Katalog

8 EYLÜL 1995 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI İÜRKTÜKETÎCıSÎNlNHAKLARIDAARTIKYASALGÜVENCEALTINDA HanriayamHÜLYAGENÇ Tüketîei al< laülaıııayacak YORÜM 20 yıldır 10 kez Mechs kapısından donen Tuketıcıvı Koruma Yasası, »onunda vururluğe gırdı Ama yasaya fazla be! bağlamamaîan konusunda tuketıcılen sjnıdıden uvarmak gerekıyor "Hic kims»1 vasadan mucize beklemesin!" Hazırlayıcılan taratından bıle eksık bulunan ve "çerçeve" olarak nıtelendırılen Tuketıcı Yasası, KuIkediM masaîındakı ıvılık perısı gıbı sıhırlı değneğını ovnattığında balkabağını at arabasına çevıremeyecek Tuketıcılerın haklarını alabılmesı ıçın mucadele ermesı ve "Ağlamayançocugaemzik verilmez" sozunu unutmaması gerekıyor 4YIPLI VfAL \ EHİZMETLER: Satın aldığınız mal bozuk çıktı 15 gûn ıçınde malınızi satın aldığınız firmaya göturebılırsınız Soz konusu bozuk urunden ve urunun getırdığı tum zararlardan satıcı. bayı, acente. uretıcı \e ıthalatçı sıze karşı sorumlu tutulacak Tuketıcı Yasası'ntn getırdığı "uriin sorumluğu" hukmu. satılan malın ayıplı olduğunun bılınmemesı durumunda bıle ışjeyecek ve karşı tarafm sorumlulugu ortadan kaldırmavacak Eğer bır iırunun uzenne bılınçlı olarak ayıplı olduğu >azılmaz ve bu şekılde satışa sunulursa şıkâyetın yapjlması durumunda satıcıyı 5 mılyon lıra para cezası beklıyor SAT!ŞTA\ KAÇl\\t4: Artık vımnde sergılenen çok beğendığımz bır gıy sıy ı veya bır ay akkabıv ı uzerınde "numunedir" veya "satılık degiİdir" ıbaresı voksa satın alabıleceksınız Satıcı urünu satmamakta dıretırse. ılgılı mercılere şıkâvette bulunmanız yeterlı olacak Bu gıbı durumlarda yasa, »atıcıva 5 mılyon lıra para cezası verılmesını oneoruyor TlKETİCİ KREDİLERf: Artık banka ve çe^ıtlı fınans kuruluslarından kredı alan tuketıcıler, sozleşmelerın tek taraflı olarak degıştırılmesinden dert vanmayacaklar Banka veya fınans kurulu>larından kredı alırken kredı sozle^mesi omeğının tuketıcılere de venlmesı gerekecek Ve sözlesmede ongorülen kredı kojiıllan sozlejme süresı ıçınde tuketıcı aleyhme değıştınlemeyecek istersenız aldığmız kredıvı zamanından önce ve>a borcun tamammı bırden ödeyebılırsınız Her ıkı durumda da banka \eya fınans kurumlan. ödedığınız mıktara gore gereklı faız mdınmı yapmak zorunda kalacak Tuketıcı kredısı veren banka veya finans kurumu sozleşmedekı "kredi şartlannı" sozleşme suresı ıçınde rüketıcının aleybmde değışttnrse vasanın ongördüâu ceza 5 mılvon lıra T4KStfUS4TIŞL 4R. Taksitlı satışlar artık korkulu ruyanız olmasın Ekonomık durumunuzkaç ayhk taksıdı ongorüyorsa onu seçın llenkı aylarda gelınnızın artacak olması, kafanızda soru ışaretı yaratmasın Daha'sonra ıstersenız taksıt sayınızı ındırebıfeceğınız gıbı peşın odeme de yapabıleceksınız Bu gıbı durumlarda satıcı. odenen mıktara göre gereklı faız ındınmını yapmakla yıikümlu olacak Taksıtlı satışlara yonelık rüm bılgılen ıçeren sözleşmeyı safıcıdan almayı unutmayın Eğer satıcı satış sozleşmesı orneğını sıze vermekten kaçınırsa, venlecek ceza yıne 5 mılyon iıra KAMPAS YALISATIŞL 4R: Gazete ve dergılerde çok cazıp kampanyalara rastlamak mumkun Lygun taksitlerle sıze sunulan unınu kaçırmak ıstemıyorsunuz Sözleşmeyı ımzaladıktan sortra hatta ılk odemelen yaptıkıan sonra size teslım edılen urunle. vaat edılen uriin arasında fark olduğunu goruyorsunuz Sıklıkla rastlanılan bu durumu onlemek ıçın Tuketıcı Yasası yenı düzenlemelergetınyor Artık kampanyayı düzenleyen firma vaat etitığı tüm yükümlüluklen yenne getırmek zorunda Kampanyada vaat edılen jukumlulüklenn venne getınlmemesı durumunda vasa. 5 mı'von lıra ceza ongöruyor Bu arada kampanvdlı satı^larda sorumluluğu. satıcı. bayı. acente temsılcM uretıcı ve ıthalatçı fırma dalııl olmak uzere butun ılgılı kurulusjarın ustlenmek zorunda oldugunu da unutmayın KAPID4\S4TIŞLtR: Kapınızçalmıvor Kar^ınızda unınunu pazarlamava çalı^an satıs elemanı Saatleae konu^uvor Sonuçta nasıl bır^ev olduğunu gormedıgmız bır urunu almava karar verıyor ve sozle^memn altına ımza atıvorsunuz Hatta pıvasa değerının en az ıkı katı fıyatına "Aldatıldığınızı anladığınızda geri donuş volunuz bulunduğunu unutmayın." Satın aldığınız urunii. 7 günluk tecrube ve muayene suresı sonunda kabul edebılır veya hıçbır gerekçe göstermeden. reddedebılırsımz \oter aracılığıyla gondereceğınız "satışm iptaiini biJdirîr ihtarname" seya ladelı taahhutlu mektup ûzenne. satıcı fırma sızı sorumluluk altında tutan tum belgelen, cavma bıldırımının kendısine ulaştırılmasmdan ıtıbaren lOgunluk sure ıçınde tade etmek. 20 gun ıçınde de malı gerı almakla vükumlü olacak Satıcı firma urunun sızde beklemı$ olmasmın değer kavbına neden olduğunu ıddıa edemeyecek Malı lade eden tuketıuye parası ve tüm evraklar 10gun ıçınde ıade edılmezse vasa 10 mılvonluk cezayı ongoruvor SLRELt Y4YISLAR: Abone olduğıınuz yay ın taksıtlerını odemenıze karşın elınıze ulaşmıyorsa v asada bu konuva yonelık duzenlemelerde var Surelı vavmlara abone olan tüketıcılerabonelik sözlesmesınde ver alan fı>at ve nıteiığe ılışkın kosullaraavkın davranılması halınde abone ışlemlennı vapan sorumiu kı^ıye ya da yayın kuruınuna ısteklennı Doç Dr. Hursit Cünes. Yasa tek başma yeterli değil ruketıcı haklannın korunmasında Tuketıcı Vasası nın tek başına veterlı olamayocagını sovleven Marmara Unıversıtesı îktısadı ve 1dan Bıiımler Fakültesi fngılızce Iktısat Bolumu Doç Dr Hurşit Güneş, "Bir vandan tuketicinin korunması, bir vandan da tüketicinin korunmasını sağlavacak rekabetçi ortamın varatılması gerekecek" dedı Turkıyenın sanayı yapısmın tekelcı olduğunu >öyie>en Guneş bu nedenle rekabet ortamını oluşturacak, ıkıtısadı ve sanayı pohtıkaların başlatılması gerektığını savundu Rekabetı Koruma >asasının malın kalıtesını yukselteceğını bıldıren Guneş, rekabet yasasının da yururlufe gırmesıyie bırlıkte Tuketıcı Yasabi'nın uygulama ıçın ıvı bırzemıne kavuşacağını hatırljttı Rekabet Kurulu'nun polıtık kaygılar nedenıvle halen olu^turulamadığını söyleven Guneş. "Bu kurula rekabet hukukundan anlavan kişiler seçiJmelidir*"dıve konu^tu Cenel Müdür Yarcfımcısı Ayhan Özer. Amaç, tüketiciyi bilinçlendirmeîc ruketıcı •Sa^ası'nın tuketicinin tum dertlerıne çare olmavacağını »ovleyen Tuketicinin \e Rekabetın KorunmaM Gene! Vludur Vardımcısı AjhanÖzer. vasanın amacının tuketiLive kendı kendme koruma olgusunu kazandınnak olduğunu vurguladı Bozuk malın ıadesı »ırasında satıcının sorun çıkarmaMnı onlevebılmek ıçm Malıve Bakaniığı vla koordmasvon halınde olduklannı behrten Ozer "KD\ indirimiüzerindeçalışı>onız' n dedı Otomobı! başta olmak uzere, tum ıthal urunlerden alınan fon. gömruk vergısı ve harçlann bozuk mallann degıstırtlmesı sırasında sorun çıkarmasını onlemek ıçın de çaİDjmalann surdurulduğunö hatırlattı İTO Başkanı Atalay Sahînoğlu. Yasa değil, uygulama önemli ruketıcı Yasası nm bırtakım eksıklıklenjle bırlıkte vururluğe gırdığını belırten tstanbul Tıcaret Odası Yonetım Kurulu Başkanı Atalay Şahinoğlu. vasanın ba^an>ında en büvuk gorev ve sorumluluğun tuketıcı)eduştuğunu vurguladı Yasadakı eks.ıklıklenn teblığlerle bır an once kapatılma»! gerektığını sav unan Şahmoğlu kapıdan satışlarda tanınan 7 gunluk cayma hakkının kredı bozle^melerı ıçın de geçerlı olması gerektığını kaydertı Tüketıcının tek tıp sozleşmefere karşı korunması gerektıâını batırlatan Şahınoğlu "Bu konuda Genel İşlem Şartlan Kanunu hazırianması gerekir" dedı Ya^anın tuketıcı} ı dev lete kar^ı koruvamayacağını anımsatarak "Onemliolan>asa çıkarmak değil \asanın u> gulanmasıdır" dedı izmir Sanayi Ticaret Müdürii Cönenç. Satılan mal geri alınmaz devri kapandı İZMİR (Cumhuriyet Ege Burosu) - İzmır Sana\ı ve Tıcaret Müduru Erdinç GİSnenç bugün yururluğegıren Tuketicinin Korunnıası Hakkındakı Kanun'Ia "Satılan mal geri alınma/" dev rının kapandığını so> ledı Gonenç, Izmır'de tuketıcı sorunlanyla ılgılı bır hakem hevetmın olu^turulduğunu da belırttı Kanunun, tuketıcı>ı ayıplı mallara karşı korumavı amaçladığını dıle getıren Gonenç "Yanlış anlamaJan onlemek için hemen beiirtmek üterim ki bu kanunla tuketicinin fivat bakımından korunması soz konusu değildir" dedı Kanunun tuketicinin orgutlenmesını ozendırdığını belırten Gonenç. Izmır'de tuketıcı Mirunlannın çözumu ıçın bır hakem hevetmın oluşturuldugunu soyledı KOZLAR TÜKETİCtDE Haknasıl aranacak? aldığı mal bozuk çıkan tuketıcı satıcı firmaya gıderek sorununu ıletecek Satıcı firmadan soz konusu malın yenısı ıledeğıştırılmesınıyada parasının lade edılmeMnı ısteyebılecek Satıcının vardımcı olmak ıstemedığı durumda. tuketıcı uretıcı firmaya ulaşıp. sorununu tekrarlayacak Ithal urunlerde ıse bayı ve ıthalatçı fırmalar da sorumiu tutulabılecek Lretıcı fırma da sorunun çozumlenmesınde yetennce ılgılı davranmaz^a tuketıcıler şıkâyetlennı yasanınyururluge gırmesinın ardından kurulacak olan "Tüketici Sorunlan Hakem HeyrtTne ıletebılecekler Tüketıcının »ıkavet başvurusunu. satıcının bulunduğu yerdekı hakem hevetıne yapması gerekıyor Kapıdan satı^lara vonelık şıkâyetlerde ıse tuketıcı. kendı oturduğu verdekı hakem hevetıne ba^vurur Butun ıl ve ılçelerde kurulacak toplam 950 hakem hevetlen. tuketıcılerın 5 mılvon lıraya kadarolan alışvenşlerde çıkan sorunlan cozumlevecekler Hakem hevetlen tarafından çozumleneme\en sorunlar. tuketıcı mahkemelenne ıletılecek "Tüketici İhtisas Vlahkemeieri'* kurulana kadar ıse tuketıcı davalanna Hâkımler ve Savcılar Yuksek Kurulu tarafından belırlenecek bellı mahkemeler bakacak Tuketıcı mahkemelen her turlu vergı ve harçtan muaf tutulacak Aynca 5 mılyon lırayı aşmayan uvuşmazlıklarda tuketıcılerın. ellennde hakem hevetı karan olmadan tuketıcı mahkemelenne baş\urmaian mumkön olmayacak vazılı olarak bıldırerek abonelıklenne tek taraflı son verebılecekler Yavıncı abone ucretının gerı kalan kismmı hıçbır kesıntı yapmaksızm 1 s gun ıçınde ınde etmeMe vukumlu olacak ETİKET: Satın aldığınız malın uzenne okunabılır şekılde. malın cınsı, fivatı. ımalat ve son kullanım tarıhı yazılmamıssa, vasa bu gıbı durumlarda 5 mılyon lıra ceza öngorüvoı Vasa avnı zamanda etıket konulması mumkun olmavan durumlarda a\nı bılgılerı ıçeren lıstelerın gorulebılecek ^ekflde uvgun verlere asılmasını zorunlu tutacak Ğ4R4\TİBELGESİ: Satın aldığınız beyaz veva elektronık eşyanız garantı suresı doimadan bozuldu Vlalzeme. ışçılık ve üretım hatalanndan kavnaklanan anzalarda. kesmlıkle tamırveya parça degışıklığı ıçın para odemevın Garantı süresı bovunca aynı anzayı tekrarla\an urdnunıizun ıse degıştınlmesını ısteyebıİırsınız Garantı belgelı sanavı mallanvla bırhkte sıze "Garanti Belgesi" venlmezse yasa 10 mılvon lıra para cezası ongoruvor Kl LL 4 \ MA KILA İLZl: Satın aldığınız cıhazla bırlıkte bundan bo> le sıze bırde kullanma kılavuzu verılmesı zorunlu olacak Ithal urunlerle bırlıkte verılen kullanma kılavuzunun Turkçe tercümesının bulunmast gerekecek Ithal sanayı mallarında ıthalatçı fırma. Turkçeaçıklamalı kullanma kılavuzu vermezse 10 mılvon lıralık para cezasına çarptırılacak SERVİS HİZMETLERİ: Aldığınız ıthal mallara bakım ve onanm yaptırmak ıçın »ervıs aramak zorunda kalmayacaksınız Artık yasayla bırlıkte yerlı ve yabancı fırmalann. sattıklan sanayı malları ıçın o malın bakım, onanm ve serv ıs hızmetlerını yurutecek ıstasyonlan kurması ve teknısyen kadrosu ıle yedek parça stoku bulundurması zorunlu REKLAM: Tuketıcıyı aldatan tıcan reklam ve ılanlar. yazılı veva gorsel basında yayımlanmışsa 2 mılvar lıra para cezası gerektınvor aiZlRLIKLAR TAMAMLANDI Yasayla gelen duzenlemeler rurk tuketıciNinm bıhnçlenmesi ve haklannın korunmasında buvuk destek verecek olan va^a yururlufe gırmeden once tum hazırlıklardd tam<ıınljndı Sanav ı ve Tıcjret Bjkjnlıgı taratından hazırlanan ve daha onte Resnıı Gazete de vavımlanan "Tüketici Konsf» i "Reklam Kurulu" "Tüketki Sorunlan Hakem Heyetleri*"nın kurtılnusına ılışkın vonetmelıkler 1 *> Agu^tos 1995 te Resını Gazete'de vavımlandı Çeşıtlı bakanlıklardan derneklerden. nıeslek odaları ve bırlıklerınden teımılcılenn kdtılımıvfa oluşan Tuketıcı Konseyı nın gorev len arasında. tuketıcı sorunlarmın çozumlenmesıne. ıhtıvaçlann karşılanmaMna ve ekonomık çıkarlann korunmasına ılı^kın konulan arastırmak bıılunuyor Tüketıcının korunmasında gelı^melen ızleınek ve degerlendırmek uzere tdalıvet gosterecek Tuketıcı Konseyı, tüketıcının aydınlatılma-.! ve cöıtılmesı ıçın kıtap, mecmua ve brosjurçıkarmanııı yanı sıra radyo ve TV programlarına ılışkın usul ve esasljr hakkındd onerılerde bulunacak Tuketıcı Sorunljn Hakem Hevetlen yonetmelığınde ıse ıl ve ılçe merkezlennde tuketıcı sorunlan hakem hevetlen kurulması tuketıcılerle satıcılar arasında çıkan uvusmazlıkların gıdenlmesı ongoruluvor "Etiket" vonetmeiığı ıle bırlıkte bu vonetmelıklerde bugunden ıtıbaren vururluğe gırıvor Tuketıcı Sorunları Hakem Hevetlennın oluşturulması ıçın ıl ve ılçelerde hazırlıklann başlatılmabina karsin vasanın vururluge gırınesı beklenıvordu Bugun avrıca "Hangi Sana>T Mallannın Garanti Beige^i ile Satılacağına Tlışkin TeMiğ" ıle "Tanıtma \e Kullanma Kılavuzu iie Biriikte Satılmak Zorunda Olan Sanayi MallarT teblığının v anı sıra anonım ve lımıtet şırketlerın kuruluşlanna ılışkın teblığler de uvgulamaya geçecek Tüketici Yasası'ndaki bosluklarırçok eksığı iie bırlıkte vururluğe gıren Tuketıcı Yasası ndakı eksıklıklen sojle sıralamak mumkun • Yasa. tükericm, devlct kunıluşianna karşı jeterince koruyamayacak. Ya da zamanında gelmejen ya da vıiMö gelen telefon, elektrik. su ve diğer faruralar konusunda ne vapılacak? Yasada bu konulara ver vcrilmiyor. • Ozellıkle ımalat hatalı ıthal otomobıllenn değiştınlmesı sırasında bırtakım kanşıklıklar çıkacağa benzıvor Ithal otomobıllerden alınan vergı, harç vegümruk odemelen konusiınun yenıden ele alınnıası gerekıvor •Satın aldığınız bo/uk malı «oturfıp paranızı gerı almak istediğinbde satıcı. urünün KD\ "sini ödemeniz konusunda diretebılecek. • Postanızın gecıkmesı hatta kaybolmaM durumunda da yasa sıze vardımcı olamavacak Yasa standart sozleşmelen kaldırmıvor • Taşıma biletleri şartlan, sigorta poiiçeleri. tuketıcı kredi sozleşmcleri hükûmlen tek taraflı ve tuketicinin zay ıflığını isıısmar edebilecek nitefikte olabilecek. • Kanun tdsinır malları guvence altına alırken ta^ınmaz mallann alım ve satımlan sırasında çıkabılecek sorunlan goz ardı edıyor • Kapıdan sarışlartla satın aidığınız ürunden bir haft;ı içinde cayma bakkına sahıpsiniz. Kredi sözleşmelennde ke bovle bir hakkını/ vok. • Yasada avıplı mallann 15 gun ıçınde ladeedılebıleceğı belırtılıyor Ama malm ayıplı olduğunun nasıl ıspat edıleceğı konusunda bılgı verılınıvor • Yasa. satışa sunulan bir ticari malın avıplı olması durumunda bakanlık veva tüketici örgıitkrinin, ayıplı seri malın uretiminin ve satışının durdurulması ve satış amacnla elinde bulunduranlardan toplatılnıası için dava açabileceklerini belirtiyor. Av rupa'da tıkır tıkır işleven bu sistemin Türkiye'de ne kadar işieyeceği ise benüz belli değil. Tüketici savaşında bilanço kabank ruketıcıyı Koruma Derneğı'ne (TUKODER)Ağustos 1994'ten Ağustos 1995"e kadar toplam 8248 şıkâyet gelını» Soz konusu tanh ıçınde TLKODER'e gelen 1800sjkâvet gıda maddelenne vonelık olmuş Bunu 1540şıkâvetle beyaz ve elektronık eşya şıkâyetlen takıp ederken. kozmetık ûrunîerıne vonelık şıkavetlenn savısı 1200'u bulmus Otomobıl konusunda gelen sikavet sayısı 240'a. yedek parça şıkâvetı 6fO'e ulasmış TUKODER'e gelen ^ıkâyetler arasında 20 kalorıfer kazanı. 80 asansor, 80 mobılet-bisiklet 40 ver karosu 600 penıere bandına vonelık sorun ver alınış. Dığer sikavetler ı>e 1076 Istanbul Tıcaret Odası na (İTO) 1994 vılında toplam 410 sıkavet gelmış 199^ ten devreden 61 nıurıKajtla bırlıkte 4~M ^ıkavetın 304'u değıştırme bedelını lade. tamırgıbı vonteınlerle tuketıcı lehıne çozumlenmış. 65 ^ıkâvetçı. satıcmın savunması kaıysinda şikavetını surdurmevcrck h.ıksızlığını kabul edılmıs I K^ 26 sikavette ıse tüketıcının luıksi/iığına karar vermıs l l ' l 's hj/ıran sonu ıtıbarıvla İTO ya gelen 246 şıkâvet ba;,vuru<u vapılmı^. geçen vıldan dev reden 50 dosva ıle bırlıkte toplam 296 şıkâvetın 183 u tuketıcı lehıne çozumlenmış. 43 şıkâyetçı satıcının savunması karsjsında haksızlığını kabul etmış Tuketıcı Haklan Yasasfnm getırdığı haklar koruısunda telefonla ara\anlan bılgılendıren İTO nun Seslı Bılgı Sıstemı bugune dek 48 bın ^90 kez aranmış OZTVS AKGUÇ Niçin CHP? Turkıye Cumhurıyetı'nı (TC) kuranlann bellı amaç ve ıdeallerı vardır Temel amaç, TC'yi yaşatmaktır TC'nın yaşayabılmesı ıçın de ulkede bağımsızlık, ozgurluk ateşının, ozlemının sonmemesı gerekır TC'nın saygın onurtu, çağdaş, demokratık hukuk devletı olması temel ozlemlerdır, kuçumsenmeye yel- tenılen 1923-1938 donemınde ızlenen polıtıkalar, bu temel amaç ve ozlemlen gerçekleştırmeye, en azın- dan attyapısını oluşturmaya yonelıkîır TC'nın ıstenen amaçlara ulaşması ıçın guçlu olma- sı gerekır Bır devletın sıyasal gucunun olabılmesı ıçın ekonomık açıdan kalkınmış ve vatandaşlannın belırlı nıtelıklen kazanmış olması gerekır Ekonomık kalkın- ma ve ınsan kaynağmın eğıtılmesı, sağlıklı değer yar- gılanna ve nıtelıklere sahıp olması, amaçlara ulaşıla- bılmesı ıçın gereklı koşullardır TC'nın kendıne ozgu kımlığı ve kışılığı olmalıdır TC, ne Batı'nın uydusu, ılen karakolu veya çevre ulkesı ol- malı, ne de dın bahane edılerek Arap ulkelenne ben- zer, onlara oykunen arkaık bır ulke konumuna duşme- lıdır Çoğunluğun Musluman olduğu laık, çağdaş, de- mokratık hukuk devletı olma, TC'nın kımlığı olmalıdır CHP, TC'nın bu ıdeallere, bu amaçlara ulaşabılme- sı ıçın araçtır CHP bır mısyon, bır gorev partısıdır CHP ye yaşam veren ve gelecekte verecek olan da bu ustlendığı gorevdır CHP, bu nedenle, bağımsızlıktan, ozgurlukten yanadır; laıktır, devnmcıdır, emperyalızm karşrtıdır, ekonomık kalkınmanın bır aracı olarak dev- letçıdır CHP bır mısyon partısı olmaktan çıkar, kokle- nyle ılışkısını koparır, kuruluş nedenını bır yana rterse, kendısıne yaşam veren ıdeal ve amaçlara sırt çevırır- se, varlığını surduremez Gerçek CHP'ltler, CHP'lı olmamakla beraberbu ıde- allen bu amaçları benımsemış olanlann, ıkıncı cum- hunyetçılerın, federasyoncuların, koşe donuculenn, emperyalızmın, ses yayarlannın dış guçlenn, bazı yer- lı odaklann yonlendırdığı kalem ve ağızlann ayartılan- na (ığvalarına) kapılmamalıdır Yaşamları boyunca CHP'lı olmamış, CHP'ye oy vermemış, CHP'ye oy ver- meyecek, belkı kışısel çıkarları ıçın CHP'lı gorunmuş kışıler, yazarlar, ağızlar CHP'ye oğut vermekte, yol gostermekte, rehberlık yapmaya çalışmakta, belırlı başkan adaylarına gızlı veya açık destek vererek CHP'yı tanhsel gorevınden uzaklaştırmaya çalışmak- tadırlar CHP'yı merkez sağ partılere benzetmek bel- kı de Turkıye uzenne oynanan oyunların bır parçası- dır Emperyalızm karşrtı olmak, bağımsızlık modası geç- mış kavramlarmış. CHP ozelleştırmeye karşı çıkma- malıymış, serbest pazar ekonomısınden yana olma- lıymış. dolaylı bır şekılde de olsa ABD'nın peşıne ta- kılmalıymış, kapıtalızmı savunmalıymış filan Bunlan Türkiye'de savunan partıler etkılı odaklar varken. CHP nın de bu kervana katılması, TC'ye vucud veren ıdeallerın, amaçların sondurulmesı demektır Dış guçlenn Turkıye'nın guçlenmesını, Turkıye'nın kalkınmasını Turkıye nın gerçekten bolgede etkın bır guç olmasını ıçtenlıkle ısteyeceklerını sanmıyorum Dış guçler, kendı çıkarlarının nerede olduğunun bılın- cındedır Bu nedenle soz konusu guçlenn merkez sağ partılerını bolucu partılen, mıllıyetçı gozuken partıle- n, hatta dıncı partılen desteklemelen doğaldır Emper- yalıst guçlenn. ılk aşamada kendılerıne yakın ıktıdar- lar oluşturarak, ulkelen denetım altında tutma, yonlen- dırme stratejılennı bır yana bıraktıklannı duşunmek aşırı safdıllık veya en azından aymazlık olur Dış em- peryalıst guçlenn, devrımcı gerçek mıllıyetçı, bağım- sızlıktan, kalkınmadan yana olan bır CHP'ye, sempa- tı ıle bakmamaları CHP'yı bu nıtelıklerınden koparma- ya çalışmalan kendılen açısından tutarlı ve akılcı bır yaklaşımdır CHP de hoşolmayan davranışlara, tartışmaya da kı- saca değınmek gerekır Sosyal demokrat olma gıbı ıd- dıalı bır partıde etnık kokene, dını ınançlara dayalı po- lıtıka yapılamaz, yapılmamalıdır Insan, etnık kokenı, dı- nı ınançlan ıle değil, kışısel nıtelıklenyle bır değerdır CHP'de ne Turk ne Kurt ne Sunnı ne Alevı ne azınlık olma bır ayrıcalık bır ustunluk gerekçesı ne de eksık- lık nedenı olmalıdır CHP'nın, yıpranmış yuzlerle, eskırnış, denenmış ısımlerle, CHP'lı kımlığı kuşkulu kışılerle bıryere gıde- bıleceğını, hatta ulke çapında yuzde on barajını bıle ko- layca aşabıleceğını sanmıyorum. Ismet Paşa'nın un- lu sozunun bu kışıler ıçın de geçerlı olduğunu unut- mamak gerekır "Geçmışte ne yapmışlarsa gelecek- te de aynı şeylerı yapacaklardır" CHP kurultayında, CHP'nın ıdeallennı benımsemış, savaşımcı devrımcı ozverılı, emperyalızmın ayak oyunlanna gelmeyecek bır kadronun seçımı kazanma- sını Turkıye'nın geleceğı açısından da dılıyorum Aksı olursa da bunu CHP'nın sonu olarak duşunmemek ge- rekır CHP'nın gelecek seçımlerde oy oranı yuzde on dolaylarına duşer, sonunda CHP, demokratık ofmayan her yolu da deneyebılecek bu tur kışılerden kurtulur, ama Turkıye zaman yıtınr Turkıye'nın tumuyle elden çıkmaması ıçın CHP'nın bu ulkede belırlı ıdeallerı, amaçları ve değer yargılannı yaşatması gerekır Türk tüketîcîsi bir yüzyıl geride ruketıcı bılıncı veorgutlenme- sınebırasır once Batı dunyasi oncüluk ettı ABD'dede başljvan kıtlesel tuketıcı tepkisı bu alanda dıığmeve basan ılk hareket oldu Bunu ABD'dekı ya»al duzenlemeler ve Av rupa'da hukumetlerm desteğı ıle olu^turuian japılanma ızledı 19 uncu yuzv ılın sonuna doğru ABD'de doğan tuketıcı haklarını, ekonomık alanda yaşanan kargaşalar veartan gıda fıvatlarına kar^ı yayılan bovkotlar. yenı tuketıcı orgütlerınınorta)a çıkmasmı gereklı kıldı Satılan malların tuketıcıye cevap vermedığı duıumlann gazetelerde ve dığer vayımlarda Hİenmesi tuketıcıyı koruvucu yasalann çıkarılmasına zemın hazırladı Devlet baskanları tuketıcı haklarıvla dırekt olarak ılgılenmeye başladı Temel tüketici haklan devletçe kabul edıldı Gonullu orgutlenmeler de bu donemde gorulmemış bovut'ara ulaştı Bovlece ABD tuketım cennetı h^lıne geldı ' \v rupa ulkelenne de sn,rajan tüketıcının haklannayonelık bılınçlenme, daha sonra Japonva. Avustralya ve Kanada gıbı bırçok ulkede de boy gosterdı Bu vajgınlaşma çerçevesınde J 960 vılında Hollanda'nın Lahev kentınde duzenlenen bır konferansta " l luslararası Tüketici Bİrtikleri Örgiitu dOCUr kurulması fıkrı orta>aatıldı 1962 vılında 16 ulkenın tuketıcıfer bırlıklennın katılmasıyla bırlık genışledı Orgut 1990 vılında bunyesınde 63 ulkeden oluşan 176 tüketici orgutıi barmdırıvordu Isveç tuketıcı korunmasında Av rupa'da ve dunyada öncu ulkelerden bın Aynca, kendıne has yönlenyle tum Av rupa'da tecrubesınden y3rarlSnılan "İskandinav modeli'nm de temel dıreğı Isveç'tekı gelışme. toplumun dayatmastndan çok, sendıkalar, kooperatıfler ve polıtıkacıların tuketıcı haklarına sahıp çıkmasıyla saglandı Ingıltere, Fransa ve Almanya'da tuketıcı haklannın gundeme gelmesı ıçın l960"lı yılları beklemek gerektı Bu gelı^mede AT'nın 1957 yılında başlattığı tuketıcı programlannın buyuk etkısı l i