Katalog

13MAYIS1994CUMA CUMHURfYET SAYFA EKONOMI THV'den açıklama • EkoDomi , Smisi- BilançoJannda makyajyapıldığı iddia edilen Tûrk Hava Yollan'ndan (THY) yapılan açıldamada. bilançolannın kanuna uygun olarak hazırlandığı ve yönetim kurulunca onaylandığj belirtildi. İç ve bağımsız denetçiler tarafından hazırlanan raporlann 6 Nisan 1994 tarihinde Sermaye Piyasası Kurulu'na (SPK) biidirildiğini vurgulayan THY yetkilileri. 11 Nisan 1994 tarihinde yapılan genel kuruida denetçi raporlan ile bilançonun onaylandığın! ve hesaplann kanunlara uygun olarak ibra edildiğini belirttiJer. THY'den yapılan açıklamada bilançoda görülen 1.3 trilyonluk zarann ana nedenleri şöyle açıklandı: "' 1993 tıırizm sezonunda Antalya ve diğer şehirlerimizdeki bombalama olaylan nedeniyle, öngörûlen turistik faaliyetlerin gerçekleşmemesi. THY sauş gelirlerinin de beklenen düzeye gelmesinıönlemiştir. THY'nin sermaye yetersizliği dolayısıyla, zorunlu olarak kullandığı dış kaynaklar, finansman gideri olarak bilançoya büyük bir yük getirmişür. Dolann dagelir azalmasında önemli biretken olduğunu ifade etmek gerekir." Tofaş ve Reno'da zorunlu izin •BLRSA (AA) - Otomotiv sektöriindeki krizin aşılamaması nedeniyle Bursa'da kurulu Tofaş ve Oyak Renault Otomobil Fabrikalannda çalışan işçiler. zorunlu izne çıkıyorlar. Türk Metal Sendikası Bursa Şube Başkanı Necati Erol yaptığı açıklamada, Tofaş'ta çalışan yaklaşık 7 bin 500 işçinin bayram öncesi 16-18, bayram sonrası da 25-28 mayıs larihleri arasında zorunlu izineçıkacağınıbildirdi TKB'de atamalar • ANKARA (Cumhuriyet Biirosu) - Türkiye Kalkınma Bankası 'nda (TK B) eski Genel M üdür Özal Baysal döneminde görevlerinden alınan genel müdür yardımcılan, yeniden bu görevlere atandılar. ı—uı Özal Baysal, savunmasında batık bankalarda parası olan kamu bankalannı suçladı TKB'ııiııakılalnıazalışverişleri Özal Baysal'ın yönetimindeki TKB'nin, batmadan yaklaşık 15 gün önce İmpexbank'a, TL karşılığı yaklaşık 106 milyar lira tutan 300 milyon Japon Yeni yatırdığı anlaşıldı. TKB, 1 nisan tarihinde ise, 20 nisanda batan Marmarabank'tan, Türk Lirası karşılığı 66 milyar lira olan 3 milyon dolar çekti.TKB'nin TYT Bank batana değin, 6aydır donuklaşmış kredilerinedokunmadı. ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Türkiye Kalkınma Ban- kası'nın (TKB), 23 nisanda ba- tan împexbank'a, 8 nisanda, Türk Lirası karşılığı 106 milyar lirayı bulan 300 milyon Japon Yeni yaurdığı anlaşıldı. TKB'- nin, batık bankalara, milyarlar- ca liralık krediyi "teminatsız" verdiği, görevden alınan Genel Müdür Özal Baysal'ın, TKB Yönetim Kurulu'nun belirledi- ği smınn dışına çıkarak, mil- yonlarca dolarlık kaynağı faali- yeti durdurulan bankalara ak- tardığı belirlendi. Ilginç alışverişler Genel Müdürii Özal Baysal, Başbakanhk Teftiş Kurulu baş- müfettişlerince görevinden alı- nan TKB; TYT Bank, İmpex- bank ve Marmarabank ile özel- likle battıklan nisan ayı içe- risinde çelişkili ve ilginç alışve- rişler gerçekleştirdi. TKB, 11 nisanda batan TYT Bank'a verdiği kredilerin, yaklaşık 6 ay süreyîe donuklaşma eğilimi göstermesine karşın, herhangi bir işlem yapmadı ve bu krediler TYT Bank ile birükte batü. TKB, 1 Nisan 1994 tarihinde de, 20 nisanda batan Marmarabank'tan, 3 milyon dolar (o tarihteki kura göre yak- laşık 66 milyar 900 milyon Türk Lirası) çekti. Hem çekti, hem yatırdj Marmarabank'tan para çeken TKB'- nin, bir hafta sonra, 8 nisan tarihinde, 23 nisanda batan İmpexbank'a, karşılığı günün kuruna göre yaklaşık 106 milyar Türk Lirası olan 300 milyon Japon Yeni verdiği belirlendi. TKB'nin aynca. lmpexbank'ın mevcut kredileri- ni vade tarihinde ödeyememesine karşılık, 4 Nisan 1994 tarihinden baş- layarak, piyasalann en belirsiz ve riskli olduğu bir dönemde, banka yönetim kurulunca verilen limitleri de aşarak, ek Merkez Bankası kredileri Bankakurtarmaya 5trilyon ANKARA (ANKA) - Merkez Bankası, "«festeğe jnuhtaç" bankalara son haftada 5 triiyon 232miîyar liradaha aktardı veiîk haftadaki 210 miiyaria birükte bankalara sağİanan kaynak 5 trilyon 442 miîyar 30 milyon liraya ulaştı. Merkez Bankast Yasası'nda yapılaıjdeğjşiklik uyannca •fıaklannda belirslzlik ve gflvensizlik oluşan bankalarla. Bankatetr Yasası"nm64. maddesi kapsamına aiiBtm battkaianf' bir yıl vadeii kredi açılıyor. Bu destek, uygulamanın iik haftasında 210 milyar lira olmuştu. Destek, mayts aytnuı ük bal\astnda 5.2 trilyonlufc birdüzeye fırladı ve toplam tutar 5.4 trilyonu aştı. Merkez Bankaa, bankalara sağladığı bu desteği emisyonagkierek gerçekleştiriyor. Bankalara 5.2 trilyon İirarun aktankfığı tnayjsjn ilk haftasmda, emisyondaki artış da 4.8 trilyon lira oldu. Merkez Bankası'mn şimdiden trilyonlan buiandesteği hangi bankalara sağiadığj biünmiyor. Ancak, bir süre öneesine kadar başta Başbakan Taasu Çülerve Devİet Bakam Aykos Doğao obnak ûzere töm yetkîblerin öne sürdüğü "sfctemdeld çürük bankalar a)tkiandj. artık sorun kslmadr şeklindeki açtklamalann gerçegi yansıtmadığ) ortaya çıkıyor. Merkez Bankast a hakiarKxfa g kredi açıyor. Bu nedenle, sistemde haladesteğe mtıhtaçve hakkında gövenazlik oîuşmuş banka bulunduğu ortaya çılayor. Desteğin bir başka koşulu olan 64. madde kapsamma abnma ise bankanm yönetimine kısmen miidahale edilmesi ankmına geüyor ve bu madde zor duramdaki bankalar için uyguîanıyor. Sis- temdehafen 64. madde kapsarnına aünnuş banka bulunduğu belirtüiyor. 9,3 milyon dolar kredi daha verdiği an- laşıldı. TKB Genel Müdürii Özal Baysal'a gönderilen ve görevinden uzaklaştın- lmasına ilişkin yaada, şu saptamalara yer verildi: "Kredi değerliliği düşük bankalann, verdikleri faiz oranlarıyla normal piyasa koşulları üzerinde bir maliyet yiiklen- melerine ve özellikle TYT Bank'a verilen kredilerin 1993 vıiının son çeyreğinden itibaren donuklaşma eğilimi göstermesi- ne karşın, herhangi bir tetninat alınma- ması, gerek kredilerin açılması, gerekse kredi limitlerinin yükseln'lmesine dair iş- lem ve kararların istihbarat raporlanna dayandınlmaması, para ve döviz pivasa- larının krizde olduğu bir dönemde dolar cinsinden bir kredi hesabının tasfiye edil- mesine karşın, Japon Yeni cinsinden bir döviz kredi açılması ve keza bunun karşüığında herhangi bir teminata gerek duytılmaması, lmpe\bank'a verilecek kredi limitinin yönetim kurulu kararıyla 6 milyon dolar olarak saptanmasına karşın, bu limitin 4 Nisan 1994 tarihi iti- bariyle 5 milyon dolar tutarında aşılması suretiyle gerçekleştirilen işlem ve karar- lar sonucunda, û\- bankadaki toplam ala- cak tutan 35 milyon doiara ulaşmıştır. Bu rakamın, 31 Aralık 1993 tarihi iti- bariyle bankanın ödenmiş sermayesine ve bileceği bildirildi. Hukukçular, Baysal'ın Dev- let Memurlan Yasası'na tabi bir çalışan olmadığı, bu yüzden kendisinin, soruşturma sonun- da suçlu bulunması halinde me- murlann yargalanmasına ilişkin yasa hükümlerine bağlı ol- maksızın doğrudan savcılığa verilebileceğini ifade ettiler. Baysal'ın savunması Özal Baysal ise, bankada üç genel müdür yardımcısının yanısıra, 6 banka çalışanından oluşan bir "aktif-pasif komisyo- mı" kurduğunu ve diğer banka- larla olan ilişkilerin, bu komis- yonun yanısıra Fon Yönetimi tarafından yürütüldüğünü sa- vunarak, şunlan söyledi: "Bankacıltk işlemleri gereğj, bazen günlük hareketlerde bulu- nulur. Benim herşeyi denetie- mem ve herşeyden bilgi sahibi ol- mam mümkün değildir. Bu ko- nuda yetkili küdığım arkadaşlar vardı. Birçok konuda da, fon yöneti- " minin înisivatifi çerçevesinde iş yapılmıştır. Biz TYT ile 1991 yılından bu yana çalışıyoruz. Bankanın lehine bir çok gelir sağlanmıştu-, Diğer taraftan TKB'nin dışında tümü mevduat bankası olan 7 kamu bankasımn, bu bankada batan 60 milyon dolar tutanndaki hesapları neden tenkit edilmiyor? YPK'nın karannın ardından rurizm kredilerinin tahsili iki vıl üstüste crte- MIKRO DINÇ TAYANÇ öz kaynaklarına eşit olduğu dikkate knirken, Hazine bize verdiği 200 milyon alınırsa, bankanın mali biinyesinin ciddi bir biçimde zaafa uyratıldığı ve özkay- naklaruım hemen hemen tamamuıı kay- bettiği açıktır." Soruşturmalar süriiyor Baysal ile ilgili olarak Başbakan Tef- tiş Kurulu'nca sürdürülen soruştur- manın sürdüğü, gerekli raporlann önü- müzdeki haftalar içinde tamamlana- dolarlık ödente taahhütünü yerine gctir- memiştir. Dış borç ödemelerimiz vardı. Bu ne- denle tıkanma noktasına gebnemek için en yüksek gcliri getiricek imkanları biıl- mak zonındaydım. Bu bankalardan elde ettiğün geliıierle dış ödemelerimizi >ap- masak ne olurdu? Türkiye'nin itibarı sarsdırdı. 1994 yılının ilk çeyreğinde öde- mek zorunda olduğumuz para da, şu an bankanm kasasında durmaktadır." Şeytan Sorulan Benim şeytanım öyle ayetlerden falan anlamıyor. Onun derdi gücü 'şeytan sorulan'sorup, aklımı kanştırmak. Üs- telik son günlerde, sorularının ardı arkası kesilmiyor. ör- nek mi? Çoook! "Birilerine sorsana bakalım" diye başlıyor, elindeki lis- teyle karşıma kuruluyor ve sürdürüyor: "KlT'lernezaman- dan beri zarar ediyorlar?" "Bilmeyecek ne var ki. Son beş, bilemedin yedi yıldır" diye geçiriyorum ki icimden, o kaldığı yerden sürdürüyor. "Sorum o değil; KIT'lerin zarara geçmesinden sekiz-on yıl öncesinden başlayarak hangi hükümet, hangi KlT'e kaç çalışan aldı. Aldıklan, o hükümetin ya da hükümeti oluştu- ran partilerin 'militanlan' mıydı, değil miydi?" Şeytan bu, soruyor işte. Elbette yanıtlayacak birileri vardır! Sürüyor şeytan sorulan: "Bu hükümetlerin işe aldıklan çalışanlar, o işlerin 'ehli' miydi, yoksa salt eş-dost, hatır- gönül, kart-torpil diye mi işe girmişlerdi?" Dedim ya, şeytan bu... Şeytan sorulan bitmiyor: "Sor bakalım, özel sektör o yı- llardan bu yıllara kaç kamu yöneticisini, uzmanını, araşth rmacısını kendi bünyesine 'transfer' etti? Bu transferler özel sektöre geçerken hangi bilgileri ve de çalıştırdıklan kaç beynikamudan 'kalk gidelim' eylediler?" Şeytanlığına diyecek yok doğrusu! "Pekiyi, sor bakalım; kaç özel sektör yöneticisi, batan şirketini kamuya 'kaskalladığı' için, hizmet verdiği patronu tarafından kamuya 'ödünç' verildi? "Ya da sor bakalım; bu 'ödünç' kaskalcılann arasında, kamunun en büyük kuruluşlanndan bazılannı batağa sü- rükleyen ve sonra da özelleştirilmesi için hem özel sektör- deki hem de batırdığı kamu kuruluşundaki koltukları 'hin-i hacette' altına surülmek koşuluyla özelleştirmeye patron eylenen' birileri var mı?" "Ya da şunu sor: Özelleştirmenin patronu olup da kendi eski (belki de 'berdevamy patronuna 'şunu alın, şu projeye katılın, şunlarla işbirliğioe gidin' diyen birilerini tanıyorlar mı?.." Bakıyorum şeytanın ağzına kilit vurulamıyor, kesmeye davranıyorum. "Bak şeytancığım, bütün bunlar darboğazlarda tıkanan ekonomimizin yeniden doğrulabilmesi içindir. Yoksa dev- letimiz borçlannı ödeyebilmek, yeni atılım/ar yapabilmek için gerekli parayı nereden bulabilir. Söylediğin 'türde' in- sanlar varsa bile, bunları vatan-millet uğruna yapmaktadı- rlar... Yoksa sen dinozor musun?" "Hadi canım sen de" gibilerinden kuyruğunu sallıyor şeytanım. "Sen onu Lekuda Layemuta anlat! Batanlar özel şirket, banka ve bankerlik kuruluşlan değil mi? Devlet bunları, bütün yüklerini senin alınteri ücretinden-maaşından kesi- len vergilerle ödemecesine üstlenmiyor mu? Bu, 'adı ko- nulmamış devletleştirme' değil de nedir?" Bendeniz 'devletçiyim' dedim ya, sanınm şeytanım da öyle... Ana fikir: Devleti kurmak, yıkmaktan çok daha zordur. Ana fikrin ana fikri: Devleti yıkmak isteyenler, onu kuran- ların alınterinde boğulacaklarını bilmelidirler. Dolar neden geriliyor? D aha önce deyazdık, Türkiye'de döviz kurunu küçük tasarrırfçu befirlemiyor. Doların-markın inipçıkmasına vefaizlerin genel seviyesinefinans kesimi kararveriyor. Halk arasındaki yaygın kanıya göre. ay başı ve ortasındakı işçi memur maaş ödemeleri dövize talebi artbrıp kurları tırmandırıyor. Dövizdeki düşüşü yağmura kara bağlayanlar da var. Bunların hiç etkisi yok denilemez. Ama asıl belirleyici olan, büyük fonları elinde tutan banka ve büyük sermaye gruplarının tavn. Yoksa maaşının dörtte üçüyle birkaç yüz mark ya da dolar alabilmek için döviz büfelerine koşan, ayın ortasında da bunu satacağım diye yine aynı büfelerde kuyruk olan darve sabit gelirlilerin rolü sadece dublörlük. Daha bir ay kadar önce, istikrar paketinin açıldığı 5 nisan günü 33 bin lira seviyesinde olan dolar, 6 nisanda40 bin lirayafırladı. Eyvah dahadördüncü ayda 50 bin lira mı olacak diye bir korku yayıltrken, dolar hızla geriledi. Birkaç hafta içinde 30 bin liranın da altına düştü. Başbakan Tansu Çiller'e destek vermek için fırsat kollayan bir takım medya hemen bunu "istikrar paketinin olumlu sonuçları ortaya çıkmaya başladı" diye yorumladı. Bazı ekonomistler, "Doların daha da düşmesilazım'' şeklirvde açıklamalaryaptılar. Paket madem bu kadar başarılıydı, neden açıklandığının ertesi günü dolar 40 bine vurdu? Kimse bunun üzerindedurmadı. Halk ne olduğunu anlayamadı. 38-39 bin liradan dolaralanlar, "Daha da zararedeceğiz"diye paniğe kapfıp, 31-32 bin liradan bozdurdular. Dolaryeniden yükselişe geçince de pişman oldular. Dolar o günlerde neden patJamıştj? Çünkü Merkez Bankası gecelik faizleri yüzde 80'lere düşürünce, büyük fonlar dövize yöneldi. Döviz sonra paketin etkisiyle mi geriledi? Hayır. Merkez Bankası eskiden olduğu gibi gecelik faizleri yükseltti. Bugünlerde ekonominin içinde bulunduğu koşullar gözönüne alınarak, piyasalarda dövizin yükseleceğine yönelik bir beklenti hakim. Ama ne oluyor? Düşüyor. Hazine, trilyonluk iç borçlanmalarının geri ödemesini yapıyor. Devletdış piyasalardan borçlanamıyor. Ihracatveturizm yoluyla döviz girdisinde ciddi bir artış yok. Ama döviz geriliyor. Neden? Çünkü Merkez Bankası gecelik yüzde 350faiz veriyor. Bunun yıllık bileşiği yüzde 5000'i aşıyor. Diğer yandan TYT, Marmarabank ve lmpexbank'ın babşından sonra halkın bankalara güveni önemli ölçüde zedelendi. Büyük miktarda mevduat kaçışı oldu. Geçen hafta hükümetin tüm banka hesaplan için açıkladığı''devletgüvencesi''ve "yedigün ıhbarlı hesap uygulaması" bu paraların bankaya dönüşü için en önemli fırsat. Bunun olumlu sonuçlarını almaya başlayan bankalar, döviz yükselmeye başlarsa aynı hızda mevduat artışı sağlayabilirler mi? Öyleyse bankalann dövize yönelıp. kendi bindikleri dalı kesmesini kim bekleyebilir? Merkez Bankası, para basmak pahasına bu yüksekfaizi ne kadar zaman ödeyebilecek? Ya bankalar? Onlar da mevduatların tümü geri döndükten sonra, kısa vade ve yüksek faizle topladıkları paraları, kime yine aynı yüksek faizlerle kredi diye satabilecekler? Satsalar bile, bu kredileri hangi sanayici geri ödeyebilecek? Dövizdeki geçici düşüş nedeniyle. kimse kendisini lüzumsuz birrahatlığın içinde hissetmesin. Türkiye'de ekonomik dengeleri kalıcı biçimde yerine oturtacak köklü tedbirler alınmadıkça, döviz spekülatörleri daha çok kazanacak. • Vergi yüzsüzlerine 'saklı' teşhir M aliyeBakanı IsmdABHa, Türkiye'deki vergi yüzsüzlerinin temmuz ayında açıklanacağını bildirdi. Bakan bunu gerçekleştirirse, yıllardırcesaret edilemeyenbirişi gerçekleştirmiş olacak. Ancak yüzsüzlerin teşhirinde başvurulacak yöntem biraz şüpheli. Neyapılacak? 50 milyon liranın üzerinde gecikmiş vergi borcu bulunaniarın listeleri bağlı bulundukları vergi dairelerine asılacak? Türkiye çapındaki rakamı Maliye yetkiIilerinden almak mümkün olmadı ama, sadece istanbul'da kırkın üzerinde vergi dairesi olduğunu biliyorum. Vergi gelirinin yüzde 40 civarındaki bölümü istanbul'dan tahsil edildiğine göre, Türkiye'deki vergi dairesi sayısı da yüz civannda olsa gerek. O zaman biz gazeteciler ne yapacağız? Türkiye'nin dört bir yanındaki vergi dairelerini dolaşıp milyarlarca liralık vergi borcunu ödemeyen "büyük yüzsüzleri", yüzlerce (belki de binlerce) ismin yer aldığı listeler içinden bulupçıkarmaya çalışacağız. Kimileri gözden kaçacak, teşhir edilemeyecek. Farklı vergi dairelerindeki borçların toplamı da alınmadığından, birden çok vergi dairesine bölük pörçük borcu bulunanlar kurtulacak.Tek vergi dairesine onların toplam borcundan daha az borcu olanlar, listelerdeyer alacak. Halbuki,2milyarın üzerinde vergi borcu olan en üstteki 1096yüzsüzün isimleri belli. Devlete2trilyon liranın üzerinde vergi borcu bulunan, yüzsüzlüğün zirvesindekilere uzun listelerde saklanma fırsatı tanınmayıp teşhire bunlardan başlansa daha iyi değil mi?l TARIŞBANK 7=İHBARLI MEVDUAT HESABI TÜRK LJRASI TASARRUFLARINIZIN DEĞERİNİ KORUYOR TARİŞBANK 7 GÜN İHBARLI MEVDUAT HESABI TASARRUFLARINIZIN İHTİYAÇ NEDENİYLE VADE ÖNCEŞİ ÇEKJLMELERİNDE VADENİN BOZULDUĞU GÜNE GÖRE FAİZ UYGULAYARAK FAİZ KAYBI OLMADAN PARANIZI KULLANMA OLANAĞI VERİYOR TL MEVDUAT FAİZ ORANLARIMIZ 7Günİhbarh % 120 (25 milyon-1 milyar TL.) 7Günİhbarh % 130 (1 milyar TL üstü) 1 Ay Vadeli % 115 3 Ay Vadeli % 130 6 A y Vadeli % 110 1 Yll Vadeli % 115 BU AVANTAJLI HESAP TÜRÜNDEN YARARLANABİLMENİZ İÇİN 7 GÜN ÖNCE HABER VERMEK KOŞULUYLA DİLEDİĞİNİZ VADE İLE TARİŞBANKTA 7 GÜN İHBARLI MEVDUAT HESABI AÇTIRABİLİRSİNİZ. M İ L L İ A Y D I N B A N K A S I TA.Ş. L3 TARIŞBANKSAĞLAM VE GÜÇLÜ BANKA ŞUBELERİMİZ : ADANA- AKHİSAR- ALAŞEHİR- ALSANCAK /I2MİR- ANKARA- ANTALYA - ATATÜRK ORGANİZE SANAYİ ÇİĞLİ / İZMİR AYDIN - AYVALIK- BAKIRKÛY / İSTANBUL- BAYINDIR- BERGAMA- BODRUM- BORNOVA / İZMİR- BORSA / İZMİR BURSA- ÇİNE- DAUMA - DENİZLİ- EDREMİT- FETHİYE- GAYRETTEPE / İSTANBUL- GERMENCİK - İNCİRLİOVA İZMİR / MERKEZ - KADIKÖY / İSTANBUL - KARŞIYAKA / İZMİR - KOÇARLI - KUŞADASI - MANISA - MENEMEN - MİLAS NAZİLLİ - ORTACA - ÖDEMİŞ - SALİHLİ - SARAYKÖY - SÖKE - SULTANHAMAM / İSTANBUL - TİRE - TORBALI YENİPAZAR