Katalog

1 HAZİRAN1994ÇARŞAMBA CUMHURtYET SAYFA EKONOMI TÜSİAD karamsar • ANKARA (ANKA)- TÜSİ ADjn Oncü Göstergeler Endeksi (ÖGE) ile Ekonomık Durum EndekM (EDE) Türkiye ekonomısinın içinde bulunduğu daralmarun önümüzdeki dönemde de de\ am edeceği \ e toparlanmanın kısa sürede gerçekleşemeyeceğıni gösterdı. TÜSİAD öncü göstergeler \e ekonomik dunım endekslerini revize ederek seniden açıklamaya başladı. TÜSİAD'ın açıklamasına göre daha önçe kapsamda bulunmayan İMKBendeksı revizv onla bırlıkte endekslere alınırken istihdamdakı gelişmeler verilerinin açıklanmasındaki gecikmeler nedeniyle çıkanldı. TÜSİAD'ın her ayın son günü açıkladığı ekonomık durum endeksi bır öncekı d> ın ekonomik durumu hakkında öncü göstergeler endeksi ise gelecek dönemde yaşanabılecek ekonomık daralma > a da genişlemelerin sinyalini veriyor. GMvergi rekoıtmeni • İZ\IİR(AA)-İzmir"de KurumlarVergısı rekortmenlen açıklandı. Izmir Defterdan Kemal Sağ. düzenlediğı basın toplantısında en yüksek Kunımlar \'ergisi'nı ödeyecek lOOfirmavıaçtkladı. İzmir'ın Kurumlar V'ergisi sıralamasında ver alan ılk 2 mükellef. Türkiye sıralamasında ilk 30"a girdi. İzmir"in Torbalı ilçesinde faalı\et gösteren ve Opel marka otomobılleri üreten General Motors Türkiye Ltd. Şirketi.ilklOO'ebuvıl girmesine rağmen. 1*68 milyar 946 milvon lıra ile İzmir'de birinci oldu. Vakıfbank'ı halka açma çabası • ANKARA (AA) - Vakıflar Bankası'nın hisse senetlerinın \ üzde 20'lık kısmının borsada ışlem görmesıne ımkan \ eren \ asa tasansı ile KİT'lerinmaİlannın da haczedilebilmesını sağlayan >asa tasansı. TBMM Başkanlıgı'na sunuldu. TBMM Plan ve Bütçe Komisvonu'ndaelealınacak birinci tasan. mülhak vakıflara satılması öngörülen B gnıbu hisse senetlerinin "hakiki \ e hükmi şahıslara" da satılabılmesını hükme bağlanıyor. Akaryakıta özel sektörzammı İstanburdasüperbenzin 18.210,normalbenzinise 16.460 lira oldu. Motorin 11.7501irayaçıktı Ekonomi Servisi - Hükümetin pctro- le >eni bir zam yapmamakta direnmesi üzerine. özel petrol şirketlen bugünden itibaren kendi akaryakıt fi\atlanna zam yapma karan aldılar. 5 nisanda petrol ürünlerine yapılan zamlann. dö- \iz kurlan. banka faiz oranları ve ham- petrol fıyat hareketleri karşıs\nda ">e- tersiz" kaldığını ileri süren özel petrol şirketlen. akaryakıt fıyatlannı ülke ça- pında yüzde 1 ile yüzde 5 arasında art- tırdıklannı duyurdular. Özel petrol şir- ketlen adına Shell"den yapılan açık- lamada. zam karannın hükümet ve di- ğer yetkililerle aylar süren göriişmeler sonucu alındığı vurgulandı. Ulusla- rarası sermayelı özel petrol şirketleri- nin sahibi bulunduğu Mersin'deki ATAŞ Rafınerisi'nde rafıneri çıkış fı- yatı da yüzde 29 oranında arttınldı. ATAŞ çıkışh ürünleri pazarlayan 17 il- deki benzin istasyonlan da bu artışı tü- keticiye \üzde 29 ile yüzde 52 arasın- daki zamlarla yansıtacaklar. Hükümetin. sektöre egemen olan iki şirkct. Petrol Ofısi ve Tüpraş aracılığıy- la fıyatlan gerçek maliyetin altında tut- tuğunu belirten özel petrol şirketlen, yaptıklan açıklamada Zamlann özel petrol şirketlerine ait Mersin ATAŞ rafinerisi ile dağıtım şir- ketlerinde farklı biçimlerde uygulana- cağı belirtilen açıklamada şöyle dendi: "ATAŞ'ın gerek gümriiklü gerekse gümrüksüz satış fiyatları üriin cinsine bağlı olarak yüzde 29.52 oranında arttı- rılacaktır. Yapılan zamla fi> atlar olması gereken düzeye çıkarılmaktadır." Aralannda Antalya, Mersin, Adana, Malatya, Konya ve Isparta gibi illerin bulunduğu Ataş zammından etkilene- cek bölgede, normal benzin fıyatı yüz- de 46. süper benzin de yüzde 52 zam- landı. Türk Lirası'nın çok yüksek oranda değer kaybına uğraması ve yüksek banka faiz oranlannın. işlerini yürüte- bilmek için gerekli olan işletme serma- yesi üzerindeki olumsuz etkisi sonucu dağıtım şirketlen ve bayilerinin. mali sorunlarla karşı karşıya kaldıklannın belirtildiği açıklamada, pompa fıyat- lanna getirilecek zam için şu açıklama yapıldı: "Dağıtım şirketlen, maliyetlerini kar- şılayabilmek için fiyatlarını Tüpraş çı- kışlı ürünlerin değişken maliyetini yans»- tacak biçimde artırmaya karar vermiş- lerdir. Pompa fıyatlanndaki en yüksek artış yüzde 5 ile Trakva bölgesinde, en diişük artış ise yüzde 1 ile Ankara/İzmir bölgesinde yapılmaktadır." Öngörülen artışa göre İslanbuTda Petrol Ofısi'nin 17 bin 83 lira olan sü- per benzin fıyatı 18 bin 210 liraya yük- seltildi. Yine İstanbufda 15 bin 431 lira olan normal benzin, 16 bin 460 liraya litresi 11 bin 64 lira olan motorin de 11 bin 750 liraya çıktı. Türk Petrol Genel Müdürü Osman Kerman, özel petrol şirketlerinin yaptı- ğı zamdan sonra kamu petrol şirketlen olan TÜPRAŞ ve Petrol Ofısi'nin zam yapmaması durumunda kısa zamanda piyasadan silineceklerini söyledi. BakanAtasoy Hükümet de zam haurhğmda ANKARA (Cumhuriyet Bürosu)- Özel petrol şirketlerinin ardından, hü- kümet de petrol ürünlerine zam yap- ma hazırlığına girdi. Petrol fıyatlannın dolar 27 bin lirayken belirlendiğini, kurdaki yükselişle birlikte özel sektö- rün yanı sıra kamuya ait işletmelerin de zarar ettiğini vurgulayan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Veysel Ata- soy. "Tüpraş da zam yapmak zorunda kalabilir" açıklamasını yaptı. Cumhuriyet'in sorulannı yanıtla- yan Atasoy, özel petrol şirketlerinin fı- yat belirleme konusunda serbest ol- duklannı, ancak Maliye ve Enerji Ba- kanlıklan ile valiliklere bildirim zo- runluğu bulunduğunu söyledi. TİSK'TEN ÇİLLEITE BENZETME; Saııayiııiııaııası yavrusunu terk etti ANKARA (ANKA) - Türkiye tşveren Sendi- kajan Konfederasyonu (TİSK) Genel Sekreteri Kubilay Atasayar, Başbakan Tansu "Ç8- ler"in "Kendini kurtar- mak için Türk sanaiiini kızgın sac üzerine bıraktığını" söyledi. Kubilay Atasayar. Türk sanayiinin içinde bulunduğu durumu kızgın sac üzerindeki. maymun tezine benze- terek şunlan söyledi: "Ana maymun ile y a>ru maymunu bir teste tabi tutmak için kafese koymuşlar. Maymunla- rın a\ aklarının altına da gittikçe ısısı artan bir sac yerleşrirmjşler. Sac, Atasayar,ÇillerMUnnemaymunabenzetti hafif ısındığında anne >e yavru mutlu olmuş, sarılıp öpüş- rak kendisini sıcaklıktan koru- müş. Biraz daha ısındığında yat aş muş. İşte bugün yaşanan da budur. ritimli bir zıplama başlamış. Biraz Türk sanayiinin anası, kendini ko- daha ısındığında zıplama hızlanmış. Sıcaklık iyice arttı- ğında anne, javnıyıı kucağına almış ve kendi zıplayarak sıcaktan korunmaya çalışmış. Ama sıcaklık iyice arttığında ve daya- nılmaz hale geldiğinde anne, yav- rusunu saca bırakmış, östüne çıka- nımak için sanayivi kızgın saca bırakmış üzerine çıkmıştır." Atasayar. temmuzda yoğun iş- yeri kapatmalan ve işçi çıkarma- lanndan endişe ettiklerini, bozu- lacak sosyal dengelerin korku kaynağı olduğunu belirterek hükümetı uvardı. Sigorta şirketleri de ödemelerde zorlanıyor 5 Nısan Kararları sigorta şirketlerini etkiledi. Ekonomik kriz nedeniyle''ödeme sürelerine" uygun hareketedemeyen sigorta şirketleri, ödemeler için bir ikiaysonraya gun vermeye başladı. Turkiye Sigorta ve Reasurans Şirketleri Birliği ekonomik kriz sonrasında sigorta şirketlerinin de likidite sıkıntısı çektiğini vurgulayarak, bankacılık başta olmak üzere birçok sektörün de aynısıkıntılar içinde bulunduğunu dile getirdi. Bazı sigorta şirketleri ekonomik krizden etkilendiklerini itirafederken, diğerleri bunu reddediyor. Şirketler, ödemelerdeki gecikmelerın dosya kabarıklığı ve eksik evraklardankaynaklandığını iddia ediyorlar. Bu arada sıgorta şirketlerlyle kurum ve kuruluşlar arasmdakiyazışmalar ise kaplumbağa hızıyla surüyor. Sıgortalının eksık evrak toplaması halinde işlemler tamamen durduruluyor. Yazışmalar uzayınca sigortalı parasını almak için aylarca bekliyor. E şim, 1991 yılında Ankara Sigorta'ya Hayat Sigortası yaptırdı. Ödemelere 3 yılı aşkın bir süre boyunca düzenli olarak devam etti. 1993 yılının sonuna doğru aniden rahatsızlanan eşimi hastaneye yatırdık. Cerrahpaşa Tıp Faküttesi'nde tedavi görmeye başlayan eşimi, bir kaç ay içinde kaybettik. Sigorta işlemleri için gerekli evraklar arkadaşlarım aracılığıyla tamamlanıp, Ankara Sigorta'ya teslim edildi. Aradan 4-5 ay gecmesine rağmen, sigorta şirketi hiçbir ödeme yapmadı. Ödenecek paranın benim için çok fazla önemi yok ama, insanlardan düzenli aralıklarla para toplayan sigorta şirketlerinin aynı titizliği ödemelerde göstermemesi canımı sıktı. Bu durumu tüketicilere örnek olması açısındansLzeyazıyorum. TMJTEKİRDAG L HÜLYA GENÇ Cumhuriyet Oazelaal Türkocağı Cad. 39/41 Cağaloğlu/İSTANBUL TEL: 512 OS OS FAX: S1A O7 51 !, -.* DIKKAT Sigorta gene) şartları çerçevesinde, Sigorta Murakebe Kanunu ile Ticaret Kanunu I hükümlerine uygun olgrak kurulan sigorta şirketferinin ödeme miktarları ve süreleri arasında birtakım farklar I bulurtuyor. Bazı sigorta şirketleri ödemelerini 10günle i sınırlarken, bazılannda bu sürenin 1 aya kadar uzadığt görülüyor. Sigorta şirkeöerinin ödemeleri bilinçli I gectktirdiği durumlarda sorunun MurakebeKurulu'rta ı ileölmesi önerilryor. Ayrıca sigortafı özel hukuk ' hükümleri çerçevesindedava açma hakkına dasahip | bulunuyor Hayat sigortası yaptırmak isteyenler ise bu ı konudabranşlaşmışsigortaşirketierini seçmeli. Hayat ' sigorta konusunda branşlaşan ştrketlerin yatınm | politikalarıdiğerlerinegöredahakapsamlı.Anayasa , Mahkemesi tarafından ipta! edilen ve 6 aytık bekleme I süresi 20 haziranda dolacak ofan 510 sayıtı kanun | hûkmündeki kareırnamede, "hayatsigortasının" ı branşiaştınlması uygun görülüyor. Türkiye'debu kararname doğruItusunda hareket edip, hayat sigortasını diğer branslardan ayıran si ada Samara marka otomuzla ' tek taraflı'' bir kaza yaptm. 14 Mart 1994'te Bogaziçi Köprüsü'nde bariyeıiere sürtme sonucu aracın sağ tarafında hasar oldu. KarakokJa zabıt tutturup muayenede alkolsüz çıktm. Araa Topkapı'daki Eryaz Lada servisine o hafta içinde teslim ettim. Hasar tutan 5 milyon 400 bin liraydı. Evraklan tamamlayıp. kasko sigortası yaptrmtş olduğum Merkez Sigorta'ya teslim ettim. Bir belgenin eksik olması üzerine, fotokopi çektirip dosyayı tamamladım. Tıtiz incelemeler sonucunda 26 Nisan 1994 günü bana ödemenin haziranın 10'unda yaptlacağı söytendi. Yani benim servise ödeme yapmamdan yaklaşık 2.5 ay sonra. Sigorta sirketindeki yetkililer, ödeme tarihleri konusunda hiçbir şey yapamayacaklanra söylediler. T.A. K. /ISTANBVL T ekırdağlı okurumuzun dosyasını inceleyen Ankara Sigorta yetkilıleri, şirket doktorununun evraklan yeterli bulmadığını, bu nedenle çeşitli yazışmalar yapmak zorunda kaldıklarını söylediler. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'ne "sigortalının daha onceden aynı nastalığı geçirip geçirmediğini" öğrenmek üzere yazıyolladıklannıdılegetiren yetkililer, henüzcevapgelmediğini belirttiler. Ankara Sigorta yetkilileri, "Sigortalının yakınları ısterlerse bu işlemi elden yürutebılirler" diye konuştular Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hematoloji bölümüne böyle bir kağıdın ulaşmadığını öğrenmemiz üzerine, tekrar Ankara Sigorta'yla görüştük. Yetkililer Cerrahpaşa'ya yeni bir evrak yolladıklarını hatırlattılar. llkevrağın akıbetı hakkında ise bilgi verilmedi. Okurumuzun işlemleri elden yürütmekten başka şansı kalmamışa benziyor. • | 1 stanbullu okurumuzun dosyasının 15marttaaçıldığını söyleyen Merkez Sigortası yetkilileri," Dosyadakı evrak eksikliği tamamlandıktan sonra eksper raporunu bekledik. 15 nisanda gecikmeli olarak elimize ulaşan raporsonrasında dosyayı incelemeye başladık. Eksperlerin bırden fazla sigorta şirketiyle çalışması yuzünden, eksper raporları elimize geç ulaşıyor. Bu nedenle dosyalar elımızde bekliyor" diye konuştular 15 nısan ile 10 haziran arasında 1 5aydanfazlabir süre olduğunu hatırlatmam üzerine yetkililer şunlan söylediler "Normal prosedur gereğı odeme ıçın 1 ayhk sure verılır. Ama dosya kabarıklığı nedeniyle buna genelde uyulamıyor. Ayrıca evrak eksıklığı de soz konusu olunca bu sure uzuyor.'U • Sanayiciler, 'Gölge etmesin yeter' diyor ve ekliyor: 'Dengeleri devlet bozdu' YAKUP BtLGE Haziran ayı. bankacılarla sanayiciler arasındaki gergin- liğin giderek tırmanacağı ay olacak. Sanayiciler, bu şartlar altında kredi faiz ödemeleri- nin ikinci taksıdının ödenme- yeceğini söylerken bankacılar verdikleri kredileri geri al- manın yollanru zorlayacak. Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Aykon Doğan ise ban- kacı-sanayici kavgasına dev- letin kanşmayacağını, sorun- lannı kendi aralannda çöz- meleri gerektiği yönündeki açıklamalannı sanayiciler. sert bir dille eleştirdi. Sanayiciler, hükümetin sü- rekli uyguladığı yanlış politikalarla reel ekono- miyi çökerttiğini belirterek, "Piyasanın denge- lerini bozan, bizzat devletin kendisidir" yorumu- nu dile getirdi. İş çevreleri. devletin piyasayı dü- zenleme yükümlülüğünü taşıdığını. bunu yap- mayacaksa. "Gölge etmeyin, başka ihsan iste- mem" sözünü hatırlatmak durumunda kala- caVannı belirtiyorlar. Tûm kaynaklar kurutuldu İSO Başkan Vekili Erdal Bahçıvan, Hazine'- nin yıllık bileşik yüzde 406 faiz vermesini. hü- kümeti sanayi için gerekli tüm kaynaklan kurutmakla suçladı. Hazine'nin uyguladığı yüksek faizin bir tek bankalann hoşuna gittiği- Bankası olanlar kazanıyor BANKASİOLANHOLDİNGLER Sabancı (Akbank) Koç (Koçbank) Yaşar (Tütünbank) Çukurova (Yapı Kredi, Pamukbank Interbank) Doğuş (Körfezbank) Rumeli (imarbank, Adabank) Toprak (Toprakbank) Doğan (Alternatifbank) Ihlas (Eurokredit) Süzer (Kentbank) Zeytinoğiu (Esbank) Bayraktar (Egebank) Tekfen (Tekfenbank) Çolakoğlu (TEB) Cıngıllıoğlu (Demirbank) Erol Aksoy (iktisat) Turgut Yılmaz (Tekstilbank) Derviş Temel (Derbank) BANKASI OLMAYANLAR Eczacıbaşı ST-FA Isıklar ENKA Alarko Aksu Altınyıldız Komili KRİZDEN SONRA BANKASI TASFtYEEDİLENLER Lapis (Dışbank-TYT) Atilla Uras (Marmarabank) Eliyeşil (impexbank) FENİŞ ALÜMİNYUM SANAYİ VE TJCARH ANONİM ŞİRKETİ YÖNETİM KURULU BAŞKANUĞINDAN 31.12.1993 TARİHÜ ÖZH BİIANÇO (1.000 Tl) C SUUCBlTtNtHK.lt!. K1t|WUUigT0PUH «719117* «UK755ı B4C KIOJ9 2un naum BSSU19 3US19S 1İIIUU g MtflUTMOM) • mnoaımaM l-ICMKKCUIIfCI) t UBJIMSJMKUII HOHC*CBBlM«JUtJW ı-SBmn •.SBUKETUtHJTlBIH g t ıl»ıac 1İ— ır 1 O nıt« SIMM 0 USUlf H#N0IUI: l^tt*ar it a$er Marçc U H M I K mgutoon değrtmc « *s**w le a A- $K* deiertme /ontan B-Ent«nttrTOı«efTB C- M»> u a o n u r n de4Mm yeaen 0- luncrtsron cfvmı yMenı Ka dtta aftnlıl onatsna makyct yoMrs uv»Anmv nnnaauıııaniı*' İttbMUiMfetl ohn OOv Hancs Utorien 5- ş«i» bap mtfim *ı Tuhaseûe ufcrnrtM •nde mevcK DuUtan pcttk veyaton 6-AM deâectenn K«twgûna EUUR " Aman t»Kk «e lennaBar 1 l*rı ııı ı HMi nlillnııa«m1ft*l * > ı i ı ı l ı lı n 11 v ümnat 4 181 COO.000 -Tl «oM t 31 tt-l«Jtt*ı Vom it M Ü^/K-mn U toctan »gcmMar W13B573200 •VCOı c namhesactvdıetaww*dr V ota* Uase erften ttcMvdan 7 M ) 781552 -U. v*Tw.k$aer 146160-2B39» TL •ı F«n» Hoktog A $ M . 124366&4231-TLrtrafcteftfenF«e Sote*^ «e Akaesuv A S1 *» 9 SHVl 0B4 -TL ştniüerden F*n* D» Tc*« k$ tlentiteâ«Jlecek a » i Btotir anen* olcu* e**yw Ğfr FENİŞ ALÜMİNYUM SAN. VE HC. A^. 01 J)l.1993-31.12.1993 DONEMI OZET GEUR TABIOSU (l.OOO.-Tl) «OBI&TSO B»)I SITIS lia WW ZAIUH G- OÖII FA*l^ETlB<»i 0DHIB1 VE ımnM 11 H-mtHsumooBimı-, FUÜTOlUjlvETAZMM G£JH£fl VÇ KÂR>B GBERB1 VE 1MSIM ı-ı tCT DâlCM KAJIVEYA ZARAfll 1078JT7 "3 02472i ı a » rr*»ee ^«apoma ssten-e 31 t finvtstnvivdBrknndu^ınHire ödeme >sside4knkkf(lenFcn>9r>$T'c«etAŞ>« B06 TLortM»dMFe(MsAlumnyumMHn AS r«ya(*>«alaPS3«laf n4865*îa000 TLOüobyt aaOt ersooej^r a^wcörf»an t nomel sjbşı yt*w vaervegdrmevaıtdeg L%| AdıhGs ı-««senedıs DENETÇİRAPOfiU FENİŞ ALÜMİNYUM SAN. VE TİC. A.Ş. GENEl KURULU'NA YonetPt Kurukı »e Oenefcme Ksnkı ncstame yapM^ « vafte sanuçbr Ucrenn 3 ıvnarik bNKt gereftnce ortaklk Tırt Turet KananTnur 3S3"J»G. ıraddesnm T 4ıwrwa*öe«*9efe^ncejiaptar> tjrMen w soBUCtan Fenq Akjmmmı Sanayı ve Tcanl Anonon Şrtct 4896000COOÛ Tl *âmnp*rı Boaruzyon Protten Uresm ve EkAsS iaotr AtaW Hayn £X#ınuş. t yi Ofîak değftk 1993 T<t censnde 3 Ygnekn Ktn*< Toptvasna s&rak edfen^r 1Z3I963 1851«3 2081993 299199? 19M igS3 2412.1993 OrMenndB yapMn nceter* sonuamla. iun etentotı gentffcabulgonnuş mutasebe * e w a d m a . Tjfc t c i f a Kamyu vervUsuHCannu « 3 1 » 3 )8619S3 2051983.2991 2412 (993 t»WefiKje yapdar ortafc* a Oefcn oatoyes te &* ed*«s£r I2J1993 1861993 30B 1983. 23S 1993 19 M 1993 H12 t993orWefndcyap*nf»cöemede ortaUk rtznesmde Mîotoan hef lûrtıtoymeflievıahn de«er te $favet ntıM S 1 1993-31 12 1993 daıefnı tv«jp « etemtem T m Tcaret K a ı n Grt*t>i esas sodeynes •« dftef mevruat * genei utıd jormuş mühassûe * e w stanaarlBrna gore ncstamş buiMMfctaırc G «dan ı^Mekı 11993-31 i rtsseûaşnaMroay T\J^ Oenaçı FENİŞ ALÜMİNYUM SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ 01.01.1993-31.111993 HfSAP DÖNEMİNE AİT BAÖMSIZ DENETÇİ RAPORU « T c * « A Ş ^ m 3 t 12 1993tartki*(L2«*»KW5ûtançosı«i«bul«Mesonaef»nesap eaas « undantyna uraLA oftnlı yaplm^ « genk* gonb^iuı afic »flrtem M Mutfüen -nevnrta « br oncetatesaptttnenı •• >• tart tv »efci* i49Mn>* 5en« l u U gormu* mrtvsete prensvlnM uy»ın o t e * do^u tv c>ç>n]e y*tsAn*ı«k ne dikkat çeken Bahçıvan şöyle konuştu: "Ban- kalar kendilerine iji bir müşteri buidu. Parayı devlete verip para kazanıyor. Bankaya sahip bü- yük gnıplar bu işten daha kolay sıyrılıyor. Onlar da bankaları aracılığı ile kendilerini kurtaımaya çalışıyor. Olan orta ve küçük sanaykilere olu- yor. Orta ve küçük sanayici, ne kredi bulabiliyor ne de aldığı krediyi verecek dunımda." Bahçıvan, devletin üretimi sürdürmekle gö- revli düzenlemeleri yapmakla yükümlüyken tam tersine, olan dengeleri de altüst etmekle meşgul olduğunu açıkladı. Faizle oynayarak ekonominin düzelmeyeceğini vurgulayan Bahçıvan, Hazine'nin son "şok" fatzinin enf- lasyonu körükleme dışında bir işe yaramaya- cağını belirtti. EKONOMIYEBAKIŞ TANER BERKSOY Temel Dengeleri Onarmak Gerek Çiller hükümeti ekonomik krize piyasa ekonomisi an- layışı içinde bakmıyor. Çözümü piyasa ekonomilerinin sahip olduğu varsayılan etkileşimlerde ve yeniden den- gelenmelerde aramıyor. Tersine, bu etkileşimleri boza- cak sayısız ve çoğu kez anlamsız müdahalelerle zaman kazanmaya çalışıyor. Piyasa ekonomisi methiyelerini göklere çıkaranlar için bu ayıp yeter. İşler tıkırında gidiyor gibi görünürken piyasacılığı ve parasalcılığı koyacak yer bulamayan li- beral taslakları, durum tersine dönünce müdahale et- medik fiyat bırakmadılar. Bunun son örneği Hazine'nin uygulamaya başladığı şok faiz. Bir açıdan son aylarda Merkez Bankası'nın sır- tına yüklenen finansman yükünü yeniden Hazine'ye kaydınyor bu yeni girişim. Bu olumlu sayılabilir. Ama sorunu çözücü bir yaklaşım olmadığı da açık. Zaman kazanma çabasının son örneği olarak da nitelenebilir. Bu bizi yeniden kendi konumuza döndürüyor. Piyasa işleyişinde çözüm arama eğilimi gösteremeyen ve bunu son şok faiz müdahalesiyle bir kez daha kanıtlayan Çil- ler hükümeti, acaba sorunu başka yerde görüp, çözümü degişik bir yaklaşımda mı arıyor? Başka bir deyişle, ekonomik krizin piyasa dengesizli- ği karakterinde olmadığı, temel dengeler bozulduğu için ekonominin krize sürüklendiği düşünülüyor olabilir. Bu durumda oturup piyasaların yeniden dengelenmesini beklemenin anlamı yok kuşkusuz. Fiyatların serbestçe değişmesinin yaratacağı dinamiğin aşamayacağı bo- yutta bir yapısal dengesizlik söz konusuysa, doğrudan müdahalelerle yapıyı onarmaya yönelmek daha ger- çekçi ve kalıcı bir çözüm arayışı olur. Burada sorulması gereken sorular var. Birincisi eko- nomik krizin temel dengesizlik karakterinde olup olma- dığı. ikinci soru ise Çiller hükümetinın uygulamalarının bu tür bir teşhisle tutarlılığı. Birinci sorunun yanıtı oldukça kolay. Türkiye ekono- misi, kendisine benzeyen pek çok ekonomiler gibi yapı- sal dengesizlikler içinde. Ulusal kaynakyetersizliği üre- ten, bunu hemen dış dengesizlik biçimine sokan ve eko- nomiyi sürekli talep baskısı altında bırakan yapısal den- gesizliklerimiz var. Yapısal dengesizlikler ekonominin zaten bıçak sırtın- da yürümesini gerektiriyor. Bu koşullarda makro yöne- timde gerekli özeni göstermeyen, popülist siyasetin kısır çıkarları için ekonomiyi zorlayan yönetimler krize davetiye çıkarıyorlar. Kriz de nazlanmıyor, hemen geli- yor. Bizim son yıllardaki konumumuz ve mevcut krizin olu- şum süreci de böyle. Dolayısıyla ekonomik krizin altında temel dengelerin bozulmasını arayanlar pek çok yapısal sorunu ortaya koyabılirler. Buradan hareketle krizin ne- denini piyasalardan çok yapıda, çözümü de yaptyı ona- rıcı müdahalelerde arayabilirler. Haksız da olmazlar doğrusu. Çiller hükümetinin uygulamalarının böyle bir değerlen- dirmeyle tutarlı olup oimadığı sorusunun yanıtı ise bu denli açık değil. Kamu finansmanı açığı ciddi bir yapısal soruna dö- nüşmüş durumda. Son yılların popülizmi bunu daha da ağırlaştırdı. Bu dengesizliği fiyat hareketleriyle aşmak olası değil. Doğrudan yapıya müdahale etmek gerekh yor. Bunun da aracı, kapsamlı bir vergi ve harcama re- formu. Çiller hükümeti vergi açısından yapıyı onaracak dü- zenlemeler yerine tek seferlik vergilerle sorunu aşmak eğiliminde. Bu ciddi bir tutarsızlık. Kaldı ki önce over- night faizlerle oynayıp sonra Hazineye şok faiz uygulat- mak hala fiyat önlemlerinden medet umulduğu izlenimi veriyor. Bu da tutarlı bir yaklaşım değil. Kısacası bir te- mel dengesizliğin onarımı açısından bakıldığında, Çiller hükümetini beraat ettirmek olanaksız. İkinci bir temel dengesizliğimiz, dış ödemelerimizdeki iflah olmaz açık. 1980'lerin sonundan bu yana paradan para kazanma uyanıkhğı bu dengesizliği daha da büyüt- tü. Burada piyasacı çözüm, dövizkurunu serbest bırakıp ithalatı caydırırken, ihracatı özendirmek. Ama 13 milyar doları aşan dış ticaret açığının bu yolla giderilmesi hem güç. hem de çok pahalı. Kalıcı çözüm ekonomiyi daha rekabetçi, daha çok mal satan, üretimden döviz kazanan bir yapıya yönlendir- mek. Bu da orta-uzun vadeli bir bakış açısıyla yeni yatı- rımları uyarıp doğru alanlara yatırım yapılmasını sağla- mayı gerektiriyor. Böyle bir anlayışı unutalı yıllar oldu. Çiller hükümeti de bir istisna değil. Fiyatlara günlük mü- dahalelerden hiç çekinmeyen yönetim, üretim alanına özendirici ve caydırıcı müdahaleleri düşünmüyor bile. Kısacası, dış dengenin onarılmasında da önemli bir giri- şim söz konusu değil. Çiller hükümetini bu açıdan da beraat ettirmek olanaksız. Ekonomik krize piyasa anlayışıyla bakmayan hükü- metin yapısal onarıma yönelmeye de niyeti yok gibi gö- rünüyor. Oturup düşünmemiz gereken temel sorun bu. İŞÇİ ÇIKARMA YENİDEN GÜNDEMDE Tofaş'taüretime yeniden ara veriliyor Bl'RSA (AA) - Bursa'da kurulu Tofaş Otomobil Fabrikasf- nda. I-I3 haziran tarihleri arasında üretime yeniden ara verilme karan alındı. Üretime ara verilecek bu dönemde işçilere, 4 gün yanm ycvmiyc. 7 gün ise zorunlu \ıllık izin kullandınlacak. Türk-İş'c bağlı Türk Mctal Sendikası Bursa Şube Başkanı Ne- cati Erol, olomoıiv sanayiini başgösteren krizden sonra 841 işçi- Geçenyiltyikı dıl nin işten çıkartıldığını, fabrikada gün- lük üretimin or- talama 600 do- layında seyretti- ğini. ayhk üreti- min 1500"ün altı- nda düşmesi du- rumunda ise yaklaşık üç bin işçinin işten çı- kanlmasının gündcmc gclecc- ğini söyledi. İşverenin ya- şanan krize rağ- men ocak ayı- ndan ben üreti- len otomobillere yüzde 90~lara va- ran oranda zam vııptığmı, bu zdmmın son ekonomik gelişmclerle birlikte satışlan da olumsuz etkilediğine dikkat çckcn Erol. "Otomobil satışlarını arttırmak için tşveren hiç- bir şev \apmı>or, kampanvalar açmıvor, zam vapıyor. Stok arttı diye de işçi çıkarmavı gündeme getirivor" dedi. Erol. Tofaş işçiierine çağrıda bulunarak, yaşanan kriz ve sıkıntının allalılabilcmcsi için kendilerine güvenmelerini istedi. Otomotivin 93 cirosu 62.3 trilyon lira ANKARA (ANKA)-Ekonomik krizlc başlayan talep daralmasından cn çok etkilenen sektör olan otomotiv sanayiinin 1993 cirosu, ödediği vergiler ve yan sanayiye aktardığı kaynak dcv boyutlara ulaştı. Sektör, gcçen yıl 62.3 trilyon liralık ciro yaptı. Ölomotiv Sanayii Dcrneği'nin vcrilcrinc göre. otomotiv scktörü 1993'tecirosunu bir' önccki yıla göre yüzde 116.9 oranında artlırdı. Sektörün I992"deki cirosu 28.7 trilyon lira olmuştu. Otomotiv sanayiinin geçcn yılki 62.3 tril>on liralık cirosu içinde en büyükpayı 18.1 trilyonla Tofaş aldı. Bunu ^triryonlaONakRcnaull^triKonld Otosan.4.7 iriKonla Merccdes Benzızlcdı.