Katalog

9OCAK1996SALI CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 11 Bir sosyalistin ölümüMİŞEL PERLMAN PARİS - Ikı dönem boyunca. toplam 14 yıl Fransa Cumhurbaşkaniığı gore\ını yenne getırmış François Mitterrand'ın, başkentın 7 semtındekı çalışma burosunda dun sabah yerel saatle 08 3(J dola> lanndakı olumunun saat 11 OO'de açıklanmasi. Pans'te olduğu kadar tum ulkede bomba gıbı patladı Bu acı haber. sıyaset adamlan kadar halk kıtlelennde de bu>uk yankılar uyandınrkerr. şrmdıkı Cumhurbaşkanı Jacques Chirac, gazetecılerle onceden planlanan toplantıvı erteledığını belırterek Mıtterrand'ın ulkenın kurumlannı ıyı uygulamıs; olduğunu vurguladı A>TII zamanda, Mıtterrand'ın guçlu ve onemlı kışılığıne de parmak basmaktan gen kalmadı ikıncı görev donemının bıtmekte olduğu bır sırada. Mıtterrand ın. sorumluluklannı son aşamaya dek getırememek kaygisi ıçınde yaşadığı bılınıyordu Hastalığı sırasında zaman zaman olduğu yolunda bırkaç kez soy lentıler etrafa yayılmış. ancak bu ıddıalann aslı bulunmadıgı meydana çıkmıştı Fransa'da. ulkenın buyuk adamlan arasında yeraldıgı konusunda, kuçuk bır azınlık dışında. herkesın aynı goruşte olduğu dd kavdedılıyor François Mıtterrand ın kışılığıne ılışkın değerlendırmeler karşıt duygulann kaçınılmaz dıyalektığıne dayanmaktaydı Kımılennm belırttığı gıbı "Mittterrand'ı sevenler, onu deiicesine sevi>or. karşı olanlar ise kişiliğine karşı ateş puskuruyordu." Bugunku Cumhurbaşkunı Jacques Chııac'ın selefı Mıtterrand'ın tum sıyasal karıyen ınış \e çıkışlara dayanmaktaydı Ikıncı Dunva Savaşı'nın dırenış hareketıne katılmış olan François Mıtterrand, savaş sonrası kurulmu? 4 Cumhunyet donemınde çeşıtlı Ifez bakanlık vapmiş fakat kımı zanuıı ı,ok ^erı kınamalar karşisinda bulunnıuştu Ancak ıradesi son derete guçlu olan eskı Cumhurbjşkanı "hiçbiran" mucadele>ı bıraknıamış ve ozellıkle. General de Gaulle'un I958'dekıırduğu5 Cumhun>et çerçe\esındekı anayasaya karşı sureklı olarak kar>ı çıkmiştı Bununl.ı bırlıkte cumhurbask tnlığı gorev ınde 14 yıl kalnidkla bır rekor olarak tanııiıljnmis ıkııdaı sııresindo zamanla •"seçilmiş hukumdar" ınidiını pevderpey sılmeyı başamıış \e kendısıyle halk arasında daha esnek ılışkıler kuı ınay ı başarmıştı Ote yandan Fransız sosyalızm hareketınde bu>uk bırdeğışıklık başlatmış \e de u\gulatmiş Françoıs Mıtterrand, vaktıy le. çokmekte olan eskı sosyahst partisi SFIO nun adeta enkazı uzerıne 1970'te yenı ve modern bır Sosyalıst Partı (PS) kurnıasını becerdı Bu aşanıadan oııce. 1965 tekı ılkdırekt ».umluırbaşkanı scçımınde general de Gaulle u balotaıa zorlamış \e de I9 7 4'te \alery Giscard d'Estaing'e seııık duşnıuştu Fakat guçlu ıradesı savesınde. 1981 >ılında ılk kez, 1988'dede2 kez cumhurbaşkanı gore\ını başararak "rekor" dıye nıtelenen bır başanya ulaşmış \e "olumu deyenerek" son donemını geçen mayıs avına dek yasal sure ıçınde arzuladıgı şekılde tamamlamıştı A\rıca Mıtterrand. "kükıireâşık" bır kişi olarak da tanınılanırken entelektuel çevrelerde de bu husus oldukça kuvvetlı bırşekılde vurgulanıyor Eskı cumhurbaşkanının yaptırdığı bırçok sanat eserı arasında Louvre Muzesı'nın genışletılmesıyle gınşı dolaylanndakı cam pıramıt >er almakta Bunun yanı sıra. başkentın 13 kesımınde henuz açılmamış "Biıyük Kitaplık" da var Bu arada, kendısının A\rupa yanlısı tutumunu belırten sıvasal yorumcular, Fransa ıle Federal Alman>a ara-Nindakı temaslarda François Mıtterrand ın Alman Başbakanı Helmut Kohl ıle bırlıkte •elele" ı,alistıgına dıkkat çekıvor Gozlemcıler avnca François Mıtterrrand ın ıktıdarı suresınte diş polıtıkay ı ıv ı ka\radığını belırtıyor Fransçoıs Mitterrand'ın onuınuzdekı perşembe gunu doğum yerı olan Jarnac takı aıle mezarlığına defnedıleceğı bıldınldı Meclıs Başkanı Philippe Seguin, "Mitterrand'ın şimdiden tarihe geçfiğini~sov ledı Yorumcular da kendısının Fransa da ılk sosyalıst cumhurbaşkanı olduğunu anınısatıyor Özal'dan güvence almıştı Kürt sorununa yakın takip LEALATANŞANOĞLU Fransa'nın mutevefFaeskı Cumhurbaşkanı Fran- çois Mitterrand, 1992 Nısanı'nda zıyaret ettığı îs- tanbul da hep Kurt sorunundan soz etmıştı Kendı- sıne ev sahıplığı yapan donemın Cumhurbaşkanı TurgutOzal'la duzenledığı basın toplantısında Mıt- terrand OzaPdan Kurtlenn kulturel kımlığının ko- runacağı konusunda guvence aldığını soylemıştı Istanbul'da Sarayburnu'nda Dış Basın Merkezı olarak hızmet veren Sepetçıler Kasn'nda Mıtter- rand'ınOzal'laortaklaşaduzenledığı basın toplan- tısında bız de vardık Balmumu rengı yuzu, sırtın- da yuzunun sanlıgını daha da belırgınleştıren lacı- v ert kostumuy le basın toplantısında konuşan Fran- çoıs Mıtterrand. yerlı \e >abancı basının soru yag- muruna tutulmuştu Ozellıkle Kurtlenn durumu konusundakı soruları sakınbırıfadeyleyanıtlayan Turkı>e'de terorısteylemlervapıldığını kabul ede- rek "Bizinı terorizmi kabul etmemiz mümkün de- ğüdir" demıştı Mıtterrand avrıca. zı>aretının Turk-Fransız ılış- kılerıne etkısı konusunda şovle konuşmuştu "Türkhe, de- mokrasi tercihini vdpınış bir ulke- ılır Bu /ivaretin \enı bırbaşlangıç olabıleceğını ifade edebılın/.İkiulke arasındaki olum- lu noktalar, sorun oiabikceklerden çok daha fazla." Mıtterrand. "Kurt meselesi hevecana \v\ açı>or. Fransa'vla Turkive arasındaki görüşler birbirine >aklaştı mı" sorusuna şu vanıtı vermıştı "Özal, bana goruşlerini büdirdi. Bu konuyu ko- nuştuk. Fransa'nın tav nnı biliyorsunuz. Fransa'nın Kurt halkına dostane > aklaşımı var. Bu halk tek bir devlet altında bulunmuvor. en a/ dort de\letc par- çalanmış halde vaşı>or. Fransa, Irak'ta olduğu gibi nıerkezi iktidann vok etnıe, sov kınm faalivetlerine mudahale etmek zorundadır. Baskı altındaki bu halkı korunıavı surdureceğiz. Turkive de bu halka katkıda bulunuvor. Bu konuda sovlenecek bir şev >ok. Turkhe'de yaşa>an Kıirt'lerc gelince... Türki- >e'de terorist e\ lcmler olduğu doğnı. Bizim teroriz- mi kabul etmemiz mumkun değil." Ozal ıse toplantının bu noktasında soze gırerek şoyle demıştı "Cumhurbaşkanı Mhterrand'laetraflıgöruştük. Kendisine vapılanlan ve vapılması muhtemel olan- ları anlatîım. Olava Turkive içinden bakanlarla Turkive dışından bakanlar arasında fark var." Ozal Kurt konusunda "Turkhe'vebirparçaza- man vermek gerektiğinr de belırrmıştı Mıtterrand bunun uzenne şunlan eklemıştı "Kendi açımdan bu konunun üzerinde durdum. Kulturel kimlik konusu... Ozal bana bu konudald vasalann geliştığını. gerekirse daha da gelişeceğini so> ledi. Kurtlenn kımlikienni koruvacakJannı ifa- de etti." Danielle Mitterrand'ın çıkışları, kimi zaman kocasını zor dunınıda bıraktı. Fransa'nın 14 yılına damgasını vurdu Siyasetin şairiydi Mıtterrand, Anka kuşu gibi, kendi küllerinden veniden dirilme başansını. vaşamında birkaç ktv göstermişri. 1981 vılında seçim zaferinden sonra elinde Sosvalist Partinin simgesi gullerie vunırken çekılcn fotoğrafı >aşamının o/-erivdi sanki.- Dış Haberler Servisi - François Mitlerrand. Fran- sa'nın henı ılk sosyalıst cumhurbaşkanı hem de en uzun süre gorevde kalan cumhurbaşkanıvdı Yanm yuzyılı aşan sıyaset yaşamı. sagda başladı. ortanın solun- da bıttı. ancak. Avrupa'nın bırlığıne olan ınancını hıç- bır zaman yıtırmedı 1991 tanhlı Maastncht Anlaşma- sı'nın mımarlarından bıny- dı Elysee Sarayrrrda 11 yıl boyunca ıkamet eden Mıt- terrand, savaş sonrası Fran- sa'nın onde gelen polıtık ıs- mıydı 1947 ve I958yılian arasında 11 kez bakanlık ya- pan Mıtterrand. 1971 vılın- da sosvalist partıyı bırle^tır- dı Lç vıl once verdığı bır demeçte u Bir duşunun. 15- 20vaşlanmiaki «ençler.siva- sete biraz tlgi duvuvorlarsa ömurleri bov unca iktıdarda hep beni gordulcr. Onlann verinde olsavdım, epevce st- kılırdım'" demıştı Gorevde kaldığı 14vılbo- vunca Mıtterrand. ıkı kez muhatazakar hukumetlerle ışbırlıgı \apmak zorunda kaldı Başbakan Edouard Balladur'un ezıcı bırçogun- lukeldeettıgı 1993Martıve 1995 Mavisı arasında kalan donemde Mıtterrand'ın yet- kılerı fazlasıvla sınırlandı- nlmıştı Ancak hıçbırzaman kukla başkan olarak kalma- dı ve polıtık manevra yete- negı ve devlet adamhğı de- neyımını kullanarak dış po- lıtıkaya sonuna kadar ağırlı- gını koymasını bıldı 1992 vılında SoğukSavjş sona erdıgınde Mıtterrand. Fransa'nın nukleer deneme- lennı askıya aldı Gorev ı bı- raktıktan sonra verdıgı tck polıtık demeç ıse »elefı Jac- ques Chirac'ın denemelerı veniden başlatmasmı eleştır- mek oldu Fransa'nın super guç sta- tusunun devam ettıgını ka- nıtlamak ıçın 1991 dekı Korfez Sav aşı 'na asker gon- derdı 1994'te son kez katı- labildıgı G7 toplantısında ttalva Başbakanı Silvio Ber- lusconi. Mıtterrand ı "siva- setin şairi" olarak tanımla- varak onurlandırmi'! tı \asil hatırlanmak ıstendı- gı sorıılduğunda ı->e **A\ru- pa Biriigı'nin miman ve Fransa'nın dumadaki ifiba- nnı suruklı vuksekte tutan binsı: ulkedekı en u/un sure- li toplumsal barış donemıne ınua atnıış cumhurbdşkara olarak anılnuk ıstedığini" ^o\ lenıı^tı Dogu Avrupa'da konıu- nıst rejımlenn bırbırı ardına vıkılınasinı kınıılerı se\ınç- le kar^ılarkcn Mıtterrand. Avrupa Pjrlamentosu nda vjptığı veda konu^maMnda -Millıvetçilik savaş denıek- rir" dıverek ba^ka tehlıkelc- re dıkkat çekıvordu Yanm yüzyıllık politikacı 1916 doğumlu Françoib Mıtterrand. sekız çocııklu bır ıs- tas>on :<etının besıncı çocuguvdu Gençlık vıllarında sag goruşu benımsedı 1940 yılında sava?a katılan Mıtterrand. Almanlara esır düştu Ebirkampındanuçuncudenemesindekaçmavıbaşardı ve dırenış hareketıne katıldı Savaş sonrası bır sure avukatlık vaptıktan sonra sıvasete atıldı Parlamentova ılk olarak 1946sılındagıren Mıtterrand. 1965 vılında vapılan>eı,ımlerde De Gaulle'un karşisinaadav olarak çıklı \e jenılgıve uğramasma karşın generalı ıkıncı tura zorladı 1972 yılında sol partılenn bırleşmoı konusun- da ışbırlıgı kararı alan Mıtterrand. 1974 vılında yapılan cumhurbaşkaniığı seçımlennı yuzde49 3 ov alarak çokazbır farkla kaybettı Polıtık vaşanıısonaerdısanılırken Mıtterrand. 1981 vılında ıktıdara geldı 1988 vılında Chirac karşısında bır kez daha cumhurbaşkanı seçılen Mıtterrand. son v ıllarda gıderek ar- tan ekonomık knz \e gençlığınde a^ın sağ egılımlı olduğunun anlaşılmasıvla onemlı olçüde \ ıprandı Geçen yıl evlılıkdışı bır kızı olduğu basına vansıdı Bırkaç yı! once olümcu! hastahğa vakalanan Mıtterrand. 17 Mavıs 1995'te cumhurbaşkaniığı seçımını kazanan Jacques Chirac'a gorev mı dev rettı 'Avrupa evi'nin savunucusu Mitterrand Dünya liderlerinden bassağlığı mesajları Dış Haberler Servisi - Fransa ya 14 yıl hızmet veren soNyalist Cumhurbaşkanı François Mitterand ın olumu nedenıyle, tum dunya liderlerinden Fransa'ya tazıye mesajı gondenlıvor Mesajlardan bazılan soyle -Ingıltere Başbakanı John Major Mıtter- rand ın sav aş sonrasındakı uzun bır zaman boyunca ozellıkle Fransa halkı ıçın yaptık- larırtı ve ağır hastalığıyla cesaretle muca- dele etmesını alkışlıyorum -Japonya'nın kısa bır sure once ıstıfa eden Başbakanı Tomiichi Murayama Mıt- terrand sosv alıst olarak sıy ası y aşamda son derece onemlı bır rol oynamıştır Kendısı- nın 1994 yılındakı G-7 ulkelerı zırve top- lantısında bana y ardımcı olmasını asla unu- tamam -Almanya Başbakanı Helmut Kohl Mıt- terrand'ın olumunden denn uzuntu duyu- yorum \\rupa, buyuk bır dev let adamını yıtırdı François Mıtterrand buyuk bır yurt- sever ve buyuk bır Avrupah ıdı -NATO nun yenı Genel Sekreterı Javier Solana:- Mıtterand'ın Avrupa'nın oluşu- muna katkıları buvuktu O yuzyılın en onemlı kışılıklerındenbınsı Mıtterrand'sız Av rupa farklı olurdu - AB Komısyonu Başkanı Jacques San- ter FransaveAB buyuk bır dev let adamı- nı kaybettı Mitterand, "'Avrupaevf'nınen onemlı savunucu ve başrol oyuncularından bınsı ıdı - \BD eskı Ba^kanı George Bush Mitte- rand. guvenılır bır muttefıktı Olumu çok buyuk bır kayıptır - Ingıltere eskı Başbakanı ve "'Demır Leydı" unvanlı MargaretThatcher Mıtter- randla aynı sıyası goruşlen paylaşmadığı- mız halde kendisine sevgı ve saygı duyar- dım Mıtterrand Cumhurbaşkaniığı done- mınde, davranışlan ve kulturuyle. dunya- nın gen kalanına gerçek bır Fransa yı tem- sıl ettı -Norveç Başbakanı Gro Harlem Mıtter- rand modern sosyal demokrasıyı yaratan ve Avrupa vı yenıleyen sosyal demokratık harekete an bır sıyası jenerasyondan gelı- yor Yunanıstan Hukumet Sozcu:>u Tilema- his Hiriris Başbakan Andreas Papandreu ve Yunanıstan ın buyuk dostu Mıtter- rand'ın olumunden buyuk uzuntu duyuyo- ruz Mitterand son 50 yılınen buyuk polı- tıkacısıydı Arap Bırlığı Genel Sekreter Yardımcısı VluvaffakEl-Allaf Mıtterrand A.rap-Fran- sız dostluğunun guçlendırılmesıne buyuk katkı sağlayan bır lıderdı Onun olumlu ıcraatlannı unutmayaca- gız Cek Cumhunyetı Dev let Başkanı Vaclav Havd Fransa eskı Cumhurbaşkanı Mıtter- rand'ın olumunden derın uzuntu duyuyo- rum Mıtterrand buyuk bır devlet adamı uzun vadelı duşunen bır Avrupalı ıdı Hırvat-Musluman Federasyonu Devlet Başkan Yardımcısı Evup Ganiç Mıtter rand Bosna'dakı soykırımı durdurmayaı lıderler kategonsıne gırmıştır Bosna'nın Mıtterrand ı hatırlamak ıçın bır gerekce^ yoktur Baykal: Sosyalist düşüncenin başı sağolsun ANKARA (Cumhurivet Burosu) -C um- hurbaşkanı Sulevman Demirel. Başbakan TansuÇiller. CHPGenel Başkanı. Başba- kan Yardımcısı ve Dışişlerı Bakanı Deniz Baykal Fransa'nın eskı cumhurbaşkanla- nndan François Mitterand ın olumu nede- nıyle bırer bassağlığı mesajı gonderdıler CHP'nın dun yapılan grup toplantısında Mıtterand'ın olum haberını alan Baykal. "*Sosvalist duşuncenin başı sağolsun'* de- dı ^Cumhurbaşkanı Demirel mesajında. "İki dönem şerefle surdurdıiğu Fransa Cumhurbaşkaniığı gorevi boyunca, Fran- sız tarihinden kaynaklanan geleneksel de- mokratik değeıieri çağdaş dunyanın izle- yeceği yeni bir duzeye uiaştıran Cumhur- başkanı Mitterand. aynı zamanda Avru- pa'nın gelecekteki yapısının oluşturulma- sında da belirleyici bir rol ustlenmişrir" de- dı Başbakan Tansu Çıller de mesajında Mıtterand'ın Avrupa'nın butunleşnıesının koşullanııın belırlenmesınde oncu bır ro- le sahıp olduğunu v urguladı CHP nın dun gerçekleştınlen grup top- lantısında Mıtterrand'ın yaşamını yıtırdı- ğını haberalan Baykal şuaçıklamayı yap- tı "Toprağı bol olsun. Fransızların. sosval- demokrasinin, sosyalist duşuncenin ve dostlannın başı sağolsun. Kararlılık abi- desiydi. Mucadele insanıvdı. Başansızlık- lar. inancından tereddutduy masına yol aç- madı. Sosyal demokrasinın son donemde- ki buviik dönuşumıine katkıları oldu." Turkive nın Pans Buvııkelçısı Tansuğ Bleda da Mıtterrand donemınde ıkı ulke arasındaki ılışkılerdeolumlugelışmelenn vaşandığını kavdettı Bleda Mıtterrand ıneşı Danielle Mirter- rand ınTurkıyedekı ınsan hakları \e Kurt sorunu ıle "France Liberte Derneği"nın (Fransız Ozgurluk Dernegıı başkanı ola- rak ılgılendığını. François Mıtterrand'ın da devlet başkanıyken bu ayınma dıkkat çektığını bıldırdı Bleda. Mıtterrand ın olumunun ardın- dan Cumhuriyet e şu değerlendırmeyı yaptı -Mirterrand ile ıki ulke arasındaki iliş- kilerde ilginç bir doneme girildi. 80'li yıl- larla birlıkte Turkive-Fransa ılişkileri bir soğuma donemi geçirdı. \ncak, 1983-84 vıllarında soğuk olan ilişkiler Mıtterrand savesinde ısınmaya başladı. 1984yılındaMitterrand,Galatasaray Li- sesi'nde oğretmenlik yapmış eski bir dos- tu, Etıenne Manat'vıfurkiye'vegonderdi. Manat, sonra bir rapor ha/ırladı. Bu ra- por ışığında. ikili temaslar yaşama geçiril- di. Rahmetli Turgut Ozal ve Jacques Chı- r.k 'ın başbakanbklan ile de ilişkiler yeni- den normalleşti. Mitterrand, iki ulke ara- sındaki ilişkilerın en ust duzeye çıkmasını sağladı. Noel geçirmek içın Purkiye'ye gel- dı. Suleyman Demirel ve Turgut Özal ile goruştu. Şoyle denilebilir; Mitterrand'ın ilk doneminde 1984"e kadar soğukluk, 1984'ten sonra da ısınnıa aşamalan v aşan- dı. Şinıdi Jaı.qııes Chirac ile daha da geli- şivor."