Katalog

28 OCAK1995 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Gönensay'a Çelebi tepkisi • ADANA (Cumhuriyet Güney tlleri Bürosu) - Eski Devlet Bakanlanndan ANAP tzmir Milletvekilı Işın Çelebi, Başbakanlık Danışmanı Emre Gönensay'ın ABD'ye gidişinde " 1995 bütçesi ciddi olmayan, ciddiyetsiz bir taslak" dediğine dikkat çekerek "Yetkisi olmadan, • haddini bilmeden konuşmamalıdır. IMF'ye hangi taahhütlerde bulunduğunu da açıklamalıdır" dedi. Okan Oğuz yeniden aday • Ekonomi Servisi - Okan Oğuz. tstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon thracatçı Birlikleri (İHKİB) başkanlığına yeniden aday olduğunu açıkladı. Türkiye ihracatının yaklaşık 4'te birini gerçekleştiren İHKİB Yönetim Kurulu seçimlerine 2 ay kala adaylar ortaya çıkmaya başlıyor. Başkanlığını Okan Oğuz, Başkanvekilliği'ni de Güngör Kesci'nin yaptığı mevcut yönetim kurulu. Oğuz'u destekledığini bildirdi. Gübreye sübvansiyon • ADANA (AA) - Devlet Bakanı Aykon Doğan, tanmda kullanılan gübre için bu yıl "yüzde 25" oranında sübvansiyon uygulanacağını, bunun içın de 10 trilyon liraya yakjn kaynak ayırdıklannı açıkladı. Doğan, Gazıantep'te ihracatçılann ödül törenine katılmak üzere, uçakla geldiği Adana'da yaptığı açıklamada, gübredekı yüzde 25'lik sübvansıyonun. doğrudan üretıcının eline geçecek şekilde planlandığını bildirdi. Kültür Bakamnın ekonomi yorumu • ANKARA (ANKA) - Kültür Bakanı Timurçin Savaş, SHP-CHP birleşmesi ve hükümetın geleceğine yönelik son günlerdeki kanşıklığa karşın ekonomide dalgalanma olmadığını, bunun da Türk ekonomisınin "oturmuş yapısından kaynaklandığını" söyledi. Savaş, yaptığı değerlendirmede SHP-CHP bütünleşme ortak kurultayına gidılirken hükümete yönelik belirsizliğin ekonomiye yansımadığını savundu. Zirve Hindistan'da • ANKARA (UBA)- Türkiye'de biraraya gelemeyen Türk-tş. Hak-Iş, DlSK ve TlSK, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in Hindıstan gezisinde bir araya gelecekler Konfederasyon başkanlan bir süredir Curnhurbakanı Demirel'in yurtdışı gezılerinde bulunurken daha öncekı gezilere DlSK Başkanı Rıdvan Budak davet edilmıyordu. Hindistan gezısine ıse dığer konfederasyon başkanlannın isteği üzerine Demirel, DlSK Başkanı Budak'ı davet etti. 1994,otomotiv için kara yıl • ANKARA (ANKA)- 1994"te ekonomik krizden en çok etkilenen sektörlerin başında gelen otomotivdeki hızlı kan kaybı istatistiklere de yansıdı. 1993 yılında otomotiv sanayiinin 453 bin 484 adet olan toplam üretimi, I994'te265bin837'ye düştü. Geçen yıl sektörün toplam üretimınde yüzde 41 'lik gerileme oldu. ıinoğkı: AB'yi kimse bilmiyor • Ekonomi Servisi - tstanbul Ticaret Odası (ITO) Başkanı Atalay Şahinoğlu, Avrupa Birliğı (AB) ve gümrük birliği konusunda, hiç kimsenin tam bilgiye sahip olmadığını söyledi. Şahinoğlu, AB ve gümrük birliğı konusunda halkın, hatta yetkililerin, tam bilgi ve enformasyona sahip olduğunun söylenemeyeceğini savundu. Erdemip'e yüzde 20zam • ZONGULDAK (AA) - Türkive'nin tek yassı mamul üreticisi olan Ereğli Demir Çelik Fabrikalan'nın (Erdemir) ürünlerine ortalama yüzde 20 zam yapıldı. Erdemir'den yapılan açıklamada zammm, girdi fiyatlanndaki artışlar nedeniyle yapıldığı bildirildi. 11 ay aç kalarak sıkıntı çeken dar gelirli artık 12. ayda da karnını doyuramayacak Ramazan sofrası hayal oldu • Önceki yıllarda haftalar önceden Ramazan'a hazırlanan halk, artık bakkal, manav, marketin yanına bile yaklaşmıyor. Pirinç ve ; DAI(I İYAT FJYATLAR! j r- bakliyatta 5 ocaktan itibaren maliyetine satışlara başlayan | n - n p T A N TU •" îstanbul Ticaret Odası Hububat ve Bakliyat Meslek Komitesi Başkanı Mehmet Reis, Ramazan ayı bitimine kadar bu uygulamaya devam edeceklerini bildirerek bunun diğer alanlarda da örnek olmasmı dilediklerini anımsattı. HÜLYAGENÇ Eskı Ramazan sofralan artık ha- yal oldu. 11 ay boyunca tam doy- masa da Ramazan ayına özel önem vererek hazırlık yapan dar gelirli- ler. artan fiyatlar karşısında güdük kalan gelıriyle artık 12. ayda da doyamayacak. Önceki yıllarda haftalar önceden Ramazan'a ha- zırlanan halk, artık bakkal, manav, marketın yanına bile yaklaşmıyor. Ücretlerin enflasyon karşısındaki genlemesi ile bırlikte pıyasalann açılması için dört gözle Ramazan ayını bekleyen esnaf ise adeta sı- nek avlıyor. Pirinç ve bakliyatta 5 ocaktan itibaren maliyetine satışlara başla- dıklannı belırten îstanbul Ticaret Odası Hububat ve Bakliyat Mes- lek Komitesi Başkanı Mehmet Re- is, ramazan bıtımıne kadar uygula- tnanın devam edeceğını bıldırdı. Dar gelırlı halkın gıda madde- lerinde İusıtlamaya gittiğini söyle- 25.0OO-30.0O0 36.000-40.000 SS.000-M.000 18.0O0-19.0O0 29.000-30.000 45.000-47.000 Hikon lomada Confod ÇıroğoB Dıvon Movenpick SmssOtel 900 b» 825 bin 1.300 bin 24-MS 550-800 \m 650 bin 1.200 bin 300binveûstü 600 bin yen Reıs, tüke- tıcı endeksı ıle toptan eşya fıyat endeksıiırasında- ki yüzde 30'luk farkın bunun bir göstergesı olduğunu vurguladı. "Enflasyonaltroda entip kalan haJ- kuı sofrasuıa Ramazan ayında pi- rinç ve bakliyat girmesi için eliın- den geleni vapacağun" diyen Reis, 11 ay süresınce para kazandıklan- nı belirterek, "Bundan sonra da halkın kanu doysun" dedı. Maliyetine satış uygulamasını başlatırken kişisel bir menfaat dü- şunmedıklerini belırten Reis, vic- danlannın sesini dınleyerek hare- ket ettıklennı vurgulayarak. bu uy- gulamanın dığer alanlarda da ör- nek olmasmı dilediklerini anım- sattılar. Hükümetı duyarsızlıkla suçla- yan Reıs. u Zam ekonomisi peşin- deler. Hükümet her fırsatta KİT ürünlerine zam yapıyor. Maaşlan- na zam vapıbnayan dar gelirli ise GENÇ PANTER ANKARA (ANKA) - tşletme- ci KlT'lerle özelleştirme kapsa- mına alınan KlT'ler ve diğer ka- mu kuruluşlannın toplam iç ve dış borç stoklan geçen yılın ey- lül ayı sonunda 600 trilyon liraya yaklaştı. Hazine Müsteşarlığf ndan edi- nilen verilere göre bu kuruiuşla- nn Eylül 1994 itibanyla 586 tril- yon 627 milyar lirayı bulan borç stoklanmn, 297 trilyon 520 mıl- yarlirasını iç borçlar, 289 trilyon 197 milyar lirasını ise dış borçlar oluşturuyor. KlT'lerle özelleştir- me kapsamındaki kuruluşlann en büyük alacaklısı Hazine. Hazi- ne'nin bu kuruluşlardan toplam 76 trilyon 676 milyar lira tutann- da alacağı bulunuyor. KlT'lerin Maliye'ye olan vergı borçlan ise 69 trilyon 660 milyar liraya kadar yüzde 150enflasyon karşı- sında tükeniyor" diye ko- nuştu. Reis. "Pirinç, fasul- ye, yeşfl mercimek ve bar- bun\a\ ı ithal eder duruma geldik. Bunların bepsi için dolar ödüyonız" dedı. Ra- mazan ayından 15 gün ön- ce yenı uygulamanın satış sirkülasyonunu oturttukla- nnı belırten Mehmet Reis, pınnç ve baklıyatın bir ay süresınce aynı fiyattan sa- tılacağı garantisini verdi. Şu ana kadar satışlarda ar- tış gözlenmediğini dile ge- tiren Reis. 4 milyon lira maaş alan bir kişinin mut- fağına para ayırmasının mümkün olmadığını yıne- ledi. Ramazan öncesinde meyve sebze satışlannda büyük artış gözienmeyece- ğıni belırten Îstanbul Seb- ze Meyve Komısyoncular Derneğı Başkan Yardımcı- sı Sedat Toktürk, yılbaşın- dan bu yana tüketimde da- ralma olduğunu belirtti. Bunun se- bebini piyasadakı para hacminin azalmasına bağlayan Toktürk, hal- kın ekonomik sıkıntılar nedeniyle tükettiği sebze ve meyve miktarı- nı küçük ölçeklere indirgediğini hatırlattı. Zorunlu gıda maddelennde yüz- de 50 tüketim kısıtlamasına giden halkın 11 ay süresınce oruç tuttu- ğunu anımsatan Toktürk, talebın geçen yıla göre yüzde yüz oranın- da düştüğünü hatırlattı. Îstanbul haiınde dünkü meyve fıyatlan (KDV hanç) söyleydı: Ayva 10-25 bin lira, portakal 10- 20bınlu^,mandalina 15-40 bin li- ra, elma 15-25 bin lira. Ramazan öncesinde diğer gıda maddelerinın satışında da artış gözlenmedi. Öte yandan büyük otel ve resto- ranlar da Ramazan mönüsü hazır- lıklanna başladılar. Iftariyelikler- den mantıya, etli kanşık dolmadan güllaça kadar pek çok yiyeceğın bulunduğu ramazan mönülerinın fiyatlan ise oldukça kabank. KlT'lerin borç stoku 600 trilyona yaklaştı yükseldi. Hazine ve Maliye dı- şındaki resmi kuruluşlara 55 tril- yon 949 milyar lira borcu bulu- nan KlT'lerden ticari bankalar ise 29 trilyon 396 milyar lira alacak- lı durumda bulunuyor. Bu kuru- luşlar, SSK'ye 6 trilyon 656 mil- yar lira, Merkez Bankası'na rees- İcont kredisi olarak 22 trilyon 55 milyar lira, şahıslara 27 trilyon 47 milyar lira, üreticilere 1 trilyon 216 milyar lira, birbirlerine ise 8 tnlyon 868 milyar lira borçlu du- rumdalar. KİT ve özelleştirme kapsamın- daki kuruluşlann dış borçlannın ise 86 trilyon 304 milyar liralık bölümünü Hazine devirli, 99 tril- yon 538 milyar liralık bölümünü Hazine garantilı. 103 trilyon 265 milyar liralık bölümünü de diğer borçlar oluşturuyor. IŞÇEMN EVRENINDEN ŞUKRAN SONER Kadının Gözyaşları... Alman Sosyal Demokrat Partisi SPD'nin yıllar önce dü- zenlediği uluslararası kadın haklan toplantısına katılan dün- ya kadınlannın, öncelikli sorunlar arasında yer verdikleri ba- zı konulann anlamını yeni yeni algıladığımı düşünüyorum. Kadın sorunu üzerinde bizden fazla yol almış, deneyim kazanmış dünya kadın hareketi, kadın haklan savaşımın- da öncelikli sorunlar, önemli engeller arasında, kadınlığını olumsuz kullanan kadınlan görüyordu. Thatcher, Aquino gibi kadın liderierin kadın haklanna olumsuz katkılannın sık sık ahtı çiziliyor; kadın sorunu ve haklannın bilincine varamamış, kadınca yeteneklerini mes- leklerinde kullanan kadınlann verdiği zarartaranlatılıyordu. Özellikle de kadınlann, kadınlıklarını kullanarak istedikleri- ni elde etmeleri, kendi başına çok önemli ve savaşılması gereken bir sorun olarak ele alınıyordu. Brezilya dizilerinden daha renkli olmaya başlayan son yıl- lann haberleri içinde, döndürülen dolaplarda, kadın par- mağı giderek daha etkili bir rol oynuyor. Terk edilen kadı- nın acı intikamı olarak ortaya çıkan İSKİ skandalından son- ra, Kösem Sultan'a taş çıkartacak "hanedan "öykülerinin tanığı olduk: Kanlı, trilyonlaria sayılan büyük paralarla dö- nen, siyasi iktidar-aile-bankalar-işadamlan-rüşvet-marya ilişkilerinde kilit rollerde göztenen kadınlar... Çağımızın Kö- sem Sultan öyküsünün nasıl noktalanacağını şimdiden kestirmek çok zor. Nefeslerimizi tutmuş olarak, kimin, hangi çıkarlar adına, kimleri susturmak üzere "tetikçilen kullandıklarını çözme- ye çalışıyoruz. Agatha Christie'nin cinayet öykülerindeki dolaplar. bizim gerçeklerimizin yanında çok hafif kaldı. Bir başka başköşede, "sanşın güzel kadın..." Her yaş- tan erkekleri teslim almış. Kimi gülümsemesinin, kimisi de gözyaşlannın esiri. Hele de "gözlerinin içine buğulu göz- lerte bakınca", "elleriniellerininarasınaalınca", "hayır'di- yebilecek yürek kalmıyor. Parti programı, sosyal demokrasi ilkeleri, laiklik, sosyal haklar bir yana atılıyor. "Sanşın güzel kadın "ın üzülmeme- si, iktidan, istekleri ağır basıyor. Cumhuriyet tarihinin, laik- liğe aykın bir tavıria, en fazla sayıda imam-hatip okulunun açılmasına, sosyal demokratlann iktidannda "evet" deni- liyor. Işçilerin, memurlann, ücretleri ile tüm çalışanlann en ağır, en kısa sürede yoksullaştmlmalan aynı koalisyon ik- tidannda gerçekleştiriliyor. Yaşamın her alanına yönelik, ço- ğunluğun hak ve çıkarian ile çelişen işler katlanarak uygu- lanıyor. "Sanşın güzel kadın "ın, parfamentederin çok önemli ço- ğunluğunu şu ya da bu biçimde teslim aldığı anlatılıyor. Bi- linen bütün örgütlenmeler, işvereninden işçisine, kendi par- ti içinden bütün sağ muhalefete ve elbette sol partilere, çok etkili ve de yetkili medyaya kadar herkes karşısında görü- nürken, hâlâ ayakta, iktidann başında duruyor. Sadece son zamanlarda güzel gülüşünün yerine, buğulu, gözya- şıyla dolu gözleri ön plana çıkmış gibi geliyor. İşler ters gittikçe, güzel gülüşünün yerine, buğulu göz- lerinin, gözyaşlannın daha etkili olduğu anlatılıyor. Dünkü büyük gazetelerin başsayfalanndaki haberi atla- mış olamazsınız. Işçilerin en büyük örgütünün başkanı, Türk-lş'in Genel Başkanı Bayram Meral bile bu etkili göz- yaşlannın esiri olmuş. Bugüne kadarki görüşmelerinde Sa- yın Çiller'in buğulu gözlerini gördükçe dayanamadığını iti- raf etmiş. Bundan sonra hükümete karşı kesin tavır ala- caklannı, artık Çiller'in gözyaşlannın işlemeyeceğini söy- lemiş. Desenize, yüzbinlerce işçinin toplusözleşme ile kazanıl- mış haklannın, alacaklannın, yasaya aykın olarak 6 ay rö-- tarlı ödenmesinden başlaym da pek çok işçi hakkının gasp edilmesine, sesin soluğun çıkmaması, teslim bayrağının çekilmesıne kadar her nirengi noktasında işçiler, bir kadı- nın gözyaşlannın kurbanı olmuşlar! Yine gazete haberlerine göre, Başbakan Çiller'in, DYP Grubu'nda memurun halini anlatırken de sesi kısılmış, göz- leri buğulanmış, bir süre susmak zorunda kalmış. Memu- run haline ağlayan Çiller'den etkilenen Grup Başkanveki- li Ihsan Saraçlar da ağlamaya başlamış... Işçilerin; hallerini anlatmak, istediklerini koparmak için, ne sanşın güzel kadın olma ne de buğulu gözlerie bakma ve gözyaşı akıtma şansları var. Kendilerine, ya sanşın gü- zel kadının gözyaşlannın esiri olmayacak başkanlar seçe- cekler ya da bunu beceremezlerse, sanşın güzel kadının gözyaşlanna yenik düşecekler. Dıracat da hükümeti utandırdı • Başbakan Çiller ve Başbakan Yardımcısı Karayalçm'ın, 5 Nisan istikrar önlemlerinin tek olumlu sonucu olarak gösterebildikleri ihracat artışı da ters döndü. ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Başbakan Tansu Çillerile Başbakan Yardımcısı ve SHP Genel Başkaru Murat Karayal- çuı'ın 5 Nisan istikrar önlemle- rinin ardından tek olumlu sonuç olarak gösterebıldiklen ve döviz girişinde en çok güvendikleri ih- racat artışı da ters döndü. Kasım ayında ihracat bir önceki aya gö- re yüzde 1.5 oranında düşerken, ithalat tekrar artma eğilimine gi- rerek, yüzde 14.5 oranında yük- seldi. Devlet tstatıstık Enstitü- sü'nün (DlE) dış ticaret verileri, ekonominin koordinasyonundan sonımlu Devlet Bakanı Aykon D^ğan'ın. kasım ayındaki yüzde 7'lik yüksek oranlı aylık enflas- yonun, "tarıın ürünkrinin ihra- caünm ârtmasuıdan"kav nakJan- Karayalçın ve Çiller'in ihracat artışı tahminleri tutmach. dığı yolundaki açıklamasını da yalaıîladı. Verilere göre, kasım ayında bir önceki aya göre, tanm ürünleri ihracatı yüzde 6.7 oranıda düşer- ken, ithalatı yüzde 45 oranında yükseldi. Hükumetin, 1994 yılında yüz- de 140 oranında gerçekleşen de- valüasyonun iyi yanı olarak sun- duğu ihracat artışı da durdu. Cumhurbaşkanı Sükyman De- mirerin "Enflasyonun, devalü- sasyondan >üksek gerçekleşmesi dunımunda ihracat düşer" yo- lundaki uyansımn ardından dün yayınlanan kasım ayı dış ticaret verilerine göre; mayıs-eylül dö- neminde yüzde 20 oranında yük- selen ihracat, düşme eğilimine gırerken, ithalat tekrar artmaya başladı. DlE'nin kasım ayı dış ticaret verilerine göre; kasım ayında ih- racat bir önceki aya göre yüzde 1.5 oranında düşerken, ithalat yüzde 14.5 oranında yükseldi. Kasım ayında ihracat gelirleri bir önceki aya göre binde 8 oranın- da artarken, ithalata ödenen fıyat yüzde 5.9 oranında yükseldi. DÎE verilerine göre; 1994 yı- lının 11 ayında, 1993 yılı'nın ay- nı dönemine göre ihracat yüzde 15.4 oranında artarken, ithalat yüzde 21 oranıda azaldı. Bu dö- nemler itibanyla, ihracattan elde edilen gelir yüzde 4.2 oranında düşerken, ithalat için ödenen miktar binde 4 arttı. Verilere göre kasım ayında bir önceki aya göre, sektörler itiba- nyla; tanm ürünleri ihracatı yüz- de 6.7 oranıda, sanayi mallan ih- racatı da yüzde 2.5 oranında düş- tü. Madencilik sektöründe ise ih- racat yüzde 110 oranında yük- seldi. DİE Doğan'ı yaianladı DlE'nin dış ticaret verileri, Devlet Bakanı Doğan'ın, kasım ayındaki aylık yüzde 7 oranında- ki enflasyonun, "tanm ürünleri ihracatının artmasından dolavı, gıda ürünkrininfiyatmmyüksel- mesinden" kaynaklandığı yolun- daki açıklamasını da yaianladı. Sümerbank'ta tedirgin özelleştirme ÖZLEM YÜZAK Teklif verme süresi iki gün sonra sona ere- cek olan Sümerbank'ta, sadece yüzde 60 his- senin blok satışa sunulması, teklif verecek- leri tedirgin ediyor. Satış gerçekleştiği tak- dirde her ne kadar 9 kişiden oluşacak banka yönetim kurulunda, yıizde 60 hisse sahibi- nin temsil hakkı 6 kişi tarafından gerçekleş- tirilecek olsa da banka yönetiminde diğer 3 temsil hakkının belirsizliği, alınacak karar- lann hep tartışılarak verileceği izlenimini doğuruyor. Daha önce yüzde 100'ü blok satış yoluy- la özelleştirilecek olan Sümerbank için, Anayasa Mahkemesi'nde özelleştirme ya- sasının iptalinden sonra, hisselerin yüzde 60"a kadar olan bölümünün blok sartşı için ihale açılması kararlaştınlmıştı. Bundan rahatsızlık duyan teklif sahipleri. bir de bunun üstüne Özelleştirme Idaresi 'nin Sümerbank'a sahip olmak isteyenler sadece yüzde 60 hissenin blok satışa sunulmasmdan duyduklan rahatsızlığı dile getiriyorlar. Sümerbank gayrimenkullerini yeniden de- ğerlendirme yöntemiyle yüzde 107 değer arttırarak 1.6 trilyon liraya çıkarmasının ken- dilerini olumsuz yönde etkilediklerini kay- dedıyorlar. Ancak Hazine'nin Etibank ve Sümerbank'ın özelleştirilmelen gerçekleşti- rilmeden yeni banka kurulmasına izin ver- memesi, banka sahibı olmak isteyen girişim- cilerin ilgilerini mecburen Sümerbank üze- rinde yoğunlaştınyor. Borsada aracı kurumlan ve döviz büfele- ri bulunan, Kilisli altın tüccan Abdülrahim OytumJu'nun yanı sıra, Eczacıbaşı ve Sür- melı Grubu'nun da Sümerbank hisselerine sıcak baktığı gelen haberler arasında. Ecza- cıbaşı Grubu'nun Sümerbank gayrimenkul- lerinin pek çoğunu yerinde inceleyip değer- lendikleri bıidiriliyor. Sümerbank hisselerinin tamammm blok satışı için ilk olarak Ekim 1993 "te ihale açıl- mış, daha sonra bu ihale iptal edilerek Ma- yıs 1994'te ikinci kez blok satışa çıkanlmış- tı. Bu ihaleye Abdülkadir Oylumlu'ya ait Arsu Su ürünleri, Sürmeli Grubu ve Demir- bank katılmışlardı. Müzakereler başladıktan sonra ortaya çı- kan hukuki boşluk aşamasında, Anayasa Mahkemesi tarafından Özelleştirme Yasa- sı'nın iptali sonucunda görüşmeler askıya alınmış ve 4046 sayılı kanunun kabul edil- mesinin hemen ardından Özelleştirme Yük- sek Kurulu, 23 aralık tarihli kararla bu ıha- lenin iptaline ve yeniden satışa çıkanlmasına karar vermişti.