Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 25 MAYIS1994 ÇARŞAMBA
EKONOMI
PARA RAPORU
SETBİR Başkanı ve Tikveşli'nin sahibi Vardarlı, zam yaptıramadığı KIT'in özelleştirilmesinden memnun
'Koç'larekabetSEK'tenkolay'
•Doğan Vardarirnm
sahibi olduğu Tikveşli,
geren yılın sonunda
üreticilerine daha
yüksek fıyat teklif
ettiği SEK'le az
daha mahkemelik
oluyordu.
• SEK. genel
miidürlerinezam
yaptıramamaktan
yakınan Vardarlı,
özelleştirmede SEK'in
iki tesisini aldı,
vazgeçtiği isim hakkı ve
fstanbul tesisı ise
Koç'un oldu.
BÜLENT KIZANXIK
Koç Grubu. SEK'in isim hak-
kı ile en büyük tesisi olan tstan-
bul ışletmcsine açıkarttırmada
en yüksek teklifi vererek. bu pa-
zan paylaşan Yaşar. Tekfen ve
Tikveşli'ye rakip oldu. Ancak
Süt ve Et İreticfleri Birüğinin
(ŞETBİR) başkaniığına seçilen
Tikveşli'nin sahibi Doğan Var-
dariı. Türkiye'nin en güçlü ser-
maye gruplanndan olan Koç'la
rekabeti, devletin sahip olduğu
birSEK'le rekabete terrih ediyor.
Çünkü Doğan Vardarlı'ya göre.
zaranna çalışan ve ettiği zaran
devlet kesesinden karşılayan bir
SEK'le rekabet, tüm özel sektör
kuruluşlanndan daha zor.
Son ihalede. SEK'in Çan ve
VPK kararı olmadanözellestirme sonuclandı
Yatağan SEK'in satışı da şüpheli
ÖZCANÖZGÜR
Vardarlı- Koç'un gelişinden
memnun
Havsa ışletmelerine toplam 17
milyar lira ile en yüksek teklifi ve-
ren Doğan Vardarlı, daha geçen
yılın sonunda SEK'le mahkeme-
lik oluyordu. Vardarlf nın sahibi
olduğu Tikveşli. ekim ayında
SEK'in süt alımı yaptığı üretici
kooperatiflerine bir yazı gönde-
rerek, onun kilosunu 2 bın 700 li-
radan aldığı süte 4 bin 250 lirava
talip olduğunu duyurdu. Tikveş-
li'den üreticilere gönderilen \azı-
da. 15 Ekim 1991 ile 15 Eylül 1993
arasında ülkedeyüzde I40enflas-
yon gerçekleşirken, SEK'in süte
verdıği fiyatı sadece vüzde 40
oranında artnrdığı hatırlatıldı.
Süte zam yapmalan için defa-
larca başvurduğu SEK genel mü-
dürlerinden. "Biz tüketiciyi koru-
yonız. zam yapamavız" yanıtı
aldığını anlatan Doğan Vardarlı,
ML'ĞLA - .Yatağan SEK'in satış ihalesinde
Yatağan SEK çalışanlan ve Aydın
KAR-SÜT fırması arasında tercih
vapılacağı öğrenildi
Yatağan SEK'in özellestirme kap-
samına alınmasından sonra harekete
eeçen SEK Yaiağan İşletmesi çalışan-
fan basmda "Yatağan SEK Kar-Söt'e
satıldı" şeklinde çıkan haberlerin ken-
dılenni şokeettiğini söylediler ve"Henüz teklif
mektuplan açıklanmadı. Kesin açıklama Yük-
sek Planlama Kunılu değerlendirmesinden son-
ra yapılacak. Biz 5 memur, 15işçi ve 3süt top-
layKisı birlikte teklif verdik" dediler.
Günlük 20 ton süt işleyebilen Yatağan
SEK'e işçilerin 5 yıl vadeli 22 milyar iira, Kar-
Süt'ün ise 5 milyar peşin ve bir yıl son-
ra ödemeli 8 milyar lira teklif verdiği
öğrenildi. SEK çalışanlannın teklifi
verirken Başbakan'ınenflasyonun
düşeceği doğrultusundaki açıklama-
lannı göz önünde bulundurduklannı,
Kar-Süt'ün verdiği rakamın ise devle-
ti zarara sokacağını savundular. Çalı-
şanlar 'Aydın milletvekilleri Kar-Süt için harıl
harıl çalışıyorlar. Bizim için sadece SHP'li
Yatağan Belediye Başkanı Sadi Özcan ilgilent-
yor" dıyede sitemde bulundular.
"SEK binlerce üreticryi ise konı-
madı. Damızlık inekler, kasaplara
verildi" diye konuştu.
SEK'ten suçlama
SEK Genel Müdürlüğü kasım
ayında Tikveşli'ye bir ıhtarname
göndererek. fstanbul ve Havza
işletmeterinin süt ahmı yaptığı
köy ve kooperatifler ile süt üreti-
cilerine yapılan propagandanın
SEK'ı küçük düşürerek "hakstz
rekabet" yarattığı konusunda
uyanda bulundu. SEK yönetimi
bu durumun sürmesi halinde
mahkemeye başvuracağını da
bildirdi. Tikveşli'den verilen ya-
nıtta ise tüm suçlamalar reddedi-
lerek. SEK'in üreticiyi mağdur
ettiği görüşü tekrarlan'dı. Kısa bir
süre ignde SEK de. Fıvatını Tik-
veşli'nin ilan ettiği 4 bin 250 lira-
ya yükseltmek zorunda kaldı.
Doğan Vardarlı 3.5-4 yıl önce
SEK Genel Müdürü Güven Er-
dal'a zam yaptıramayınca da,
kendisinin üreticiye verilen 900 li-
ra fiyatı bin 900 liraya yükselttiği-
ni söyledi.
Vazgeçtiklerini Koç aldı
Tikveşli, sütünün yanı sıra İstan-
bul ve Havza işletmelerinin ken-
disıni de almak için harekete geç-
ti. Özellestirme kapsamındaki
ikinci ihalede. SEK'in ismine 18
milyar. İstanbul işletmesine de
400 milyar lira teklifte bulunduk-
lannı söyleyen Doğan Vardarlı.
bu ihalenin iptalinin ardından
ekonomik knz başgöstermesi
üzerine bunlardan vazgeçtikleri-
ni kaydettı. Tıkveşli'nin vazgeçti-
ği tesis ile isim hakkını ise en yük-
sek teklifi \eren Koç Grubu'na
bağlı Tat Konserve aldı..
Ekonomik krizin ilk günlerin-
de "Bundan sonra eski teklifimin
yansını bile teremem" diyen Do-
ğan Vardarlı. son ihale onavla-
nırsa SEK'e ait Havza ve Çan iş-
letmelerinin de sahibi olacak.
SETBİR Yönetim Kurulu Baş-
kanı Doğan Vardarlı. SEK'in 13
mayısta sonuçlanan son ihalesi-
nin özellestirme çerçevesinde ta-
mamen açıkta ve girenlerin tü-
münün katılımıyla gerçekleştiri-
len en ciddi pazarlık olduğunu sa-
vundu. Vardarlı. bu ihalenin
SEK'in özelleştirilmesi için son
fırsat olduğunu da ileri sürerek,
"Bu ekonomik kriz ortamında,
SEK'ler durdukça değer ka\bedi-
yor, teknoloji geriliyor, tazminat-
İan yükseliyor ve zararlan artı-
yor" dedi.
Vardarlı, Türkiye'de toplam
sütün yüzde 15'inin sanayide iş-
lendiğini ve 10 yildan fazla za-
mandır bu sektöre yeni bir kuru-
luş girmediğini hatırlattı. Koç'un
aldığı tesisin bugün sanayi sütü-
nün yüzde 20'sini, mevcut potan-
siyelin de ellide birini ürettiğin-
kaydeden Vardarlı. "Koç da
artık sütçü. Böyle ciddi bir kurulu-
şun sektöre girişi bizi sevindirdi.
Ama onlar henüz merdivenin ilk
basamağında. Bu iş kolay bir iş de-
ğfl" şeklinde konuştu.
Selçuk Yaşar aynldı
SEK'in özeüeştinlmesiyle, as-
lında özel sektörde dengeler ye-
rinden oynadı. Maret'le hayyan-
sal gıda sektöründe yer edinen
Koç Grubu, süt ve süt ürünleri ile
ilgili pâzara da ilk adımını atmış
oldu.
Buna karşın Pınar ürünleriyle
sektörün en yüksek pazar payına
sahip kuruluşu olan Yaşar Hol-
ding. SEK'ın hiçbir ışletmesini al-
madı. DYP've yakınlığı ile tanı-
nan Yaşar Holding Yönetim Ku-
rulu Başkanı Selçuk Yaşar da, bu
ay sektörün üst örgütü olan
SETBİR'deki başkanlık görevin-
den aynldı.
Sektörün önde gelen kuruluş-
lannın genel müdürlerinden olu-
şan Süt ve Et Üreticileri BirliğT-
nin (SETBİR) Doğan Vardarlı
başkanlığındaki yeni teknokrat
yönetimi, hayvancılığa dayalı bir
tanmsal gelişme stratejisi geliştir-
meye çalışıyor.
Etibank,dört
tesisini kapaüyor
• Maden-İş Sendikası; bin 100 işçinin çalıştığı
Mazıdağ Fosfat, Ergani Bakır, Halıköy Antimon
ve Keçiborlu Kükürt işletmeleri için Etibank Yöne-
tim Kurulu'nca kapatma karan ahndığmı bildirdi.
ANKARA (AA) - Türkiye
Maden-İş Sendikası, Etibank
Yöueum Kurulu'nun. Mazıda-
ğı Fosfat, Ergani Bakır. Halı-
köy Antimon ve Keçiborlu Kü-
kürt işletmeleri için kapatma
karan aldığını bildirdi.
Türkiye Maden-İş Sendikası
Genel Teşkilatlandı-
rma Sekreteri Orhan
Şimşek, sendikaya üye
yaklaşık bin 100 işçi-
nin çalıştığı bu işlet-
melerin kapatma ka-
rannın. zarar ettikleri
gerekçesiyle alındığını
söyledi.
Etibank Yönetim Kurulu'-
nun bir yıldır bu işletmeleri ka-
patmak için çalışmalar
yaptığını iddia eden Orhan
Şimşek, alman karann keyfi ol-
duğunu ileri sürdü.
Etibank'a bağlı dört işletme-
n.,ı de bölge halkı için gelir kay-
nağı olduğunu anlatan Orhan
Şimşek. şöyle konuştu:
"Bu işletmelerin kapatıbna
nedeni olarak gösterilen ekono-
mik gerekçeler, bize inandırıcı
gelmiyor. Bu karar, ekonomik
karardan daha çok. sivasi bir
kararı andırmaktadır. Bu işlet-
melerin kapatılması ile yaklaşık
bin 100 işçi ve 700 memur ekme-
ğinden olacağı gibi. bölge halkı
da ekonomik olarak büyük so-
runlarla karşı karşıva
kalacaktır. Bize göre, iş-
yeri kapatmanın aksinc,
yeni istihdam alanları
açılmalıdır. Bu kapatma
kararına. >öre halkı ile
birlikte karş< çıkacağız.
İşletmelerin kapatıl-
masının aksine, buralara yeni
yatınmlar »apılarak işletmeler
verimli hale getirilmeüdir." Eti-
bank Yönetim Kurulu tarafı-
ndan kapatılmasına karar veril-
diği bildirilen işletmelerde çalı-
şan işçi sayılan şöyle:
Keçiborlu Kükürt İşletmele-
ri (400 işçi), Halıköy Antimon
İşletmeleri (80 işçi), Ergani Ba-
kır İşletmeleri (480 işçi) ve Ma-
zıdağı Fosfat İşletmeleri (210
işçi).
Banka mevduatlannın bu yılki artışı, enflasyonun gerisinde kaldı
Mevduat enflasyonayenildi
MERKEBANKASIKURUİRI 2SMAYISI994
GM
lABDDolan
1 Alman Marfcı
1AvustralyaDolan
lAvusturyaŞilını
IBetçikaFrangı
IDenimarVaKronu
IRnMarkkası
IFranazFrangı
IHollandaFlorini
11sveç Kronu
11svıçre Frangı
IKanadaDolan
INorveç Kronu
IStertin
13.Arabistan Riyali
ıMz
33343.18
20036.94
24357.20
2847.17
97324
5116.34
6144.85
5848.66
17841.06
4320.07
23564.09
24209.09
4624.89
5019616
889128I
MTŞ
33410.00
20066.07
24406.01
2852.87
975.19
5126.59
6157.16
5860.38
17876.83
4328.73
23611.31
24257.61
4634.16
50298.76
8909.10
ffarrfr
33309.84
20005.91
23991.84
2844.32
963.51
5065.18
6083.40
5842.81
17823.24
427687
23540.53
23845.95
4578.64
5014796
. 8 7 5 7 Ş 1
33510.23
20126.27
24479.23
2861.43
978.12
5141.97
6175.63
587796
17930.46
4341.72
23682.14
24330.38
4648.06
50449.66
8935.83
ANKARA (ANKA) -
Bankalardaki toplam mevdu-
at. yılın ilk dört ayında. faizle-
rin rekor düzeyde seyrettiği
son üç haftadaki hızlı artışa
rağmen. büyük çaplı bir reel
gerileme kaydetli.
ANKA'run belirlemelcrine
göre, mevduat ocak-nisan dö-
neminde cari olarak yüzde
20.4 arttı. Yüksek faız dönemi
olan 8-29 nisan arasında mev-
duatta gerçekleşen arlış da
yüzde 14.1 olarak belirlendi.
Dört aydaki yüzde 20.4"lük
artış. Devlet İstatistik Enstitü-
sü'nün aynı dönem için yüzde
67 olarak açıkladığı toptan
eşya fıyat artışından
anndınldığında. mevduatın
ocak-nisan döneminde , yüzde
27.9 oranında reel gerileme
kaydettiği hesaplandı
Söz konusu dönemde en az
reel gerileme yüzde 1 ~.9'la va-
deli tasarruf mevduatlannda
görüldü. Vadesiz tasarruflar
yüzde 45.2, diğer mevduatlar
ise yüzde 44.2 oranında reel
düşüş gösterdi.
Kamu bankalanndaki top-
lam mevduaılann reel olarak
yüzde 31.4. özel bankalardaki
mevduatın yüzde 22.4, ya-
bancı bankalarda bulunan
mevduatın da yüzde 24.1
oranında gerilediği belirlendi.
Yüksek faiz dönemi
ÇAPRAZKURLAR
1U0MUM
16650
1.3689
11.7110
6.5170
5.4262
5.7010
1.8689
137.55
7.7182
1.4150
1592.50
103.77
1.3773
7.2095
17501
1ECK
HM:
15055 M M M
11593UII
1.4131»
47211.4OTL
GIDERAYAK
YAŞARKEN
VedatGümol
50.000 (KDVİçinde)
Çağdaş Yavmları Türkocağı Cad.
59-41 Cağaloğlu-htanbul
Ödemeli gönderilmez
DUŞUNUYORUM
ÖYLEYSE
VURUN
tlhan Selçuk
22. bası 50.000 (KDVİçinde)
Çağdaş Yaymları Türkocağı Cad.
39-41 Cağaloğlu-htanbul
Ödemeli gönderilmez
Mevduat faizlerinin yüksek
düzeylerde seyrettiği 8-29 ni-
san arasında bankalardaki
toplam mevduatın yüzde 14.1
oranında 34 Irilyon liralık
artış kaydettiği hesaplandı.
Bu artışın büyük bölümü va-
deli tasarruflardan meydana
geldi. Vadeli tasarruf mevdu-
atlan ile mevduat sertifi-
kalannın toplamı söz konusu
üç haftalık dönemde yüzde 17
oranında yaklaşık 28 trilyon
liralık artış kaydetti.
8-9 nisan döneminde. kamu
bankalanndaki mevduat
sertifikası dahil toplam vadeli
tasarruflar 13.7 trilyon, özel
bankalardaki söz konusu ta-
sarruflar 13.8 trilyon ya-
bancı bankalardaki vadeli ta-
surruf mevduatı ve mevduat
sertifıkalan toplamı da 424
milyar liralık artış kaydetti.
Söz konusu dönemde. ban-
kalardaki vadesiz ticari
mevduat 7.2 trilyon. vadesiz
tasurruf mevduatı 1.3 trilyon,
vadeli ticari mevduat 343 mil-
yar lira arttı.Resmi mevduat
ise 2.7 trilyon lira gerikdi.
Banka kredileri
ONİKİDEN0NİKİYE TÜRKİYE
Ali Sirmen
Çağdaş Yaymları türkocağı Cadjv-41 Cağaloğlu-htanhul
Mevduat bankalannın kul-
landırdığı krediler, özelükle faiz
tahsil dönemi olan mart sonun-
da geri dönmeyen bir kısım fa-
izlerin anaparaya ekienmesi-
ninde etkisiyle. ocak-nisan dö-
neminde yüzde 20.5 oranında
54 trilyon liralık artış kaydetti.
Ancak, kredilerdeki artış yüzde
67 olan dört aylık enflasyonla
ilişkilendirildiğinde. banka kre-
dilerinin ocak-nisan dönemin-
de reel yüzde 27.9 oranında ol-
mak üzere mevduat kadar geri-
lediği ortaya cıkıyor.
Bankazedelere
ödemebayram sonrası
• İş Bankası, TYT ve Marmarabank'ta tasarruf mevduatı
bulunanlara 18 mayısta başladığı ödememlerine. bayıam
tatilinin biteceği 25 mayıstan itibaren yeniden devam edecek.
ANfcL\RA (ANKA)- Bankalar Kurulu'-
nun tasfıyesini kararlaştırdığı TYT Bank
ve Marbank'ta tasarruf mevduatı bulu-
nanlara 18 mayısta başlavan ödemelere
bayram tatilinin biteceği 25 mayıstan iti-
baren devam edilecek.
İş Bankası. TYT ve Marbank şubele-
rinde sadece tasarruf mevduatı bulunan-
lara. faizli bakiyelerini esas alarak 150
milyon liraya kadar tasarruf mevduatı si-
gorta fonundan ödeme vapıvor. Tasarruf
mevduatı dışında ticari. resmi. diğer kuru-
luşlar ve bankalar mevduatı ile ticaret şir-
ketleri, gerçek tacirler. vakıflar, örnekler
ve apartman yöneticilerinin açtırdıklan
hesaplar ile repo için ödeme yapılmıyor.
Aynca, her iki bankanın değişik şubele-
rinde ayn ayn tasarruf mevduatı hesabı
bulunan kişilere de tüm hesaplannın faizli
bakiyeleri esas alınarak en fazla 150 mil-
yon' lira ödeniyor. Müşterek hesaplarda
ise hesap sahiplerinin her birine. 150 mil-
yon lirayı geçmemek üzere hesap bakiye-
leri toplamının hesap sahibi sayısının bö-
lünmesiyle bulunacak miktarda ödeme
yapılıyor. Ancak müşterek hesap sahiple-
nnin, ayn ayn para alabilmelcri için İş
Bankası şubelenne birlikte başvurmalan
gcrckivor.
Toplam 21 şubcsinde ödeme yapan İş
Bankası, tasarruf mevduatı niteliğindeki
döviz tevdiat hesaplannı ise TYT Bank
için 11 Nisan 1994 tarihli. Marbank için
ise 20 Nisan 1994 tarihli Mcrkcz Bankası
döviz alış kurlanndan Türk Lirası'na çe-
viriyor.
Marbank'ta tasarruf mevduatı bulu-
nanlara Ankara-Yenişehir. İstanbul-
Bakırköy. Cağaloğlu. Göztepe. Kızıltop-
rak. Zincirlikuyu. Şişli ve Rıhtım şubeleri
ile Antalya. Bursa ve İzmir İş Bankası şu-
belerinde ödeme yapılıyor.
TYT Bank'la ilgili ödemeleri ise İstan-
bul'da Beşiktaş, Mecidiyeköy. Bahçeliev-
ler, Pangaltı. Bostancı. Sirkeci şubeleri.
Ankara'da Kavakhdere. İzmir'dc Yeni-
gün, Bursa"da Fevziçakmak. Antalya'da
ise Sanayi şubeleri gerçekleştiriyor
Tasfıye edilmesine karar venlen İmpex-
bank'Ia ilgili ödemelere de Emlak Ban-
kası'nın bayramdan scnra başlayacaği
bildirildi.
PARAMNYONU
ABDURRAHMAN YILDIRIM
Çiller'in Söyledikleri ve
âcakPara
Önce eşini gönderen, arkadan kendisi de ABD'ye giden
Başbakan Tansu ÇBIer, 23 Mayıs'ta Hürriyet gazetesinde
yayımlanan söyleşisinde "Ekonomide hiç hate yapma-
d/m"demiş. Aynı günkü Sabah gazetesıne verdiği demeç-
te ise, "yurtdışından döviz getirtip bununla devlet tahvili ve
Hazine Bonosu alarak yüksek kar sağlayan çevrelerin
oyuntarını bozduklannı ve bu yüzden Merkez Bankası re-
zervinin 4 ayda 3.7 milyar dolar azaldığını" söylemiş. Ve
de eklemiş: "Hazine Bonosu alacağım."
Başbakan, bir yandan döviz kuru artişından yüksek tutu-
lan faizlerle ülkeye kısa vadeli sermaye girişi sağlayan
para politikasını eleştiriyor, öbür yandan da yaptıklarıyla
sıcak sermayeyi çekmeye çalışıyor.
Başbakan, sadece 1994 yılında 14 ocak, 22 ocak ve 5 Ni-
san tarihlerinde olmak üzere üç kez TL'ye yatırım çağrısı
yapt. TL'ye yatrım yapanın döv'ze yatrım yapandan daha
fazla kazanacağını söyledi.
22 mayıs tarihli demeciyle bu görüşünü dördüncü kez yi-
neledi. Ocak ayında söyledikleri tutmadı. Çünkü döviz kur-
lan kontrolden çıkt ve Hazine borçlanamadı.
Gelinen aşamada kurlar kısmen kontrol altında ve Hazi-
ne yine yüksek faizlerle borçlanıyor.
O zaman gelin şu karışıkiığı çözelim: Acaba Başbakan
net olarak ne demek istiyor? Ne söylüyor, ne yapıyor? Ona
bakalım.
ÇİLLER'İNÇELtŞKİSİ- Başbakan, TL'nin getırisi-
nin, yani faizin, döviz kuru üzerinde olmaya devam edece-
ğini söylerken, dışandan kısa vadeli sermaye getirilmesini
eleştiriyor ve "döviz oyunu" olarak niteliyor.
Bu eleştirisini yapmadan bir hafta önce ise, TRTINT ka-
nalından yurtdışmdaki işçilere seslenen Başbakan, herke-
sin Türk bankalanna 1000 Mark yatırmasını istedi. Bu yatı-
nmı yapanlara da ekstra avantaj tanınacağını belirtti.
Sayın Çiller pek çok konuda olduğu gibi, sıcak sermaye
konusunda da hata yapb ve sonunda dönüş yapmak zo-
ronda kaldı. önce sıcak sermayeye bu kadar faiz ödenme-
sini eleştirip faizi suni yollardan düşürmeye kalkınca, para
krizinin patlamasına yol açt.
Ardından döviz kurlarını tutabilmek için, geçen kasım
ayından bu yana Merkez Bankası'nın 7 milyar dolarlık re-
zervini çarçor etti. Rezervler iyice eriyince bizzat IMF, uy-
gulanacak ekonomik programın başansı açısından rezer-
vin en az 1 milyar dolar arttınlmasını istedi.
Başbakan da uygulamaları ile bu yönde politikaları yü-
rürlüge koydu ya da konulmasına göz yummak zorunda
kaldı.
FONIAMAMN TEK YOLV - Kısa vadeli sermaye
hareketini, özellikle yurtdışmdaki Türklerin sermayesini
yeniden teşvik eden politikaların başında yüksek faiz geli-
yor.
Çünkü Hazine'nin yurtjçi ve yurtdışı fonlama kaynakları
daraldı. Kısa vadeli avansı biten Hazine. artık Merkez Ban-
kası kaynaklarından yoksun. Zaten stand-by anlaşması
olursa IMF, Merkez Bankası'nın bilanço büyüklüklerini sı-
nırlandıracak. Tahsilat oranının yüzde 50'lere gerilemesin-
den dolayı vergi gelirleri bu yıl çok düşük. Uç ayda üç kez
rating düşüşü ve uluslararası finans piyasalarının durumu
da dışandan borçlanmaya olanak vermiyor.
Bu durumda Hazine'ye maaş, dış ve iç borçları ödemek
için tek yol kalıyor (ç borçlanmaya hız vermek.
Ya da bu ödemeleri yapmamak.
SORÇLANMANLNBEDELİ- Hazine'nin yeterli dü-
zeyde borçlanabilmesi için de gerekli bedeli ödemesi la-
zım. Bu bedele, rakip bir yatırım aracı olarak döviz kurları-
nın artjşı da eklenmeli. Çünkü Hazine'nin borç alabilmesi
için, mutlaka döviz kuru arbş beklentisinin üstünde bir faizi
vermesi gerekiyor. Yoksa, dövizdeki artışın daha yüksek
olacağının beklendiği bir ortamda kimse Hazine'ye borç
vermez. Para, bono yerine dövize gider.
Eğer faiz oranlannı, döviz kurunun üzerinde istikrarlı bir
şekilde tutarsanız, aradaki farktan yararlanmak isteyenler,
dışarıdan sermaye getirebilirler. Tabii bankacılık sistemi-
ne güvenirlerse ve sermaye hareketJeri serbest ise bunu
yapadar.
SEBEP-SONTJÇİLİŞKtSİ - Aslında dışandan ser-
maye getirilmesi, devlet iç borçlanma senetleri piyasası-
nın alıcı tarafında rekabet yaratacağı için, faizleri düşürücü
ve borçlanma potansıyelini arttırıcı bir özellik taşır.
Bu açıdan bakılınca kısa vadeli portföy yatırımlarına kar-
şı çıkilmasını anlamak zor.
Onemli olan Hazinenin yüksek faizi ödememesidir. Bu-
nun için de borçlanmaması gerekmektedir. Dolayısıylaasıl
karşı çıkılması gereken olay, ayağımızı yorganımıza göre
uzatmamaktjr.
Faizler, kamu borçlanma gereğinin bir sonucudur.
Eğer sonucu değiştirmek, yani faiz düşürülmek isteni-
yorsa, ise nedenden başlanmalı ve kamu açıkları düşürül-
melidir.
Sayın Başbakan yine sebep ile sonuç ilişkilerini karıştir-
maktadır.
SONUÇ - "Her gûzelln bir kusuru vardır."
GEÇEN YIL \XZDE 9.1 AZALDI
Petrol üretinü
geriüyor
Yerli petrol üretimi (ton)
Oe§işim Şirketier
TPAO
N.V. Turkse Shell
Mobil Emp. Med. Inc.
Mobil-Dorchester
Aladdin-Trans Med. Oil
Ersan-Aladdin-Trans
Arco Turkey Inc.-TPAO
N.V. Turkse Shell-TPAO
Tur-Kan Petrol-Aladdin
Toplam:
1992
2.993.919
680.366
1.683
171.780
172
9.614
346.403
76.865
150
4.280 952
1993
2.748.285
618.713
1.594
105.017
471
13.980
289.345
114.199
437
3 892.021
Yüzde
-8.2
-9.1
-5.3
-38.9
173.8
45.4
-16.5
48.6
191.3
-9.1
ANKARA (AA) - Yerli petrol
üretiminde görülen azalma. ge-
çen yıl da devam etti.
Yerli petrol üretimi, geçen yıl
yüzde 9.1 gerileyerek 3 milyon
892 bin 21 tonda kaldı. Yerli
petrol üretimi. 1992 yılında 4
milyon 280 bin 952 ton olarak
gerçekleşmişti.
Yerli petrol üretimi 1990 yı-
lında 3 milyon 716 bin 546 ton
olurken, 1991 yılında ise 4 mil-
yon 451 bin 232 tonla "töm za-
manların en yüksek" üretim ra-
kamına ulaşmıştı.
Yerli petrol üretiminde son
yıllarda görülen azalmanın. ba- -
zı kuyulardaki verimin düşmesi'
yanında, Güneydoğu Anadolu \
Bölgesi'ndeki gelişmelere para-;
lel, şirketlerin üretim faaliyetle-
rinin aksamasından kaynak-
landığı öğrenildi.
Geçen yıl 9 yerli ve yabancı
şirket. tek başına ya da ortaklık
şeklinde verli petrol üretirken
söz konusu petrolün yüzde 70.
6'lık kısmını tek başına Türkiye
Petrolleri Anonim Ortaklığı
(TPAO) üretti.