Katalog

5 EKİM 1995 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Tüketicide yüzde 8'e tırmanan eylül ayı fiyat artışı, siyasi belirsizliklerin üzerine tuz-biber ekti Enflasyöndan 6 kriz' siııyaliANRARA (Cumhuriyet Biirosu) - Başbakan Tansu Çiller'iı "Kriz atlatıldı" gö- rüşünü >avunduğu ekonomı- de enfUsyon dizginlenemi- yor. KT ürün fiyatlannın dondur.lmasına kârşın. top- tan eşyi fıyatlan eylül ayın- da bir önceki aya göre yüzde 4.8, tüketici fıyatlan da yüz- de 8 oraılannda arttı. Enfksyon, geçen ay bir önceki vıla göre tüketici fi- yatlanrda yüzde 91.3, top- tan eşya fıyatlannda da yüz- de 79.2 düzeyinde gerçek- leşti. Ciller'in. sıfır ücret zammı önerisiyle toplusöz- leşme masasına oturduğu 1995'inba$ından eylül ayına kadar geçen 9 aylık dönem- de, tüketici fiyatları yüzde 52, topan eşya fiyatları da yüzde 45.5 oranında arttı. 12 aylık orta- lamalan göre, eylül ayında toptan eşya fiyatlar. yüzde 104.5. tüketici fiyatlan da yüzde 102.5 oranında yükseldi. Fiyat'arda ağustosta bir önceki aya göre. toptan eşyada yüzde 2.9, tüketici mallannda da yüzde 3.9 düzeyinde ya- şanan ve önlenemeyen enflasyon. geçen ay hükümetın KİT ürün fîyatlannı don- Başbakan Çiller'in 'Kriz at- latıldı" sözlerine rağmen enflasyon dizginlenemiyor. • Başbakan Çiller'in "Kriz atlatıldı"" görüşünü savıanduğu ekonomide enflasyon dizginlenemiyor. K.İT ürün fiyatlannın dondurulmasına karşın, toptan eşya fiyatlan eylülde bir önceki aya göre yüzde 4.8, tüketici fiyatlan da yüzde 8 oranlannda arttı. •Enflasyon geçen ay bir önceki yıla göre tüketici fiyatlannda yüzde 91.3, toptan eşyada da yüzde 79.2 düzeyinde gerçekleşti. Aylık enflasyon grafiği Toptan eşya O » Tüketici e\ı Mart Nisan Mayıs Haaran Temmuz Ağustos Eyiül durmasına karşın yüksek düzeye ulaştı. DlE'nin eylül fiyat endeksine göre. toptan eşya fiyatları geçen ay bir önceki aya göre özel sektörde yüzde 5.8. kamu sektöründe de yüzde 2.2 olmak üzere yüzde 4.8, yılbaşına göre de özel sektör- de yüzde 48.7. kamu sektöründe yüzde 37.7 olmak üzere yüzde 45.5 düzeyinde yükseldi. Toptan eşyada enflasyon. ge- çen ay bir önceki yılın ayni ayına göre özel sektörde yüzde 85.2, kamu sektö- ründe de yüzde 65.4 olmak üzere yüzde 79.2, 12 aylık ortalamalarda da özel sek- törde yüzde 109.1. kamu sektöründe yüzde 93.9 olmak üzere yüzde 104.5 düzeyinde gerçekleşti. Tüketici fîyatlanndaki artış, geçen ay bir önceki aya göre. yüzde 8 düzeyinde gerçekleşerek eylül ayı enflasyonunda rekor seviyeye ulaştı. Büyük bir ekono- mik bunalımın yaşandığı geçen yıl bile eylül ayında tüketici fîyatlanndaki aylık artış yüzde 7.2 düzeyinde gerçekleşmiş- ti. DİE verilerine göre. tüketici fiyatlan, geçen ay yılbaşına göre yüzde 52, geçen yılın aynı ayına göre de yüzde 91.3 dü- zeyinde arttı. Tüketici fiyatlannda enf- lasyon, eylül ayında 12 aylık ortalamalara göre yüzde 102.5 düzeyinde gerçekleşti. DİE'nin verilerine göre. geçen ay bir önceki aya göre. gıda malları fiyatlan yüzde 7.8. giyim eşyalannın fiyat- lan yüzde 6.4. ev eşyalannın fiyatlan yüzde 5.7. sağlık gi- derleri yüzde 2.3. haberleş- me giderleri yüzde 2.7. kül- tür etkinliklerinin fiyatları yüzde 26.6. konut fiyatlan da yüzde 9.4 düzeyinde yük- seldi. Özellikle okul harca- malarındaki artışın tüketici fiyatlannda önemli katkısı bulunduğu belirlendi. Bu ar- tışta okul harcı yüzde 132.9. okul kitabı yüzde 117.9, okul dergisi de yüzde 83.3 ile ilk sıralarda yer aldı. Tüketici fiyatlannda ey- lülde bir önceki aya göre en yüksek oranlı artış yüzde 9.2 ile istanbuVda ya- şandı. Istanbul Ticaret Odasının değer- lendirmesine göre ise geçen ay lstan- bul'da tüketici fiyatlan yüzde 5.8, toptan fiyatlar da yüzde 3.3 arttı. tTO, bu he- saplamalara göre tstanbul'da yıllık fiyat artışını da toptanda yüzde 106.2, pera- kendede de yüzde 101.9 olarak açıkladı. İşdünyası ve akademisyenler hükümeti eleştirdi İstikrar programı iflas etti CANAN SOYSAL Eylü! ayındaki yüksek enflasyon oranı iş dünyası ve akademisyenleri şaşırttı. Ey- lül ayı enflasyonunu genellikle yüzde 5-6 arasında bekleyen ekonomi çevreleri. DİE"nin tüketici fiyatlannda artışı yüzde 8 olarak açıklamasını hem şaşkınlıkla hem de kızgınlıkla karşıladılar. Yetkililer ayn- ca. yüzde 8lik eylül ayı enflasyonun. hü- kümet tarafından geçen yıl açıklanan istik- rar önlemlerinin iflası anlamına geldiğini de kaydettiler. Türkiye Işverenler Sendikası Konfede- rasyonu (TISK.) Genel Başkanı Refik Baydur, yaz aylanndaki enflasyon oranla- nna bakarak tahminde bulunanlann yanıl- dığını belirtti. Baydur. sözlerini şöyle siir- dürdü: "Oysa ekonomideki sıkınfılar. de- vam ediyor. Önümüzdeki aylarda enflas- yon oranı bir miktar daha yükselecek. Eğer bir azınlık hükümeti kurulursa, enf- lasvon oranı üç haneii rakamlara ulaşır." fstanbul Ticaret Odası (tTO) Yönetim Kurulu Başkanı Atalay Şahinoğlu, gerek kışlık ürünlerin piyasaya girişlerinin ge- rekse kamu grevlerinın eylül ayı enflasyo- nuna yansımadıgını, bu yüzden ekim ayı enflasyonunun daha tehlikeli olacağını ifa- de ederek şövle konuştu: "Eğer bu siyasi istikrarsızlık ve kamu grevleri devam eder- s«, enflasyon rakamlan üc haneii oranlara ulaşır. Biz yıl sonunda enflasyonun yüzde 80'ler channda gerçekleşmesini beküyor- duk. Fakat, son gelişmelerle bu oran yüzde 90-100 arasında olur." lstanbul Sanayi Odası eski başkanlann- dan Memduh Hacıoğlu ise DlE'nin açık- ladığı enflasyon oranının istikrar progra- mının iflası anlamına geldiğini belirterek. "Başbakan insanlarla alay ediyor. Mutlu bir aanbğL rantiye yoluyla daha mutlu et- mek için uğraşıyor" diye konuştu. Hacıoğ- lu, yapılması gereken tek şeyin Başba- kan"ın gitmesi olduğunu öne sürdü. Giyim Sanayicileri Derneği Başkanı Nur Ger ise, yüksek enflasyonun en önemli nedeninin kamu açıgı olduğunu belirterek. bu açığın özelleştirme yoluyla süratle giderilmesi gerektiğini ifade etti. l.Ü. îktisat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Esfender Korkmaz. bu enflasyonun en önemli sebebinin ekonomi yönetiminin yanlış ve basiretsiz kararlar alması oldu- ğunu söylerken, Prof. Dr. Erdoğan Al- kin. açıkianan eylül ayı enflasyon oranının ilerisi ıçin alarm anlamına geldiğini belirt- IMF'nin talimatlanyla alınan önlemler pahalılığı durdurmadı Göstermelik mücadele sonuç vermedi Ekonomi Servisi - L'lus- lararası Para Fonu (IMF) ile imzalanan stand-by anlaş- ması çerçevesinde özellikle enflasyonla ilgili hedefleri tutturamadığı için zor duru- ma düşen ve IMF'nin uyarı- larına hedef olan hükümet. bu uyarılar çerçevesinde özellikle emısyonu ve talebi kısmaya yönelik önlemleri uygulamaya soktu. IMF, ge- lişmelerden tedirgin olarak 5 eylülde yaptığı Türkiye zi- yareti ardından enflasyonla mücadelenin "talep enflas- yonuna" yönelişinin tescili anlamına gelen 6-7 Eylül kararları alındı. Alınan önlemler daha ilk aydan olumsuz so- nuçlar ortaya koydu. Sıkı pâra politikasi: Kısa va- deli dı$ borç stokunun 3 ayda 2 milyar dolar yükselmesi ve Merkez Bankası rezervlerinde göriilen artışı. enflasyo- na davetiye çıkarmakla eşdeğer gören IMF. sıcak para politikasına son veril- mesi ve bu yolla piyasadaki para bol- luğunun engellenmesini istedi. Merkez Toplusözleşmeleri ertelenen kamu i^'isi >oka»a Bankası yetkilileri. enflasyonla savaş için parayı sıkı tutacaklannı. piyasalar- daki likidite fazlasını çekeceklerini. zorunlu döviz devir kurunu da düşük tutacaklannı açıkladılar. Döviz alimla- n ayın I8'ine kadar durduruldu. Buna karşın piyasadaki likidite fazlası yeni- den küçümsenemeyecek boyutlara ulaştı. Likidite fazlasınm Merkez Ban- kası bilançosuna oranı yüzde 11 oldu. Ücretler çıkmaza sokuldu: IMF'ye venlen sözler arasında. kamu dökiildii. sektöründe çalışan işçilere 1995 yılı için en fazla yüzde 15'lik ücret artışı da yer alı- yordu. IMF'ye. memur ma- aşlanna yıl sonuna kadar zam yapılmayacağı sözü de verildi. Yaklaşık 9 aydır top- lu sözleşmeleri ertelenen 600 bin kamu işçisi, geçen hafta, sokaklara döküldü. ithalat önlemedi: IMF'ye venlen sözler çerçe- vesinde. eylül enflasyonunu baskıda tutmak için bulunan formüllerden bir başkası da. ithalattı. Et fiyatlarının art- masını önlemek için hayvancılık sek- törünün yok olması pahasına 50 bin ton kemiİcsiz. 10 bin ton kıymetli et it- halatı için kararname çıkanldı. Destekleme durduruldu: Ta- ban fıyatlan düşük tutuldu. Şekerde üreticinin isteğini vermeyen hükümet, üretimde daralmaya yol açarak şeker ithalatını gündeme getirdi. Buğdayda alım yapılmayarak meydan rüccara bı- rakıldı. Fiyatlarda spekülatif artışlar enflasyona daha büyük katkı sağladı. IŞÇEMN EVRENINDEN ŞÜKRAN SONER Şans mı, Şanssızlık mı?Dün öğleden sonraki saatlerde ortalıktan kaybo- lan Türk-lş Başkanı Bayram Meral, Ankara Büro- muz çalışanlarınca aranıyordu. Çiller de dahil önemli biri ile bir yerlerde görüşmekte olduğu sanılı- yordu. Hemen bir anlaşma çıkmasa bile anlaşma noktasına çok yaklaşıldığı kanısı ağır basıyordu. En baştan Baykal ye arkasından Yımaz'ın ortak- lık görüşmelerinde kilit sorunların başında 600 bin kamu işçisinin toplusözleşme uyuşmazlığının bu- lunması, medyanın akıl almaz boyuttaki sansürü, Çiller'in gündem dışı tutma hesaplannı bozdu. Ece- vit'in azınlık hükümetine destek vermesinin de ön- koşulu işçiler oldu. Derken Türkeş ve azınlık hükü- metini destekleyecek diğer küçük partiler bile, top- lusözleşme uyuşmazlığının çözülmesi önceliğinden söz eder oldular. 600 bin kamu işçisinin 7 ay - 8 ay yok sayılan toplusözleşme uyuşmazlığı yeni hükümet kurulma- sında anahtar, kilit konu oldu. Işçilerin toplusözleş- me uyuşmazlığı çözülmedikçe, grevler kalkmadıkça yeni bir hükümet kurulması olasılığı ydk gibi görül- düğüne göre, Türk-lş'in, işçilerin pazarlık güçlerinin arttığını. iyi bir anlaşma yapılabileceğini, grevlerin hükümet krizi ile çakışmasının bir şans getirdiğini düşünebiliriz. Bunlar gelişmelerin bir boyutu. Ama gelişmelerin çok dikkat çekmeyen başka boyutlan da var. Cum- hurbaşkanı-Çiller-medya-sermaye ittifakı ile işçiler ve Türk-lş'e yönelmiş açık ve gizli baskılar gündem- de. Cumhurbaşkanı, Çiller, medyanın günlerdir sür- dürdükleri "Grevleri hükümet kurulana kadar ertele- yin" kampanyasına sonunda, İSO, İTO, DTO, İTB ile önemli işveren kuruluşlan da katıldılar. 12 Eylül'ün yasaklı anayasa ve 2822 sayılı yasası- nın illgili hükümlerinin işçilere, asla istedikleri za- manda greve çıkma, hele de çıkılmış bir grevi erte- leme hakkı vermedigini işveren kuruluşlanmızın bil- memelerine olanak yok. işçinin grev ve toplu pazar- lık hakkından tümüyle vazgeçmesi, grevlerin kırıl- ması, grev yasaklanmasında olduğu üzere uyuş- mazlığın YHK'ye "tahkim" sistemine bırakılmasını, hükümet krizi aşamasında birkaç günlük bir grev ertelemesi gibi masum bir çerçevede istemeye kal- kısmak, çok çirkin, çok ayıp bir oyun değil mi? İşveren örgütleri hangi hakla, hangi yüzle Türk- Iş'ten böyle bir yazılı istekte bulunabilmJşlerdir? Cumhurbaşkanı, Başbakan, medya yıldızlannın izin- den gitmişlerdir. Açıklaması gerçekten kolay değil. Bu işlerin, bir de kamuoyuna yansımayan, kapalı kapılar arkastnda yürütülen tehditler, şantajlar boyu- tu var. Milli Güvenlik Kurulu'nun Türk-iş'in Ankara yürü- yüşünün yapılmaması uyarısı kulislerde ilk dolaşan söylenti idi. Sonra Cumhurbaşkanı'nın Meclis ko- nuşmasına da yansıyan suçlayıcı tavrın ikili görüş- melerde tehdit, şantaj boyutlarına vardınldığının ha- berleri çıktı. Kimi sendikacılann iplerinin, kimi siyasetçilerin el- lerinde olması mı belirleyici oldu? Yılların başarılı tek yanlı işçi aleyhine kampanyaları, işçi.ve serKdikalar- daki moral erozyonu mu bilinmez. Önce Teksif 15 bin üyesi işçi için grev hakkını kullanmayıp toplu pazarlık hakkından da vazgeçmiş olarak uyuşmazlı- ğın gönüllü, grev yasaklamasında olduğu gibi YHK'ye gitmesini sağladı. Arkasından cumartesi mitingi iptal edildi. Şimdi anlaşma gündemde. Ama nasıl bir anlaş- ma?.. Q ı ı k 1 p Q Sümer Holding'in 10 işletmesi Başbakanlık Özelleştirme H O L D İ N G A S ^ a r e s i Başkanlıgı'nca satışa sunuluyor. Olkemizin pamugu, yünü, basması artık yeni, verimli ellerde, daha büyük bir coşkuyla işlenecek, ekonomiye kazandırılacak. Gümrük Birliği ile birlikte, tekstil sektörü daha da büyük bir önem kazanırken; Sümer Holding yalnız Türkiye değil, dünya tekstil pazarlarma da açılacak. Adana'dan Karaman'a, Adıyaman'dan Eskişehir'e Türkiye'nin dört bir yanındaki Sümer Holding işletmeleri ülkemizin verimli ve aydınlık geleceğini dokuyacak. T.C. BAŞBAKANLIK ÖZELLEŞTİRME İDARESt BASKANLIĞI'NDAN DUYURU T.C. Başbakanlık Özelleştirme Idaresi Başkanlıgı'nca (ÖİB), SÜMER HOLDlNG A.Ş.'ye (Holding) ait aşagıda isimleri belirtüen işletmeler, "saüş yöntemi" ile özelleştirilecektir. İşletme Geçici Teminat Tırtan (TL) tşletme Arazisi 1. Adara Pamuklu San. ışL 2. Adıyaman Pamuklu San. lşL 3. Bûnyan YünlC San. IşL 4. Erzincan Pamuklu San. tşL 5. Eskişehir Basına San. t$L 6. Hereke Yûnlü San. Işl. 7. Karaman Pamuklu San. îşL 8. Kaknmanmaraş Pamuklu San. Işl. 9. Nevşehir Pamuklu San. Işl. 10. Şanlıurfa Vapag Yüama ve Yün Ipligi 1§İ. 7.000.000.000 5.000.000.000 2.000.000.000 . : 2.000.000.000 5.000.000.000 7.000.000.000 7.000.000.000 5.000.000.000 5.000.000.000 2.000.000.000 260.081 m1 SC.354m- 34.666 m2 84.844 m: 118i21m2 • ' 42.483 m2 ••• ' 318.487 m: 100.870 ıtf 55.073 n^ 60.000 m; 1. Ihateler; teklif almak ve görüşmcler yapmak suretiyle pazarlık usulü ile gerçekleştirilecektir. • 2. Saüşa konu işletmelerin biri veya blrden fazlası için teklif verilebüecekıir. 3. Tekliî sahiplerüıin, yukanda her bir işletme için belirtilen tutarlardaki; ilk talepte ödemeli. süresiz, kavıtsız şartsız, gayri katili rücu banka geçici teminat mektubunu veya geçerli teminat akçesini T.C. Başbakanlık Özelleştirme Idaresi Başkanlıgı, Hüseyin Rahmi Gürpınar Sokak No. 2 Çankaya-Ankara aciresine teslim etmeleri gerekmektedir. lhalenin herhangi bir aşamasında, verilecek en yüksek teklifin (vadeli tekliflerde bugünkû peşin degeri üzerinden) % 5'ine kadar ek geçici teminat istenebilecektir. 4. Idare, -Risk Temerküzü'nden kaçnmak amacı ile- getirilecek olan geçici ve kesin teminat mektuplanmn başka bir tanka veya finansman kunıiuşundan geürilmesini talep etme hakkını saklı tuîan 5. Teklifler, teminat mektubu veya geçerli teminat akçesinin tesMminde almacak makbuzla birlikte, üzerinde teklif venlen işletme toıi ve "GİZLİ" ibaresi bulunan kapalı zarf içjnde en geç 6.11.1995 günü saat 16.00'ya kadar aşağida belirtilen adrese teslim edilecektir. t. Teklifierin gerçek kişiler tarafından verilmesi halinde imza sirküleri, vekâleten teklif verilmesi halinde bu hususta özel yetkiyi havi noter tasdödi vekâletname ve vekile ait imza sirküieri, tüzel kişiler tarafından verilmesi halinde, tüzei kişi adına hareket edenlerin temsil ve ilzama yetkili olduklannı gösterir belge ile imza sirküleri teklif mektubuna eklenecektir. 7. SSz konusu işletmeler için işletmede çalışan işçilerin de pay sahibi oiabilecegi ortak gjrişim gruplan tarafından teklif verilefcilecektir. Ortak girişim gnıpian tarafından teklif verilmesi halinde ortak girişim gmbu adına hareket edenlerin imza sirküleri ile noter tasdikli ortak girişim beyannamesi teklif mektubuna eklenecektir. 8. Söz konusu işletmeler hakkında hazırlanan Taruttm Dokümanlannm her biri 5.000.000.- TL karşılıgında Özelleştirme Idaresi BaşkarJığı'ndan temin edilebilecekür. Saüşa konu işletmeler, son tekiif verme gününe kadar isteklilerce görülebilir. 9. Teklif sahipleri, tekjflerini peşin veya vadeli olarak verebileceklerdir. Teklifin vadeli olması halinde, teklif edilen toplam bedelin en az % 50'si peşin ödenecek, bakiyesi için vade bir yJdan fazla olmayacak ve teklifin vadeli iüsmına faiz uygulanacakür. Vadeli tutarlar için kesin teminat mektubu alınacakür. • 10. Idare'nin gerekli görmesi halinde ihaleleleri kamuoyuna açık olarak yapma hakkı sakbdır. 11. Teklif sahüi gerçek ve/veya tüzel kişilerin ticari faaliyetleri üe ilgili olarak devlete olan mali yükümliHüklerini (vergi. sigorta primi vb. yükümlûKikler) yerine getirip getinnedikleri, teklifierin degerlendiriLTiesi sırasında, degerlendirme kriteri olarak ihale komisyonunca dikkate alınabüecektir. 12. İhale sonuçlandıktan sonra süresi içinde sözleşmenin teklif sahibi tarafından imzalanmaması ve/veya Idare'nin taiebi üzerine geçici teninatın kesin teminata dönüştürüknemesi halinde herhangi bir ihtara gerek kalmakszın geçici teminat ldare taranndan paraya çevrilebilecekör. 13. işletmelerin kasa. banka, borç ve alacak hesaplanndaki hak ve yükümiüliikieri ile stoklan Holding'e ait olup, satışa konu edilmeyecektir. 14. İhale üzerinde kaian teklif sahipleri, işletmelerir. en az 3 (üç) yıi sıjre ile faaliyetlerini devam ettireceklerin; kabul etmiş sayılırlar. 15. Satışa konu işletmelerde 1475 sayılı İş Kanunu'na tabi olarak çalışan işçiier alıcıya devredilecek olup, bunların devir teslim tarihi itibariyle hak edecekleri kıdem tazminatian Holding'e ait olacaktır. 16. Teklif sahiplerinin ihale konusu işletmeler için teklif edecekleri yatırın taahhütleri ve çalıştırmayı garanti edecekieri istihdan seviyesi dikkate alınabilecektir. 17. Saüş konusu işletmelerin üzerinde bulunduğu gayrimenkul miktarlan tabloda gösterilmiştir. Karaman Işletmesi hariç olmak üzere diger işletmelere ait ihtiyaç fazlası olarak belirlenen taşınmazlar L f raz edilmiş oîup. sa'jşa konu edilmeyecekti: İşletme arazileri ile ilgili aynnnlı bilgi Tanınm Dokümanlannda yer almaktadıı 18. T.C. Başbakanlık Özeüeştirme Idaresi Başkanlığı. 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi değiidir. 19. Saüşailişkindiğerhususlarpazarlıkgörüşmeleriarasındatümteklifsaııiplerinebildirilecektiı ' •"' • , a < T.C. BAŞBAKANLIK - I ÖZELLEŞTİRME I D A R E S I B A Ş K A N L I Ğ I Hüseyin Rahmi Gûrpınar Sokak No. 2 Çankaya 06680 ANKARA Tel: 10-312) 44115 00