Katalog

SAYFA CUMHURİYET 4MAY1S 1995 PERŞEMBE 8 DIŞ HABERLER Almanya'dan Delors'a nişan • BONN (AA) - Almanva Başbakanı Helmut Kohl. Avrupa Komisyonu eskı Başkanı Jacques Delors'a, AvTupa'nın birleşmesine yaptığı katkjlanndan dolayı "Almanya Federal Cunîhuriyeti Büyük Yararlılık Nişanı" taktı. Almanya hükümet sözcüsü Peter Hausmann, önceki gün yaptığı açıklamada, ülkenin en önemli ikinci ödülünün Delors'a iki Almanya'nın birleşmesi sürecine hiç tereddüt etmeden yaptığı katkılar dolayısıyîa da verildiğini söyledi. 4 Hizbullah gerillası öldü • KIRYAT ŞOMONA (AA)-Güney Lübnan'da önceki gün Istail askerleri ıle Hizbullah gerillalan arasında meydana gelen çatışmada 4 Hizbullah gerillasının öldürüldüğü bildirildi. Israil ordu sözcüsü, önceki gün Arab Salim bölgesindeki bir Israil devriyesi ile Hizbullah gerillalan arasında çatışma meydana geldiğini. 4 genllanın öldürüldüğünü, birçoğunun da yaralandıgım kaydetti. Libya'ya uçuş engelî • MEKK£(AA)-Hac görevini yerine getıımek üzere BM'nin hava ambargosuna rağmen Mekke'ye gelen Libya Dışişleri Bakanı Saad Mustafa Mujber "Hiçbir güç hacca gelmemizi engelleyemez" dedi. Libya Dışişleri Bakanı Mujber, Mekke'de bulunan Diyanet lşleri Başkanı Mehmet Nuri Yılmaz'ı ziyaret ederek ülkesıne uyg FKÖ: Libya suçsuz I TUNUS (AA) - FKÖ lideri Yaser Arafat'ın eski danışmanı Bassam Ebu Şerif, Libya'nın Lockerbie faciasında suçsuz olduğunu söyledi. Trablus'a giderken uğradığı Tunus'ta konuşan Ebu Şerif. 1988yılında meydana gelen Lockerbie faciasından Batılılarca sorumlu tutulan Trablus yönetiminin suçsuzluğunu kanttlayabilecek durumda olduguunu belirterek NVashington'a bu yönde çağnda bulundu. Ebu Şerif "Emınim ki Başkan Clinton da artık Libya'nın sucsuzluğunu biliyor" dedı. ABD'de terörle mücadele • WASHINGTON (AA) - ABD Başkanı Bill Clinton, Oklahoma City'deki bombalı saldınnın neden olduğu masraflann karşılanması ve terörle mücadelenin pekiştirilmesi için kongreden acilen 142 milyon doladık ödenek çıkanlmasını istedi. Beyaz Saray tarafindan bu gece yapılan açıklamaya göre kongreden istenılen 142 milyon dolann bir kısmı Beyaz Sara> 'daki güvenlik önlemlerinin arttınlması için kullanılacak. tstenilen paranın yaklaşık yansı Adalet Bakanlığı tarafindan Oklahoma City saldınsıyla ilgili soruşturmanın fınansmanına aynlırken bir kısmı da soruşrurma masraflannın karşılanması için Hazine tarafindan kullanılacak. Hapishaneye hıpsn gindi • VISBY (Cumhuriyet) - Isveç'in Gotland adasındaki Visby kentinin hapishanesine hırsız girdi. Hafta sonu tatıli sırasında hapıshanenin cimnastik salonuna bağlı dinlenme odasına giren hırsızlar, burada bulunan videoyu ve televizyonu çaldılar. Hapishane yönetimi, hırsızlann suç yerinin yabancısı olmadıklan görüşünde. Sırplar Zagreb'i rokede vurdu• Krayina Sırplan, Hırvat ordusunun düzenlediği operasyona misilleme olarak başkentte yaşayan sivil halka karşı başlattığı fiize saldıralannda dün de bir kişi öldü. ZAGREB (Ajanslar)- Hır- vat ordusunun Krayina Sırpla- nna karşı başlattığı sınırlı ope- rasyonu durdurmasına rağmen Şırplar, Zagreb'e roket saldın- lan düzenlemeyi dün de sürdür- düler. Zagreb'de bulunan bir BM sözcüsü AFP muhabırine tele- fonda yaptığı açıklamada Sırp- lann kent merkezine en az üç roket saldınsı düzenlediğini, saldında en az bir kişinın öldü- günü. 40 kişinin ise yaralandı- gını söyledi. Zagreb'e ıki gündür düzen- lenen roket saldınlannı yaşayan görgü tanıklan, dün gerçekle- şen saldınlarda en az beş kişi- nin yaralandığını, en büyük pat- lamanın ise 19. yüzyıldan ka- lan tarihi Ulusal fiyatro binası- mn yanmda meydana geldiğini belirttiler. Bir milyon nüfuslu kentin kuzeyinden patlama ses- lerinin geldiğini bildirilirken yaralılann hastanelere akın et- tiği öğrenildi. Hırvatistan" ın başkentine ön- ceki gün gerçekleştirilen saldı- nlarda savaş başlıklan takılmış roketler 5 kişinin ölümüne 134 kişinin ise yaralanmasına yol açmıştı. Hırvatistan'ın Krayina Şırplan'nınelındebulunan Ba- tı Slovenya bölgesindeki bir kentı ele geçirmesine misille- me olarak başlatılan roket sal- dınlannın dün de sürmesi Hır- vatistan "ın askeri operasyonla- nnı yeniden başlatması olasılı- ğını arttırdı. ABD personel çekiyor ABD, Zagreb'e karşı düzen- lenen Sırp saldınlannın sürme- si üzenne bu kentte bulunan bü- yükelçiliğindekı personel sayı- sını azaltma karan aldığını açıkladı. ABD Savunma Ba- kanlığı tarafindan yapılan açık- lamada. Zagreb Büyükelçili- ği'nde görevli diplomatlardan 5'i ile Hırvaristan'daki Ameri- kan personelinden 28 kişinin ai- Hırvat hükümet biriikleri flflfiftftfln AA7 99.600 173 Top Uçak ,JJŞ 900 20 uçak /15 helikopter Krayina Sırp Cum. ordusu Asker A A A A 40.000 240 500 12 uçak/5 helikopterUçak Bosna-Hersek hükümet biriikleri Asker^AAA AAA Top Uçak Bosnalı Hırvatlar ZAGREB MACARİSTAN Musluman kontrolünde Hifvat kontrolunde Bosnalı Sırp ordusu Asker A A A A A A A A 80.000 Tank~.^^^H 330 800 Uçak Jf 20 uçak /12 helikopter Sırbistan/Karadağ - resmen Asker Tank Uçak * * * * * * * * * tarafsız 90.000 630 115SSk er leleriyle birlikte tahlıye edıl- mekte olduğu kaydedildi. Tek yanlı olarak ilan edilen ve Hırvatistan topraklannın üç- te birine yayılan Krayina Sırp Cumhunyeti'ndeki Kninbölge- sinde çatışmalann yeniden baş- ladığı bildirildi. Hırvatistan'ın Batı Slovenya'da aynlıkçı Sırp- lara karşı geçen pazartesi günü başlattığı operasyondan sonra bölgenın kuzey kesiminde de- netimlerini kaybeden Krayina Sırplan. dün sabahtan itibaren ağır silahlannı düzenli olarak teslim etmeye başladılar. Pakraç kenti Emniyet Müdü- rü Nikola İvkaneç' in açıklama- sına göre silah teslimi düzenli olarak devam ediyor. Sırplann, ağır top ve diğer silahlannı BM gücüne teslim etmeye başladık- lan belirtildi. Sırplann elindeki bölgede bulunan 600 kişilik silahlı bir- liğin, Hırvat ordusuna teslim ol- ma ve silahlannı BM gücüne Catısma Noktaları Stolika Kulesi T uza'n n doğusundakı9i5 rret'e yüksekükteki bir tepeye kurulan radyo istasyonu Bosrali Sırpiarın etişım ağı >çın hayati onem taştyor. Posavina Koridoru Bosnaiı Sırpiarın Kortrolündekı ikî ana DÖIgeyi birb r,ne bağlayan dar geçit. Mayevika Tepeleri Tuzla'nın ku2eyinae buiunan tepelerder. Posavına koridoru top ateşine tutulabıliyor. Batı Slovenya ' H>rvat ordusu geçen pazartesı günü E70 karayolunun kontrolünü geri almak ıçm ısyancı Krayina Sırplarına karşı sınırlı bir saldırı baş'attı. Saraybosna Bosna-Hersek'irı başkenti ve en büyük şerm igman Dağrndan geçen bir oalıka dışında tarr.amıy'a Sırp ablukası altında Sırplar kente her türlü ya r dımın gırmesini teslim etme karan aldığı bildi- rilmişti. BM sözcüsü Susan Manuel. u Hırvat ordusu ve Sırp tarafı arasında yapılan anlaşma) a gö- re Sırplann 5 gün içinde silahla- nnı bırakacaklannı vc Hırvat tarafinın da teslim olanlar icin af çıkaracağtnr kaydetmişti. V THE PTOEPENDENT 'IN YORUMU: Diplomatik çabalar sonuçsuz kaldı Dış Haberier Servisi - Hırvatla- nn Krayina Sırplanna karşı başlat- tığı operasyonun ardından Ingilte- re'nin önde gelen gazetelerinden The Independent'ta yayımlanan bir yorum yazısında özetle şu fikirle- re yer verildi: Saraybosna çevresinde susmak bilmeyen ateş seslerine Hırvat bir- likJerinin Sırp mevzilerine düzen- ledikleri saldınlann eklenmesi Bal- kanlarda bir ateşkesin daha bozul- masının ötesinde biranlam taşıyor. Bu ıki olay eski Yugoslavya top- raklannda yaşanan sorunun, 20. viizyılın uzun süren savaşlan liste- sınde yerini alacağını gösteriyor. BM'nin Bosna'daki çatışmalan engellemek için ortaya atılan ateş- kesi uzatmakta başan- sız olması geçen üç yıl içerisinde banşı sağla- mak için girişilen büriin diplomatik çabalann suya düşmesine neden oldu. Eski Yugoslavya top- rakiannda 1991 yılında çıkan ve hala sona erdi- rilemeyen savaş 1975- 1990 yıllan arasında ya- şanan Lübnan iç savaşı, 1980'lerin başından bu yana süren Sri Lan- ka'dakı etnik sorun, 1953-1962 yıl- lan arasında yaşanan Cezayir ba- ğımsızlık savaşı, ve 1964-1975 yıl- lan arasındaki Vietnam Savaşı ara- sında tarihteki yerini aldı. Avrupa dışişîeri bakanlannın al- ması gereken ders, dış güçler tara- findan desteklenen, etnik ve dini nefretle beslenen, açgözlü savaşla- nn kişisel çıkarlan ve mantığı hiçe sayabilecek bir süreklilik kapasite- sine sahip olduğudur. Eski Yugoslavya topraklannda vaşayan halklann arasındaki savaş- lar o kadar eskilere dayanır ki Av- rupa da bugün yaşanan gerginlikler (örneğin Kuzey lrlanda-lngiltere sorunu) bu gerginliğin yanında ço- cuk oyuncağı kalır. CyrusVfence'in başansız arabuluculuk girişimleri sırasında yardımcılığını yapan ABD'li diplomat Herbert Ökun Yugoslavaya'nın halen *Osmanh- lann Avrupa "dan bugünkü sınırla- nna çekflmesi arasında yaşadıkla- • Eski Yugoslavya topraklanndaki savaş 20. yüzyıhn en uzun süren savaşlan arasına girmeye aday. n uzun tarih"in sorunlanyla pen- çeleştığine inandığını söylüyoıv Üç dinin karşılaştığı Balkanlar- da üç imparatorluk bölgeyi yönet- me savaşı verdiler. Osmanlılar bir zamanlar Viyana kapılanna daya- nan tslami fetihlerini korurken Or- todoks Rusya. kutsal ıttifak içeri- sinde bulunduğu Sırbistan'ın çıkar- lan için savaştı, Katolik Alman Im- paratorluğu modern Hırvatistan'ın kurulmasında en büyük desteği verdi. Bu imparatorluklarçökmüş ola- bilirler, ama Müslümanlar, Sırplar ve Hırvatlar eski sahiplerinin par- çaladığı topraklar için savaşmaya devam ediyorlar. Tito'nun Yugos- lavya'sının çözmeye çalıştığı sorun da buydu. ABD'nin Yugoslav- ya'daki son büyükelçi- si VVarren Zimmer- man 1990 yılında çö- ken Komünist Par- ti'nin ardından Ti- to'nun mirasınm taşın- ması için gerekli çaba- nın gösterilmediğini savunuyor. Zimmer- man, Foreign Affairs dergısinde çıkan bir yazısında Se- natör Bob Etole ve yandaşlannı Yu- goslavaya'nın yapay milliyetçiliği- nin bugün Sırbıstan'ın başında olan Slobadan Miloseviç gibi etnik de- magoglara karşı kurulduğunu anla- mamakla suçlamıştı. Yugoslavya'nın birlığınin korun- ması yerine Batılı çevrelerin siya- si liderleri göz önüne almaksızın milliyetçilik duygulannı körükle- meieri üzenne ortalık kanştı. Yu- goslavya dağıldı. Yugoslavya'nın ulusal bütünlüğü ile birlikte de- mokrasi de öldü. Ilk arabulucular olan lngilte- re'den Lord Carrington, ABD'den Cyrus Vance ,ıkili ilışkiler düzele- ne kadar hiçbir Yugoslav cumhuri- yetinin varlığının Batı tarafindan tanınmamasını istemişlerdi. Zimmerman "Bu basit prensip uygulanabilse> di Bosna'da çok da- ha az kan akardı" dıyor ve bugün- kü arabuluculann hala bu büyük yanlışı düzeltmeye çalışmakla meşgul olduklannı söylüyor. tkinci turu 7 mayısta düzenlenecek cumhurbaşkanhğı seçimlerine hanrlanan Jov pin ve Chirac, tele\iz\onda düzenlenen tartışmada son derece seviyeli bir tutum sergiledfler. Halkın yiizde 20'sinin ada> lar konusunda kararsız olduğu bil dirfliyor. HALK HÜKÜMETÎ PROTESTO ETTİ Isveç'te yönetime 1 mayıs darbesi GÜRHAaN LÇKAN Jospin ve Chirac başbaşa gidiyor MİŞEL PERLMAN PARİS - Fransa Cumhurbaşkanı seçiminin 2. \e son turu için önü- müzdeki pazar karşı karşıya gele- cek olan sağın temsilcisi Jacques Chirac ile Sosyalist Parti'nın adayı Lionel Jospin, önceki gece TV ka- meralan karşısında 2 buçuk saat sü- reyle tartıştılar. Yaklaşık 30 milyon kişi tarafin- dan izlendiği belirtilen bu tartışma, kimilerinin beklediği gibi çetin ve kanlı bir 'boks maçı'na dönüşme- den büyük bir nezaket ve kibarlık havası içinde geçti. Uzmanlar. taraflarca çok büyük • Televizyonda karşı karşıya gelen cumhurbaşkanı adaylan birbirlerine üstünlük sağlayamadı. bir titizlikle hazırlanmış söz konu- su tartışmanın güzel bir demokrasi ömeği olusturduğu ve beraberlikle sonuçlandığı görüşünde birleşiyor. Aynı değerlendirmeyi yapan tüm Fransız basınında bir tek sağ eği- limli Le Figora gazetesi sağın tem- silcisi Chriac'a avantaj tanıdı. Kararsız seçmenkr Bu arada. önceki akşamki tartış- manın kime daha fazla yarar sağla- yacağı irdelenirken en azmdan Chi- rac"ın "güleç yüzlü yeni imajını ni- ha>< etsergile>ebildiği~. halkın iyi ta- nımadığı Jospin'in de bu tartışma sayesinde "Artıkbilinen bir kişi ha- Knedönüştüğü" öne sürülüyor. Bu- nun yanı sıra tartışmanın. önümüz- deki pazar kullanılacak oylar üze- rinde ne denli etkilı olabileceği tah- minleri de yapılırken seçmenlenn yuzde 20'sinin hâlâ kararsız oldu- ğuna da dikkat çekiliyor. Kamuo^ yoklamalanna göre kararsızlann yansı oylannı önceki akşamki tar- tışmanın etkisıyle belirleyecek. Öteyandan,'l974,1981 ve 1988 Cumhurbaşkanı seçimlennde dü- zenlenen tartışmalann 'sert'liğinı bekleyenler hüsrana uğradı. Önce- ki akşamki "karşıiaşma" zaman za- man kimilerinin canını sıktıysa da sergilediği nezaket ve demokrasi örneği olumlu puan topladı. Sol eği- limli Liberation gazetesi bu konu- da "centSmen adaşlann tartışma- s"ndan söz etti. Nihayet aşın sağ ırkçı Ulusal Cephe önderi Jean-MarieLePen'in Jospin'ı desteklediği şeklindeki ha- berlerin gerçekle bağdaşmadığı ve 1 mayıstaki konuşmasında yandaş- lanna istedikleri gibi oy kullanma- lannı salık verdiği vurgulanıyor. ABD 15 bin Kübalı'ya kapısını açtı Washington, Guantanamo üssündeki Kübalılara sığınma hakkı veriyor Dış Haberier Servisi - ABD hü- kümetinin, Kübalı mülteciler ko- nusundaki politikasını değiştirerek Guantanamo üssündeki 15 bin Kü- balı "ya sınırlannı açmaya karar verdiği bildınldi. Adalet Bakanı JanetReno. ABD yönetimi ıle Küba arasında vanlan anlaşma uyannca şu andan itiba- ren deniz yoluyla ABD'ye kaçma- ya çalışan Kübalılann ise ülkeleri- ne geri göndenleceğini belırtti. ABD'nin yenı politikasına göre ABD'nin deniz üssü Guantana- mo'daki kamplarda yaşayan 21 bin Kübalı'nın büyük bölümü ABD'ye göç etme hakkına sahip olacak. Yaklaşık 6 bin kadın, çocuk ve yaş- lının göç için şimdiden hazır oldu- ğu belirtildi. Beyaz Saray sözcüsü Mike McCurry. göçün tamamlan- masının 1996yıhnıneylülayınıbu- lacağını söyledi. Küba, açıklanan yenı karan memnuniyetle karşıladı. ABD ile mülteciler konusundaki görüşme- lere katılan Küba heyetinden Ri- cardo Alarcon adlı yetkili,u Bu. hem ABD hem de Kübanın yara- nnadır. adil bir anlaşmadır ve her iki ülke de kazanan taraftır" dedı. ABD'nin geçen yıldan bu yana büyük baskı yaratan Kübalı mülte- ciler sorununu çözümlemek ama- cıyla Küba yönetimi ile vardığı bu sürpriz anlaşma, ABD Kongre- sı'ndeki Cumhuriyetçiler ve Küba asıllı ABD'liler arasında tepkıye neden oldu. ABD Senatosu'nun Dış llişkiler Komisyonu Başkanı Cumhuriyetçi Senatör, Jesse Helms. ABD yönetimini "Fidel Castro'jıun Küba halkına uygula- dığı baskıya alet olmakla" suçladı. VV'ashington'dan kaynaklar. ABD'nin Küba ılişkilerinden so- rumlu Dennis Hayes ve yardımcısı Nanc>' Mason'ın karan protesto et- mek amacıyla görevlerinden istifa etmek istediklerini bildirdiler. ABDdeki Kübalılar iki ülke ara- sında vanlan bu anlaşmayı tepkiy- le karşıladılar. Küba asıllı ABD va- tandaşlan, Guantanamo'daki mül- tecilere ABD'ye göç etme hakkı verilmesıni memnuniyetle karşılar- ken bundan sonra deniz yoluyla ül- keye sığınmaya çalışacak Kübalı mültecilerin geri gönderilmesi ka- rannı 'haksızlık' olarak nitelediler STOCKHOLM - Sosyal demokrat ıktidann ekono- mik darboğazdan geçmek için merkez sağ partiyle an- laşmasına, dar gelirlilere bir- biri ardından darbeler indi- ren kararlar almasına halk tepki gösterdı. 1 mayısta birçok sosyal demokrat, parti yönetıcilerinin olduğu yürüyüşjeri değil, al- tematif yürüyüşleri yeğledi. Orneğin, yüz yıllık geleneği olan Isveç ışçı hareketinin kalelerinden Lulea'da yüz yıldır ilk kez işçi sendikalan konfederasyonu LO kendı yü- rüviişünü yaptı. Bu yürüyüşe, sosyal demok- ratlann parti sekreterinın konuşmasını din- leyenlerin üç katı halk katıldı. Başbakana 675 dinfcyici Başbakan IngN'ar Carisson, geleneksel 1 Mayıs konuşmalannı Halmstad ve Lund kentlerinde yaptı. Halmstad'da başbakanı dinlemeye yalnızca 675 kişi geldi. Bu sayı 1980'de lObindi. 1 Mayıs gösterilerinin en etkili partisi sos- yalist solun temsilcisi SolParti'ydi. Son ka- muoyu yoklamalannda yüzde 10.5-11 ara- sı oy alarak ülkenin üçüncü büyük partisi ha- Iine gelen Sol Parti, Stockholm'deki yürü- yüşünde sosyal demokratlardan çok daha fazla katılımcı topladı. Sol partinin toplan- tısında. parlamentonun en genç parlamente- • Isveç îşçi Sendikalan Konfederasyonu, yüz yıldır ilk kez kendi yürüyüşünü yaptı. ri, 21 yaşındaki Hanna Zet- terberg konuştu. Genç kadı- nın konuşması uzun süre al- kışlandı. Sosyal demokratlann. iş- sizlerin sigorta ücretini, has- talann sağlık ödentisini, yaş- Ulann gelirini azaltan. kamu gıderlerinde zaten son dere- ce zor koşullar altında çalışan emekçilere yeni darbeler indirmeyi tasarla- yan projeleri ilginç konuşmalar yanında, bir o kadar ilginç mesaj içeren pankartlarla da kınandı. Pankarttar Bu pankartlann bazılannda şunlar yazı- yordu: "Merkez parrishle fuhuşa ha>ir!", "Ulan kim sakladı parti programını?", "Kır- mızı-yeşil bulamaça son!", "Sosyal demok- rat parti, yokuluk nereye?", "Zaten yerde yatana vurulur mu?", "Parası olan birikti- rir. ya olmayan?" Sol Parti'nin yeni başkanı ve partisinin büyük atıhm yapmasmın en önemli etkeni Gudrun Schyman, son seçimlerde halkın sol iki partiye oylann yüzde ellisinden fazlası- nı vererek sol bir iktidar istediğini, sosyal demokratlann ise sağ bir partiyle anlaşarak seçmenlerin isteğine aykın davrandığını söyledi. Sol Parti başkanı, sosyal demokrat yöntemi, bundan önceki orta-sağ koalisyo- nun çizgisini sürdürmekle ve yeni düşünce- ler üretmekten yoksun olmakla suçladı. Frankfurt'ta gerceklesen olayda 1 kişi öldü Almanya'da patlama Dış Haberier Servisi - Almanya'nın Frankfurt kentinde dün bir postaneye konu- lan bombanın patlaması sonucu bır kişi öl- dü. 12 kişi de yaralandı. Yaralılardan ikisi- nin durumunun ağır olduğu bildirildi. Frankurt irfaiye teşkilatı sözcüsü Guent- her Schneider patlamaya bombalı bir pake- tin neden olduğunun sanıldığmı kaydetti. Sözcü, yaralılann helıkopterlerle hastaneye taşındığını söyledi. Patlamanın dün sabah yerel saatle 07.50'de meydana geldiğini bildiren yetki- liler, postane binasında yaklaşık 30 bin marklık (yaklaşık 900 milyon TL) hasar meydana geldiğini kaydettiler. 2 kişi ağır yaralandı Patlamada yaralanan ve bedeninin üst bö- lümü tamamıyla yanan 35 yaşındaki birba- yan işçi kaldınldığı hastanede yaşamını yi- tirdi. Patlamada ağır yaralanan 24 ve 43 yaş- lannda iki postane çalışanının durumlannın ciddiyetini koruduğu belirtildi. Yarah diğer 10 kişinin ise ufak yaralar dışında, patlama- nın etkisiyle geçici sağırlık yaşadıklan ve şok geçirdiklen kaydedildi. Güvenlik önlemi Kentte güvenlik önlemlerini sıklaştıran polis. olayın gerçekleştiği saatlerde bina içinde 16 kişinin bulunduğunu söyledi. Bomba parçalannın balistik incelemeye gönderildiğini açıklayan polis. olay önce- sinde kendilerine bomba ıhban gelmediği- ni bıldirdi Olayın kimin tarafindan ve ne- den yapıldığının araştınldığı belirtildi.