Katalog

Cumhuriyet M 7 1 . YIL SAYI25857 /10OOO TL. (KDV «URUCUSU YÜMUS NADİ (1924-1945) BASYAM NADİR NADİ (1945-1991) 15MAYIS1994PAZAR Duyarlı Bir Koııu... 1989 yılı ülkemizde Cum- hurbaşkanlığı açısından bir dönüm noktası oidu. Zama- oın Başbakanı Turgut Özal, Meclis'teki muhalefet parti- leriyle bir uzlaşma zemini aramıdan. salt başında bu- lunduğu parfinin çoğunluğu- na dayanarak Çankaya'ya çıkmıs, anayasanın temel il- kelerini umursamadan dev- leti yöoetmeye başlamıştı. Bu tütumuna, başbakanlığa getirdiği Akbulut Hükü- meti'nde dayanak buluyor— du. Çankaya, siyaset dünya- sında ve devlet yaşamında bir sonına dönüştü; muhale- fet, iktidara geçince Özal'ı 'Köşk'ten indireceğini açık- ladı. Ne >ar ki 1991 seçimleriy- le Başbakan olan Süleyman Demirel, devletin çatLsında bir çattşma yaratmadan Köşk ile Konut arasuıdaki ilişkileri yürütmesini bildi. Turgut Özal'uı görev sü- resini bitirmeden gözlerini yaşama kapanıası, sonı işa- retlerini siyasal yaşamda ye- niden canİandırdı. Tiirkiyc, nasıl bir Cumhurbaşkanı is- tiyordu? DYP Genel Baş- kanı iken Çankaya'ya çıkan Demirel'in tutumu merakla izleniyordu. Demirel de Özal'ın yolunu mu yeğleyecekti?.. • Oysa iki Cumhurbaşkanı birbirine benzemiyordu. Özal, 12 EylüJ askeri yö- netimine sırtını dayamış, Demirel karşı çıkmtştı. Özal 12 EylüJ'ün siyasal yasakla- rının sürmesi için çabalamış, Demirel, Özal'ın bu çabasını aşarak siyasal yaşamına 1987'de yeniden başlavabil- mişti. Özal'ın gönlündc ya- tan, eyaletlere dayaiı baş- kanlık sistetniyle yönetilen bir Türkiye idi; Demirel, cumhuriyetin kuruluşundaki temel Ukelere dayalı bir Tür- kiye'de gelişmeyi düşünü- vordu. PKK lideri Öcalan, Özal'ın Güneydoğu'ya iliş- kin fıkirleri yüzünden öldü- rüldüğünii söyleyecek kadar ileri gitmişti; Demirel'in Türkiye Cumhuriyeti'ni böl- mek isteyenlerce yanlış yo- rumlanabilecek bir tutumu yoktu. Demirel, ÖzaTın yolunu yeğlemedi, anavasaya saygı gösteren bir Cumhurbaşkan- Iığını benimsedi. Gerçi kimi konuşmalan yüzünden sol kesimden eleştiriler almadı değil; ama genelde yansız kalmaya özen gösterdİ. • Cumhurbaşkanı Demirel ile Başbakan Çıller arasın- da, Genelkurmay Başkanı Güreş'in görev süresini uzat- ma konusunda ortaya çıkan tartışma. bu bakımdan talih- sizlik say ılmalıdır. Anayasayı bu amaçla zor- lamaya kalkışan Başbakan'- ın tutumu, Genelkurmay Başkanlığı açısından da iyi olmamış, haksız düşüncelere yol açmıştır. İş dünyasuıın güçlüleri. olağanüstü yön- temlere başvurmasını Cum- hurbaşkanı'na telkin eder- lerken Başbakan'ın. Genel- kurmay Başkam'nın görev süresini uzatmak için Çan- kaya'ya tavır alması, ülke- nin sağduyuya her zaman- kinden daha çok ihtiyacı ol- duğunu gösteriyor. Daha bu tartışmalaruı sı- caklığı geçmeden, Başbakan Yardımcısı Murat Karayal- çın, bir gazeteye verdiği de- meçte, "Çankaya'nın belli ölçüde -hükümete- muha- lefet yaptığını söyleyebib- rim" diye Cumhurbaşkanı'- nı eleştirmiştir. Siyasal ve ekonomik açı- dan yoğun bir muhalefetle kuşatılan koalisyon hükü- metinin başindakilerin, Köşk'ü de karşüarına al- makta ne yarar gördükleri, açddanması güç bir sonıdur. • Ağır bir bunalımın dar bo- ğazından geçiliyor. Bu dar boğazın en sağlıklı biçimde aşdmasını sağla- makta. Cumhurbaşkanı için saymakla bitmez yararlar vardır. Geçmiş siyasal yaşa- mında olağandışı müdahale- lere "maruz" kalmış Sayın Demirel'in bu konulara du- yarlı olduğu belli... Her yandan kuşatümış bir hükümetin başindakilerin, bu duyarhğı değerlendirme- leri. kendi varukları bakı- mından da gerekli değil mi?.. Cumhuriyet Gençlik ve Spor Bayramı'nm kutlanmasını istemiyorlar Şeriatçılannyeni hedefî 19 Mayıs Bazı özel okullarprovalara katılmayı reddederken Nurcularm yayın organı Yeni Asya gazetesi de 'Böyle bayram olmaz' başlığını attı. HALtLNEBİLER Her fırsatta laik Türkiye Cumhuriyetı'ne ve onun simge- lerine saldıran şenatçılar. şimdi de kendılerine hedef olarak ulu- sal bağımsızlık hareketinin baş- langıç tarihi olan "19 Mayıs Atatürk'ü Anma ve Gençlik ve Spor BayramT'nı seçtiler. Nurcular'ın yayın organı Yeni Asva gazetesi. 19 Mayıs'a saldınyı "Böyle bayram olmaz" manşetiyle başlattı. Seriatçılann yönetimindeki bazı özel okullar. bayram provalanna katılmayı "öğrencilerin meşgul edilmesf olarak görüp reddediyorlar. Daha önce her 19 Mayıs ön- cesı gösterilere katılan öğrencıle- rin kıyafetlerine "açık-saçık" eleşürisi geürerek 19 Mayıs'a saldıran şenatçılar, kıyafet yeri- ne cepheden saldınyı seçtiler. Nurculann yayın organı olarak bilinen Yeni Asya gazetesının dünkü man- şeti. "Böyle bayranı olmaz" başbğıyla çıktı. 19 Mayıs'ın işgal edilmiş vatan ve çığnenen namusumuzun kurtanlması için başlangıç Kurban derisi Fethullahçılar 1 trilyon topluyor • Bu isimlere dikkat ediniz: Fehmi Koru. Nebahat Koru. Suleyman Karagülle ve Fethullah Gülen. Akevler Kooperatifı bu kişilerebüyük nimetlersağladı. Kurban derisinden her vıl 1 trilyon lira Fethullahçılann payına düşmektedir. • Bugün Zaman gazetesinin görünürdeki patronu Alaeddin Kaya'dır. amagölgepatronu Fethullah Gülen'dir. Fethullah Hoca'nın üç kolu vardır. Birinci kolu ANAP, ikinci kolu DYP, üçüncü kolu da RP içindedir. 'Adil Düzen'in isim babası Suleyman Karagülle'dir. HİKMET ÇETİNIMYA'nni yaziSI • 5. Sayfada tarihi olduğunu kabul eden gazetenin habe- rinde daha sonra. "Bugün 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramfnın kutlanış tarzı, bayram ilan edilişûıin anlamına >e gençiiğe armağan ediliş ruhuna asla uygun düşme- mektedir. Çünkü bayram, isteye- rek, severek olur. Zorla güzellik olmaz" denildi. Nurculann ga- zetesi Yeni Asya'da 19 Mayıs'a yönelik saldın. şu noktalara da- yandınlıyor: "-19 Mayis'a katılacak öğren- cilerin 1-2 saatlik gösterilcri için yapacaklan harekerJerin provası bir öğretim yılı devam ediyor. Prmalar nisan-ma\ts aylarmda sıklaşıyor. ÖğrencÜerin dersleri aksıyor, smavlar yapılamıyor, öğrenciler derslere soğuyorlar. - Her >ıl öğrencilerden topla- nan paralaıia elbtseler aunıyor. Bu elbiseler 19 Mayıs günü en çok iki saat giyiliyor ve bir daha giyilemiyor, ertesi yü da kullanı- lamıyor. - Gösteriler için yapılan mas- raflarda israfa kaçılıyor. - Giyilen kılık kıyafetler insa- nımıza, onunımuza. örf-adetleri- mize yakışmıyor. - 19 Mayıs gösterileri öğrenciler tarafı- ndan değil, askerier tarafmdan yapdsın." mArkasıSa.l9,Sü.7'de Anadoluliseleri sınavınınsoru ve yanıtları 7. Sayfada Bosnafaizcisi: Mercümek • RP teşkilatlannın 1992 yılının temmuz ayında yardım toplamaya başlamasına karşın toplanan 3 milyon marka yakın paranın 1993'ün son ayında ve 1994'ün birinci ayında Bosna yetkililerine teslim edildiğinin ileri sürülmesi, Mercümek'in bu parayı faize yatırdığı kuşkulanna yol açtı. • Refah Partililerin kendi açıklamalanna ve banka kayıtlanna göre 1993 yılının mayıs ayında Almanya'ya ulaştınlan paranın. 6 ay boyunca neden bu ülkede tutulduğu ye ardından Bosna yetkililerine verilmek üzere Mercümek'in İstanbul'da bulunan hesabına aktanldığı bilinmiyor. KEMAL YURTERİ ANKARA - Refah Partisi (RP) üyesi ve Milli Gazete'nin ortağı Suleyman Mercümek'in, Bosna yardımı gerekçesiyle toplanan paralarla neler yaptığı konusundaki soru işaretleri ar- tıyor. RP örgütlerinin. Bosna- Hersek için 1992 yılının tem- muz ayında yardım toplamaya başlamasına karşın, paranın bir bölümünün 1993'ün son, bir bölümünün de 1994'ün ilk ayı- nda Bosna yetkililerine teslim edildiğinin ileri sürülmesi, Mer- cümek'in 3 milyon marka yakın paralardan "faiz geliri" elde ettiğine ilişkin şüphelere yol açtı. Mercümek'in avukatı Mercümek'in avukatı partiüyesi • Müvekkili Suleyman Mercümek'in RP üyesi olmadığını beh'rten Fuat Sağıroglu'nun İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi üyesi olduğu saptandı. M19. Sayfada Ankara RP'lilerin isim düşmanlığt • Sincan'da, park vediğer tesislere verüen İnönû, Murrtcu, Tank Zafer Tunaya, Ahmed Arif, Tarancı, Muhsin Ertuğrui ve Asım Bezrrcfnin adîan değiştinldi. • 19. Sayfada nun. aynı açıklamada. TYT ve Marmarabank'ta bulunan pa- ralann arasında Bosna'ya yapı- lan yardımlann bulunmadığına değinmesi dikkat çekti. TYT ve Marmarabank'ta bulunan pa- ralann. "Almanya'daki çaltşan bazı işcilerimizin tasamıflannı Türk mali piyasasında değerlen- dirmek maksadıyla" Mercü- mek'in hesabına yatınldığını belirten Sağıroğlu. bu paralann havaleedilmek üzere bu banka- lara yatınldığını söylemesine karşın. TYT ve Marmarabank kayıtlannda paralar "havale" değil. "repo hesabı" olarak gö- rünüyor. RP'liler. Bosna-Hersek'e —' yardım paralannın Türkiye'ye geldiğinin ve battığının ortayaFuat Sağıroğlu'nun önceki gün yaptığı açı- milyon markın arasında Konya'dan gelenle- geri klamada, birçok sorunun yanıtı buluna- rin bulunduğu ve bir kısmının da .\lmanya'- çıkmasının ardından "suskunluğa" bürün- madı. Açıklamasının bir bölümünde daki işçilerin Bosna'ya yaptıkları yardı- düler. Bosna yardımından "gururla" söz "TVT Bank ve Marmarabank'ta bulanan 3 mların olduğunu" ıfade eden Sağıroğlu- MArkası Sa.l9,Sü.6'da Aylardır Anadolu liselerine girebilmek için hazırlanan minikler dün sınav hevecanını geride bırakırken şimdi de açıklanacak sonuçlann neyecamnı yaşamaya başladılar. (Fotoğraf: KAAN SAĞANAK) 265 bin minik öğrend geleceğiiçinter döktü • Tüm il merkezleri ile Lefkoşa, Cidde. Riyad ve Trablus'ta yapılan Anadolu liseleri sınavı 120dakika sürdü. Sınavda öğrencilere 30'u Türkçe, 15'i Sosyal Grubu. 5'i Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi. 30'u Matematik, 20'si Fen Grubu'ndan olmak üzere toplam 100 soru soruldu. • YÖK Başkanı Prof. Dr. Mehmet Sağlam. ikinci basamak sınavi sonucunda lise mezunu olup da daha önce herhangi bir yükseköğretim programına kayıt yaptırmamış bütün adaylann üniversiteye yerleştirileceğini açıkladı. İSTANBLL/ANKARA (Cumhuriyet)- Anadolu Lisele- ri sınavı dün yapıldı. 264 bin 976 öğrencinin girdiği sınav sonucunda 30 bin 456 öğrenci Anadolu Liselerine yerleştirile- cek. Üniversite birinci basa- mak sınav sonuçlan salı günü açıklanacak. Dün basın top- lantısı yapan YÖK Başkanı Prof Dr. Mehmet Sağlam. ıkind basamak sınavı sonu- cunda lise mezunu olup da daha önce herhangi bir yükse- köğretim programına kayıt yaptırmamış bütün adavlann ünıversiteye yerleştirileceğini açıkladı. Tüm il merkezleri ile Lefko- şa. Cidde. Riyad ve Trablus'ta yapılan Anadolu Liseleri sınavı 120 dakika sürdü. Sınavda öğ- rencilere 30'u Türkçe, 15'i Sos- yal Grubu. 5'i Din Kültürü ve Âhlak Bilgisi. 30'u Matematik. mArkasıSa.l9,Sü.rde Abi, bu ÇöKnel ^anlış F5araiar*ı 3nce &osna > ya ondan sonra oK,Ka 'Aldırnsa aldırr), n'olrrjı/ş yapbı gonderip d 'Aldırnsa aldırr), n'olrrjı/ş yao G U N D E M MUSTAFA BALBAY Oemirel'in Bir Yılı • Cumhurbaşkanı Suleyman Demirerin Çankaya Köşkü'ne çıkışının birinci yılı yann doluyor. 16 Mayıs 1993'te, 'Arkama bakmayacağım' diyerek Çankaya'nın yolunu tutan Demirel, bugün neredeyse arkasına bakmaktan önüne bakmaya zaman bulamıyor. Kapısını aşındıran DYP'lilerin sayısı giderek artıyor. • Cumhurbaşkanlığı'nın ilk günlerinde, 'Anadolu evliyasf gibi konuşan Demirel. son günlerde miting alanlanndaki biçemine döndü. • 19. Sayfada Mahkemece olıtşnırulan bilirkişi beyeti de ÇiUer aleyhine rapor \erince mahkeme ikinci kez \illalann >apımının durdunılmasına karar \erdi. Çiller'in villalarınıyargı durdurdu • Çiller'in Kilyos Armutalan'daki villalanndan sonra Demirciköy'de yapımına başlanan \ illa ve turistik tesisleri için de yargı, yürütmeyi durduıma karan verdi. Sanyer Belediye Meclisi'nce 13.11.1992 tarihindealınan karar, Büyükşehir Belediyesi'nin başvurusu üzerine mahkemece iptal edildi. • Sanyer İlçeMeclisi .Çiller'inarazisini Islah İmarPlanı kapsamına alarak yapılaşmaya açmıştı. İhsan Yalçın'ın Sanyer Kulübü Yönetim Kurulu'nda birlikteçalıştığı Özer Çiller'e yaptığı bu ayncalık karşısında Çiller'in arazisinde villa ve turistik tesis inşaatlanna başlanmıştı. • 19. Sayfada Londra Hayalet avcılan derneği EDtPEMÎLÖYMEN • İngiltere. hayalet bakımından verimli bir ülke. Belli bölgelerde hayaletten bol bir şey yok. Bunun nedeni, Hıristiyanlık öncelerine kadar giden dönemlere ilişkin efsane ve inançlann hala toplumun bilinçaltından silinmemiş olması. Moskova Kolektif bireylem HAKAN AKSAY • Rusya'da aynı mantıkla karşılaştım. Buradada toplum ölçüsüzce horlanabiliyor. bireyler kolaylıkla dev birçarkın dişlileri haline getirilebiliyordu. 'Ben' demek ayıp sayılıyor. kişisel düşünceler bile otoriter bir süzgeçten geçirilerek her an bastınlabilecek sahte bir 'kamuoyu' görüntüsü altında sunuluyordu. Stockholm Unutan insanlar GÜRHAN UÇKAN • Zaman çok şeyi gösteriyor. Kimi tarih yazıyor, kimi unutuluyor. Palme, yoğun çaba harcamıştı Pretoria rejiminin ırkçıüğıyla uğraşırken. Şimdi aramızda olsa ve görseydi keşke. Tokyo Japon Türkleri ALİRIZABALAMAN • Türkler. Japonya'da yerleşmeye karar verirler. Yün dokumacılığı başta olmak üzere. çeşitli etkinliklerle günlük yaşamlannı asalak olmadan sürdürürlerken aralannda para toplayıp Tokyo'da büyükçe birarsa almayı da ihmal etmezler (1929). Tokyo Türkleri'nin bu arsa üzerinde kurduklan dernek binasında. okuma-yazma öğretimi, dergi \ e gazete yayınlan. düğün-dernek gibi kültürel etkinliklerde de bulunurlar. Chicago BUGÜN PAZAR DERGİ FenerbahçeliCilıat yaşamını yîtirdi • Birdöneme adını koyan ve "uçan kaleci' lakabı ile ünlenen milli takımın ve Fenerbahçe'nin kalecısi bir süre önce felç geçirmiş ve tedaviye alınmıştı. • 1947'deogünlerin I numaralı santrforu Macar Deak. 5 metreden attığı müthiş şutu kurtaran Cihafı tebrik etmiş ve "Yenemediğim tek kaleci sensin" demişti. USpor'da Cihat Arman 'Rüzgarlı şehirde' savrulan yaprak gibi ŞANSINTÜZÜN • 'Yabancı ülkeferde çürük bir dişle kalakalmak' sorunu aslında ülkemiz aydınınm pek yabana olduğu bir konu sayilmazdı. Üniversitede tanıdığım öğretim ve araştırma görevlilerinden çoğu yurtdışında benzeri birdişbunalımı yaşamışlardı. M10. Sayfada Kastiap ve pİS İşleP Mahatma Gandi donemindeki tüm çabalara karşın Hindistan'da kast sistemi sürüyor. Kastlann dışında kalan ve "pisiş]er"le uğraşan "dokunulmaz lar"ın elinden su bile içilmiyor. Delhl'dekiAksarayFskı Delhi'nin "ne ararsan var" türü çarşılanndan Mein Bazaar. Istanbul'un Aksaray semtini çağrıştırıyor. Esnaf şakır şakır Rusça konuşuyor. Sokak, kocaman siyah naylon torbalan güçlükle taşıyan müteşebbislerle dolu. Özean YURDALAN'ın yazı dizisi bogûn Cnmhupiyet'te Renklep harmanı Hindistan