Katalog

28 OCAK1995 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 11 Teslhne Nesrin'e EdeUyat Ödülü • STOCKHOLM (AA) - Clkesinde yazdığı yazılar nedeniyle aşın dincilerden ölüm tehditleri alan ve yazdan bu yana tsveç'te sürgün hayatı yaşayan Bangladeşli yazar Teslime Nesrin'e edebiyat ödülü verildi. Uppsala Üniversitesi tarafindan yapılan açıklamada. Monismanien edebiyat ödülünün Nesrin'e bır yazar olarak insan haklan ve kadın haklan için verdiği mücadele nedeniyle verildiği belirtildi. Nesrin böylece yaklaşık 4 bin dolarlık ödülün sahibi oldu. Ödül töreni 9 şubatta yapılacak. 'Batan gemhtin malları' • LONDRA(AA)- Hindistan'a giderken 178 yıl önce batan Diana adh ticaret gemisinin taşıdığı 24 bin parça porselen yeniden gün yüzüne çıktı. Malaka Boğazı'nda kayalara çarparak batan Diana'da, binlerce sterlin değerinde porselen bulunuyordu. Hintli zenginlere satılmak üzere hazırlanan takımlar. denizden 800 gûnlük çalışma sonunda çıkanldı. Bu arada batıkta, hava almayacak biçimde kapatılmış kavanozlar içinde "hediyelik zencefîl" de bulundu. boğularak öldü • KİNŞASA (AA* - Zaireli bir Katolik rahip, fsa peygamber gibi su ûzerinde yürüme yeteneğini kanıtlamak isterken boğularak öldü. Zaire TV'sinin haberine göre Bandundu bölgesinin başkenti Kikwit"te su üstûnde yürüyerek "mucize'sini sunmak isteyen rahip, gösteriyi izleyen "müritİerinin" gözleri önünde boğularak can verdi. Kendisınin de lsa gibi Taberiye Gölü (Celile Denizi) üzennde yürüyebileceğinı ileri sûren rahip, Kwilu nehrini sulann ûzerinde yürüyerek geçmek girişiminde bulundu. Mandela'nm yıldonumu • CAPETÖVVN(AA)- Güney Afrika Devlet Başkanı Nelson Mandela, Hindistan ziyaretinin "aküsünü yeniden doldurduğunu" söyledi. Mandela bir grup Hint işadamını kabulünde yaptığı konuşmada "bu ülkede bulunduğura iki gün hayatımdaki en mutlu ve en göz kamaştıncı günlerdi" dedi. 27 yıllık hapis hayatının ardından 1990'da özgürlüğüne kavuştuktan sonra hemen bütün ülkeleri ziyaret ettiğini belirten Mandela "Ancak ,Hindistan'da sözcüklerle lanlatılamayacak şeyler var.Yeniden doldurulmuş bir akü gibiyim" dedi. Çavuşesku'nun 77. yaş günü • BÜKRES (AA) - Romanya Diktatörü Nıkolay Çavuşesku'nun mezan, 77'nci yaş günü dolayısıyla •"çok sayıda" kişi tarafindan ziyaret edildi, mezar ziyaretçiler tarafindan çiçekJerle donatıldı. Romen Haber Ajansı Rompres, mezann yanına bırakılan pankartlardan birinin ûzerinde. "Sosyalist Romanya'mn büyük kahramanı Nikolay Çavuşesku'ya sonsuz şükranlanmızla..." ibaresinin bulunduğunu bildırdi. Romanya'>ı 25 yıl boyunca yöneten Çavuşesku ile eşi Elena, 1989sonlannda gerçekleşen halk ayaklanması sonucu yargılanıp kurşuna dizilmişlerdi. Savunmada yeni dönem• Türkiye, bir yandan silahlanmasına hız verirken diğer yandan da Almanya ve ABD'nin askeri yardımlan sıfırlama politikasına karşı "kendi yağıyla kavrulma" dönemine giriyor. LALE SARltBRAHtMOĞLU ANKARA -Türkiye, bölge- sindeki istikrarsızlıklar nedeniy- le bir yandan silahlanmaya hız verirken diğer yandan da Al- manya ve ABD'nin askeri yar- dımlan sıfırlama politikasına karşı "kendi yağıyla kavrulma" dönemine giriyor. Diplomatik ve askeri kaynaklar, Türkiye'nin bundan böyle "parasını basünp silah satın alma"dönemine gir- diğıne dikkat çekıyorlar. Genelkurmay'ın, Alman- ya'dan sonra ABD'nin de insan haklan ıhlallennı gerekçe göste- rerek halen kesintih uyguladığı askeri kredileri uzun vadede sı- fırlama hazırlıklanna karşı plan- lama yaptığı bildiriliyor. Alman yardımı durdu Almanya iki yıl önce aldığı karar çerçevesinde, Türkiye için öngördüğü 1.5 milyar Alman Markı tutanndaki malzeme yar- dımını önceki gün durdurduğu- nu açıkladı. Almanya, 1992 yı- lında aldığı bir kararla Türİti- ye'nin yanı sıra Yunanistan ve Portekiz'e yapılacak askeri mal- zeme yardımlannın bu yıl için- de durdurulacagını açıklamıştı. Alman diplomatik kaynakla- n, silah yardımını durdurma ka- ranna rağmen halen teslimatı yapılmamış olan ve aralannda panzer. şişme bot ve bir donan- ma teçhizat gemisinin de bulun- duğu silahlann Türkiye'ye veri- leceğini söyledi ler. Ortak projeter Almanya'nın askeri yardım Konuk yazar Alman askeri yardımlan ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Almanya. kısa süre Öncesine kadar Türkiye'nin ABD'den sonra en fazla askeri yardım aldığı ülke konumundaydı. Almanya'dan Türkiye'ye 1964 yılrndan bugüne kadar NATO çerçevesinde 6 milyar marklık savunma yardımı yapıldı. Almanya, 1992 yılında aldığı bir kararla 260 mflyon mark olarak belirlenen NATO kapsamında Türkiye'ye yapacağı yardımı 135 miryon marka indirdi. Almanya, f ürkiye ile birlikte Yunanistan ve Portekiz'e de yaptığı yardımlan da azaîttı. Yardnnlann azaltılmastnın ardından Almanya, Türkiye'ye yapacağı yardımlan askerlerin eğitimi üzerine yogunlaştırmayı da kararlaştırdı. Türkiye ve Almanya arasındaki ilişkılerde 1992 yılında. BTR-60 zırhlı muhabere araçlannın Güneydogu'da kuHanılmasından doğan gerginlik yaşandı. Almanya, 1980 ve 1988 yıllan arasında Türkiye'ye 600 milyon mark tutannda 230 adet Lopard-1 savaş tanklanndan verdi. Mflan anti tank fuzelerinden de Türkiye'ye veren Almanya, geçen yıüarda Türk Süahh Kuvveüeri'nia muhabere sistetnlerinin modernisazyonu için de çeşitli desteklerde bulundu. Öchici AJman yardırnı 1989-1991 yıllan arasuıda 150 Leopard tankunn verilmesryle gerçekleşti. Yardımlar, Avrupa Geliştirme Projesi kapsamında 300 milyon mark tutannda 20 adet C-160 nakliye uçağının alımının desteklenmesiyle sürdü. A3manya"nın askeri malzeme yafdımlannı durdurması, süren bazı projeleri etkilemiyor. NATO kapsamında gerçekleştirilecek ortak çalışmalar sürüyor. Bu kapsamda, MEKO tipi ftrkateynlerin yapımı sürüyor. Alman-Türk işbirUği çerçevesinde 6 adet Ay tipi denizaltmın yapımı tamamlanırken ikisinin yapımı ise sürüyor. Yine hızlı de\Tİye botlannın yapımı da Alman-Türk ortaklığıyla gerçekleştiriliyor. ile asken malzeme transfennı durdurmasına rağmen Ankara ve Bonn arasında "MEKO" ti- pi fırkateyn yapımı gibi ortak projeler devam ediyor. Alman- ya, bundan böyle Türkiye ile as- kerlerin eğitimi konulanna ağır- lık verecek. Alman diplomatik kaynaklan Cumhuriyet'e yaptıklan değer- lendirmede, Soguk Savaşın so- Yeni sömürgeciliğin gölgesinde Türkiye PROF. DR. EROL MANİSALI Bazı kavramlar mı değişiyor, yoksa değişim adı altında düşünce kargaşası içinde mi boğuluyoruz? Toplumsal onuru ve bireysel saygınlığı simgeleyen kavramlar başaşağı döndürülüyor. Bir akademisyen arkadaşım bana "Kusura bakma, ben rüketiciyim. bana bu toplum bir şey sağlanuyor. Avrupa beni idare etse de, Avrupa'nın vilayeti de olsam hiç önemli değfl"diyebiliyor. Bır başka aydın dostum,"Bizinı yolumuz çizUdi, Baölılaşma için her şey yapıhnalıdır. sömürge durumuna düşsem de aldırmam"şeklınde konuşabiliyor. tnsan haklan için değil, 'Türkiye'nin bölünmesi için çalışan bazı dış çevreleri görmeden toplumun iç savaşa sürüklenişine destek verenler aynı gemide olduklannın farkında değiller mi? Anlamak istemiyoriar Dünyanın "globalleştiğini". bütünleştiğini, sınırlann kaldınlması gerektiğini. "bu düşüncenin, hakim ülkelerin yeni emperyalizmüie götûrdüğünü görmeden" savunanlar bu gerçeği niçin anlamak istemiyoriar? Yeni dünya düzeninin ideologlannın ürettiği yeni yapılanmanın, kimin için söylendiğinin nasıl farkında olamazlar? Bireysel özgürlükler, toplumsal özgürlük varken geçerli olabilir. Toplumsal özgürlügün ortadan kalktığı bir ortamda bireysel özgürlükten söz edilemez. Bu gerçek bir Amerikalı, bir Japon, bir Ingiliz için geçerli ise bir Türk için de geçerlidir. Batılı, bagımsız bir toplum içinde özgür olabilir. Dünyada bütünleşme, bazılanna daha fazla özgrülük ve güç getirirken bazılanna da daha az özgürlük ve bağımlılık getirmektedir. Büfünleşmeler "uluslann, ulusal düzeyde dengeleri ûzerinde kurulduğu, oturtulduğu zaman" bütünleşmeden beklenen yararlar hem birey hem de toplum için sağlanmış olur. Ama, bütünleşme ve globalleşme adı altında, bazı ülkeleT diğerlerini yönlendirir, denetimleri altma alırlarsa. böyle bir bütünleşme sadece "baalan" için yararlıdır. Dünya medyasının ve bazı fikir üreten uluslararası odaklann, üstün ülkelerin tekelinde olması, günümüzün en büyük na ermesinden sonra dünya ça- pında savunma bütçelerinin azaltılması çerçevesinde Anka- ra'ya yapılan yardımlarda da azalmaya gidildiğini anımsata- rak "Artık Türkiye 0e aramızda eşit ortaklık dönemi başu- yor"dediler. Türkiye, son yıllarda Alman- ya'nın yanı sıra ABD'den de in- san haklan ihlali suçlamalan ge- rekçesiyle yoğun bir askeri sı- nırlama politikası ile karşı kar- şıya kaldı. Diplomatik kaynaklar, ABD'nin Türkiye'ye verdiği düşük faizli kredi yardımlannı azaltma politkasında insan hak- lan suçlamalanna "pastanın üzermdeki kiraz süsü " benzet- mesi yapıyorlar. Aynı kaynak- lar, ABD'nin de önümüzdeki "zaafidır". Çünkü aydınlanmızın çoğunluğu da "bu yeni fîldr üretim merkezlerinin"etkisinde kalmakta ve bu düşünceyi bir ilericilik, bir gelişme olarak görmektedir. Gelişme, uluslararası medya ve fikir üretim merkezlerini yönlendirenler için vardır. Ama masanm diğer yanında bulunanlar bundan yararlanamayacaklardır. Uluslararası medya ve hakim ekonomi ideolojilerinin etkisi ile Türkiye, Türk aydıru önünü ve dünya gerçeklerini göremez hale gelmiştir. Alaşağı edfljypr Toplumu birleştiren, bütünleştiren bütün değer yargılan, alaşağı edılmekte, toplum çözülmeye ve kutuplaşmaya doğru götürülmek istenmektedir. Eskiden sağ-sol kutuplan ile iki taşla oynatılan oyun, şimdi çok taşla oynatılır hale gelmiştir. Amaç demokrasi ve özgürlüklerin geliş,tirilmesi ise, toplumu kargaşa içine sokmak bunu sağlayamaz. Amaç bireyin ekonomik gelişımı ise bunun için de toplumda bütün değer yargılannı bozmaya ve kargaşa ortamı yaratmaya gerek yoktur. Toplumda bütünleştırici öğeler sağlam oldukça, özgürlükler de ekonomik refah da daha kolay sağlanır. Hassas dengeter Türkiye, hassas dengeler üzerine kurulmuştur. Türkiye'nin içinde bulunduğu bölge ise dünyanın en sorunlu bölgesidir ve dış çıkar çevreleri ve hakim ekonomiler bu bölgede çıkarlannı korumak için her yolu denemektedirler. Hal böyle iken biz de içerden, toplumu kargaşaya götüren her şeyi yaparsak bunun kime yaran olur. Bölge ve Türkiye ûzerinde hesaplar yapan dış çevreler bu oyunun galibi olurlar. Ancak bir gerçeği umıtmamak gerekir; bir toplumda kargaşayı doğuran düşünce ve gelişmeler, beraberinde (veya karşısmda) toplumsal bilinçlenmeyi sağlayan güçleri harekete geçirirler. Toplumdaki "sessiz çoğunlukrl kargaşa ortammı hazırlayan güçlere karşı bilenir ve yeni koşullan ortaya çıkanr. Dünyada bunun en iyi örneklerinden birini bizim toplumumuz vermiş ve batan bir imparatorluktan bagımsız Türk Cumhuriyeti doğmuştur. GENÇ PANTER yıllarda genel askeri yardımlan- nı sıfırlamaya hazırlandığını anımsatarak "Bundan böyle kendi yağunızla ka\ rulmayı öğ- reneceğjz. Paramızı bastınp a- lah satın alma durumundayız'' dediler. NATO standarflan Ancak Türkiye'nin silah sis- temlerinin önemli ölçüde ABD ve dolayısıyla NATO standart- lanna uygunluğu, Ankara'nın her sistemi bir başka ülkeden al- masını zorlaştırdığına da dikkat çekiliyor. Bonn, geçen yıllarda PKK te- rörüyle mücadelede Alman- ya'nın temin ettiği silahlan kul- landığı gerekçesiyle zaman za- man Ankara'ya ambargo uygu- lama yoluna gitti. Almanya'nın yanı sıra ABD'nin, kongrenin baskısıyla Türkiye'ye silah satışını sınırla- ması ya da sürüncernede bırak- ması üzerine, Ankara silah ala- nında seçeneklerini çeşitlendir- mek amacıyla Rusya ve Pakis- tan'ın da aralannda bulunduğu bazı ülkelere yöneldi. Ancak bu ülkelerden alımlar, öncelikle Güneydoğu'daki mü- cadelede kullanılan "BTR"zırh- lı araçlan ile bombalardan oluş- tu. • • ÇEVIKT1R YAKALANMAZ İÇ YAPISIMÜKEMMELDİR YOLDA Dudaye\ - Rus yönetimi Çeçema'dan sonra Kınm'a saJdıracak. 'Rus yönetimini devrim durdurur'GROZNİ, ALMATI (AA) - Çeçenya Devlet Başkanı Cadar Dudayev, AA ile yaptığı özel rö- portajda ülkesinin durumu ve Rusya'nın siyasi ve askeri tutu- mu ûzerinde konuştu. Dudayev. Çeçenya'nın şu an- dakı siyasi durumu açıklarken ülkesinin. Rusya'nın siyasi ma- ceracılığının hesabını kanıyla ödediğini söyledi. Korunma im- kanlanndan mahrum olan Çeçen halkınin tahrip gücü yüksek fü- ze ve bombalarla imha edildiği- nı bıldıren Dudayev, bu saldınla- nn Rusya'nın saldırganlığının derecesini gösterdiğini söyledi. Dudayev, Rusya'dakı bugünkü rejımın kendi tarakterine göre çok tehlikelı olduğunu ve bu re- jim yüzünden Çeçenya toprakla- n üstünde yaşayan \e değişık soylardan gelen sivıl halkın acı çektığini anlattı. Dudayev."Çe- çenlerin cesaretini kıramazlar. Çeçenler alışmışlar. Bir sürgün, ikinci, üçüncii sürgün...Çeçenler ne zamana kadar sürgün kala- caklar? Rus askerleri ne için sa- vaştığını bilmiyor. Yani bu saldı- nnın Çeçenleri sürgün etme programının bir parcası olduğu- nu biimiyorlar. Rus yetkilüer, böl- gedeki halkın sa> ısını kasıtlı ola- rak az göstermişler. 70 bin halk drvorlar. Sadece Grozni'de vaşa- yan Slav asülı emeklilerin sa>ısı 170 bin." dedi Dudayev. "Beni yalan propa- ganda yapıyx>r diye suçluyoıiar. İşte Çeçenleri göç ettirme planı. Yani Çeçenleri Çeçen\a'dan te- mizleme planı. Bu beİgeye göre Çeçeya, 31 bölgeye a>rûmıştır. Belgede sürgün edileceklerin sa- \ısı bik belirtilnûştir. Buna insa- ni yardım diyoriar. Taş üstünde taş bırakmadılar.Anaokullannı, hastaneleri yok ettiler. Rus siyasi yönetûninin bu planını dünyanın hiçbir ordusu başaramaz. Çeçen- lerin özgürlük hedefini kimse ön- leyemez. Ruslar'ın \ahşiliğini an- latayım. Kadınlar ve çocuklar- dan oluşan 12 kişilik bir grup, bombardunandan kaçarken ya- kalanıyor ve 4 tan kın altına arila- rak eziliyorlar. 15,16 yaşındaki gençter helikopterterden aölarak öldürülüynr. Bizim üstüzdetank- larla dans edebiürler, ama btrim bağunsızhk ruhumuzu kıramaz- lar"dedi. Kınm'a saldıracaklar Dudayev. Rus üst düzey yöne- teminin aklını kaybettığini ve bu yönetımın devnm yoluyla dur- durulabileceğini söyledi. Duda- vev. -Generallersavasçözümün- den vazgeçiyor. Bu savaş tnguş Dagıstan, Oset>u, Gürcistan, ve Azerbe>can'ı da etkiledi. Aslında Rus planı geniş kapsamb. Çeçen- \a">ı bitirdikten sonra Kınm'a saldıracaklar. Bunun belgekri mevcut Aynı senanıo ile Kınm ve diğer bölgelere yapılacak müda- halenin belgeleri benim elimde bulunuvor" dedi. Çeçenler gerilla savaşına hazır Dış Haberler Servisi - Ruslann şiddetli saldınlanna karşın Başkent Grozni'nin güneydoğusunda direnişlerini sürdüren Çeçenler. Çeçenya sınırlan içinde ve ötesınde Rus birliklenne karşı "gerilla savaşı" başlatmaya hazır olduklannı bildirdiler. tnterfax ajansının habenne göre Çeçen Genelkurmay Başkanı Aslan Maskhadov. yayımladığı bildınde. Rus bırliklerinin Başkent Grozni'ye yönelik şiddetli saldınlanna rağmen mücadelelerini sürdüreceklerini kaydetti. Hiç kimsenin başkenti vermeye niyetli olmadığını kaydeden Maskhadov. fazla aynntıya girmeden çok yakın zamanda askeri harekatlannın Çeçenya sınırlanna ve ötesine doğru ilerle>eceğini açıkladı. Maskhadov, birliklerinin Grozni'de uzun süre mücadele edebilecek kadar yeterli sayıda silah \e insan gücüne sahip olduğunu belirterek başkentin dışında üsler kurduklannı kaydetti. lnterfax haber ajansı Çeçen askeri sözcüsüne dayanarak verdiği haberde. Rus bırliklerinin Çeçen "özel saldın birimleri'nce kentin bazı mahallelerinden püskürtüldüklerini duyurdu. Sözcü Movtadi Udugov. hala Çeçenlerin elinde olan bölgelenn Ruslar tarafindan çok şiddetli bombardımana tutulmakta olduğunu da belirttı. Çeçenler hâlâ kentin güneydoğusunda direnişlerini sürdürüyorlar. ORTADOGU İsrail askerleri Gazze'de okul bastı Â Dış Haberler Servisi - Filistin- lılerin Netanya'daki ıntiharsaldı- rısı ve İsrail hükümetinin Batı Şeria'da Yahudi verleşimcıler için 3 bin konut yapılmasını onaylaması üzennetırmanan ts- rail-Filistin gerginliği durmak bilmiyor. Dün İsrail askerleri Ba- tı Şeria'nın Kudüs bölgesinde bir okulu basarak öğrencilerin bir kısmını tutukladı. Aynca Kudüs bölgesinde sokağa çıkma yasağı ilan edildi. israil hükümetinin yeni konutlaryapılması yolunda aldığı karara tepkiler ise sürüyor. İsrail askerlerinin aşın dincile- rin kotrolünde bulunan Ebu Dis Teknik Koleji"ne düzenledikleri baskında içeride bulunan öğren- cilerin karşı koyması sonucu ça- tışma çıktığı belirtildi- Askerle- rin yaklaşık bin ögrencinin eği- tim gördüğü okuîun kapılannı zorlayarak içeri girdiklerı ve önemli oranda zarar verdikleri kaydedildi. Askerlerin okulda yaptıklan arama sonucunda. şid- det içeren ifade edildi. Çok sayı- da öğrenci Hamas ve Islamı Ci- had üyesi olduklan gerekçesi ile tutuklandı Askeriere saldın Gazze Şeridi'ndeki Yahudi yerleşim binmi Netzarim yakın- lannda silahlı bir kişinin İsrail askerlerine saldırması üzerine 3 askervaralandı. Portakal ağaçlannın arasına saklanan saldırgan. okul otobü- süne eşlik eden bir askeri jipe ateş açtı. Askerlerin karşılık ver- mesi üzerine saldırgan olay ye- rinden kaçtı. İsrail ordusu geçen pazar gü- nü Netanya'da meydana gelen saldında yaralanan bir askerin daha hayatını kaybettiğini du- yurdu. Tel Aviv'deki Meirhastanesin- de ölen Yaniv NVeisser 18 yaşın- daydı. Hükümete tepld Işgal altındaki topraklarda ye- ni Yahudi yerleşim birimleri ku- rulması karan hükümet içinde de tepkilere yol açıyor.