 194s ten gunu- muze bu savı ^800 lcn buluvor Bu dengesız dagılım retrospektıl bag lamda çok az eskı tılmın ver dlmasi- nanedenoluvor Avııcabueskı tılm lerınvogu onarım gerektıuvoı vebu çok pahalı bır işlem Dıger fılmler ıçın ıse çok seçıcı davrandık Turkı- ve dekı sı nema çevıesinıoluşturançe şitlı meslek gruplarından ınsanlar ve unıversıte ogrentıleıının de katıldıgı bır anket duzenleverek en begenılen 100 Turk fılınınıbelırlemeveçalıştık Dahasonraaralarında benım ve Jean Loup Passek'ın de bulundugumuz bır komıte kurduk Elemeler sonucunda elımızdekı listevı I 10 a ındırgedık - Seçtığınız filmlerde hangı akımla- rıelealdınız' BASLTÇL -Turk kulturunde gor- sel lık her zaman on planda ver almış tır sanatsal anlatım bakış uzerıne ku- rukıdur Goliieovunugıbı bırhalksa- mtına sahıp olan Turk kulturu ıçın sı- nemava geçışın pek de zor olmadıgı nı sovlevebılırım Akımlara gelınce 1914 1945 arası bır tıvatro adamı olan Muhsin Ertuğrul'un loman ve ovun uv arlamaları 1940-1950 arası ozellık k Mısır v jpımı komedı ve muzıkal- ler başta olınak uzere vabancı fılm- leıınetkısınde bırgeçı^ donemı Vebu- nun sonuı.unda85'leredeksuren"ara- beks"akım ^ ıne!>0 lerde \fttV ılmaz ve Metin Erksan gıbı vonetmenlerın vapmava çalı^tıkları Turk sineması 60 larve70 lerdedonemınozgurluk çu vapısına uvgun olarak ele aldıkla- rı toplumsal konular 1979dasansu run varı varıva ortadan kalkmasıvla başlavan tıcarı vadaaçikçası pornog- rafık fılmler Turkıve halkının buv uk çogunlugunu Muslumanlann oluştur masına karşın pornografık sınema ureten tek dev let olma ozellıgıne sa- hıp - \e 70'lenn sonunda. unlu \ ılmaz Gunev karşımızaçıkıvor BASLTÇL -Gunev Tuık sinema- sı ıçın onemlı vonetmenlerdenbırıdır ancak artık Turk sineması farklı açı lardan da ele alınmalı V ılmaz Gu- nev leavnıdonemdeOmerKavurgı bi avnı derecedebaşarılı başkavonet- menler de sol ıçeııklı vapıtlara ımza atmışlardı \eGunev ınhapıshanede vatma sebebının sadece polıtık go ru^lerı degıl avnı zamanda bırını ol- durmuş olması oldugunu hatırlatma- vı onun vetenegıne ve hatırasına sav- gısızlık olarak gormuvorum N ılmaz Gunev Batı da ve ozellıkle Fransa da bır çeşıt pı opaganda aracı olarak kul lanılmı^tır - Bugunku durum ncdir' BASLTÇL - 80 lerden sonra Turk sineması daha varoluşçu bırevcı vesa- vaşkan geçmışını aşabılınış venı vo- netmenlerkazandı Bugunaralarında pek çok kadının da bulundugu 3>0 den fazla sınemacı ugraş verıvor - Batı sınemasının Turk sineması uzenndekı etkısını tanımlar mısınız' BASLTÇL ->0 lenn sonlannadog ruTurk ızlevıcı vogun olarak Amen- kan fılmlerıvletanıştı Avnızamandd Bergman va da Fransiz tılmlen ne de ılgıduvuluvordu Istanbul da pek çok sınema salonu ve 1980 darbesmde ka- patılan Tuık Sınematek ı bulunuvor- du kısaca Turkıve guçlu bır sınema kultürune sahıptı 80 lerde Amenkan sınemasının guç kazanmasının ^ebe- bı ashndaçokaçık vımiıvıloıiceTur- kıve de bınlerı.e sınema salonu bulu- nurken bugun avakta kalan salon sa- vısı 320 cıvarında ve bu salonların vuzde 99 u dolavlı va da değıl Ame rıkan şırketlerının vonetımınde İsta- tıstıklerherşevıaçıklıvor 1993 teda- gıtılan 225 fılmden valnızca 2^ ı Turk vapımı - İslamcı parti ve kesimlerın guç ka- zanmasma sınema nasıl uv unı sağlıvor? BASLTÇL -Turk Islamanlavişmı dıuer ulkelerdekı Islam hareketleıın- den tarklı goruvorum Tuıkkı ııı ın cak 10 vuzvılda lslaınıvetı kabul ct tıklerı ve ».e^ıtlı kıılturlerle etkılesiııı ıçıne jırdıklerı unutulmaniJİı Klam cilar Tuıkıvedekatıkurallat ııvjul ı vamavaLdklaıının fırkındahr Bunu anlamak ıçın sokajd t,ıkmanız veteı- lı Bugun Isiamu telcv ızvon kanalla nnda Beıgman ın tılmlen vadd bırRe- noir belueselıvie kaisilaşabtlıvoıuz Nedenı a^ık kendı okulerınde de mokidt gorunmek ve Ameııkaıı etkı sivle savasmak Bu nokuda taıklı amaçldrla da oUa Amerıkan etkiMv le savaşan entelektuel kesimden v ın daş tophvibılırler Turkıve halı ıra- vışlar ıçınde olan bu ulke Fhzırlddı gımız retıospektıt ıçm Khmı n,erık lı çok ıvı inMİat vapmı> tılmlerden deornekleı ınceledım tlgınç olanbu fılmleıde kııllanılan tuı aların 70 h vılların niılıtan tılmlerınde kuilanı- lanlardan pek de taıklı olmıvisı ko vunden avrılan genç kdhıamanın hep avnı gelişen ovkusu Tek bır t ııkl ı eskıdeıı jenç kahıanıan Batı nın JL lişım degerlennı taşııken bugün Ba- tılılaşmanın karşisind ı veı ılıvor \e dogal olarak vaıdım goıdugıı kisi lolıınu de kovuıı ımımı u>tlenıvoı