Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 15 TEMMUZ 1995 CUMARTESİ
12 DIZIYÂZI
Doğu Alman gençler, 10 Kasım 1989'da ild Almanya arasındaki sınırlann açümasını kutluyor. Ancak, büyük coşkuyla girilen dönüşüm sürednde, umutlar, yerini yavaş yavaş yılgınlığa bırakıyor.
Büyük umutlar ve düş kınklığıGİRİŞ:
Doğu Avrupa. iki dünya savaşının da
başladığı bölgedir! Birineisi, bugün yi-
ne ateşler içinde yanan Saraybosna da,
yani eski Yugoslavya da, ikincisi ise (da-
ha sonraları gösteri ve vığınsal hareket-
lenmeleriyle sosyalist sistemtn çöküşü-
nü hazırlayacak olan) Polonva da başla-
mıştır.
Doğu 'yla Batı arasına sıkışan, Do-
ğu yla Batı nın degerlerinin kapıştığı
bölgedir bu bölge. Tarihte önce yerleşik
Avrupa vegöçebeAsya kavimlerinin, din
ve mezheplerin, sonra imparatorlukla-
nn toprak ve nüfuz mücadelelerinin kan-
h sahnesi olagelmiştir. Rusya, Avustur-
ya-Macaristan ve Osmanlı imparator-
luklanmn kavgalarınm etnik, sosyal,
kültürel izlermi bugünkü Doğu Avru-
pa 'nın çehresinde bulabilirsiniz.
Yugoslavya daki çözülmede alttan al-
ta Doğu ve Batı Roma imparatorlukla-
nnda ortaya çıkan Osmanlı-Avusturya
savaşlannda pekişen sınırlan görû'rsü-
nüz.
Çekoslovakya 'nın dağılışında Avus-
turya-Macaristan Imparatorluğu 'nun
sanayi ve tarım kesimlerinin, Protestan
ve Katolik halklanmn ayrıstığı bölgele-
riyeniden keşfedersiniz.
XX. yüzyılm başlarında bölgede Batı
Avrupa sanayi devrimine en yakın ülke-
ler olan Çek Cumhuriyeti, Macaristan,
Polonya ve bugünkü Slovenya toprakla-
nnın 1989 dönüşümlerinden sonra yine
en ileri konumlara sahip olduğunu sap-
tarsımz.
Ama iki dünya savaşına, kanlı prog-
ramlara. loplama kamplarına, aradan
geçen oncayıla, kurulan ve vıkılan dün-
yalara rağmen, hdld alttan alta yanan
semitizm atesıni, ırkçılık eğilimini, bir
türiü bitmeyen etnik nefretlerı de yaka-
larsınız. Doğu Avrupa tehlike demektir,
ama Doğu Avrupa 'ya bakmasım bilirse-
niz yarını da gösterir. Yarının gelişme-
lerini haber verir.
Işte, "Doğu Avrupa Nereye Koşu-
yor? " başlığı altındaki yazı dizisinde,
bölge ülkelerinin 1989 dan buyanaya-
şadıklan temel değişiklikleri ele alaca-
gız. Dizi ekonomi ağırlıkh. Konular, ül-
ke insanlannın en yakmdan hissettikle-
ri sorunların kaynaklandığı alanlarda-
ki değişiklikleri, yeni yasal dûzenleme
ve uygulamaları, son istatistik verileri,
açılım ve somutlanmalan, basarı ve ba-
şansızlıkları, perspektifleri ve perspek-
tifsizliği ıçerecek.
Totaliter toplumlardan çoğulcu de-
mokrasilere, devlet ağırlıkh ekonomiler-
den sosyal dengeleri koruyarak piyasa
ekonomilerine geçmek isteyen Doğu Av-
rupa toplumlanmn dününde. belki de bi-
zim yanmmızın ipuçlarım yakalamak
mümkün olacaktır.
Doğu Avrupa'da ekonomik
durum...
Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde ge-
ride kalan 5 yıl dönüşüm yılıdır. Bu dö-
nem devlet merkezli kumanda ekonomi-
sinden insan merkezli piyasa ekonomisi-
ne sarsmtısız ve acısız geçilebileceği
umuduyla birlikte geride kaldı.
Bir yandan ekonomik ve toplumsal re-
formlar uygulanıyor, öte yandan ekono-
mide verimliliği, üretimde standardizas-
yonu ve toplumsal yapılarda da moder-
nizasyonu hedef alan istikrar programla-
n gündeme getiriliyordu.
1989 yılında büyük coşkuyla girilen
dönüşüm sürecinde, umutlar artık yerini
yavaş yavaş yılgınlığa, hatta hayal kınk-
İığına bırakıyor.
Bir türlü üstesinden gelinemeyen eko-
nomik gerileme, özelleştirmenin tam is-
tenildiği gibi gerçekJeştirilememesi, gi-
derek artan işsizlik, gelir gruplan arasın-
da derinleşen uçurum, devletin azalan
gelirleri ve süreklı küçülen sosyal yar-
dımlar, karmaşıklaşan sosyal sorunlara
bağlı olarak gündeme gelen etnik ve sos-
yal çalkantılar, bölge ülkelerinin duru-
munu daha da zorlaştınyor.
• Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde geride kalan
5 yıl dönüşüm yılıdır. Bu dönem devlet
merkezli kumanda ekonomisinden insan
merkezli piyasa ekonomisine sarsmtısız ve
acısız geçilebileceği umuduyla birlikte geride
kaldı.
• Bir yandan ekonomik ve toplumsal reformlar
uygulanıyor, öte yandan ekonomide verimliliği,
üretimde standardizasyonu ve toplumsal
yapılarda da modernizasyonu hedef alan
istikrar programlan gündeme getiriliyordu.
Birleşmış Milletler'e bağlı Avrupa
Ekonomi Komisyonu'nun konuyla ilgili
olarak yayımladığı araştırma da 1989-
1994 arasındaki dönemde ekonominin
tüm göstergelerinin bozulmaya devam
etriğini ortaya koyuyor. Hatta durumun
görüldüğünden daha vahim olduğu anla-
şılıyor. Çünkü komısyon araştırmada
kullanılan rakamlann bölge ülkelerinin
kendi acıkladıklan istatistikler olduğu-
nu ve gerçeği daha iyimser göstermeyi
amaçlayan düzeltmeler de taşıyabilece-
ğine dikkat cekiyor (bkz. çizelge 1).
Doğu Avrupa'da sistem değişikliğinin
yaşanmaya başlandığı 1989 yılından bu
yana ortaya çıkan temel eğilimlerden bi-
ri, bu ülkelerde ekonominin daralma eği-
lımidir. Sistem degışıklığı ekonomide ya-
pısal değişikliği de gündeme getırdiğin-
den, ekonomiler genel anlamda bir dar-
boğaza girdiler.
Câyri safi milli hasıla
GSMH açısından bakıldığında eski
sosyalist yapılann dağılmasıyla ortaya
çıkan Orta ve Doğu Avrupa, BDT (Ba-
ğımsız Dev letler Topluluğu) ve Baltık ül-
kelerinden hiçbirinde 1994 yı' başlann-
da ekonomi daha 1989'daki düzeye ula-
şabilmiş değildir.
Hatta daha da kötüsü, bu ekonomiler-
de geriye gidiş eğilimi devam etmekte-
dir. 1993 yılı sonunda GSMH bakımın-
dan 1989'a en yakın olan 86.2'yle
(1989= 100) Polonya'dır. Polonya'nın ar-
dından 82'yle Slovenya, otun ardından
da 79.6'yla Macaristan geliyor. Polon-
ya'da ekonomik büyüme 1994'te de de-
vam etti. 1994'tegerçekleşen yüzde 5'lik
büyümenın ardından 1995'inilküçayın-
da büyüme hızı yüzde 7'ye ulaştı. Böy-
lece 1989'dan bu yana ilk kez reel ücret-
ler yüzde 7 arttı.
Doğu Bloku'ndan olan, ama Sovyetler
Birliği'ne doğrudan dahil olmayan Orta-
doğu ve Güney Avrupa ülkelerinin bugün
ortalama GSMH'sine baktığımız zaman
bunun 1993 sonuitibanylahızhdönüşü-
mün başladığı yıl olan 1989'daki ortala-
ma GSMH'nin yüzde 68.8'i olduğunu
görüyoruz. Aslında eski Yugoslav cum-
huriyetleri arasında süren acımasız sa-
vaş. bu ortalamayı olması gerektirdiğinin
daha altına indirmiştir.
On iki devleti içeren Bağımsız Devlet-
ler Toplulugu ülkeleri için bu ortalama
yüzde61.8'dir.
Üç Baltık ülkesi ortalaması ise yüzde
53.7'dir.
Bu kıyaslamadan ilginç çıkanmlara
varmak mümkün, bunlardan ilki, daha
1989 öncesi Sovyetler Birliği'ne göre da-
ha gelişmiş koşullara sahip olan Orta ve
Doğu Avrupa devletlerinin, sistem degi-
şikliği ve ekonomik istikrar programla-
nnı daha sancısız atlatabildikleridir. Bu
ülkeler geçmişte üretim açısından genel
olarak Sovyetler Birliği'nin dümen su-
yunda gitseler de ekonomik işbirliği,
doğrudan entegrasyon düzeyine varma-
dığından COMECON pazarlanndan baş-
ka pazarlara yönelme çabalannda daha
çabuk sonuç alabilmişlerdır.
Bir diğer ilginçlik ise, dünya pazarla-
nna açılmak yerine, üretimdeki işbirliği-
ni eski Sovyetler Birliği sınırlan içinde
yeniden yapılandırmaya çalışan BDT ül-
kelerinin bu çabalanyla aslında üretim
ve sanayileşme bakımından 1989'da ken-
di lerinden kat kat ileri olan Baltık dev-
letlerini geride bırakabilmiş olmalandır.
Üç Baltık devleti, ne dünya pazarlan-
na bağlanabilmiş ve ne de BDT'ye katıl-
maya nza göstermiştir. Içe kapanmanın
sonucu ise bu ülkelerde ekonomik gös-
tergelerin bölge ülkelerine göre en alt
noktaya gerilemesi olmuştur. Yumuşak
ve kademeli geçişi başaramayan Baltık
ülkeleri, ekonominin yapısal değişikliği-
nin gerektireceği ağır yükü kaldırama-
mış, bunun sonunda da örneğin sanayisi
ve ekonomik gelişmişliği bir Özbekis-
tan'dan kat kat yukanda olan Litvanya,
DOĞU AVRUPA EKONOMİSİ1989-1993 (1)
ûte
ORTA VE DOĞU AVRUPA
Amavutluk
Bulgaristan
Çek Cumhuriyeti
Hırvatistan
Yugoslavya
Potonya
Makedonya
Macaristan
Romanya
Stovakya
Slovenya
GSMH
%'tel
11.0
-6.0
-0.5
-8.0
-30.3
4.0
-15.0
-2.0
1.0
-4.7
1.0
1989*1»
64.0
69.6
78.6
55.0
42.5
86.2
58.1
79.6
67.7
73.9
82.0
SANAYİ ÖRETM
-1.0
-9.3
-7.1
-6.0
-37.4
7.4
-15.0
3.8
1.3
-15.4
-2.8
(1) Avrupa Ekonomik Komisyonu'nun yaymmdan alman verilerle,
BDT
Azerbaycan
Betoaısya
Ermenistan
Gûrcistan
Kazakistan
Ktrgızistan
Moldova
Özbekistan
Rusya
Taciktstan
Türkmenistan
Ukrayna
BALTIK DEVLETLERİ
Estonya
Letonya
Litvanya
Gsm
•§2* göre
VMİ
-13.3
-10.0
-9.9
veriyok
-12.8
-17.4
-4.0
-&5
-13.0
-21.0
7.8
-16.0
-2.0
-19.9
-17.0
1989=100
54.7
76.4
39.8
veriyok
74.3
66.5
54.8
85.6
55.8
50.0
veriyok
60.4
69.4
49.9
41.8
TAJffl»
%'sd
1989=188 fefönı
veriyok
49.0
60.7
71.4
35.9
72.2
52.6
72.3
52.6
46.7
66.1
15.0
-20.1
-0.8
veriyok
-7.2
2.2
-20.0
-25.0
12.2
-12.5
-3.5
ŞSİZÜK
{%)
1989=100
veri yok
61.5
72.8
veriyok
77.9
86.1
84.8
53.0
95.7
64.7
85.4
HVÖ, 16 nisan 1994 Budapeşte
SAMAYt UfiETİKl!
•92-ye»*
Vni
ftftin
-6.8
-10.9
-11.1
-26.6
-16.1
-24.2
-10.0
-7.0
-16.2
-19.5
5.3
-22.4
-22.6
-34.6
46.0
t
1989=101
69.4
81.6
36.0
veriyok
70.3
54.8
64.7
90.1
63.2
59.4
94.9
75.8
38.5
42.1
23.0
TARM
%'nl
MÇJŞIn
-17.0
2.0
-5.0
-54.0
-3.0
-8.0
3.0
veriyok
-4.0
-2.0
9.0
-1.0
-16.8
-11.5
-6.7
t
19tt=108
veriyok
81.6
65.2
veriyok
96.3
81.5
66.8
veriyok
80.4
66.2
104.0
76.1
45.2
62.1
61.9
32.5
16.4
3.5
16.9
24.6
15.7
29.6
12.1
10.1
14.4
15.4
IŞS6UK
0.7
1.3
6.2
2.0
0.6
0.2
0.7
0.2
1.1
1.1
yreri yok
0.4
2.6
5.8
1.6
ENFUSffM TABAM)
{%) SBHMYE
YATUMURI
UitrosDaö»
1990-93
117 74
72.9 150
20.8 2037
1537.5 75
64.422.464 veri yok
36.9 869
349.8 veri yok
22.7 5569
257.4 158
23.1 326
32.7 264
«FUSYON YABAKC!
(%) SERIUYE
YATİRIMLA»
IHymDoter
1998-93
veri yok veri yok
1.682.1 veriyok
2.260.0 veri yok
11.647.0 veriyok
1.161.8 veriyok
1.145.8 veriyok
1.576.3 veri yok
532.5 veri yok
911.3 1300
2350.9 veri yok
1761.1 veriyok
4474.0 veri yok
87.6 198
109.1 veriyok
410.2 veri yok
GSMH bakımından onun yansı kadar bir
gelişme temposu tutturabilmiştir.
Ekonominin sektörel dağılımı açısın-
dan bakıldığında, Doğu Avrupa ülkele-
rinde sanayi üretiminin gerilediğini, ta-
nmda bir duraklamanın gözlemlendıği-
ni; ama hizmetler alanmda hızlı bir ge-
lişrne olduğunu görüyoruz.
Örneğin Macaristan'da sanayi artık
GSMH'nin ancak yüzde 27'sini verirken
hizmetler yüzde 50'nin üzerine çıkmış-
tır. Aynı oranlar Slovakya'da sanayide
yüzde 34 ve hizmetlerde ise yüzde 50'nin
fizerindedir. Bölgede sanayi üretiminin
GSMH'deki payının en yüksek olduğu
ülke ise, yüzde 55'le Çek Cumhuriye-
ti'dir.
Enfiasyon oranları
1989-1993 yıllan arasında, geçiş döne-
minin sorunlannı, ekonomideki yapısal
değişiklikleri gerçekleştirerek çözmeye
çalışan ülkelerde enfiasyon makul ölçü-
lerde kalmıştır. Çek Cumhuriyeti, Polon-
ya, Macaristan, Slovakya ve Slovenya'da
yıllık enflasyon yüzde 20-30 arasında de-
ğişiyor.
Aynlmalardan sonra geriye kalan kü-
çük Yugoslavya'da ise hiper enflasyon
akıl almaz boyutlara ulaştı. Bölge ülke-
leri içinde üç yılm toplamı açısından ba-
kıldığında en düşük enflasyon Macaris-
tan *da oldu; fıyatlar üç yıl içinde iki ka-
tına yükseldi.
Romanya'da ise 1994'te fiyatlar
1990'm 15katınıaştı.
Reel ücretler konusunu başka bir ya-
zımızda tek başına ele almayı düşünüyo-
ruz; ama burada bir cümleyle, Roman-
ya'da bu dönem içinde yüzde 40 azaldı-
ğını, Çek Cumhuriyeti'nde ise yüzde 15
arttığını belirtelim. Reel ücretlerdeki dü-
şüş rekoru yüzde 62 ile Ukrayna'da. Ama
bölge ülkeleri ortalaması da bunun çok
üzerinde değil (yüzde 65).
İşsizlik sorunu
Bölge ülkeleri ekonomilerinin temel
sorunlanndan biri de işsizlik: Orta ve Do-
ğu Avnıpa ülkelerinde işsizlik oranı yüz-
de 12-17 civannda. Işsizliğin en az oldu-
ğu ülke yüzde 3.5'la Çek Cumhuriyeti.
Ama uzmanlar bu oranın gerçekleri yan-
sıtmadığı kanısındalar.
Orta ve Doğu Avrupa'nın 11 ülkesin-
de 1993'te işsizlerin toplam sayısı 7.8
milyona ulaşıyor. Bu işsizler ordusunun
6.1 milyonu. yani yüzde 78'i sistemli iş-
sizlik yardımı alıyor. Ama konunun uz-
manlan, bu resmi verilerin dışında 2.2
milyon kişinin daha işsiz olabileceğini.
resmi kuruluşlara iş için müracaat etme-
diklerinden "iş arayanlar" kayıtlanna
girmediklerini tahmin ediyorlar.
BDT ülkelerinde resmi makamlara ba-
kılırsa işsizlik oranı son derece düşük.
Bu ülkelerde işsizlik oranı yüzde 6.2'lik
Ermenıstan'ın dışında, yüzde 2'yi bıle
aşmıyor.
Ama uzmanlar bu rakamın gerçekleri
yansıtmadığını düşünüyorlar. Bir yandan
ışsizlere işsizlik yardımı veya sosyal öde-
me gibi haklann olmaması, ışsiz kalan-
lann resmi makamlara başvurmasını en-
gelliyor.
Öte yandan Orta Asya ülkelerinde, ta-
nm sektörü fazla istihdamı sürekli emi-
ci bir yapıya sahip.
Kaldı ki kooperatiflerin henüz dağıl-
maması ve özelleştirmenin yüksek bo-
yutlara ulaşmaması nedeniyle, işsizlik
oranının, ulaşabileceği noktalara daha
ulaşmadığı düşünülüyor.
Doğu Avrupa ülkelerinin dış ticaretle-
nnde de önemli değişiklikler oldu ve bu
değişiklikler bölge ülkelerinin aleyhine.
Bu alandaki gerilemenin nedenlerinden
biri, söz konusu ülkelerdeki ekonomik
daralmaysa diğer önemli neden de Avru-
pa Birliği'nin kendi pazarlannı koruma-
ya yönelik önlemleridir.
Yarın: Doğu Avrupa'da dış
ticaret ve yabancı sermaye
POLtTtKAVEÖTESİ
MEHMED KEMAL
Güler Yüzlü Sosyalizm...
Mehmet Ali Aybar'ı, ilk kez Ankara Birinci Ağır
Ceza Mahkemesi'nde yargılanırken görmüştüm.
Hakkında gıyabi tutuklama kararı vardı, onun için bir
yerlerden gelip yargıcın önüne çıkmıştı. Zincirli Hür-
riyet'te yayımlanan bir yazıdan yargılanıyordu. Ya-
zıda şöyle deniyordu:
"CHP Genel Başkanı ismet Inönü, seçimleri ka-
zanmak için bütün irtica kuvvetlerini seferber etti."
Savcıya göre bu maddede hakaret vardı. Cumhur-
başkanı olan İsmet inönü'ye de hakaret ediliyordu.
"İsmet Paşa'nın" tümceye göre iki tanımı vardı. Bi-
ri Cumhurbaşkanı, öteki CHP Genel Başkanı... Ay-
bar'ın yazısında kullanılan, irtica kuvvetlerini sefer-
ber eden CHP Genel Başkanı sıfatıydı. Ancak bu sı-
fatla irtica kuvvetlerini seferber edebilirdî. Cumhur-
başkanı srfatıyla edemezdi.
Duruşmanın yargıcı, ünlü Dazıroğlu'ydu; Aybar'ı
da savcıyı da dinledi.
Yazıda İsmet Paşa'ya hakaret görmedi. Ancak
parti genel başkanlığı sıfatı geçerliydi. Cumhurbaş-
kanı srfatı değil.
Zincirli Hürriyet dergisi Izmir'de yayımlanıyordu.
Istanbul'da sıkıyönetim vardı. Aybar, siyaset arena-
sına bu dergiyle giriyordu. llkin dergınin adı "Hür'dü.
TİP Genel Başkanı olarak partiyi yıllarca yönetti.
1965 seçimlerinde 15'ı aşkın mılletvekili Meclis'e
girmişti. Solun önü açılıyordu. Ama dayanamadılar.
TİP, '67 seçimlerinde iki kişiyle Meclis'e girebildi:
Aybar, Rıza Kuas...
Aybar'ın ikinci çıkışı "güleryüzlü sosyalizm"\e ol-
du. Sosyalizmin yüzünün güleç olmasını istiyordu.
Önce alaya alman bu söz, sonra değerini kazahdı.
Aybar, haklı çıkt. Önce demokrasi, sonra sosyalizm
vardı. Sovyetler'de Gorbaçov dönemine kadar bu
sürdü.
Rusya'da Lenin'in sosyalizmi çöktü ama, sosya-
lizm başka yerlerde duruyor. Aybar, ileriyi görüyor-
du; "Demokrasi olmadan sosyalizm olmaz" diyor-
du. TlP'in Tarihi adlı kitabında demokrasi ve sosya-
lizmi, enine boyuna tartışıyordu.
Pek çok kimse, "Sosyalizm bitti" diyor.
Onlara şunu soruyorum:
"Sömürü bitti mi?"
"Sömürü bitmediyse işçinin, köyiûnün, emekçi-
nin sömürüye karşı mücadelesi devam edecektir."
Sovyetler Birliği'nde halk, devrimden dışlandı.
Halk dışlanınca devrimi kim yapacak? Aybar bun-
dan sonra şunlan söyler:
"Asıl üstüne gidilmesi gereken şey, Leninist par-
ti modelidir. Birtakım liderler geldiler; 'Devrim bu-
dur, sosyalizm budur' dediler. Benim görüşüm o ki
sosyalizm asıl devrimi bu alanda yapacaktır."
Pazar ekonomisiyle de bu işin olmayacağı anla-
şılıyor. "Sovyetler Birliği'nden 72 yıl sonra gelinen
nokta, demokrasisiz sosyalizm olmadığını kanıtla-
mıştır. Mutlaka demokrasi olacak. Yani bildiğimiz,
insan haklanna dayalı çok partili rejim olacak. Bu
sisteme de demir kumandayla geçmek kolay de-
ğil. Insanlık, sosyalizme yalnız kamu mülkiyeti ile ge-
çilemeyeceğini öğrendi."
Serbest pazar ekonomisiyle, özelleştirmeyle sos-
yalizme gidilecegini söyleyenler var. Burjuvayı ne-
reden bulup getireceksiniz. "Burjuva yaratalım" di-
yenler var. Burjuvanın tanhsel bir rolü var, öyle bos-
tanda karpuz yetiştirir gibi yetişmiyor ki... Rus dip-
lomatları bu gidişte kostüm sorununu çözemediler;
aylıklan, giydiklerine yetmiyor. Sömürü geliyorsa
kostüm de geliyor. Serbest pazar ekonomisinin bir
de kostüm derdi var.
Aybar, güler yüzlü komünizmi güleç yüzlü insan-
lann kuracağını çok önceden kestirmişti. Ardında
onurfu biryaşam bırakarak gitti. ilhan Selcuk'un de-
diği gibi, kimi zenginin yanında olur, kimi yoksulun.
Yandaşlığı kanştınrlar...
BULMACA SEDAT YAŞAYAN
SOLDANSAĞA:
1/Gelışıgüzel
toplanmış eşya. 2/
Marangozlann
dört köşe delik aç-
makta kullandık-
lanaraç...lncede-
ri ya da ince ka-
buk.3/Oy...Mavi
renkli küçük bir
kuş.4/llkelbirsi-
lah... Bir tür geçi- 6
rimsız toprak. 5/
İnce kabuklu bir
yerli erik cınsi. 6/
Bir nota... Bir sı-
kıştırma aygıtını
kullanırken viday-
la somun arasına konan. or-
tası delik ve yuvarlak metal
levha... Tavlada bir sayı. II
Leyleğe benzer birkuş... Ye-
mek. â'Takılmış ad... Orhan
Hançerlioğlu'nun bir roma-
nı. 9/Yönetici, idareci.
YUKARTOAN AŞAĞI\A:
1/Her şeyi hoş gören, çok sa-
bırlı. 2/Güzel kadm... Dınde
bagnazlığı aşınlığa vardıran
kimse. 3/ Bir mağazanın yal-
nız bir tür eşya satılan bölümü... Bir sayı. 4/Yabanıl hayvan
bannağı... Sınırlan içine başka konulan ya da anlamlan al-
ma durumu. 5/ Mımarlıkta "sahuı" anlamında kullanılan
sözcük... Birgösterme sıfatı... Eski dıldeayak. 6/Bırpamuk
cinsi. 7/Bursa'nın bir ilçesı.. "Niçin eksilmh'or hâlâ melâ-
lim / N'için — olmuyor gönlüm, hayalim" (Tevfik Fikret).
& Parlak yüzlü bir tür ipeklı kumaş . Bir nota. 9/ Fasıla...
Okul. kışla gıbı yerlerde hastalar ıçın aynlmış bölüm.
KARS KADASTRO
MAHKEMESİ'NDEN
DosyaNo: 1995-436
Davacı Hazine vekılı
davalı Zorba Erdemsiz
aleyhine açmış olduğu
tespıtın iptalı \e tescıl
davasının yargılaması
sonunda davanın reddi-
ne karar verilmiş, veri-
len karan Hazine vekılı
temyız etnıekle dosya
Yargıtay'a gönderilmiş.
Yargıtayl? HukukDa-
iresi'nin 3.5 1995 günü
ve 1995/2905-3147 sa-
yılı ilamı ile bozularak
ıade edılraış. bozma ıla-
mı davalıya tebliğ edıle-
medığınden ılanen teblı-
ğine karar venldiğinden.
bozma ilamına karşı dı-
yeceklerinizi duruşma-
nın atılı bulunduğu
27.7.1995 gününe kadar
mahketnemize bıldırme-
niz veya duruşmaya gel-
meniz, duruşmaya gel-
medığinizde bozma ila-
mına uymuş sayılacağı
ilanen tebliğ olunur
Basın: 31780
Our
air condition
- the clean, fresh mountaın aır
PALACE HOTEL
GSTAAD
SWITZERLAND
Piease call:
Phone+41 30/83131
Telefax+4130/433 44