Katalog

$^YF^ . . . $“.'“.“95"íî' . zs Temmuz ısısı cuıııııı .c ...,, 4 M isin @ l§l iı eriniü BİRB i ` '' SERVER TANİLLİ .. . . |İll|lGS|lİBl'l'B'İ Ålllll?ll... Tam iki yüzyıl geçmiş üzerinden olayın! Dün, Flobeıplerrdin giyotine çıkarılışırıın 200. yılıydı. Dün, onunla beraberdim hep. Yaşamı. Fransız Devrimi'ne gelip katılışıg olayların akışı içinde, adım adım bilinçlenişí ve bir gün, işin özünü belki herkesten fazla farkedişi ve davasına işítilmemiş bir özveriyle bağlanışı, bir film şeridi gibi geçti gözlerimin önünden. Dün. onunla beraberdim hep! Hayır. tarihçi Albert Mathleiin etkisi altında kalarak söylüyor değilim; gerçekten inanıyorum: Devrim'le Özdeşleşmiş bir kişidir o. Fransız Devrimi demek. bir yerde Robespierre demektir. Devrimin doruğuna çıkışı. Jakobenlerin bu ünlü lideriyle beraber oldu; onun düşüşüyle de. çoğu sey noktalandı bir yerde. Ancak, öyle de olsa. Devrimin geleceğe yolladığı mesajda onun payı büyük; Robespierrei çıkarınız, çağdaş düşüncenin kimi önemli noktaları karanlıkta kalır. Demokrasi meydanında 2. iyalı çember sakallı. başı bereli 50 yaşlarındııki adam, 200 metre ilerisin den, Emperyalizm kahrolsunbağzımsız Türkiye sloE??llfl? )'Ü1'ü1Vf'? ENIÇİWİ SÖ* nîııce, ııvıızı çıktığı kadar `Korniinisılere hücum' diye bağırdı. Çember sııkallınm bu lıñeunı emri. içinde bulunduğu on bine yakın 'mukaddesatçf * kitleyi harekete geçirdi. (...) Taksim Zafer Anıtfna henüz ı ! kanh vı'!f^ıF!Q~*bııı 'âhi 1 l '7? al" 'rs , İ ı il 7'l sonuçlanan bir “provoIıuısyon". Taksim'in yeniden vc bu kez süresiz olarak ilerici. dernokrat çevrelere “kapatılmasına" yol açmasıylrı kalmadı; 4 yıl sonra. l2 Eylül 1980'de gerçekleştirilen askeri darbenin de “resul gerekçeleri” arasına giren Çatı şmalann “başlangıcı” sayıldı. O gün. DlSK`e bağlı sendikalar. demokratik kuruluşların hemen tümü. meslek odalan ve .\ Örnek mi istiyorsunuz? Fransız Devriminden kalan bildiri diye. 1789 tarihli lnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisfni bilirsiniz. Ama bir de, ıılaşınış bıılıman gençler. daha ı ka ll; *ne oluyor' demeye vakit bu ığ lımıdınsoımyuııınılı. tek “i *iç ı¢ yı “emeği sııvunan" partiler. grup lar ve yurttaşlar. yine o güne kadar Taksim Mcydanfnın . ~"ıw¶ 'V . tanık olmadığı bir kitlesel katılımla “I Ma 'ıs ba 'raınını“ . 3 ) k 'V gl Jakobenlerin iktidara geçtikten sonra yayımladıkları ıs slim ııxzs Pıızzf gunu F Taksim'dc meydana gelen l gerici saldınnın başlangıcına l %5nı. gazetesiııin ertesi günkü baskısında böyle ıınlaıılıyor. “Amenlk 'an emperyalımı' ine" ve yine ABD): :iii 6. F`ılo` g.°" nıuşta yemeğe başladı va .şi ¬; 'f * ?.,,İ.,ı "fi kutlamak üzere alanda toplandılar. iktidarda sağ partilerin turduğu “Milliyetçi Cephe” (MC) hükümeti vardı ve özellikle ilerici kesimler üzerindeki baskılar “dozu arlaralı" sürü ait gözlemler. Cumhuriyet l . ı 9 í 1798 tarihli bildiri vardır. Birincisi, "insan ve Yurtlaş"la iç içeyse, ikincisinde onların yanı sıra halk da vardır; birincisi, “bireyci"ise. ikincisi “toplumcu"dur. Ve çağımıza asıl yakın olanı, birincisinden çok ikincisidir. oluş Hem kimin kaleminden çıkmıştır biliyor musunuz? Hobespierreîn! Türkçede, 1789 Bildirislnin metnini kolaylıkla bulursunuz; ama 1793 Bildirisi, çevrilmemiştir bile hatırladığım kadarıyla ve dupedüz ideolojik amaçlıdır bu eksiklik. yordu. Taksim'deki l Mayıs mitingi. özellikle DlSl(`in sağladığ “sıkı disiplin” altında. yüzbinleroe kişinin coşkulu katılımıyla tüm meydana yayılan bir “bayram l'ıavasında“ başladı ve “olgunluk içinde” devarn etti. Ne var ki böylesine “mutlu bir tablo” lıcm işçi sınıfına hem de tüm ilericilere ve demokrat nun istanbulu ziyaretine karşı bir protesto yürüyüşü düzenle), en öğrenciler ve işçiler. Taksim Meşdanfnıı gelip yine “emperyalizrııe karşı" verilen bir ulusal kurtuluş savaşının "zaíer ıımtı" önünde toplandıklanndıı. pusudıı bekleyen yobıizların sııldınsına uğrzıclılar Sopalar ve bıçaklann yanı sıra tabanca ve bomba da lııra “çok görülmüş" olucak ki rnitingin tek konuşmacısı olan DİSK Genel Başkanı Kemal Türkler sözlerinin sonuna gel Flobespierre'in anısına. onu çevirmeye başladım dün. Dün. onunla beraberdim hep! Halkın iktidarına, tam demokrasiye inanan, savaşa ve askeri diktatöriüğe karşı çıkan insanı; zenginler yönetimi, yani halkı sömüren yönetimin bu kararlı hasmını düşündüm gün boyu. Buyurunuz. okuyunuz şu satırları: “Büyük servetler, ona sahip olanlar kadar. arkasından koşanları da bozar. Büyük zenginlikler ortamında, erdem korku içindedir; lüksün bozup çürültüğü ülkelerde, yeteneğe bile, yurda yararlı bir araçtan çok, servet edfrımerıırı bir aracı olarak bakılır. Böyle bir ortamda, özgürlük gerçekleşemeyecek bir düşlür; kanunlar ise, bı'r baskı aracıdır ancak. Bütün kanunlarınız, bütün ku kullananszıldırgangrupftekbir getirerek” ve “ilahiler okuyarak" gerçekleştirdikleıi eylemleri sonucunda 2 gencin yaşamını şiurnıcsıne. 200 kişinin de ytırıilanmasınıı ncden oldu. Böylwc gençlerin “l?ıstııfa Kemal Yürüyı?i" adını ierdikleri gösterileri. Atatürk düşmanı çevrelerin bu büyük eşitsizliği ãtjşken kanlı olaylarrumlarınız. serverler arasındakişey yapmamışsınız yılıpatlak vermaya yönelmemişlerse, hiçbir Ilsvırıı ıılıttıllırı 2 Mayws 1977 tarihli Cumhuriyet gazetesinde. mitinge kaulaıak olaylara yakından tanık demektir... " İşte. siyasal devrimle yetinmeyerı bir sosyal devrim ÛIKÜSÜİ “İslam geliyor". '*Allahüekher" seslenişleriylı: kana buladıklan bir “şeriat ayaklanması" provzısına donuşrııuştü... I llılıllıriıtl hazırlık İzleyen günlerde basında yer olan haberler. Kanlı Kanlı Pazarîn aslında yapmış olduğu çemberi yınırak çok sırmıılı olduğum gönlıiğıîıın Örneğin. yine Cumhunyet toplum polisi şe?nin yanına yıkgazetesinde Alaeddin Bilgi. laştım. Kendisine 'Görmüyor 18 Şubat IQQl günlü yarısımusunuz. ateş ediyorlıır. neden nda şunları anlatıyordu: müdahale etnııyorsunuí dedi“Tııksinfdeki olaylann ğim sında, toplum polisleriııirı haşlıımasırıdan tam 48 saat homurtularıııı duydum ve o anda önce Beyazıt Nleydanfnda ırkaından yıımruklar yemeye yapılıuı `Bayrağa Saygı' mitinginde. irikıyım. pos lardan başkası değildi. Her türlü toplantı için 'us bugün olduğu gi bı o günlerde de “ABD düşman başladım. Polis şe? güçlükle engel olmaya çalıştı, ancak daha sonra benden özür bıyıklı son konuşnıacı. açık açık. `Ey M iislüınan keri yasak bölge' ilanedilen Dolnıabrıhçe Canıii` lığu1ı" (ll elden bırnkmıyorlıırdı nin kısa bir münakaşa sonucu açılması da düşünlar!.. Pazar günü Talİsim'dc kornürıistlcrin miKanlı Paızzır olzıyı. Alaeddin Bilginin de “25 Belediye Başkanı Ahmet lsv:ın'ın “dövülınesitingi var. Allahım seven. dinini seven. kansımn dürücüydü. (...) Saat l3.00'te Fındıklı, Dolmayıl önce” altını çizdiği gibi. bu tür şeriat gösterile rıe neden olan” tanıklığı. l Mayıs 1977 katliamınamusuna sahip çıkmak isteyen herkes. pazar bahçe ve Beşiktaş cıımilerinden çıkanlann. Tak rının "camilerde" órgüllendığinc ilişkin en çarpı na neden olanların daha sonra yakalamnalannıı günü saat l4.00`te. Talßime solculan. komüsim`e adeta bir sessiz yürüyüş' halinde gelmesini cı örneklerden bindir. O nedenle Tıılisime yapı ve adalet önünde hesap vermelerine ne yazık ki nistleri öldürmek için gclsin..' diyerek de polis görmüş. kendilerine 'Nereye gidiyorsulacak bir caminin. bu meydanın yeniden bir “de yardımcı olamadı. 0 gün. büyük çoğunluğu Kınuz` dememişti bağırrnıştı? mokrasi alaıu" olması yönündeki beklentiler zancı Yokuşu girişindeki panik ve yığılma nedeBöylesi bir hazırlığın sonucunda gerçekleşen Alaeddin Bilgfnin aynı yazısı şöyle sürüyoraçısından ne anlama gelebileceği de tüm lııik xc niyle ezilerek can veren 34 kişi yaşamını yitirdi. du: “Kanlı Pazar" olayı. tarihe salı bir “şeriatçı saldemokratik çevrclcnn bir kez daha düşünmeleri Yine Cumhuriyet gazetesindeki haberde belirtidırganlığı" olarak değil. yine şeriutın “gerçek si gerekiyor. “Paıar günü sabah namazını Beyazıt Cami?len “çatşnaııın sürdüğü smıda beyaz renkli bir ııdıe. öğle namazını da Fındıklı ve Dolnıııbahçe yasi i“ de açığa çıkaran bir örnek olarak Taksim lvleydanı. l9tı9'uı'ı Kanlı Paznn`ndan Renault arabanın Tarlabaşı yöııünden kalabalığı Cıımii`nde ktlarılar. geçen cuma günü Beyazıt gmti. Çünkü Taksim Meydıınfnı cmperyalizırıe sonra daha “kanlı” bir gerici saldınyzi l Mayıs ateş açarak gelmesi" ise aynı olayın yıllarca tartıMeydanfııdaki nıitingte halkı 'cihada` çağırankarşı olanlardan “temizlemek” isteyen yobazlıır. l977'de sahne oldu. 34 ölü ve yüzlerce şıırıılıylıı şılan "esrarengiz aynntıs" olarak kaldı.. kendiliğinden gelişen bir olay olmadığını. birkaç gün önceden “plıınlandığıııı" da gösteriyordu. ço y Kanlı azar protesto eden Pazar” olarak geçen 14 Şubat 1969'da Taksinfde toplanan yobazlar.yitirdi.anııuş ptı. yaralandı. (...) Sulıır İdaresi met'P Tarihe “Kanlı gençlere I8ެ sopa ve silahlarla saldırdılar. İki genç yaşamını ABD emperyaliımiııi çok kişi Ya şu satırlar: “Hallı.. başka hangi engel vardır halkın eğitimine? Sefaletl Peki ne zaman aydıniatılacak halk? Ne zaman ekmeği olacak ve, zenginierie hükümet. onu olan dönemin Istanbul Belediye Başkanı Ahmet lsrııızı gör aldatmak için, kalleş kalem ve dilleri kiralamaya ne zaman son verecekler? Hiçbir zaman!" düklerini şöyle anlatıyor: Çaresiz yığınları nasıl da sahiplenişi “Tören sakin bir biçimde süBitmedi: Tasarladığı bir Uluslar Topluluğu ile ilgili şu rüyordu. Kemal Türkler, konuşmasını bitirmek üzereydi. Bir dört maddeye bakınız! andı Sular lılaresiäıiıı üzerinden “1. Bütün ülkelerin insanları kardeşiirler ve Çeşitli açılan ateşle ortalık :ına baba halklar, güçlerine göre, aynı devletin yurttaş: gibi aralagününe döndü. Ben olaylar sırında yardımiaşmakta yükümluddrier; rasında slogan veya provolıas2. Bir ulusu ezen kişi, bütün ulusların düşmanı olarak you gömıediın. Ancalvolııylar ilan etmiş olur kendini; lı iyi hazırl bir terli ' 3. Özgürlüğün ilerlemesini durdurmak ve insan haklarını yokatmek için bir halka savaş açanlar, sıradan düşmanlar alarak değil, kaliller ve başkaiclırmış haydutlar olarak bütün insanlarca koğuşturu.'rnalıdır; 4. Kraiiar, aristokratlar, zaiimier. kim olurlarsa olsun 960”lı yılların özgürlük ortamında demokrasiyle kucaklaşan Taksim, bu uygarlığı Istanbul`a çok gören gericilerin karanlık planlarına sahne oldu. 1969`daki “Kanlı Pazar' ve ıileıımiş birtakıırı ııteş açtığını görünce, D SK'lileriıı 1977`deki `1 Mayıs katliamf. meydanın mitinglere kapatılmasıyla cami projesini de gündeme getirmişti.. lar, o insansoyurıdarı başka bir şey olmayan yeryüzü hükümranına karşı ve doğadan başka bir şey de olmayan evrenin yasayıcısına karşı başkaldırmış kölelerdir. " Şu evrensel boyutlara bakınız! Demokrasiye derin anlamını vermek ve sıradan halkı ilk kez siyasal eyleme ortak etmek: Budur yaptığı Fiobespierreirı! Bu büyük amacı gözardı edip de, koşulların bir ürünü olan terör üzerlnde durmak. anlamamaktır onu. Nitekim, teröre son veriyoruz diye. Robespierre'i ortadan kaldıranlar da. aslında "Cumhuriyet 'ı' öldürdüklerini " söylernişlerdir çok geçmeden... w=~"= , S01°un birliğ ve iktidarını önlü or l b CHP MYK üyesi Uysal. üç yıla yakındır iktidar olan SllP`nin. yerine getiremernişlerdif dedi. yöneticileri olduğu bir gerçektir." Yönetim Kumlu İ MYK) üyesi Sl~lP`nin yeteneksizlik ve Hayrettin Uysal. “SHP`nin beceriksizlikle neredeyse bir artık. solun. benı sol parti olmaktan hem de iktidar alterııatí? çıkanldığını belirten Uysal. olmııısına engel” olduğunu ileri “Hala bir aynıaılık içeriánde sürdü. koltuk paylaşma ve iktidar hırsı Hayrettin Uysal. dün siirdíirüliiyor ve hala iktidarı yaptığı yazılı açıklamada. bmıkıp bir toparlanma ve SH P`nin üç yıla yakın bir ?u .. I . . I zaman iktidar ortağı olarak. ıstemiyorlar. Neyi kurtaracaklar?” dedi. benimsediği anlayışı kesin bir tutarlılıkla yığçınlariı Uysal. bugün gelinen noktada. SllP`nin kurum zınlatamadığını kaydederek. “Mıılıalel'ette söyledikleri olarak siyaset dünyasından sözlerin, verdikleri vaatlerin yok olması gerçeği ile karşı gereğini yerine getirebilmişler karşıya bulunulduğunu midir?” dedı. belirterek. şu görüşleri sanındu: Solun açrnazını “parçalanırıışlık, dağılmışlılf* “T?rih. sosyal deınolıratian olarak adlandıran Uysal. çamı altında toplamak savıylı açıklamasında şu görüşleri siyaset dünyasını doğmuş olan sııuındu: Bürosu) CH P Merkez 1 Mayıs li??? katliamının suçlulan kimlerdi? Sular İdaresi "l üzerinde kim mevzilendi ve ateş açtı? Beyaz Renault kime aitıi? Saldırganlar neden bulunamndı'?.. Bu ve diğer benzeri soruların yanıtı. aradan geçen 17 yıla ve l2 Eylül yıllarının onca “sıkı sonştıırmalarına" karşın hala ve~ rilcrnıyor. Ancak. gerçek şu ki bLı'“pıovolııasyoıııı“ düzcnleyenler. o gün Taksim Meydanında gerçekleşen “demokrasi şölerıini" bu ülkede ve özellikle Taksimde benimsediği anlayışı kesin bir tutarlılıkla y yığınlara anlataniadığını kaydederek. ı . z 'Muhalefette yaptıkları vaatlerirı gereğini ANKARA (Cumhuriyet istemeyenlerdi,Aralarında“dinci” ve “ırkçı, şoveıı" partileri de banndıran MC hükümetinin sözde “liberal” temsilcileri. yıllar geçtikten sonra bile her l Mayısta “Taksimi yasaklanııyı“ ülke politikasının neredeyse “değişıııez resmi tımnnu“ haline getirdiler. I GIIIII lll 'IlIll|l"... İlginçtir. “Takámîe cami" projesinin de ilk kez “resııi yazışnalara” yansıdığı dönem. yine 1977 yılına rastlıyor. l Mayıs l977 katliarmnın “şoku” henüz geçmeden. MC hiikümetinin Kültür Bakanlığı'ndan gelen 13 Maya 1977 tarihli bir “cami tekli?ni” inceleyen Anıtlar Yüksek Kurulu. iki ay sonra 9 Temmuz 1977 tarihli İ "¢»§ü!lİ"Å.ı .ft bir karanyla bu projeye “yeşil ışık" yakıyor ve böylece Taksi m`ı “din dıîşrnanlaıma“ mezar etmek amııcıylzı Kanlı Paz.ar`ı yaratanlar. l Maz?s l977`nin “hemen ardından” yıllardır özlcdikleri projelerinin ilk “resmi ar ı... “Karşı karşıya kalınan sorun, salt birleşmek değil, birleşmeyi de içeren ciddi bir siyaset ve ideolojide bütünleşmek, özellikle halkın umudu olabilecek bir siyasi parti haline gelebilmektir, bu yapıda kirli dönemi de. geçmişi de yargılayaıı ve armdınrı öncelikli bir temel siyaset de söz konusudur. 0 halde bu SH P`uin. sonuna hızla yaklaşmakta olduğunu gösteriyor. SHP vakit geçirilmeden sosyal demokratlaıırn demokratilı solcuların birloşmısine, butünleşınesine mgel olmaktan çıkarılnıalıdır.” Kooperatiflerin. müteahhitlerin dikkatine! de almaya başlıyor bütünleşmede devrimci, y Tlçhd .. J ...i geleneği olsn. köklü bir parti odak noktası ile çekim merkezi olacaktır. Hiç kuşkusuz bu SHP olarnazmlmanıalıdır. Çcırlu'da 256 dairelik arsa 12 milyar Ai1 1 Ma) ıs' katılan” yarattığı panik ve çatışmalar sonucu bir katliama dönüştü. (Foıoğmllzır:ıızıe gzafzııın sninızı l ÖZGE“<DݬfÖ (`llMHURİYET A RSİ\'l"ı Sosyal demokrasiyi, solu bu H ükılrnsüzdür. YlRl|l¦ ' 'ıîizbinlerin katılımıyla coşkulu bir bayram havasında başlayan l Mayıs 1977 kutlamaları “esrarengiz saldırganların" C?llll DIGleil GIGİİGQIG. Nüiiu cüzdanımı kaybettim.