Katalog

10 TEMMUZ 1995 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Mevduatta rekor artış • ANKARA (AA)- Bankalardaki Türk Lirası mevduat. haziranın ikinci haftasında 800 trilyon lirayı aştı. Merkez Bankası verilerine göre, mayıs sonunda 795 trilyon 835 milyar lira olan bankalardaki toplam TL mevduatı, hazirarun ilk haftasında 797 trilyon 456 milyar liraya yükselirken ikinci hafta 17 trilyon 360 milyar liralık bir sıçrayışla 16 haziranda 814 trilyon 816 milyar liraya ulaştı. Söz konusu hafta içinde 19 trilyon 976 milyar lira artan vadeli tasarruf mevduatı, 16 haziranda 497 trilyon 739 milyar liraya yükseldi. Bu rakam 2 haziranda 477 trilyon 763 milyar lira düzeyindeydi. Fınıkkta fîyat beklentisi • VAKFIKEBİR (AA)- Türkiye Zıraat Odalan Karadeniz Bölge Başkanı Mustafa Kamburoğlu, 1995 ürünü kabuklu findık destekleme fiyatının en az 1.5 dolar olmasmı istedi. Kamburoğlu, yaptığı açıklamada, iklim bakımmdan iyi bir sezon yaşandığını belirterek, bu yılki findık rekoltesinin 500 bin tona ulaşmasını bekJediklerini kaydetti. Kamburoğlu, findık destekleme kilogram alım fiyatının girdi maliyetleri dikkate alınarak 1.5 dolar düzeyinde açıklanmasını istedi. ŞİRKETLERDEN • HALK SİGORTA Türk Kardiyoloji Vakfi'nı 700 Milyar TL. değerinde yangın poliçesi ve ek teminatla güvence altına aldı. • NORDSTERN SİGOR TA Trakya Döküm Sanayisi'ni 1 Trilyon TL teminatla güvence altına aldı. • ANADOLU StGORTA"Hukuksal Koruma Sigortalan" alanında çalışma ruhsatı alan ilk şırket oldu. • GÜNEŞ SİGORTA Toprak Grubu tarafından yaptınlan Karo Fabrikasını,700 Milyar TL teminatla güvence altına aldı. • UNÎVERSAL SfGORTA Alarko'ya bağlı Pascha Dısco'yu 8 Milyar 750 Milyon TL. teminatla B"vence altına aldı. TOSHIBA nın Türkiye distribütörü Elektromak A.Ş.'nin fotokopi, faks ve yazı makineleri tamir ve bakım servisine TSE tarafından Hizmet Yeterlılik Belgesi verildi. • ELİTYAZILI1V1 Kambiyo Senetleri modülünü piyasaya sürdü. • MAIL BOXES ETCAvrupa'daki 100. merkezini Paris'te açtı. • tGSAŞ. Kocaeli Fuan'ndaki 610 metrekarelik alanda ziyaretçilerini kabul ediyor. • ÖOĞUŞ OTOMOTtVin sponsorluğunda Ordu Belediyesf nce organize edilen 1 'inci Volkswagen • şenliği başladı. • ARMADA-NOVELL işbırliğiyle düzenlenen yetkili satıcılık semineri 20-21 temmuzda Çırağan Hotel'de aerçekJeştiriliyor. • NLTRİKA Enteral klinik beslenme ürünlerini Türkiye'de kullanıma sundu. • KONİKAEFTAŞ'ın katkılanyla Klanik Otomobil Klübü'nün düzenledıği foto maraton yan şması Istanbul 'da yapıldı. • İZOTERM distribütörlüğünü yaptığı Kenvvood'un ürünlerini tüm bayilere tanıttı. • VVORLDSPA1N önderliğınde seyahat acentelennın, 2000'li yıllarda tamamen otomasyona geçirilme çalışmalan hızlandınldı. • BOSCH telekomünikasyon pazanna yeni ürünü M-Com 714'ü Biyasaya sundu. IMENSELJVA.Ş'nın Türkmenıstan, Sibirya ve Moskovayayaptığı gezide şirketin şantiyeleri ve tamamladığı işler tanıtıldı. • FİORlCCI'ninl. öayiler toplantısı Istanbul Conrad OteFde yapıldı. • TRİSAD1 ın2.Triko ModaFuan, 17-20 Avğustos 1995 tarihjeri aı-asında TÜYAP Sergi S-arayı'nda Brçekleştınlecek. YABEM Kocaeli Sanayi Odası'nınbilgi işlem sistemıni kuruyor. Hükümetin, "20 milyar dolan aşacağız" diye ortaya koyduğu pembe tabloyu, ihracatçı yalanladı Ehş ticarettefilriraynhğı• İhracatçılar; hükümetin, "Bu yıl 20 milyar dolan aşacağız" diye ortaya koyduğu ihracat rakamını yalanlıyor. 1995 yılının ilk altı ayında ihracat rakamlannın yüksek olmasını geçen yılki iş bağlantılanna bağlayan ihracatçılar, önlem alınmazsa yılın ikinci yansında rakamlann düşeceğine işaret ediyorlar. Müsteşar Eren iyimser: Onlem gereksiz Ekonomi Servisi- Dış Ticaret Müsteşan Nejat Eren ihracatçılan yalanla- dı. thracatçılann ileri sür- düğü gibi önümüzdeki ay- larda ihracattn düşmesi yö- nünde her hangi bir beklen- tilerinin olmadığını belirten Nejat Eren, **Bu nedenle hiçbir öntem ahnaya gerek yok" diye konuştu. ihracat konusundaki gös- tergelerin oldukça iyi oldu- ğuna dikkat çeken Eren, ak- sine bir yöneliş olursa ge- reklı önlemlerin alınacağını söyledi. Dış Ticaret Müsteşan Nejat Eren, ihracatçılar ta- rafından son günlerde gün- deme getiriien "Eylül ve ekün aylannda ihracaün ge- rikmeye başlayacağı" yö- nündekj iddıalan vanıtladı. Halen ihracat rakamlan- nın olumlu olduğuna dikkat çeken Eren. Cumhuriyet'ın "ftıracat rakamlannın yük- sek çıkmasının nedeninin daha önce yapılmış bağlan- ülara bağlayan ihracatçılar. yüksek kuriardan dolayı ye- ni bağlanülar \ apılamadığı için eylüJden itibaren ihra- caün gerileme eğUimine gi- recegini iddia ediyor- lar"şeklindeki sorusunu şöyleyanıtladı: "Bfliyonım.Şuandakigi- diş çok olumlu, aksine bir yöneliş olursa, tabii gereken tedbir alınacakhrAncak haziran sonu itibariyle ihra- catta >üzde 301uk bir artış var. Şu andaki koşullarda iyimserim ancak fala bak- nuvorum." fddıa edildiği gibi eylül ve ekim aylannda ihracatın düşmeyeceğini ileri süren Nejat Eren, bu yüzden de önlem almaya gerek olma- dığını ifade etti. 'İhracat dûşmeyecek' Böyle bir gelışmenin ol- ması halinde ahnacak ön- lemlenn neler olabıleceği ile ilgili soruyu da yanıtla- yan Eren, gelecek aylarda ıhracatta bir düşüş bekle- mediklerini tekrar ederek, "Jddia edüdiği gibi ihracat- ta düşüş başlasın o zaman söylerim. Ancak ben ' İhra- cat dûşmeyecek' diyorum. Dûşmeyecek ki önlem ala- hm. thracat gayet güzel gidi- yor. Şu anda Ldenen poiiti- kalar dogru poUtikalardır" diyf konuştu. Eren, sıyasi partılerin anayasa değışıkliğı konu- sunda fikir birlığine vara- mamalan nedeniyle güm- rük birliği sürecinin uzaya- cağı konusundaki iddıalan ise, "Ben hâlâ ümitiivim~ diye yanıtladı • Dış Ticaret Müsteşan Nejat Eren, ihracatçılan yalanladı. Ihracatçılann ileri sürdüğü gibi önümüzdeki aylarda ihracatın düşmesi yönünde herhangi bir beklentilerinin olmadığına dikkat çeken müsteşar Nejat Eren, "Bu nedenle hiçbir önlem almaya gerek yok" diye konuştu. İhracatçılar hemen tedbir alınmasını istiyor: ikinciyarıda düşecek HÜLYAGENÇ Eren, ivimser taWo. Oguz, destek yok. Abra, ciddi sonınlar var. İhracat, yılın ikinci yansında düşme sın- yallen veriyor. Dış Ticaret Müsteşan Nejat Eren'ın "1995 yüı ihracat hedefı 20 mirvar dolan aşacağız" açıklamasına karşın, irîra- catçılar*pembe taMoyu" yalanlıyorlar. 1995 yılının ilk altı ayında ihracat rakam- lannın yüksek olmasını geçen yılki iş bağ- lantılanna bağlayan ihracatçılar, önlem alın- mazsa yılın ikinci yansında rakamlann dü- şeceğine işaret ediyorlar. Türkiye thracatçılar Meclisi Başkanı Okan Oğuz, dış tıcaret verilerinın kötüye gittiğini açıkladı. Ihracattagerilemenin gün- deme geldiğine değinen Oğuz,"Dört ayhk enflasyonun yüzde 30 okluğu bir ûlkede, ih- racat kompozisyonuna dayalı dö\iz sepetin- deki artışın \ü/Jde 13 düze>inde kalmasının yol açabOeceği sonuçlan kestirmek geniş eko- nomi bilgisi gerektirmez"dedi "İhracata kur politikasıyla destek yok" yolundaki açıklamalan da bir talihsizlik ola- rak gördüğünü açıklayan Oğuz şöyle konuş- tu. "thracatçı. aşın değerlenmiş dö\ i/,olma- sı gerekenden daha ucuz TL kunı sevdasın- da değil. İhracatçmın beklentisi dengeli ve gerçekçi kur politikasıdır. Diğer bir ifadeyle tarüya hile kanştınnaınaktır." lhracatın SOS verdiğıne dikkat çeken Gı- yim Sanayicileri Derneği eski Başkanı Ali Mahmut Abra, ihracatta şimdiden ciddi problemler yaşanmaya başlandığını söyledi. Fiyat baskısı yüzünden sıpariş alamadıkla- nnı ifade eden Abra. Avrupa'daki mağaza- lann yaklaşık 1-1.5 ay öncesinden indinme gırdiklerini hatırlatarak, henüz sezonluk ürün ihraç edemedıklerini kaydetti. Fiyat baskısının sürmesi, kurlann gerçek değeri- ne ulaşamaması halinde yılın ikinci yansın- da ihracat rakamlannın düşeceğine dikkat çeken Abra, "Bu durum sosyal problemlere ve işsiztiğe neden olacakür" dedi. Ithalat ra- kamlannın yükselmesimn endişe venci ol- duğunu anımsatan Abra, "Ithalat rakamla- n yaünm mallanna yöneük yüksebniyor. Da- ha çok ara ve üretim mallannın ithali arnyor. Bu durum ithalaün bir süre soora üretime dönmeyecegini gösteriyor" dedi. İlk 6 ayda ihracat rakamlannın geçen yı- la göre yüzde 30'Iuk bir artışla 10 milyar 450 milyon dolara yükselmesinin ihracatın iyıye gıttiğinin göstergesi olmadığını söyle- yen Istanbul Tekstil Hammaddelen thracat- çılan Birliği Başkanı Ertekin Ashapoglu. geçen yılki rakamlann 8 milyar 78 milyon dolar olduğunu hatırlatarak, aradakı rakam farkının belirleyici olmadığıru anımsattı. Önemli olanın ihraç edilen malın mikta- nnın artması olduğuna dikkat çeken Asha- poğlu u Gcçen jil >üz bin tişort ihnıç ettikse, buyıl 150 bin tişört ihraçetmetrvb" dedi. Ge- çen yıldan bu yana hammadde fiyatlannın arttığına değinen Ashapoglu, ihracatta dolar gırdisinın artmış ounasını buna bağladı. Haziran cirosunun düştüğünü belirten As- hapoglu. yılın ikinci yansında ihracatın aza- lacağmı belirtti. Ithalat rakamlannın artma- sının bunun en büyük göstergesi olduğunu belirten Ashapoglu. yılın ikinci döneminde ihracatın düşmesinin kaçınılmaz olduğunu vurguladı. Hazirandan sonra ihracatın U U" dönüşüyapacağını belirten 1stanbul Deri ve Deri mamülleri thracatçılan Birliği Başka- nı Turgut Koşar da. "Şu anda geçen yılki bağlanülanmız dogrultusunda sipaıişlerimi- zi teslim edhoruz, henüz sipariş alamadık" dedi. Hükümet, Kamu-Seni resmi olarak tanıdı Sendikalara çifte standart ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - 5 yıldır fiilı örgütlenme mücadelesi veren kamu çalışaniannı "muhatap" ahnayan hükümetin. memur sendikalan hakkında "çifte standarf" uyguladığı belirlendi. DYP-CHP koalisyonu, grevli, toplusözleşmeli sendika haklanna "anayasal güvence" sağlamak içın mücadele eden kamu çalışanlannm örgütlü olduğu sendikalar arasında. resmi yazışma düzeyinde "ayrunahk"yaptı. 31 memur sendikasından oluşan Kamu Çalışanlan Sendikalan Kon federasyon 1aşma Kurulu'nu (KÇSKK) rüzel kişilik olarak saymayan ve temsilcilerini muhatap almayan hükümet, Türkiye Kamu Çalışanlan Sendikalan Konfederasyonu'nu (Kamu- Sen) resmi olarak tanıdı. Cumhuriyet'in edindiği bılgiye göre, Dışişleri Bakanlığı tarafından hazırlanan Avrupa Birliği Ekonomik ve Sosyal Komıtesi (ESK) Türkiye Karma Istişare Komıtesi (KİK) Türk tarafı listesinde, "ücretiiler grubu" içinde Kamu- Sen'e yer verildi. Türkiye-AB Ortaklık Antlaşması"nın 27. maddesi çerçevesinde ESK ile Türkiye'deki karşıtlan arasında oluşturulan KİK Türk tarafı listesinde, Türk-tş, Hak-lş ve DlSK'in yanı sıra, Kamu-Sen'in de 1 kişi • 31 memur sendikasından oluşan Kamu Çalışanlan Sendikalan Konfederasyonlaşma Kurulu'nu (KÇSKK) muhatap almayan hükümet, Türkiye Kamu Çalışanlan Sendikalan Konfederasyonu'nu resmi olarak tanıdı. tarafından temsil edilmesi öngörüldü. Dışişleri Bakanlığı Avrupa Topluluklan Genel Müdür Yardımcılığf nın oluşrurduğu KİK Türk tarafı listesi, Türkıye'nin AB Daimi Temsilciliği kanalıyla ESK Sekreteryası'na iletildi. Bu listede, "en çok kamu çahşanını temsil edecek kuruluşun" yer alması gerektiğıne dikkat çekilerek. "Şu anda faaliyet gösteren bir kuruluşun ad belirtilerek temsilinin uygun olmadığı" ileri sürüldü. 400 bine yakın kamu çalışanının üye olduğu 31 memur sendikasının oluşturduğu KÇSKK'yi. 15-16 haziranda Ankara'da gerçekleştirdıkleri oturma eylemıne kadar "muhatap" almayan hükümetin. 14 sendıkadan oluşan Türkiye Kamu-Sen'in varlığını "resmen" tanıması dikkat çekti. Başbakan Tansu Çiller. geçen yıl hafta sonunda eylem yapan Türkiye Kamu-Sen yöneticilerinı. KÇSKK'ye bağlı sendikalann iş bıraktıklan gün, Başbakanlık konutunda makamına kabul etmişti. KÇSKK'nin Kızılay Güvenpark'takı oturma eylemleri sırasında oa Çiller'in yerine, îçişleri Bakanı Nahit Menteşeile Başbakan Yardımcısı ve CHP Genel Başkanı Hikmet Çetin KÇSKK yöneticileriyle görüşme yapmışlardı. TOPLU KONLT FONU YÜZDE 20 DÜŞTÜ Ithalatta fon iııdiriıııi ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Avrupa Birliği (AB) ile Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması'na (GATT) olan taahhütler çerçevesinde, ıthalattan alınan toplu konut fonunda (TKF), ortalama yüzde 20 oranında indirim yapıldı. Resmi Gazete'nin dünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe giren "İthalat Rejimi Karan'na Ek Karar" hakkmdaki Bakanlar Kurulu Karan ile uluslararası ticaretin serbestleştirilmesine dair Uruguay Raundu Anlaşması çerçevesındeki mükellefiyet uyannca, gümrük tarifeleri, GATT taviz hadlerine indirildi. Karar ile hammadde, ara malı ve mamul dengesi nedeniyle gümrük vergilerinde de çok cüzi ayarlamalar yapıldı. Türkiye-AB Ortaklık Konseyi'nin 1/95 sayılı karan çerçevesinde, işlenmiş tanm ürünlerindeki ilk liste, ithalat rejimi karanna alınarak AB ile gümrük bırliğine geçiş öncesinde, AB ülkelennden yapılan ıthalatta TKF indirimınde uygulama başlatıldı. Buna göre. gümrük tarife istatistik pozisyonundaki (GTİP) 51 gruptaki işlenmiş tanm ürünlennin AT ve Efta ülkelennden ıthalatında gümrük vergisi ödenmeyecek. Söz konusu ürünlerin diğer ülkelerden ithalatında ahnacak gümrük vergisi ise yüzde 10-13 arasında belirlendi. İşlenmiş tanm ürünlennin ıthalatında, TKF'ye yapılacak ödeme ise tanm payı adı altında ve AB para binmi ECU cinsinden gerçekleştirilecek. Ithalat rejimi karanna göre, standart dışı düşük kaliteli, atık ve artık mallann ıthaline ilişkin işlemler, dış ticarette standardızasyon rejimi ile buna ilişkin mevzuat hükümleri çerçevesinde >Tirütülecek. Damızhk olmayan buzağı-malak ithali ile şeker ithalinde, daha önce yayımlanan kararlar uygulanacak. Dün yapılan yüzde 20 oranındaki indirim ile ithalattaki konıma oranı, AB-Efta ıçin >ıizde 14.4. diğer ülkeler için ortalama yüzde 18.4 düzeyıne çekilmiş oldu. 1 9 TEMMU ANKAR4PAZARI YAKUP KEPENEK AzizUsta Yazı. çok karmaşık olgu ve nesnelerin anlaşılması- nı kolaylaştıran bir araçtır. İyi de konu çağdaşımız bir yüce bilge olunca bu kolaylık kayboluyor, yerini güç- lüğe bırakıyor. Yine de Aziz Nesin'i yazmak gerekı- yor. Hangi yönüyle? Ekonomi sayfasında önce ekonomide Aziz Nesin'e kısaca da olsa deginilmelidir. Kazan Töreni'nden Sur- name'ye, Büyük Grev'den Nah Kalkınınz'a dek bü- yük 'Usta'nın pek çok yapıtı doğrudan ekonomik ko- nulan içerir. Tümü burada özetlenemez. Ancak şu i- ki yorum Usta'nın ekonomiye bakışının öğretici ör- nekleri olarak alınabilir. 1960'lann başlannda askeri yönetimin Maliye Ba- kanı özel girişimci çevrelere yakın görünmek için ol- sa gerek, bir basın toplantısında, ekonomi biliminin kurucusu sayılan ünlü Ingiliz düşünürüne gönderme yaparak "Bu ülkeye Adam Smfth degelse ancak bu kadar liberal olurdu" türünden bir söz söyler. Ertesi gün büyük Usta'nın çıkarmakta olduğu Zübük adlı günlük gazetenin başyazısının başlığı şöyledir: "Ek- rem Simit." Yıne aynı günlerde ülkemizin en ünlü işadamı yap- tığı bir radyo konuşmasında, dönemin askeri hükü- metine "sermayeyi ürkütmeyiniz" anlamına gelecek bir çağn yapar. Ertesi gün Zübük konuşmayı boydan boya başlık yapar: "... Ağabey Dedi ki: Sermaye Ür- kektir Höt Deyince Kaçar." Çok geniş bir çerçeve oluşturan Usta'nın ekono- mi içerikli yazılan hiç kuşkusuz aynca incelenmeli, üzerine araştırmalar, doktora çalışmalan yapılmalıdır. Usta'nın yazdıklarının öğretici yönleri, kuşkusuz çok boyutludur. Ancak tüm yazdıklanndan çıkanlma- sı gereken "en önemli ders", kanımca "toplumsal borç "kavramıdır. Nedir toplumsal borç? Büyük Usta'ya göre toplumun her bireyi, özellikJe de okumuş otanlar; ya da kendilerine "aydın" deni- lenlerin "tümü", kendilerine yaşam veren, öğrenme ya da yetişme olanağı sağlayan kendi "doğal" top- lumlanna ve buradan tüm dünyaya borçludurlar. Bu borcun çok değişik nitelikleri vardır; ödenmesi de öyle kolay olmaz, "yaşam boyu" sürer. Peki, toplumsal borç nasıl ödenir? Usta'ya göre toplumsal borcu ödemenin yolu, "toplumun sorun- lannı "gerçekten "kendi sonınu yapmak" ve bunlann çözümü için dunmadan dinlenmeden, çaba harca- maktır. Kuşkusuz toplumsal borcun ödenmesi hiç mt hiç kolay değildir; çok derın bir sorumluluk bilinci, er- dem ve dürüstlük temeline dayanır. Toplumsal borç, hiçbir karşılık beklenmeden ödenir. Borcun ödenmesi, öncelikleinsanın "özgürieşme- si" savaşımına, yaşamı gözden çıkaracak bir özveri anlayışıyîa katılmayı ister. Ancak bununla "bir1ikte"ya- şama da tüm güzellikleriyle bir tutku biçiminde bağ- lı olmayı gerektırir. Toplumun bireyleri arasındaki eşitsizliklerin azaltıl- ması için çaba gösterilmesı; ezilenlerin haklanna sa- hip çıkılması; insanın insan tarafından sömürülmesi- nin "hertürünün", ekonomik, siyasal vedinsel sömü- rünün azattılması, giderek tümüyle yok edilmesi; ulu- sal bağımsızlığa ve ülke kaynaklarının yabancılarca yağmalanmasına karşı konulması; bağnazlığın ve tu- tuculuğun değil, bilim ve tekniğın gerçek yol göste- rici olarak alınması... Tüm bu yaşamın değerieri için uğraş verılmesi ve tüm bu uğraşlann her gen ya da hücreye ışlenerek "yaşam boyu" sürdürülmesi, Us- ta'nın sürekli vurguladığı gibi, toplumsal borcu öde- menin yoludur. ••• Aziz Yazısı gülmecesiz olur mu? 12 Eylül faşizmi- ne karşı O'nun öncülüğünde "Aydınlar Dilekçesi'nin 12 kişilik yazım kurulu toplantısında anlattığım birTe- mel fıkrasını çok beğenmişti. Şöyle: Temel Istanbul'dan kız arkadaşını da alarak ailesi- nin yanına, Karadeniz'e gıder. Arkadaşını yürüyüşe çı- karır. Her türlü yeşilin dans ettiği tepelere döner ve: "Ha bu gördüğün tüm araziler bizimdir. Ben bura- lan çok severim. O kadar severim ki, birileri biryap- rak koparsa, yatınr gerekeni yapanm " der. Biraz son- ra kızcağız bir yaprak kopanr. Temel, "önceden uyar- mıştık kusura kalma" der ve gereğini yapar. Az son- ra kızcağız bir yaprak daha kopanr, yine gereken ya- pılır ve bu iş tekrartanır gider. Gıder de, takatı kesilen Temel, son yaprak kopanlınca durur ve "Bundan oya- nısı Evkaf'ındır, biz kanşmayıruz" der. • • • Aziz Usta, hiç ama hiç "kanşmazlık" etmedi; tüm doğal ve nesnel olana büyük bir aşkla karıştı; vakrf toprağı dahil, "sınırtanımadı". Toplumsal borcunu ca- nı pahasına ve fazlasıyla ödedi. Geleceğe ışık tutan, yol gösteren "onur anıtımız" oldu. Seninle aynı yıllarda yaşamak büyük mutluluktu Usta; teşekkürler tümümüz adına, çok sağol. &tod& MİLYARMilii Piyango İdaresi kuruluşunun 56.yılını kutluyor. : Bu nedenle düzenlediği özel çekilişte toplam 180 milyar lira ikramiye dağıtıyor. Büyük ikramiye 30 milyar... Siz de bir bilet alın, hem milyarder oima şansını yakalayın, hem ülkeye katkı sağlayın. "Size kısmet, ülkemize hizmet"