Katalog

1 8 NİSAN 1996 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA KULTUR 15 GRAMOFON İGNESİ SELtM tLERt BehçetNecatigil kime yazdı... K.endısının kaleme aldığı. maddelennı özenle. tıtızlıkle ış,ledığı Edebfratımızda IsimlerSozluğu Behçet îN'ecatigil ın. doğum tanhını 16 \isan 1916 olarak ıslıyor Olumtarıhı 13 Aralık 1979 Bırçok zamanın emeğıyle kotanlmıs, Sozluk. Necatıgıl'de bır şıırııı de esın kavnağıdır "Kitaplarda Olmek" Ömru yalnızea dort dızeye sığdırmak "Adı, so>adı / \çdır parantez / Doğduğu >ıl, çizgi, oldiığu >ıL bitti / Kapanır parantez." Olasi mı kapanması parantezın Ama Cumhurı>et donemının bu usta ^aırı bırendışeyle vıneler "Oşimdi kitaplarda bir isim. bir sovadı / Bir parantez ıçinde doğum, olum yıllan." Edebıyat adamlannın 'asıl" hayat hıkâyelen de -Kitaplarda Olmek" şıırındedır, gonul burkar "Yasayfa altında, ja da az ilerde / Eserleri, ne zaman basıldığı / Kısa, uzun bir lıste / Kitap adlan / C an çekişen kuşlar gibi elinizde." Necatigil ın olumunden sonra vayımlanan -sonuncusu dıs,ında- her bın adıma ımzalanmı^ ^ıır kıtaplarını belkı bu şıır yuzunden bir utançla yanımdan ayırmam Şaırın okurlardan bekledığı se\gı \e merhamet her hayat hıkâyeM. her ayrılık ıçın geçerlı değıl mıdır' Dahası. hayat da dort dızede bılgece yorumlanıvor "'Parantezin içindeki çizgi / Ne \arsa orda / t'midi, korkusu, gözyaşı, sevinci / Ne \arsa orda." Ikı tarıh arasında bır çızgıye sımgelenmi!! bu ha>at hıkâyelen ergeç unutulu^a yazgılı. ÎNecatıgıl son dızede "Öldurebdirsiniz" dıyor Eserının hıçbır zaman unutulmayacağına ınanmak ıstıyorum Behçet Necatigil ı 1970'lerde tanıdım Beşıkta^'ta gostenşsız bır apartman katında e>ı ve ıkı kızıy la bırlıkte yaşıyordu Sonra bır de kedı katildı bu e\ın yaşamasına. siyah-beyaz. ve^ıl gozlu. afacan bır kedı Necatigil. genç edebı>atse\erlerın sık zıyaretlennden bunalmaz sıkılmaz mıydı. dıye düşunuyorum şımdı Onu sık sık zıyaret ederdık Bızı on odalardan geçırır, arkada. kuçuk odasına gotururdu Penceresınden eskı Suslu K.arakol'un yıkık >ıprak gorunduğu odaya Kıtaplar vardı. çalışma masası. bır sedır Şaır çalısma masasının >astıklı ıskemlesıne oturur ben de sedıre ılışırdım Kendısınden otuz uç ya>, kuçuk, hıkayeler yazmaya çalı>an Selim'e Necatigil kımbılır ne çok sey oğrettı. kımbılır ne çok >ey a^ıladı Bırçoğunu da ogrenemedım ozumseyemedım Ornekse. eskı yazımızı oğretmeve çalıştı durdu Okumak istedı^ım Servet-j Funûn romanları vardı Yenı yazımıza geçırılmemıs o\kuler. romanlar \ardı Mehmed Rauf un Siyah tncilerılekı duzyazı ijiırlerını okumak ısterdım Gelgelelım sabrcdıp eskı yazıyı sokemedım Necatigil affettı | Bir sentez adaım Butun e\ kıtapdoluydu Kuçuk çalışma ve dınlenme odası, kıtaplardan adım atılamaz hale gelmı^tı Yalnız kıtaplar mı, dergıler gazetelerde Geçmı^ın eserlerıne bugunkuler katılıyor Necatigil edebıyatın başkentı Istanbul'da olup bıtenlerle ılgılendığı olçude butun yurtta edebıyat çabalarıııın ardını kovalıyordu Kıtaplığında Sıyah Incılerde vardı. Zongııldak ta çıkmis, b\r gazcteııın edebıyat-sanat eklerı de Edebıvat guzel bır ya:>am ıçın tek kılavuzunıuz olmalıydı Necatıgıl, 1'^8'deyazdığı Tahir Alangu ya gonderdığı bır mektupta dıyor kı ~Uzun bir sukûttan sonra ben: Siz mutlaka şiir yazıyorsunuz. Ne ince şeyler duşunmektesiniz dedim." "İnce şevler duşunmek' uzenne bır yaşam kurmu^tu Bu yuzden olacak kendı >ıır. edebıyat Kcndınden sonrakı s,aırlerın guzellıklerıne jçılmaktan handıyse hıızur duvardı O\Ie kaç kez. Edip Canse\er, Turgut L yar, Cemal Sure>a. Heın, sıırden ote lomana. oykuye elestmve. denemeye anıya gezı yazısına açıktı Edıp C ansevcr'ı de tanıma mutluluğuna criştım (,ok az ronıan okuvabılıvordu artık "Sezgisini sjirden edinmiş nımanları okuvabilivorum" demıstı Necatıgıl'e gelııue kımıle\ııı d.ılı.ı ılk sayfasından kopup gıttığımız romanları bıle hep sonrasinda sanatlık değer taşıyan bır seyler belınr unıuduyla dkıllaradurgtmluk \encı bırçabayla okurdu > ıldızları \a hıç parlamamıs \a da inerek, s«s\al %e moral sefaletleri deşen. sert. hırçın romanlar \azdı." I Çevirmen Necatigil Behçet Necatigil çeurı edebı>atımıza harıkuladc c-<crler armağan ettı Rilke, I homas Mann. Mamsun <,c\ ırılcrını kımbılır kaç okıır o c^ız Turkçeye \ urulaıak okunıuslaıdır Bcnım de -bugun de- ba^ucıımdan a>ımudıgım Necatıgıl ı,c\ırısı Strindber" deıı \çık Deniz Knısındadır Bu lomanın uslubunu ozumsevcbılmek ıçın delice çalı^tım Fn az on savtaMm oturup venıden daktıloetmı>ımdır Cevırmen NeLatıgıl'ın hangı ka\gılar mıttuûunu Okta> Vkbal a f d E debıyat. güzel bır \a>am içın tek kıla\ uzumuz olmalıydı. İnce ^eyler düşünmek' uzerıne bır yaşam kıırmuştu. Kendı şıır. edebıyat anlayışına bütun butune denk düşmeyen verımlerı asla yadsımaz, karşıtı yazaıiardan bıle tat alabılmemız ıçın dıdınırdı. S ozlerinden \e uslubundan omrunun hıkâyesını kavramak olasıdır Kamuran Şıpal'e "Hüznü genlerde bırakacağım yaş bır turlu gelmıyor" dıye>azmış Huzün, belkı de omrunun anahtarı Şu sözu de bana söylemıştı "Bızım en biiyük se\ ınçlerımızde bıle gözyaşı. gızlı bır keder vardır" anlavışına bûtun butune dcnk dusme\en \enmlen asla \adMinaz, karşıtı yazaıiardan bıle tat alabılmemız ıçın dıdınırdı Orhan \eli nın avlak se\ıiKinde kendınınkınc >akın bır huzun bulıiNor soz gelımı "Denizi Ozle\enler İçin"ı adeia tutuk du-juın-Cİı so\,le\ı^ı\le ezbere oku>ordu "Benza\allı./Ben>ıllardır deni/e hasret." Onu o>le. gozlerı SLI>1U Karakol a dıkılı. kiMk sesle bır ıkı ^ıırı daha se\elım anla\alım benım^e\elim dıye emek harcarken gonıvorunı Ba/an Necip Yzal, bazan Melih Ce>det, kımbılır kav, kez -çok sevdıgı- Zi\a Osman Saba, sonra gençler. çok gern, şaırler , ->onup gJtmii! ıııce Turk va/annı oııun >onlendırı^ıyle tanıdım \e okudunı Ad \ereyım ^ınıdılerde bıle onemını açık scçık ka\ravamadıgımi7 Nahıt Sırrı Orik. uıuıtulu^a terk ettığımız l tııran Nazif Niğiter.\alııı/ bır kıtabı\la ız bırakmıs Ne\in İşlek.daha o zamanlar eserı ya>ınlanırkcn okunmazlar jruMna kattığımız koskoı-.ı Reşat Enis. Koskoca dıyorıım çıınkıı Ne^.ıtıgıl -\glama I)u\arı! Bıi\uk Ronıan! Koskoca Reşat Lnis'i aşsınlar hele \eniler..." dı\e otkelı yakınıvordu 7.ıten so7lıığunde Resat Enıs ı so\le l.mıtmis •'(...) acı ^erçeklvre (luşkunliık icinde. toplumun en alt katlanna vazılmu? mektup açıklıvor. "\iuim, bu StrindberjjMn romanı demirden leMebı. Uenı/cilik tabirleri bclimi bukınor. Mu^kulleri bir turlu kesin olarak ço/enıi\orunı. Vardımlarından la\dalandı«ım ^ahıslar da hep ınuleıvddıt da\ ranıvorlar. ihtımal uzerine konuşuyorlar." Sıırıııde. (,ı.\ ırisindı. ıad>o ONununda kısj(.asi. her turdeıı yaziMnda çıziMiıdc bılgıve bılgı bırıkımıne onem venrdı Necatigil f rtuğrul Faciasıadfı radvo oyununu kaleme .ılırk^n genıs yelpazelı bıı okuma çabaM gutnnıstu Kıtaplıklan dolasmıs de\nn iiuncel \d\nıl,ırından \afarlanmıstı LMelık "tarıhî" bır çalışma degıldı Ertuğrul I acıası Demın. Strındberg çe\ınsinden söz açarken Açık Denız kıvısinda adını kullandım llk basımda \çık Deniz Kenarında adını seçmıştır !?aır \enı basım Varlık Na>ınlan arasında çıkacaktı (O gun bugun de bır daha basılnıadı galıba ) \aşar Nabi Na\ır 'kenarında'vcnnc 'kiMsındaNı onermi'î Necatıgıl'ı zıyaret ettığım bır ak^amuzenvdı Co^kararsız sozcuklerın avırtıları konusunda konuşmu'jtu Keııar ve kıyı sozı.uklerını bırbırıne ozde> bulmuşordu Sozcuk seçımındekı ınanılmaz tıtızlığı herhalde ha>at hıka>esı\le e^anlamlıdır Bu \uzden olacak e-.k> kelımelcrın dılden bırcr ıkı^er çıkıp gıdı^lerıne ıçten ıçe uzulur venı sozcuklere butun bağnazlıklardan uzak tutumla gonlunu açar dılde sozcuk bollugundan olağanustu sevınçlerduyardı Turkçevı doğru \e guzel aktarabılıyor mu\duk >azdıklarımi7a' Benım Cumartesi Valnızlığı'nda ıkıde bırde. 'umut etniek' deyı^lerıme kar^ı çıkmı^ "O, \a umıt etmck'tir \ada "ummak tır. llmut etmek. olsa olsa. kotu çe^iri kokar. Vınan dikkat!" demıştı Sonra eklemıstı "Gerçi ümit etmek başkadır, ummak başka..." 'Nedenolmak'ı \eglem\yor yıne 'scbcp olmak* dıvor ya da '\ol açmak'ta karaı kılı\ordu Benzer baska ornekler de belleğımde I Ömrünün hikâyesi Şımdı oyle sanışorum kı sozlerinden \e uslubundan omrunun hıkâvesını kavramak olasıdır KâmuranŞipal e ~Hu/nu jjerilerde bırakacağım \aş bir turlu gehrmor" dıve vazmis Huzun. belkı de omrunun anahtarı Şu sozu de ban.ı sov lemıstı u Bizim en bu> uk se\ inçlerimi/de bile go/v aşı. gizli bir keder \ardır." Anid nı>e' Tanıdığım Behçet Netatıgıl. istc sıır kıtaplarının adlan Evler. Çe\re. Dar Çağ, Zebra ortada. ba^kalarının tasarılarıyla yuklu baskalannın acısına saygılı. çekıngen alabıldığıne .ılçakgonullu yasadı "Zebra! / Bir sirkten ötekine gez" Şıır ıçın dıyor kı ~Ve şairler bmuna kimlere >azaıiar? ' V ıkılmış koprulcrin başında /1 rknıuş boşluktan bin inli\orsa / \e şairler onlara geldimlere >azarlar." 1966 vılında "Kır'jarkısrnı okudum Necatigil ı bu siırıvle sevdım Otuz yıldır sıın *>ıkılmı$ kopnılerin başında'kı guıılcrınıc >ardını elı u/attı Dostlarıma Necatigil kıtaplan armagan ettım, okuyup da etkılenmeyenıne raştlamadını Nc kadar çok kışı "Ürkmıiş boşluktan" Memet Fuat ın essız saptayımıyla noktalamak i\tıvorum ~^iirieri gu/el insanlan vüceltirken. durmadan çırkınleşvn toplumsal ilişkileri gnzler onune seren. kotuluklerin ipliğini pazara çıkaran. ama kinıseve acı \ermek istcmcdiği için, kendi kendinin üstune kapanan patlamalar gibi>di." Son bır soz daha sov leycceğım Bovlesıne ıçe donuşten bo>lesıne toplumsal bır manıfesto \alnız<-a Behçet Necatıgıl ın alçakgonulluğune denktı TOBAV Başkanı Tamer Levent: Hesap değil, bilgi veririz Kultur Senisi- Dev let Tıvatroları Opera ve Balesi Calı- şanlan Vakfi Çalışanlan Vakfı (TOBAV) Baş.kanı Tamer Le- vent. butçe goru^melerı sırasında Kultur Bakanı AgahOk- ta> Guner ın, eskı Kultur Bakanı FikriSağlar ın TOBAV a 1994 vılında 2 mılvar 830 ınılvon. 1995 v ılında 6 mılvar 171 mılyon. 1996 vılında 2 mılyar 150 mılvon verdıgını sovle- verek. vakfın ısmının "bir spekülasyonaalet edilmek" ısten- dığını belırttı Kültur BakanTnın kultur bakanhğının TOŞ-\\ 'a ve dı- ğer sıvıl toplum kurulu^larına verdığı parasa! desteklerı açıklamasma anlam veremedığınt ve amacının ne oldugu- nu vorumla>amadığını belırten Levent "Bu acaba bır kul- tur politikasımıdır?" dıve sordu Levent "Savın Bakanbt- zımle goruşmek istesevdi kendisine vapmış olduğumuz \e vapmakta olduğumuz çalışmalan anlatabihrdik. Hesap de- ğil, bilgı>enrdik."dedı 1981 yılındanbenpekçokhukumet donemınde etkın çalışmalar \apmış bır sanatçılar vakfının Kultur bakanlığından para almıs olmasını vadırgavan Gu- ner'ın. bunu 'garip bir ışmiş gibi. spekulasvona neden ola- cak. zan altında bırakıcı. kamuovunu vanıltKi' açiklamada bulunmasını ele^tıren Tamer Levent bakanın "\efaboreu oldugu icin* Resım Hevkel Muzesı nı Turk ocağına tahsis edeceğını açıklavaraksubjektıfkararlarda verdıgını belırt- tı Levent bakanın TOB<\\ "ın bu paralan nıçın aidıgını da sormadığını v a da v akfın başka kurulu^lardan. örnegın Baş- bakanlık Tanıtma Fonu ndan da para aidıgını bılmedığıne değınerek şunlan sov ledı "TOBAV legal bir kuruluştur. Vaptığı çalışmalar ulusla- rarası alanlardakı de\letın kuçulmesine katkıda bulunan dumanın tarıınmış sıvil toplum kuruluşlanvla a\nı du/e\- dedir Vaptığı butun ışler de kamuo\ unun gozİcri onunde yt'r- çekleşmiştir. \ncak Turkive'nin icine duşurulduğu bu «u- \cnsizlik ve başıbozukluktan. bu \etersizliklerden \c bilgi- sızce da\ rantşlardan buvukuzunhı duvuvoruz. Biz işte tum bu nedenlerin ortadan kalkması için ça- lışmalar vuruten bir uzmanlık kuruluşuvuz. Savın Ba- kanın gerek bale konusunda, gerekse bakanlığın diğer konularında goruşlerimize başv urması, bizim uzmanlık goruşlerimizi dikkate alması. kendi gore\ lerinı de daha verimli bir şekilde gerçekleşmesine vardımcı olurdu. Biz, uzmanlığa savgı. sanat alanın planlanabirlıliğı. ulu- sal ve uluslararası nitelıklerdesanat kulturunun oluştu- rulması, sanat eğıtımının okullara girmesi.festıval ve se- minerlerle gelişmiş proje ve planların içersinde bulun- nıası. kultur merkezleri savılarının artttrılması gibi. ul- kemızin insanın daha sanatlı bırvaşamakavuşması. bu- nun olanaklarından vararlanması ıçin, uzmanlık bilın- cimizin bize vukledığı sorumlulukları verine getırmeve dcvam edeceğiz. Hatta Savın Bakan da bu çalışmaları- mızdan vararlanabılır. Hatta bize bu çalışmalarınıız içın para bile verebilir." İDT, Memet Baydur'un k Yangın Yerinde Orkideler' adlı oyununu sahneliyor 'Yangm yerindelerin özlemi 6 orkkle' EBRl' KAŞLI İZMİR -Toplumdakı sureklt de- gisimlere avak uvduramayan ken- dılerıne ve vasama ıvıce yabancıla- s.an ınsanların bulustuğu >er. o eskı nhtım "^angın \eri" Buvangınven toplumun dı>ladı- ğı tıpler ıçın gcçiLi bır kaçı> nıeka- nı Memet Bavdur "Nangın Nerin- deOrkideler" ovunuvla ınsanların ozlemlerını kokuşmuşluklannı av- dın \e kendinin avdınolduğunudu- sunenlenn durunılannı anlatıvor \onetmenlığını FikretTartan ın vaptığı ovun Izmır Dev let Tıyatro- susahnelenndeoMianıvor Dekorve kostum tasanmının Talav Toktamış ısıktasanmınında Hasan>alman'ın vaptığı o>unda Bava/ıt Gulercan, Recai Topaç. Hıılva Boceklioğlu, Murat Çobangil. \vlin Damcıoğlu, Şener Ünal rol alıvor Yonetmen Fıkret Tartaıı Memet Baydur"unovunlarını uzun suresus- turulmuşluğun sonutunda bırhavkı- ris olarak olarak gorduğunu so>lu vor Tartan **l niversite gençliği 12 Eylul'de susturuldu. Lzun sure ko- nuşamadı. Dev let sorunlarını dile ge- tiremedi. Gençlik ve avdın kesim uzerindebaskjlarvoğunlaştı. Kişiler suskunluğa ve Mİgınlığa duşuruldu. Bu suskunluk bir şekilde patlav acak- tı. Memet Bavdur'un ovunlarında da bu patlama açıkça goruluvor" dı- >or Hiçbir şey eskisi gibi değil Ovun. su^turma vedırencı vıkma polıtıkasından bıkmıs bır avdının kaçis verı olan eskı nhtımda geçıvor Onu bur.ıva kaçıran sesını duyur- masının ve anla>ılmanın ı>ıce zor lastıgı bır toplunıdur Aydın bu rılı- tımı kendını ansıklopedılerden bes- leven \arı aydın bır adam ıle toplu- mun kendını surukledığı vokluklar karsısnıda tahıselık vapan bır kadın- la pavla^ıvor l ç k'arakterın oriak noktasi vasamın lıızlı çaıkına avak tıvduraınanıasıdır Bırbırlerıvle or- lak bır noktada bulusan ve ııhtımın sessızlıgıne sıgınan bu ınsanların huzurunıı kaçiıanlarda vardırelbet Kultııı kıılılıgı içindeıuıkan VO7M1- sanlardırbunlar Eğlence veluksha- vatın zevklcrını sorumsuzca tuke- ten kof ınsanlar Taıtan. "^aııgın Nerinde Orkide- ler"ın gunumuzdekı ınsan ılj>kılen- nı çok ıvı vaıısittığını v tırguluvorve "Ov unda, zıt kutuplarda çatışan ıki grup karakter \ar. Susturulmuşlu- ğun ve tvleınsi/liğin actsını vaşavan avdın.vanavdınvelahise. Diğer >an- da sadece eğlence ıçın vaşavan kof insanlar. Bırinci grup toplumun so- runlarını gordukleri halde çozum hulanıamanın sıkıntısını vaşadıkla- rı için bır kaçışa duşmusler. Ikiııci grup ıse toplumun sıırunlannı go- rup. hunlarla bunalnıak Ktemeven ve kaçışı eğlencede bulan insanlar. Ne va/ık ki toplumunıu/da ov uııda- ki karakteıierle birebir ortüşen in- sanlar çok fazla. Bu v u/den oldukça etkili bir ovun" dıvor Tartan ovundaayrıcaTuıkıve nın soıunlanna da gondermeler vapıl- dıeını belırtıvpor Sevtrcılere bazı sımgesel anlatımlarla bunu goster- mc)c çalıstıklarını sovleyen >onet- muı. vazartaiatından bu belırleme- lerın çok ıvı saptandığını anlatıyor \e sunları sovluvoı "Ovunun en onemli sahnelerin- den biri kahramanların şapkalar u/erıne konuşmalan. C umhuriveti- mı/ 1923 vılında kuruldu. Onemli devrımlervapıldı. Kılıkkıvafetinıiz, v a/ımız v e daha pek çok şev dev rim- lerledeğışti. Bunlarveni veguzel baş- langıçlardı. Ama kafamı/dan fesi at- tıp. şapka geçirmekle olmuvor dev- rım. \sıl dtğışmesi gerekcn kafanın ıçındekilerdır. \ ıl 19% ve halen şe- riatı isteven gııçler varsa. ulktıııi/in onemli bir sorunu var demekttr." "Artık hiçbirşe> eskisi gibi değil... Hiçbir şev eskisi gibi değil ama >eni olan bir şe> de vok..." Ovunun ıçindegeçenbureplığın. ulkemızde yaşanan olavlann en ı\ı anlatımı olduğunu vurgulayan Tar- tan "Donupgerivebaktığımızdade- ğişen çok fazla bir şev olmadığını go- rüvoruz. Halcn universiteli gençlik sokaklarda, avdınlarımız duşunce- leriyu/undennıahkûnifdilivor.sus- turuluvor. Aydınınçaresı/liğivar.ka- çısı var. Değişen çok şev var. ama av- nensurendepekçokşe> var" dıvor Nadıde guzel ve belkı de çogu- muzıın gormedığı tanımadığı bır ç\- çektır orkıdc Sureklı bırkarmasj- nın ıçinde yangın yerinde" >ai}a- vanlarıçınozlemdır "orkıde' Bov- lesıne bır karnıasada vaşavan ınsan resımlerının ver aldıgı bır albunı "Vangın \erinde Orkideler" ODAK NOKTASI AHMET CEMAL Yoksa Biz, Yanlış mı Yaptık? Soru geçenlerde bır oğretım uyesı meslektaşım- la konuşurken gundeme geldı Bır gece once Uğur Dündar'ın "Arena" progra- mında, EnginCıvan'ın "tahmını' servetı uzennean- latılanları. ızlemıştım Meslektaşımla konuşurken Engın Cıvan'ı ve ote- kı "buyuk soygunları" bır kez daha anımsadık Soruyu da o zaman sorduk Bırbırımızden çok, kendı kendımıze Yoksa biz yıllar boyunca hep yan- lış mı yaptık? Fakultelerde onumuze gelen oğrencılere hep ah- laktan ılkelerden odun vermemelerını soylerken yan- lış mı yaptık? Artık ahlaksızlığın ılkesızlığın, hırsızlığın ve donek- lığın kol gezdığı, neredeyse ayakta kalabılmenın ko- şuluna donuştugu bır ulkede bızler ve bızım gıbıler, yoksa hep yanlış şeylerı mı oğrettık'? Bızler, ılkgençlık yıllanmızda bır insanın bır parça ekmek çaldığı ıçın yıllannı hapıste geçırmek zorun- da kaldıgını yalnızca bır romanda, Vıctor Hugo'nun "Sefıller"\r\de okumuş bunun yalnızca romanlarda olabılecegıne ınanmış ve ınandırılmıştık Oysa şımdı, bır çocuğun bır tane domates çaldığı ıçın sokak ortasında tekme tokat dovulduğunu, ul- kenın en buyuk bankalarından bınnın sırtından ka- zandığı trılyonları yurtdışına kaçıran kışının ıse yaban- cı başkentlerden bırınde muhteşem bır vılla aidıgını, aynı televızyon programında bugun ızleyebılıyoruz Ulkece, fantastık bır roman mı yazıyoruz? Yoksa, yıne ulkece tarıhın gorduğu en buyuk ko- lektıf ahlaksızlık çukurunda mı boğuluyoruz'? Bızler bugun, 1983'ten bu yana resmı parası Turk Lırası, uygulamadakı para bırımı ıse dolar ve mark olan, beyaz eşya taksıtlerının bıle çoğu kez dolarla hesaplandıgı, buna karşın hâlâ "baö/ms/z" (') oldu- gunu soyleyebıldığımız bır ulkede yaşıyoruz Bızler bugun, başbakan ve cumhurbaşkam sıfatıy- la devletın zırvelerınde dolandığı gunlerde uygulama- daTurk parasını tedavulden kaldırmış, sadık kalaca- ğına ant ıçtığı anayasa ıçın "Bır defa ıhlal edılse ne o/ur? "dıyebılmış, "Ben zengınlen severım" deyıp or- ta sınıfı sefalete mahkûm etmış bır eskı ıktıdar sahı- bını "Vızyonuvardı" dıyenıtelendırmektenhıç,ama hıç utanmadığımız bır ulkede yaşıyoruz Bızler bugun, kendılerı dovız zengını olan, Turk Lı- rası'nın yerını dınara bırakmasmı ısteyen ve bunu "adıl duzen" dıye ılan edebılen partı başkanlannın bu- yuk oy toplayabıldıklen bır ulkede yaşıyoruz Pekı bu, nasıl bır ulkedır"? Bu bır yandan 1983'ten bu yana genış halk kesım- lerının hızla sefalete suruklenmesı, ote yandan ıse devletın başına çoreklenenler ıle onlann çevresınde kumelenenlerın her turlu yağmayı korkusuz yapabıl- melerı nedenıyle, eşı Osmanlı Imparatorluğu'nun en kotu gunlerınde bıle gorulmemış bır ahlak bunalımı- nın pençelerıne duşmuş bır ulkedır Ahlaksızlık bır kez kıtlesel boyutlara vardı mı hıç- bır kurumu esırgemez Bugun ulkemızde artık kupon vermenın yanına bır de taksıtl' satış yontemını ekle- yen tıcarethaneler kendılermı hâlâ "gazete" dıye ad- landırabılryorlarsa, her yıl unıversıtelere gırış sınavla- nyla bıritkte, " soru satışlan"n\n yenı yenı yontemlerı ortaya çıkıyorsa, derslennde oğrencılenneada/ef/ oğ- retmekle yukumlu hukuk hocaları, kendı avukatlık burolannda temsıl ettıklerı fırmaların odedığı ruşvet- lerı, "ruşvetın karşılığı yapılmadı' gerekçesıyle gerı alabılmek ıçın dava dılekçelerı kaleme alıp bunu açıklamakta bır sakınca gormuyorlarsa, o zaman ah- laksızlık amansız bır kanser turu gıbı ulkenın butun damarlarını sarmış demektır Ve boyle bır durumda en bılınen tanımlamalardan btrıyle, ancak bır erdem yonetımı oldugu takdırde ayakta durabılecek bıryo- netım Diçımı olan demokrasının ulkemızde bır turlu kok salamamasının nedenlerını başka yerlerde ara- mak da gerçekten boşunadır Evet soruyu bır kez daha yınelemek gerek Yoksa bızler, yanı aydın olma savında olanlar, bugune ka- dar bır şeylerı hep yanlış mı yaptık? Ya da bır şeyle- rı yetennce yapma konusunda yetersız mı kaldık? En yılgın olmamamız gereken noktalarda kendımızı er- ken yılgınlıklara mı kaptırdık? Çok degıl, bundan 20- 30 yıl once bunca yılgın bunca etkısız ve sayıca bun- ca azalmış değıldık Ama aradan geçen zaman ıçe- nsınde eksıldık Kımılerımız oldu Bazılanmız, bellı bır noktadan sonra yaşamlarımı- zı artık yalnızca kendımıze aıt sayıp sessız koşelere çekıldı Bazılanmız alçakgonulluluğu erdem sayacak yer- de, başka koşullardakı başka ulkelenn aydınlarına ozenerek taklıt bır yaşam surdurmeyı, kendı utkesı- nın aydını plmak sandı Brechf'n "Galıleı'nın Yaşamı"nm sonunda, Gali- leı nın agzından dıle getırdığı gıbı, belkı bızler de dı- renebılseydık eğer o zaman tıpkı Hipokrat'ın andı gıbı aydınlar ıçın de kutsal bır ant oluşturabılırdık Ama bunu yapamadık Yapamadığımız ıçın de sonunda ulke, eylemlen devlerınkınden daha etkın ahlak cucelennın elıne kal- dı Yanlışımız, sanırtm buydu BUGUN KONFERANS Paııs \ Nanterre de öğretım gorev lısı felsefecı Catherıne Malabou saat 11 00 de I L Edebıvat Fakultesı FeUefe Bolûmu Genel Müdurluk Salonu nda Avrupa"nın Esneklmı konulu bır konteran;, verecek KONSFR Saıın Akçıl Oda Orkestrası sefSaım Akçıl yonetımınde ve Pelın Halkalı Onur Nuaan. Efe Baltacıgıl solistlığınde saat 19 30"da Şıslı Etfal Hastahanesı Konferans Salonu'nda bır konser verecek \edat Kosal pıyano resıtalı ıse baat 19 00"da İMKB Konferans Salonu- lstınye'de_ ITU Turk Musıkisı Dev let Konservatuan Bölumu Öğrencılen nın konserı saat 16 00 da > uksel Sabancı Sanat Meıkezı nde \olos Senfonı Orkestrasrnın sef Sımeon Kogan voneumınde Cıhat A^kın (keman) bOİıstlısiınde verecesı konser saat 19 00da AKMde SÖV LFŞİ Gazetecı-yazar Faruk Suyun ıle gazeteı.ı-ele>tıriTien Hamı Çağda^ saat 19 00 da Pmıapen Kultur Ev ı nde "Sır" uzenne sovle-secekler DtAGOSTFRISI Sefa \apiı.ı nın Kadınlaı bta-jhk.li dıa gosterısı saat 20 OO'de Sıvah Bevaz Fotoöratevrnde"(414 73 22) ŞİİRDİNLETİSf Bengısu ŞıırTopluluğu'nun sıır dınletısı saat 14 00 te turkçe ş.Ö7İurıxk konserı ıse saat 16 (tO'da I L' Oğrencı Kultur Merkczı Tıvatro Salonu nda TAŞPLAKDlNLETİSI "Tanbuı ı C enııl den Mıınır Nuıettm e 7< i dev ırlı ta^ plak dınletısı saat 18 00 de \apı Kredı Vedat Nedını Tor Müzesı'nde Dınletıvı Ersu Pekın \e Bulenl Aksoy vonetecek H.ILISI ARVR^SI ANKARA MIZİK FESTİNALİ Basso ^et Kaıl \nton RiLkenbaı.hcı vonetıını vearp sanatçisı Şıruı Paıuaroglu nun solıstlıgındc Bılkent te bır koııscı \ere».ek