Katalog

,26 NİSAN 1995 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI yeniden yapılanmalı • Ekonomi Servisi - Istanbul Ticaret Odası (İTO), Türkiye'de teşvik sistemini konu alan araştirmasını kitap olarak <yayımladı. Yaptıklan araştırmanın Türkiye'deki ^teşvik sisteminin yeniden yapılanması gereğini ortaya kovduğunu kaydeden tTO Yönetim Kurulu Başkanı Atalay Şahinoğlu, ilke olarak teşvik uygulamalannın hiç olmadığı bir ekonomik yapının özlenmesine karşın, dünyada teşvik uygulamalan devam ettiği müddetçe, Türkiye'de de olması gerektiğini belirtti. Türkiye'nin reklamı devleri solladı • ANKARA (AA) - Alman ,televizyonlannda gösterilen en iyi reklam spotlannın değerlendirme sonuçlanna göre, Türkiye'nin tanıtım reklamlan, reklama büyük para harcayan birçok kuruluşu geride bıraktı. Alman 'IMAS Kamuoyu Araştırma Enstitûsü' tarafindan Hamburg, Köln, Nünberg test stüdyolannda yapılan araştırma sonucunda Türkiye, Alman televizyonlannda yayımlanan tanıtım reklamlan Coca Cola, IBM, Milka, Pepsi, Toyota, Citroen, Deutsche Bank gibi uluslararası kuruluşlann bulunduğu 20 reklam spotu arasında, reklamın anımsatma gücü ve etkinliği açısından 1. sırayı aldı. Tekstüde AB ile uyum maratonu • ANKARA(ANKA)- Türkiye ile Avrupa Birliği arasında 6 martta kabul edilen gûmrük birliği karan uyannca önümûzdeki <iönemde Ankara'nın AB ile testil anlaşması olan 50 kadar ülke ile uyum anlaşması yapması gerekiyor. Bu sürece girilmeden önce hazırlık amacıyla AB Komisyonu'ndan kalabalık bir teknik heyet, yann Ankara'ya gelecek. 'Optimal Devlet' raporunda 21. yüzyıla girerken kamuda reformun zorunlu olduğu savunuldu ÜİÜTÜSİAD: Bu devlet eskidiEkonomi Servisi - Patronlar kamuda ye- niden yapılanma için reform istediler. 10 yıldır özelleştirmenin gerçekleştirilemedi- ği Türkiye'de reform yapmanın çok zor ol- duğunu vurgulayan Türkiye Sanayici ve Işadamlan Derneği (TÜSÎAD), muhalefet- te iken kamu reformundan söz edenler ik- tıdara geldiklerinde statükonun tiranlığına karşı koyamadıklanna dikkat çekti. Der- nek tarafindan Dokuz Eylül Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr.Coşkun Aktan'a ha- zırlatılan "21. yüzyıl için yeni bir devlet modeline doğru optimal devtet" adlı rapor- da Türkiye'de ciddi sorunlar arasında bo- calayan devletin yeniden düzenlenmesi için öneriler sıralandı. Ilk çağlardan bu ya- na devlet kavTamının ele alındığı raporda, " Devlet niçin büyüyor, devletin aşın büyü- mesinin sonuçlan nelerdir?'' sorulanna ya- nıt aranırken, "çağdaş liberal düşüncede devletin smırlandınlması \e küçürtülmesine yöneük teorik vaklaşımiar" ele alındı. Ra- porun Türkiye'ye aynlan son bölümünde ıse, "Optimal deviet kavranu, Türkiye'de optimal devlet oluşrunılması ve devletin ye- niden yapılandınlması" üzerinde dunıldu. Türkiye'de devletin ekonomik faaliyetlerinin yıllar itibarıyla sürekli arttığı belirtilen raporda, devletin aşın büyümesi- nin ekonomi üzerinde ciddi sorunlar yarattığı vurgulandı. Raporda dev- letin sürekli büyüdüğü- nün göstergeleri ise şöyle sıralandı: "1975 yılında toplam kamu harcamalarının GSMH'ye oranı yûzde 27.8 iken bu oran 1985 >> lında 293'e ve 1992 yılın- da da yüzde 39.2'ye yük- selmiştir. Ayrıca genel devlet bfiyümesine paralel olarak toplam kamu gelirierinin GSMH'ye oranı da aröş gösternüştir. Türkiye'de toplam kamu ge- lirierinin yükü 1975 yılında yüzde 21.7 iken bu oran 1992 yıhnda yüzde 26.6'ye yüksel- Optimal devletin ozellikleri • Adem-i merkeziyetçi devlet • Sınırlı sorumlu devlet • Sınırlı devlet • Hizmeti sağlayan devlet • Düzenleyici devlet • Rekabetçi devlet • Açık-şeffaf devlet • Özgürlükçü devlet • Demokratik hukuk devleti • Reformcu devlet • Üretimi teşvik eden devlet • Bireyci devlet • Tutumlu devlet • Sorumlu devlet miştir. Kamu harcama- lan gibi kamu istihdanu da yıllar itibanyla art- maktadır." Artan kamu harcama- lanyla vergi ve borç yû- künün ağırlaştığı kayde- dilen raporda, bu duru- mun kayıt dışı ekonomi- nin genişlemesine neden olduğuna dikkat çekile- rek, "Aynca aşın büyü- müş devlette rüşvet, irti- kap, zimmet, adam ka- yınnaahk, hizmet kayır- macıbğL, rant kolUmaa- hk türünde siyasal yoz- laşma çeşitleri artar" denildi. Raporda, 21. yüzyıl için ideal devletin "Küçük anıa etkin devleti" ifade ettiği, devletin güç ve yetkilerinin anayasa haline getirilmiş toplumsal uzlaşmaya dayandınl- ması gerektiği belirtildi. Raporda önerilen reformlann gerçekleştirilebilmesi için top- lumun tüm kesiıçlerini temsil edecek bir "ekonomik ve sosyal konsey"in şart olduğu dile getırildi. Raporun kamu ekonomisinin yeniden yapılanması ile ilgili önerileri ise şöyle sı- ralandı: - Mal ve hizmetier piyasa ekonomisinde özd teşebbüsler tarafindan üretümeii, - Devletin temel görevi dış ve iç güven- lik, diplomasi, adalet, yargı, altyapı hiz- metleri ile sımrlandınlmalı, - Devlet belirtilen hizmetleri genel bütçeye dahil yasama, yürütme ve yargı organlan ile yürütmelidir, - Devlet aynca, genel ekonomi politika- sına ilişkin kararlan almak ve uygulamak- la sorumlu olmalıdır, - Eğitim, sağlık, bayındırlık ve çevre temizliği gibi hizmetier yerei yönetimle- re devredilmelidir, - Devletin ekonominin yeniden yapılan- ması hedefinin nihai hedefi özelleştirme olmalıdır, - Bütçe denerimi mutlaka etkinleştiril- melidir. Turist yolunacak kaz değil! Koleksiyon'un garantisi yalnızca 3 ay L aleli'deki tramvay durağının karşısındaki gişeden bilet almak için sıraya girdiğimde ilgirvç bir olayla karşılaştm. önümdeki yabancı turist, gişedeki göreyliye 1 dolar uzattı ve bir bilet istedi. Turiste tramvay bileti ile biriikte 25 bin lira uzatan görevii diğer müşteriler ile ilgilenmeye başladı. Turist, itiraz ederek parasının üzerinin tam ödenmesini istedi. Göreyli ise olayla ilgilenmedi. Dolann 42 bin lira civannda seyrettiği dönemde, göreviinin 7 bin lira eksik ödeme yapması üzerine müdahale ettim. Görevliye en azından 6 bin lira daha ödemesi gerektiğini anımsattım. Bana kanşmamam gerektiğini söyleyen görevli, turistin itirazını yine görmezden gelmeyi tercih etti. Sinirienen görevli "turistin elindeki bilet ve para üstünü kapıp" 1 dolan iade etti. Karşılaştığı tutum karşısında şaşıran yabancı turist, ne yapacağını bilemeden beklemeye başladı. Almış olduğum biletlerden bir tanesini mağdur durumda kalan turiste verdim. Turist, 10 bin liraya yakın bir miktan denkleştirip bana iade etti. Laleli'deki memuru şikâyet etmek üzere Ulaşım AŞ'den Erol Olçak'ı aradım. Laleli ve Sultanahmet bölgesinde bulunan bilet gişelerinin döviz alış kuru üzerinden işiem yaptıklannı bildiren Olçak, araştırma yapacaklannı söyledi. Daha sonraki görüşmemizde görevliye ihtarname çektiklerini belirten Olçak, bir süre için yanına denetmen verildiğini kaydederek, aynı olayın tekrarlanması halinde uzaklaştrma cezası vereceklerini bildirdi. Ülkemize gelen turistlere yolunacak kaz veya para makinesi gözüyie bakılmasını engelleyebilmek için birey olarak her birimize sorumluluk düşüyor. • HULYA GENC Cumtluriyvl <3jkz0t«Sf TurUocaOı Cad 39/4 1 CaQalogTu/lS TANBUL. TEL 512 O5 OS FAX: 51-4 OT 51 K oleksiyon Mobilya'nın Tekirdağ Satş Mağazası'ndan Ağustos 1993 tarihinde koltuk takımı aldım. Bir süre sonra aldığım takımın kumaşı renk değiştirmeye başladı. Koleksiyon Mobirya'yı telefonla arayarak şikâyetimi bildirdim. Birkaç gün sonra kontrol için Tayfun Dinçgör isimli bir yetkili geldi. Fabrikaya gelip, orada başka bir kumaş beğenmemizi isteyen Tayfun Bey, seçtiğimiz T ekirdağ'dan yazan okurumuzun şikâyeti üzerine Koleksiyon Mobilya'nın Tekirdağ Satış Müdürü Serdar Kaya ile bir kez de biz gorüştük. Okurumuzun koltuk takımlannı deterjanlı suyla sildiğini iddia eden Kaya, bu zamana kadar başka müşterilerinden kumaşla ilgili olarak kendilerine hiçbir şikâyet gelmediğıni belirtti. Zaten kumaş üreticisi firmanın kumaşlanna 3 aydan fazla garanti vermediğini hatırlatan Kaya, Koleksiyon Mobilya'nın 1.5 yıl sonra solmaya başlayan bir kumaşı değiştirmesinin mümkün olmadığını söyledi. "Koltuk kumaşlannın duru suyla silmek veya kuru temizlemeye göndermek gerekir" diyen Kaya, kumaşın üzerinde bulunan vernikli kısmın ancak bu şekilde uzun süre dayanabileceğini belirtti. Okurumuz ise koltukların detarjanla'veya kimyevi maddeyie silindiği iddiasını redderek, "Yıllardır koltuk kullanıyorum. Hiçbir zaman koltuklanmı deterjanlı suyla silmedim. Aynca koltuklar dikkatli kullanılırsa 1.5 yıl içinde büyük kirier meydana gelmez. Onun için detaylı bir temizlik yapmaya bile gerek kalmaz" diye konuştu. Bu arada okurumuzun Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü'ne kumaşjar arasındafiyatfarkı olursa, bu farkı bizim odememiz gerektiğini söyledi. Fabrikaya gittiğimizde bizi Fabrika Müdürü Serdar Kaya karşıladı. Yeni bir kumaş vermelerinin mümkün olmadığını söyleyen Serdar Bey, kumaşı dışandan satın almamız halinde ücretsiz döşetebileceklerini bildirdi. Koleksiyon Mobilya'nın sözünde duımaması güvenimi sarstı. Fatma Çakır/TEKİRDAĞ yaptığı başvuru da değerlendirildi. Okurumuzun evine kadar giden yetkililer, ıslak bezle kumaşın üzerini sildiklerinde, kınmızı boyanın aktığını tespit etmişler. Yetkililer, fabrikada bulunan kumaş topunu da aynı incelemeye tabi tuttuklannda fıkirierini değiştirmişler. Fabrikada ıslak bezle sildikleri kumaş topunun boya vermemesi üzerine hazırianan raporda yetkililer, "koltuk kumaşının solmasının kimyevi madde ile yapılan temizlikten kaynaklandığı"nı belirtmişler. Koleksiyon Mobilya, Fatma Çakır'ın koltuk kumaşlarını "Kullanım hatası var" gerekçesiyte yenilemedi. Ama bu olayda iki nokta dikkatimi çekti. Bunlardan ilki, Koleksiyon Mobilya gibi piyasaya oldukça iddialı giren bir markanın özen göstermemesi. Koleksiyon Mobilya, ürünlerinde kullandığı kumaşa ancak 3 ay garanti veriyor. Ikinci nokta ise kimyevi madde kullanıldığı için solduğu iddia edilen kumaşın, laboratuvarlarda incelenmemiş olması. Acaba yetkililer, ilk silmede boya vermeyen fabrikadaki kumaş topunun 5-6 kez duru suyla silindikten sonra boya verip vermeyeceğini nasıl tahmin edebildiler? • BENCE tZZETTÎN ÖNDER Devletin Ekonomik Görevi Bitti mi? Ulusal ekonomiler, içinde yüzdükleri uluslararası çevreden iki kanaldan ciddi olarak etkilenirler. Bun- lardan birincisi, dış faktörierin, ekonomideki iç fak- törlerin oluşturduğu devinimi hızlandınp, yavaşlatma etkisidir. ikincisi ise dış faktörierin, iç dinamıkleri etki- leme yolu ile bunların niteliğini degiştirmesi ve böyle- ce ekonomik devinimlerin yönü ve şiddeti üzerinde etkili olmasıdır. Ikinci duruma örnek, iç tekelci üretici- lerin dışandan teknoloji-yoğun üretim teknikleri yeri- ne, eski teknikleri satın alıp, ülkeye getirmesi oluştur- maktadır. Doğal olarak, her iki kanalda da iç ve dış etmenler, farklı boyut ve şiddetle bir arada etkili ol- maktadır. Ulusal boyutta bakıldığı zaman, bu tür oluşumlara ne denli hâkim olunur, sorusu çok büyük bir önem taşımaktadır. Zira, Türkiye gibi çevresel konumdaki ekonomilerin, uluslararası hakim güç dinamikleri kar- şısında kaynak kaybına uğramaması ya da böyle bir kaybı minimal boyuta indirgeyebilmesi için, ulusal güç dinamiklerine ulusal boyutta hâkim olmak kaçı- nılmaz olmaktadır. Zira ancak bu yolla, yatınm tekno- lojisi seçimi ve bölüşüm gibi ana konularda ulusal çı- karlar dogrultusunda karar verilebilir. Dış hâkim güçlerin fevkalade belirieyici, içte ise te- kelci güçlerin oluştuğu bir çevresel ekonomide, dev- letin ekonomideki rolü azalmayıp, tam tersine art- maktadır. Böyle bir ekonomide devletin rolü artarken, uygulama alanı ve gücü ise, maalesef zayrflamakta- dır. Bu nedenle, önce böyle bir konumdaki ekonomi- de devletin rolünü tanımlamak, sonra da bu rolü icra edebilecek temelleri oluşturmak kaçınılmazdır. Türkiye özelinde soruna yaklaştığımızda, finansal liberalizasyondan üretimde tekelleşme vb. gibi bir di- zi sorunlu alanla karşılaşmaktayız. Bunların hepsini tartışmak olası olmadığından, burada, sadece tekel- leşen ekonomi karşısında devletin rolünü ele almak istiyorum. Tekeller, her açıdan ulusal ekonomik çıkar- lara ters düştüğünden, bunlann çözülmesi için, eko- nomiyi dışa açmak, anti-tröst yasalar çıkartmak vb. gibi çeşrtli önlemler düşünülebilir. Ne var ki, bunlann bir kısmı bazı sakıncalar taşır, kaldı ki bunlar kolay uygulanabilir nitelikte de degildir. Bu arada tekeileri çözmeye yönelik en etkili araç olan kamu tasarrufu- nun yükseltilmesi ise, kamuoyunun dikkatinden özenle kaçınlmaktadır. Tekelleşen güçlü bir üretim altyapısı, kamusal karariarı da daima kendisine uy- gun oluşturmaya ve uygulatmaya kadirdir. Bu ne- denle, toplumsal yarar anlamında etkili kamusal ka- rar oluşturabilmek için, başlangıçta bu oluşumu bo- zabilecek güçleri harekete geçirmek gerekmektedir. Bunun yolu, yeni üretici firmalan devreye sokmak ise tekelci kâriann mutlaka daha etkili bir biçimde vergi- lendirilmesi, böylece bir'yandan tekel tümörünün beslendiği kaynağın kesilip diğer yandan da bu kay- nağın yeni girişimlere kanalize edilmesi gereklidir. Burada şunu vurgulamak istiyorum ki, vergilerin amacı sadece klasik kamu hizmetlerinin finansmanı olmayıp, yeni koşullara göre oluşan kamusal fonksi- yonlann finansmanını da kapsamaktadır. Günümüz- de devletin ekonomik fonksiyonları bltmemış, şekil değiştirerek sürmektedir. Bu fonksiyonlar ek kaynak gerektirdiği gibi, bu kaynakların toplamdaki yük mer- kezlerinin belirienmesi de yine kamusal fonksiyonlara göre oluşmalıdır. Işte bu açıdan, gelir ve kazançlar üzerine vergi salmak terk edilmemeli, fakat amaçlara uygun olarak şekillendirilerek sürdürülmelidir. Doğal olarak, böyle bir politikayı geliştirip uygulayacak "devtet"i de tartışmak gerekmektedir. NAKIT VE NET AVANTAJLARLA OTOMOBİLLER LİDER TOFAŞ'TA. O Tofaş, % 12'y e çıkanlan Ek Taşıt Alım Vergisi'ni, Nisan sonuna kadar % 6'da tutuyor. Ustelik, 30 Nisan'a kadar Tofaş alan herkes, Mayıs ayı fıyat artışlarından da etkilenmiyor. Böylece Tofaş, 31 milyondan 78 milyon liraya varan fıyat avantajları sunuyor. Siz de hemen en yakın Tofaş bayi veya yetkili satıcısına gelin, bu fırsatı mutlaka değerlendirin. Ikinci el değeri her zaman yüksek olan yeni Tofaş oıomobilinizie birlikte yaygın servis agı, bol ve hesaplı orijinal yedek parça güvencesıne de kavuşun. Dılerseniz eskı otomobilınizi yepyeni bir Tofaş ile de değiştırebilirsiniz. Kampanya siiresince butün Tofaş bayi ve yetkili satıcılan Cumartesi ve Pazar günleri de hı/.metınizdedir. mrnş EN İ Y İ H İ Z M E T İ D A İ M A T O F A Ş V E R I R