Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
15 HAZİRAN 1994 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA
HABERLER
Kaçak
yapılaşmaya
karşı güçbirlîgi
• İstanhul Haber Servisi -
ANAP'lı Bahçelievler
Beledıye Başkanı Saffet
Bulut. mimar ve mühendis
odalanyla mesleki
dayanışma protokoJü
imzaladı. Protokole göre
odalar ve belediye. kaçak
yapılaşmaya karşı guçbirliği
yapacak. İmza töreninde bir
konuşmayapan Bahçelievier
Belediye Başkanı Saffet
Bulut, özellikle kaçak
yapılaşmaya veimar
koşullanna aykın inşaatlara
yönelik mücadelelerinde
meslekodalanndan
alacaklan desteğin verimli
sonuçlar yaratacağını
söyledi.
Doç. Dr. Yavuz
anılıyor
• İstanbul Haber Servisi-
Yargısız ınfaz sonucu. 17 yıl
önce yaşamını yitiren Doç.
Dr. Örhan Ya\ uz, ölüm
yıldönümünedeniylebugün
anılıyor. Doç. Dr. Orhan
Yavuz'u anma toplantısı,
bugünsaat !8.00"de.
Caddebostan'daki Kadıköy
Kültür ve Sanat MerkezTnde
başlayacak.
Kumbaraabaşı
tçjn gensomıya
ret
• ANKARA (Cumhuriyet
Bürosu) - Ba\ ındırlık ve
îskanBakanıOnur
Kumbaraabaşı hakkında,
fıyat farkı kararnamesini
uygulamayı sürdürdüğü
gerekçesiyle verilen gensoru
önergesi reddedildi. RP'nin
verdiği önergenin oylanması
sırasında bu kararname
nedeniyle Yüce Divan'da
yargılanan ANAP'lı ikı eski
bakan ve ANAP grubunun
da "evet' oyu kullanması
dikkati çekerken, Bayındırlık
ve İskan Bakanı Onur
Kumbaraabaşı. ANAP'ın
çelışki ıçinde olduğunu
vurgulayarak "Bu tavnnızla
kendi bakanlannızı suçlu
bulmuş oluyorsunuz" dedi.
Karagül'den
Ecevit'e eleştiri
• ANKARA (Cumhuriyet
Bürosu)-SHPGenel
Sekreter Yardıması Ender
Karagül.DSP Genel
Başkanı Bülent Ecevit'in,
solun kurumsal
birleşmesinin önündeki en
büyük engel olduğunu
savunarak. "Bir yandan sağa
gÖ7 kırparken. diğer sol
panileri en sert şekilde
eleştirerek ne sola ne ülkeye
birkatkıda bulunamazsınız"
dedi. Karagül, Ecevit'e
"Artık yeter, sizi hırslannızı
aşmaya çağınyorum. İki
kişilik primitif bir partinin
genel başkanı olduğunuzu
unutmamalısınız" diye
seslendi.
Komisyonda
TMO tartışması
• ANKARA (Cumhuriyet
Bürosu)-TBMMKİT
Komisyonu'nda. TMO'nun
1992 yılı hesap ve işlemlerinin
ele ahnmasına dün de devam
edildi. TBMM KİT
Komisyonu. Toprak
Mahsuİleri Ofısi'nin (TMO)
1992 yılı hesap ve işlemlerini,
"açılacak dava ve
sonışturmalar" saklı kalmak
kaydıyla "şartlı" olarak ibra
etti. Mevcut komisyonun
yetersiz kaldığı görüşii
benimsenen toplanüda,
TMO'daki yolsuzluk
iddialannı ortaya çıkartmak
üzere bir ak komisyonun
kurulması kararlaştınldı.
Yetki yasa
tasarıları
• ANKARA (Cumhuriyet
Bürosu) - Ana yasa
Mahkemesi"nin. ANAP'ın
başvurusu üzerine,
hükümete 45 ayn yasada
değişiklik yapma yetkisi
veren yasa için "yürütmenin
durdurulması" karan
vermesinin ardından,
Bakanlar Kurulu'na 6
konuda bir ay süreyle kanun
hükmünde kararaamelerle
(KHK)düzenlemevapma
olanağı sağlayan iki ayn
yetki yasa tasansı TBMM'ye
sunuldu.
1SHP'de ihraçbımabmPartiyi DYP'nin ideolojisine kayarak sağcılıkla suçlayan SHP'li muhalif
yöneticiler perşembe günü bir araya gelerek eleştirilerini yineleme karan aldılar
ISTANBUL/ANKARA (Cumhuriyet) -
SHP İstanbul İl Örgütü'nün, 5 ilçe
başkanı, 3 il yönetim kurulu üyesi ve 2
ilçeyöneticisinin ihracını istemesiyle
başlayan parti içi gerginlik sürüyor.
Bazı genel merkez yöneticileri ve çeşitli
illerden destek alan ihracı istenen
partililer, perşembe günü bir basın
toplantısı yaparak eleştirilerini yineleme
karan aldılar. İl örgütü, SHP'nin
prograrruna dönerek soldaki yerini
almasını ve seçimli kurultaya
gidilmesini isteyen ilçe başkanlan ve il
yöneticilerinin bunu bir basın
toplantısıyla açıklamalannı parti içi
disiplin kurallanna aykın buldu. İlçe
başkanlan ise ilçe danışma
kurultaylannda bu göriişlerini dile
getirdiklerini. ancak il yönetiminin
"hiçbir zaman ilçelerin göriiş ve
düşüncelerini genel merkeze
üetmediğini"ileri sürerek bu toplantıyı
yapmalannın gerekli olduğunu
savundular. Başkanlar. "Toplantımız
bir anlamda uyan niteliğindeydi.
Savunduğumuz fikirler parti yararını
gözetiyor. İddia edildiği gibi parrive
inancını yitirmiş insanlar olsa vdık,
eleştiri yerine istifay ı seçerdik" dediler.
Birçok il örgütünden kendılerine destek
geldiğini belirten ihraa istenen
partililer. perşembe günü bu illerin de
desteğiyiegeniş katılımlı bir basın
toplantısı düzenleyeceklerini bildirdıler.
SHPGrup Başkanı Aydın Giiven
Gürkan'ın ihraç istemine karşı çıktığı
bildirilirken Grup Başkanvekili Ercan
Karakaşda bu karann parti içi
demokrasiye aykın olduğunu söyledi.
Karakaş. Cumhuriyet'e yaptığı
açıklamada, eleştiri hakkını kısıtlamaya
yönelik hiçbir tavn kabul etmenin
olanaklı olmadığını belirtti. İhraa
istenen parti yöneticilerinin hükümet
çalışmalannı eleştirdiklerini anımsatan
Karakaş. "Eleştiriler içeriği ve üslubuyla
doğal sınırlar içindedir. Herhangi bir
şekilde parti vönetimine hakaret
anlamına gelecek ifadeler yokrur" dedi.
Partililerin bu eleştirilerini partinin
kurumlan yerine basına açıklamaktan
dolayı eleştirilebileceklerine dikkat
çeken Karakaş."Yöntem eksikliği
yapılmtş olsa bile ihraç istemi haksızdır.
Eleştiri hakkının kuilanılmasının
karşılığı ihraç istemi olmamalıdır" dı\c
konuştu. Karakaş. "SHP, sosyal
demokrat bir parti olarak, kendi içindeki
çoğulculuk \e eleştiri hakkını özcnle
korumalıdır. Parti içinde birlik \e
da> anışnıa. ancak bu anla> tşla
sağlanabilir. Aksi takdirde geçmişteki
tartışmalar yeniden başlay abilir" dedi.
Karakaş. Disiplin Kurulu'na
sevkedilen kişilerin SHP'nin
örgütlenmesine ve gelışmesine her
düzeyde katkıda bulunduklanna dikkal
çekerek, "Bu arkadaşlarımı/, bugüne
kadar özveriyle çalışmışlar, kendilerine
verilen her görevi y apmışlardır. Alınan bu
karann en kısa sürede gö/den geçirilmesi
gerekmektedir" diye konuştu.
Antalya
Çekiç Güç, bir
yıllıkyer ayırttı
• Görev süresinin uzatılması her gündeme geldiğinde
çeşitli tartışmalara yol açan Çekiç Güç, personeli için
Antalya Sheraton Oteli'nde bir yıllık yer ayırttı.
EVREN DEĞER
ANKARA - Çekiç Güç, gö-
rev süresinin uzatılması ile ilgili
olarak TBMM'nin karannı bi-
le beklemeden. Antalya Shera-
ton Oteli'nde bir yıllık yer ayırt-
tı..
İncirlik'teki ana pistin bakı-
ma alınması sonrasında, tanker
uçaklannın, Türk hükümetinin
de izni cerçevesindc Antalya
Havalimanı'na konuşlanması
üzerine, Çekiç Güç'ün. bu
uçaklann personeli için She-
raton Oteli'nde bir yıllık rezer-
vasyon yaptırması dikkat çekti.
Çekiç Güç'ün. TBMM'nin ka-
rannı bile beklemeden 1 yıllık
rezervasyon yaptırması, bu gü-
ce 2 kez 6'şar aylık süre tanına-
cağı yorumlannı da beraberin-
de getirdi.
Bakanlar Kurulu'nun önceki
gün yapüğı toplantı sonrasın-
da, Çekiç Güç'e aylık süre ta-
nınması yolundaki Başbakan-
lık tezkeresi dün TBMM'den
geçerken Çekiç Güç'ün. bu ka-
ran bile beklemeden. geçen haf-
ta içinde Antalya'daki Shera-
ton Oteli'nde bir yıllık rezervas-
yon yaptırdığı belirlendi. Re-
zervasyon çerçevesinde, ilk 6
aylık süre içinde. tanker uçakla-
nnın personelinin Antalya eko-
nomisine 5 milyon dolar döviz
bırakmasının hedeflendiği de
öğrenildi.
Alınan bilgiye göre. Adana'-
daki İncirlik üssünün 1951 yı-
lında yapılan ana pisti. 12 Hazi-
ran 1994 Pazar günü itibanyla
bakıma alındı. Bu çerçevede,
savaş uçaklannın yedek pistle-
n. tanker uçaklannın Antalya
Havalimanfnı, nakliye. yolcu
uçaklan ve "Avvacs'lann da
Adana Sivil Havalimanfnı kul-
lanmalan kararlaştınldı.
147 ret, 193 kabul
ÇekiçGüç'üngörevi
6ay daha ıızatıkh
ANKARA (Cumhuriyet Bü-
rosu) - Türkiye'de konuşlandı-
nlan çokuluslu Çekiç Güç'ün gö-
rev süresinin 30 hazirandan itiba-
ren 6 ay daha uzatılmasını öngö-
ren Başbakanlık Tezkeresi.
TBMM Genel Kurulu'nda 147
ret oyuna karşıhk 193 oyla kabul
edildi. Dışişleri Bakanı Hikmet
Çetin, Kuzey Irak'ta ABD uçak-
lan tarafından düşürülen ve ara-
lannda 3 Türk subayının da bu-
lunduğu 26 kişinin ölümüne yol
açan helikopter kazasında "va-
him hatalar saptandığını" bildirdi
ve bundan sonra hiçbir helikop-
tere ateş açılmaması için ilgili ma-
kamlara yaalı talimat verdikle-
rini açıkladı.
Çekiç Güç'ün göre\ süresinin
uzatılması, TBMM'nin dünkü
birleşiminde ele alındı. Göriişme-
lerde muhalefet partisı sözcüleri,
Çekiç Güç'ün. PKK'ye hareket
alanı sağladığı ve ABD çıkar-
lanru savunduğu. Türkiye'nin
bagımsızlığına gölge düşürdüğü
iddiasında bulunduiar.
SHP Onursal Genel Başkanı
ve Izmir Milletvekıli Erdal İnönü,
Çekiç Güç'e kendilerinden önce-
ki hükümet tarafından ilk iznin
verildiğıne dikkat çekerek, bugü-
cün varlığını gerektiren koşul-
lann ortadan kalkmadığını söv-
ledi. Muhalefetin. Irak'a konulan
ambargonun kaldınlması yö-
nündeki sözlerini de yanıtlayan
İnönü. ambargonun, Irak'ın
dünya ile banşması sonucu
kaldınlabileceğini ifade etti.
DYP Grubu adına söz alan Sait
Kemal Mimaroğlu da. ANAPı.
izlediği politikalarda tutarlı ol-
maya \e Çekiç Güç'ün görev sü-
resinin uzatılması konusunda
olumlu oy kullanmaya çağırdı.
Eleştinleri vanıtlayan Dışişleri
Bakanı Hikmet Çetin. ANAP'ın
iddiasının aksine. Çekiç Güç'ün
konuşlandırmasını gerektiren
koşullann ortadan kalkmadığını
söyledi. Çetin. "Koşullann hiçbi-
risi değişmemiştir. Değtşen sadece
ANAP iktidan oimuştur. Saddam
hükümeti hala işbaşındadır >e Ku-
zey Irak'taki insanlara karşı teh-
didi sürmektedir. Irak hala Gü-
venlik Konse>i kararlarına uyma-
maktadır" diye konuştu.
ÇÎZMEDEN YUKARI / MUSA KART
YÜKSEK POLİTÎKA!
Ölüm orucımda ölenlere anma
İstanbul Haber Senisi - Cezaevlerindeki
baskı koşullannı ve tek tip elbise
uygulamasını protcsto etmek için 1984
yılında yapılan ölüm orucunda hayatlannı
kaybeden Haydar Başbağ, Abdullan Meral.
Hasan Telci ve Mehmet Fatih Öktülmüş'ün
ölüm yıldönümleri nedeniyle, Başbağ'ın
Silivrikapı Mezarlığı'ndakı mezan b,ışında
dün bir anma için toplanan ve "Ölüm orucu
şehitleri onurumuzdur". "Ölüm orucu zafere
inancın sembolüdür". "Direnişin >e zaferin
adı ölüm orucu şehitlerine bin selam" \ a/ılı
pankartlaraçan bırgrııp. '"Yaşasınölüm
orucu direnişimiz " şcklindc sloganlar altı.
POLİTİKA GttNLÜĞÜ
HİKMET ÇETİNKAYA
Öğretmenin Suçu.. .
Gönül Hatay Eren
Siz bu adı daha önceden bizim köşemizden tanıyorsu-
nuz...
Ankara Valiliği İl Milli Eğitim Disiplin Kurulu'nun
1994/11 sayılı karannı (Yazın yanlışlarını düzeltmeden)
aynen köşeme alıyorum:
"iddia olunan suçların özeti: Muğla Turgut Reis Lise-
sinde, Bakanlığımız Hizmetiçi Eğitim Dairesi Başkanlığı
tarafından açılan 228 nolu kursta, tutum ve davranışlart
ile rahatsız edici durum yarattığı, kurs sonunda yapılan
sınavda boş kağıt vererek kursu protesto ettiği ve başa-
rısız duruma düştüğü, yine aynı kursu konu alan "Dinci
Milli Eğitim' yazısının Cumhuriyet Gazetesinde yayım-
lanmasına neden olarak Bakanlık yetkililehni ve kurs
öğretim görevlilerini küçük düşürdüğü ve bölücülük içe*
ren beyanlarda bulunduğu, sözlü ve yazılı beyanları ile
okul yönetimi işlerine karışarak huzuru bozduğu, (101
ve 206) nolu sınıflarda öğrencilere ders esnasında kaba
davrandığı, ağza alınmayacak küfürler ettiği, öğrencile-
rin derse girmelerine engel olduğu ve okulda problem
yarattığı.
Verilen karar: Ankara lli Milli Eğitim Disiplin Kurulu,
aşağıda isimleri ve imzaları bulunan üyelerin iştirakle-
riyle toplanarak gundemdeki konulann görüşülmesine
geçtiler.
flimiz Çankaya Lisesi öğretmeni Gönül Hatay EREN
hakkında, soruşturma sonucu tanzim olunan dosyada
mevcut 20.01.1994 tarihli soruşturma raporu ile ilgilinin
savunması incelendi. Raportörün açıklamaları dinlene-
rek gereği düşunüldü.
Öğretmen Gönul Hatay EREN hakkında yukanda sözü
edilen iddialar subut bulunduğundan davranışına uyan
657 Sayılı Kanunun 2670Sayılı Kanunla değişik 125/D-g,
ı maddelerine gore 'Bir yıl kademe ilerlemesinin durdu-
rulması1
cezası ile tecziyesi gerekiyor ise de; Aynı Ka-
nunun 125/E-k maddesinin son paragrafında 'öğretim
durumları nedeniyle yükselebilecekleri kadroların son
kademelerınde bulunan Devlet Memurlarının, kademe
ilerlemesinin durdurulması cezasının verilmesini ge-
rektiren hallerde, brütaylıklarının 1/4'ü- 1/2'si kesilir ve
tekerrüründe görevlerine son verilir' hükmü gereğince
adı geçen öğretmen de kadrosunun son derecesi olan
1/4 unde olduğundan 657 Sayılı Kanunun 2679Sayılı Ka-
nunla değişik 125/E-k maddesinin son paragrafı gere-
ğince Brüt aylığının 1/4 oranında kesilmesi' cezası ile
tecziyesi uygun bulunarak dosyanın gereği için Valilik
Makamma sunulmak üzere tevdi edilmesine oy birliği
ile karar verildi. Imzalar A. Hami Arıtürk Ankara Vali
Yardımçısı, Hakkı Güngör Milli Eğitim Müdürü, M. Nuri
Atalay ilköğretim Müfetişleri Kurulu Başkanı, Şadi Soy-
sal Anıttepe Lisesi Müdürü, Ûmer Gençoğlu Tarhuncu
Ahmet Paşa İlköğretim Okulu Müdürü."
Öğretmen Gönül Hatay Eren, bu suçlamalar karşısın-
da savunmasını da yazılı olarak vermişti. Ama Milli Eği-
tim Disiplin Kurulu Daire Başkanı olan Vali Yardımçısı
A. Hami Arıtûrk ve kurul, bu savunmayı hiç önemseme-
di. öğretmen Eren'i suçlu buldu.
Gönül Hatay Eren'in savunmasını okumak ister misi-
niz?
' Muğla Turgut Reis Lisesi nde açılan hizmetiçi eğitim
kursunda eğitim, amacından saptırılmıştır. Kursun ko-
nusu edebiyat dersi ile ilgili yeni metotların öğrenimi"
idi. Ancak yıllarca eğitimde uyguladığımız metotların dı-
şına çıkmadığı gibi konu ile ilgisiz anlatımlara girilmişr*
tir. • -- ' • * • " • » < *
Dınsel fanatizmin alabildiğince gelişmekte olduğu ül-
kemizin durumunu göz önune aldığımda soruşturmanın
bunun yanında pek önemsiz kaldığının bilincine vardım
ve gene düşündüm ki bu sakıncayı kamuoyu ve bakanlı-
ğın bilgisine sunmak bir yurtseverlik görevidir. Çok
önemli bir gorev. başka bir şey değil diyorum. Okulda
öğretilenlerden ornekler vererek bilimsel olmayan ve
çağdışı goruşlehni belirten tümceleri sıralıyorum. Insan
Hakları EvrenselBildirgesiMadde 19da her ferdin fikir
ve ifade hurrıyetine hakkı vardır. Fikirlerimi Bakanlığa
duyurmam ve uyarmam, Atatürkçülüğü, laisizmi, öğre-
tim birliği yasasını savunmam, derslerde bu görüşleri-
mi belirtmem. öğreticilere bilimsel olmalarını öner-
memden daha doğal bir şey olamazdı.
Bilgisizliklerinden ve çağdışı kafalarından huzursuz-
luk duymaları, benim huzursuzluk yaratmarriın sonucu
değildir. Onu bu duşuncelerle yazdım. Bakanlık yetkili-
lerini ve kurs eğiticilerini küçuk düşürmek gibi bir niye-
tim yoktu. Ancak bizlerin zaman zaman ya da sık sık ya-
şadığımız, Atatürk devrim ve ilkeleriyle bağdaşmayan
tutum ve davranışların büyük bir kısmının üst düzey yö-
neticilerin bilgisi dışında olduğu ve çoğunlukla Atatürk-
çü kişilerin baskı altında bulundurulduğu düşünülürse
benim yazı yazma ve konuşma nedenlerim de ortaya çı-
kmaktadır. Nitekim, bu görüşlerim tartışmaya açılmıştır
ki, soruşturma gibi, görevden alma gibi davranışlara gi-
dilmıştir. Ben Atatürk kuşağı bir öğretmen olarak 2000'li
yıllara giderken, ulkemin gençlerine sahip çıkmak göre-
vini yerine getirmenin mutluluğunu yaşıyorum."
öğretmen Eren'in suçu Mustafa Kemal Atatürk ve ar-
kadaşlarının kurduğu laik cumhuriyeti savunmaktır.
Türkiye'de yaşanan olayın özü yukanda okudukları-
nızdır...
Eğer bir ülkede 74 yıl önce noktalanan "İslamiyaşam
tartışması", 74 yıl sonra yeniden gündeme getiriliyorsa
Türkiye'nin geleceği de şimdiden görülmektedir.
Tüm uzlaşmacılara önemle duyurulur...
Konuk
yazar
Doğu ve Güneydoğu sorununa genel bir yaklaşım ve çözüm önerileri-1
Kürtsorunudemokrasi sorunudurATÎLLA HUN (Kars Milletvekili)
Bugün Türkiye'nin en önemli sorunu
Kürt sorunu ya da Doğu ve Güneydoğu so-
runudur. Kürt sorunu bir demokrasi soru-
nudur. Doğu ve Güneydoğu sorunu ise bir
ekonomik ve sosyal sorundur. Bu sorunlar
bir günde ortaya çıkmadığı gibi çok kısa sü-
rede ortadan kalkmalan da olası değildir.
Bu kadar kapsamlı sorunlann geniş boyutta
ele abnmasında, önceliklerin belirlenmesin-
de ve çözümler üretilmesinde zorunluluk
vardır.
Kürt sorununun bugünkü konumuna
baktığımızda ilk dikkati çeken geçmiş uygu-
lamalar ve bu uygulamalann temelini oluş-
turan devlet yapımız ve anlayışımızdır. Oto-
riter, merkeziyetçi bir devlet yapısına sahip
Osmanlı İmparatorluğu, altı yüzyıl eko-
nomik. sosyal ve siyasal yaşamı aşın ölçüde
devlet denetiminde tutmuştur. Sınırlı özerk-
likler ya da özgürlükler ya taktik yaklaşım-
lann ya da güç kaybırun sonucu olarak orta-
ya çıkabilmişür. Böylesi bir devlet ve ona
bağlı toplumsal yapilanma içinde. Batı'da
ortaya çıkan ve gelişen devletin dışındaki si-
vil toplum ne yazık ki ortaya çıkamamış, ge-
lişememiştir. Bu nedenle 'Rönesans', 'Re-
form', 'Aydınlanma' hareketi, işçi hareketleri
orunlanmızın temelinde bu otoriter, militer devlet anlayışı ve yapısının,
demokratik devlete, demokratik topluma üstün olması ve tutulması yatmaktadır
vb. ile önemli aşamalardan gcçcn Batı'daki
demokratikleşme süreci bizde yaşanmamış-
tır. 19. y üzyılda ortaya çıkan ve Tanzimat ile
başlayan Batılılaşma hareketleri ya toplum-
sal dinamiklerden \oksun aydın hareketleri
konumunda ya da Batı'nın imparatorluk
üzerindeki etkisinin artmasına bağlı olarak
ortaya çıkan taviz politikaları biçiminde ol-
muştur.
Osmanlı İmparatorluğu'nun çökmesi ve
'cumhuriyet'm kurulması bu toplumsal yapı
ve devlet anlayışı temelinde gerçekleşmiştir.
Cumhuriyetin kuruluşu ile üst yapıda sağla-
nan köklü rîönüşümlere karşın tek parti dö-
neminde demokratikleşme \önünde önemli
gelişmeler ne yazık ki gerçekleştirilememiş-
tir. Burada bir nıyet eksikliği söz konusu de-
ğjldir, ancak toplumsal dinamiklerin yeter-
sizliği ve dünyada egemen olan totaliter an-
layışlar demokratikleşmenin başlıca engelle-
rini oluşturmuştur.
Çok partili yaşama geçişimiz demokratik-
leşme yönünde önemli bir dönemeçtir. An-
cak her on yılda bir yaşanan, bugün bile ko-
nuşulan askcri darbcler, demokratikleşme
sürecinin daha başında olduğumuzu. bu
yönde yapmamız gereken çok şey olduğunu
göstermektedir.
Çok güçlü bir devlet geleneğinin vc yapısı-
nın egemen olduğu toplumumuzda. her şey
devlette bütünleştirilmekte. onun içinde eri-
tilmekte. devletin dışındaki ekonomik. sos-
yal, siyasal okışumlar kısaca sivil toplum.
kuşkuyla karşılanmaktadır. Sorunun ilginç
yanı; yasama, yürütme ve yargıda egemen
olan bu anlayışın. toplumun bireylerinde vc
'medya'da da güçlü taraftarlar bulabilmesi-
dir. Bunun sonucunda karşımıza otoriter.
hatta militer bir devlet anlayışı ve yapısı çık-
maktadır.
Sorunlanmızın temelinde bu otoriter, mi-
liter devlet anlayışı vc yapısının. demokratik
devlete, demokratik topluma üstün olması
ve tutulması yatmaktadır. Bu otoriter ve mi-
liter anlayış, günümüzdeyanhş olarak üniter
devlet ileeşanlamlı olarak kullanılmaktadır.
Üniter devletin birçok Batı ülkesindeörneği-
ni gördüğümüz gibi demokratik olabileceği
dikkaıc alınmamakta. ünitcr de\ let otoriler
ve mililer devlete indirgenmektedir. Oysa
ulusal büıûnlük içinde demokratik ünitcr bir
devlet Türkiye'nin başta Kürt sorunu olmak
üzcrc birçok sorununun çözümündc önemli
olanaklar sunmakladır.
Dünya örncklerine baktığımızda ekono-
mik dcngcşizliklcrin olmadığı ülkclerdc (F.
Almanya. İspanya vb.) fcderal dev let yapılu-
nnın sağlıklı işlediğini. hatta ayrılmalann
bile kansız gerçekleştiğini (Çekoslovakya.
Baltık cumhuriycllcri) görüyoruz. Bölgcscl
dengcsizliklerin. etnik ve dinsel. mezhepscl
farklılıklann bulunduğu iilkclerde (Yugos-
lavya. Kafkasya \b.) ise federal dc\let yapı-
lannın ciddi sorunlarla karşı karşı\a olduk-
lannı. bölgesel dengesizliklerin süreç içinde
daha da arttığını. aynlıkların ısc çok daha
sorunlu vc kanlı olduğunu (Yugoslavya) bi-
liyoruz. Bölgcscl dengcsizliklerin. ctnik ve
mezhepscl farklılıklunn bulunduğu Tür-
kiye'de fcdcral bir çözümün yarardan çok
zarargctireceğini kabul ctmek akılcı biryak-
laşım olacaktır.
Türkiyc sınırlan içinde ya da Ortadoğu'da
bağımsız bir Kürt dcvlelinin kurulması ise
çok zor olduğu gibi akılcı da değildir. Böylc
bir girişimc Türkiyc İran. Irak. Suriyc. ulu-
sal çıkarlan açjsından vc bölgenin istikrurını
bozacağı düşüncesiyle karşı çıkacaklardır.
Doğu vc Güneydoğu bölgelcrimiz İran ik
1939'dan. diğerleri ile yüzyıia yuklaşan bir
sürcdir ekonomik vc siyasi bağlannı kopar-
mışlardır. Doğu ve Güneydoğu'da yaşanaıi
Kürt vurıtaşlarımızın bin yıllık bir gccmişc
dayalı olarak Türk halkı ile kaynaşması, son
derecc ileri boyuttadır. Türklerle Kürtleretk;
kemik gibi kaynaşmışlardır. Bağımstz bir
Kürt devlcti. bu olumlu durumu acılara dö-
nüştürecck. ciddi nüfus harckctlerinc ncdcn
olacak \e büyük ekonomik yıkımlar getire-
cektir. Böylesi bir girişim hcm gcreksiz hem
de Türk ve Kürtlerin dışında. Türkiye'nin
düşmanlannı sevindirecek en anlamsız giri-
şim olacaktır.
Diğcr yandan Rusya'daki gelişmeler Kürt
sorununun çözümünde bazı olanaklar sun-
maktadır. Sovycllcr Birliği'nin çöküşü ile
birlıkte ABD dünyada tek süper güç olarak
kalmış. Doğu Bloku hızla dağılmış vc Tür-
kiye'nin stratejik önemi ise azalmıştı.
SVRECEK