Katalog

11M AYIS1994 ÇARSAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Selîm Yaşar: Yöneticileracemi • fZ M İ R (Cumhuriyet Ege Bürosu) - Ege Bölgesi Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Selim Yaşar, Türkiye'nin "acemiler" tarafından yöneıildiğini belirtti, son günlerde ortaya atıian "teknokratlar hükümeti"ni eleştirdi. Türkiye'nin "teknokrata değil pratikçiye" ihtiyaa olduğunu beÛnen Yaşar, bu kadronun da TBMM çatısı altında aranması gerektiğini belirtti. Sanayicilerin yaşanan krizin sebebi olmadığını vurgulayan Yaşar, "Sonucu da olmak istemiyoruz" diyekonuştu. Enflasyonunun 1994 sonunda yüzde 140 olarak gerçekleşeceğini savunan Yaşar," Bir gecede yüzde 350, yılda da yüzde 6 bin faiz alanlar var. Merkez Bankası'nın kaynaklannı kim kullanıyor? Bunlar açıklansın. Sanayinin batmasını isteyenler açıklansın" diye konuştu. RenaufTda zorunlu izin • BLRSA (AA) - Otomotiv sektöründekı knz ve stoklann erimemesi üzerine, Oyak Renault Otomobil Fabrikası'nda üçüncü kez zorunlu izin uygulamasına geçiliyor. Türk-lş'e bağh Türk Metal Sendikası l No'lu Şube yetkilileri, kriz dolayısıyla fabrikada günlük otomobil üretiminin 625'ten 450'ye düşürüldüğünü. krizin etkisini azaltmak amacıyla iki kez zorunlu ücretsiz ve yan ücretli izin uygulamasmın gerçekleştirildiğini söylediler. Renault işvereninin piyasadaki durgunluk ve stoklann erimemesi üzerine Kurban Bayramı öncesi 16 mayısta başlamak üzere bayram öncesi 3 gün. bayram dahil 12 gün ücretli izin uygulanmasının düşünüldüğünü ve bu konuda işverenle görüşüleceğini kaydettiler. Tötönekota kamşfklıkyarattı • İZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu- - Kasım ayında bir kararnameyle yürürlüğe giren, ancak yerel seçimler öncesi "esnekleştirilen" tütünde kotayla ilgili ikinci kararname, kanşıklığa neden oldu. İlk kararnameye göre tütün eken baa üreticilerin ikinci kararnamedeki şartlara uymadıklan saptandı. Bu arada kota sistemiyle birlikte tütün üretiminde "frene basan" hükümet, özellikle Güney- doğu Anadolu Bölgesi'ndeki üretimi yan yanya indirdi. 1993 yılında 320 bin ton olan üretim önce 180 bin tona indirildi, secim öncesi kısıtlamarun kaldınldığı açıklandı, ardından da kota tekrar 220 bin tona çıkanldı. 26 Kasım 1993'te 21770 sayıh Resmi Gazete'de yayımlanan kararnameyle ülke çapında tütün üretimine kotagetirildi. Bu kararnamede ihtiyaç fazlası tütün üretiminin sınırlandınldığı vurgulandı. Sermaye Piyasası Kurulu, 1.3 trilyon olarak açıklanan 'rekor' rakamı 'az' buldu: THY'de "bilanço oyunlarıEkoDomi Servisi- Özelleştir- me programına alınan Türk Hava Yollan'nın 1993 yılı bi- Iançosunda zaran az göstermek amacıyla kağıt üzerinde çeşitli oyunlar yapıldığı ileri sürüldü. THY tarihinde rekor olarak ni- telenen zarar bilançoda 1 tril- yon 317 milyar 589 milyon lira olarak açıklandı. Ancak Ser- maye Piyasası Kurulu'ndan adının açıklanmasını istemeyen bir yetkili, gerçek zarann THY yönetiminin ilan ettiğinden çok daha fazla olduğunu belirtti. Bilançolan inceleyen bağımsız denetim kuruluşunun da kağıt üzerindeki bilanço oyunlannı doğruladığı ancak resmi açıkla- manın henüz yapılmadığı kay- dedildi. Bilonço üzerinde yapılan oyun kısaca şöyle: A 310 ve B 727 uçaklanna aynlan yılbk amortisman oranı yüzde 6.6'- dan yüzde 5'e indirildi.THY yönetim kurulunun 38 sayıh karanyla amortismanın 1.6 oranında geri çekilmesiyle 300 milyar lira amortisman giderle- rinden azaltıldı. 5adetRJ100ve2adetA340 uçağı ıçin 1993 yılında ödenen 4 ayük kiralann.promosyon ve tanıüm gideri olarak gösterildi- ği kaydedildi. 7 ve 10 yıl olarak uçaklann fınansman ömrüne yaydınlan bu gider kalemi za- ran 157 milyar 419 milyon lira azalttı. Bilançonun reklam giderle- rinde de oynama yapıldığını söyleyen bir yetkili, Cen Ajans'a yurt dışı reklamlar için 1993 yılı içinde ödenen yaklaşık 140 milyar lira tutanndaki har- camanın üçte ikisinin sanki 3 yılda amorti edilecek bir yatı- TOBB Başkanı Yalım Erez de karamsarlar arasına katıldı: Kredileri geri ödeyemeyizANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı Yahm Erez, ekonomide yaşanan bunalımın, fı- nansman sorunu olmaktan çıkıp, üretim bunalımına dönüştüğünü söyledi. Erez, ban- kalann kredi faizlerini tekrar arttırmaya başladıklannı ammsatarak. "Eğer önlem süı- nmazsa, haziran sonunda sanavkri banJcaya olan kredi borcunu ödeyemeyecek" uyansını yaptı. TOBB'nin olağan konsey toplanusında konuşan Erez, 29 mayısta yapılacak TOBB Genel Kunıl seçimlerinde başkanlığa aday olduğunu açıkladı. Ekonomide yaşanan bu- nalıma. Türkiye'deki, kendi dövizini yarata- mak yerine. başkalannın döviziyle övünme hastalığırun neden olduğunu savunan Erez para ile para kazanmaya çahşan insanlardan kurtulmak gerektiğjni söyledi. 1989 yıbndan beri uygulanan düşük döviz kuru politi- kasmın, büyük işadamlannı, sanayiciyi ve bazı bankalan dış borç almaya yönelttiğini anlatan Erez, son gelişmelerle birlikte bu borçlann ödenemeyecek dunıma geldiğıni belirtti. Türk ekonomisindeki en büyük sorunun bankacılık sektöründen kaynaklandığını öne süren Erez, Türk ekonomisinin banka- lar tarafından istismar edıldığnn, banka- lann mevduat faiz oranlannı açıklarken. • Türkiye'nin bir üretim bunalımına girdiğini söyleyen Yalım Erez, "Bunalım, ekonomik olmaktan çıkıp, üretim bunalımına dönüşüyor. Haziranda bankalara borçlanmızı ödeyemeyeceğiz" dedi. kredi faiz oranlannı açıklamaktan kaçtı- klannı söyledi. Bankaiânn, yıllık bileşik yüzde 500-600"- lere varan faiz oranlanyla kredi kullandırdı- klannı belirten Erez, önlem alınmaması du- rumunda. vadesi haziran ayınm sonunda dolacak kredilenn. geri ödenemeyeceklerinı açıkladı. Erez, pi>asada vaşanan durgunluk ve yüksek faiz oranlanndan dolayı eko- nomide yaşanan sorunlann, finansman bu- nalımı olmaktan çıkıp. üretim bunalımına dönüşeceğini söyledi. TOBB Başkanı Erez. ekonomide yaşanan bunalıma, 24 Ocak 1980den ıtibaren uy- gulanan yanlış politıkalann neden olduğunu belirterek, "Bugünkü hükünteti savunmuyo- rum. Ancak gerçeklerin de büinmesi gereki- yor" dedı. Ekonmıdekı sorunlann birara re- jim ıle çözüleme>eceğı belirten EreA "Belki, ara rejimler ilk aşamada sonınlan çözer gibi göriinürler. ancak sonra daha büyük buna- umlara neden olurlar. En güvenilir çözüm, de- mokrasi içinde bulunacak çözümdür" değer- lendinnesını yaptı. nmmış gibi masraftan çekildi- ğini belirtti. Zaran olduğundan daha dü- şük göstermek amaayla yapı- lan diğer bir işlem de Hazine'- den alacak kayıtlannda gerçek- leştirildi.THY Yönetim Kuru- lu'nun 11 Mart 1993'te aldığı 38 no'lu karann 4. maddesine göre Olağanüstü Hal Bölgesine yapılan uçuşlara uygulanan yüzde 20 indirim karşılığı 13 milyar 259 milyon lira bilan- çoda Hazine'nin mutabakatı alınmadan, Hazine'den alacak olarak gösterildi. THY'de çahşan bir yetkili- den alınan habere göre, bilan- çoda fiilen tahsili imkansız olan borç ve alacak oyunlannın da söz konusu olduğu kaydedildi. Bilançoda THY ile birleşmiş ve fıili varhğı ortadan kalkmış olan Türk Hava Taşımacıhğı THT'den 199 miljar lira ala- cak, 79 milyar 760 milyon lira ise borç görünmekte. Neyin karşılığı olduğu belli olmayan ve THT bilançosunda görülme- yen bu hesap sonunda THY'- nin zaran 119 milyar 240 mil- yon lira azalmış bulunuyor. Dikkati çeken bir başka hu- sus ise 1993 bilonçosundaki ti- cari krediler. Daha önceki dö- nemlerde hiç bir şekilde ticari kredi kullanmayan THY'nin 1993 yılında yurt içi özel banka- lardan kısa vadeli 1.3 trilyon ti- cari kredi kullanmış olması kavda değer bulunmakta. Âltının çızilmesi gereken di- ğer bir konu da 1992 yılında 800 milyar civannda olan kısa vadeli borçlann yüzde 200'ün üzerinde bir artış göstererek 2.3 trilyona ulaşmış olduğu ki bu miİüara uçak kiralannın dahil edilmediği belirtilmekte. Zaran herzaman kaskoödemez Milyonlarca lira vererek aldığınız otomobilinizi sigortalayarak güvence altına almak istiyorsunuz. Trafiksigortası, isteğe bağlı trafik sigortası, oto ferdi sigorta veya kasko sigortası yaptıracaksınız. Hangi sigortayı tercih ederseniz edin, mutlaka araştırma yapın. Sigorta sözleşmelerini yeterince okumadan, sigorta poliçesinin altına imza atmayın. Yaptırdığmız sigortanın, aracınızı hangi durumlarda koruduğunu, hangi durumlarda zarannızı karşılamayacağınızı öğrenin. G eçen yıl kamyonumu İsviçre Sigorta nın kasko sigortasıyla güvence altına aldım. İki ay önce kamyon karayolunda seyrederken kasise düştü ve dingll, lastiği fırlattı.Fırlayan lastik bir taksiye çarptı. Taksinin hasarını trafik sigortası karşılarken benim aracın lastik hrlatmasırtdan dolayı kampana, bilye vs gibi zarariarını İsviçre Sigorta kabul etmedi. Gerekce olarak da eksper raporunda teknik hata yazılması gösterildi. Eksper raporu şöförün emniyetteki rfadesine göre dolduruldu. Kamyonun teknik hatası olup olmadığına bakılmadı. Kaldı ki teknik hata da olsa, vasıta rot çıkarsa. dingil fııiatsa, kazaya sebep olsa sigorta ödeme yapmayacak mı? Omman Güraoy/GİMtESUN G iresunlu okurumuzun şikayeti üzerine isviçre Sigorta ile temas kurdum. Osman Bey'in bilgisayar kayıtlarındaki dosyasını inceleyen hasar servisi yetkilileri, ilçe emniyet müdürlüğü tarafından tutulmuş eksper raporunu buldu. Raporda akis kesen kamyonunun kazaya neden olduğu yazılıydı. Küçük hasarlı kazalarda sigorta şirketlerinin kendi eksperlerine raportutturmadıklarını belirten yetkililer, bu gibi durumlarda emniyet amirliği tarafından tutulan raporların yeterli olduğunu dile getirdiler. Sigorta yaptı ran kişilerin imzaladıkları sözleşmeleri yeterince okumadığını belirten İsviçre Sigorta yetkilileri, "Kaskolu taşıtların mekanik, elektrik ve elektronik donanımlarında meydana gelen hasarlannın sigorta şirketi tarafından karşılanmayacağı bu sözleşmelerde yazıyor'' diye konuştular. Kamyonun da teknik bir arıza nedeniyle kaza yaptığını vurgulayan yetkililer, şirketin bu nedenle masrafları karşılamadığını söylediler. • DÎKKAT Ktsrot kaskoaractnızı yanmave çatmmafara karşı, tam kasko ise yanma, calınma ve kazalara karşı sigortelar. Aractn üzerindelo aRsesuarlannîumünü sigorta ieklifnamesine yazılması gerekir. Herhangibir riziko sonrasında dummun beş gün İçertsindeyazıh oiaraksigortaşirketinebtkiiriimesi gerekir. Temtnat cbştndakalandurumîarsöyteözeöenebilfr. Yagstzftk, susuziuk, donma, bozukluk,esklme, çürürne, pasfanma ve baktrrts(Zlık nedertiyîe araçta meydana gelen kazalar. MeKanik, eiektrorHk ve elektrik donaramsndan kaynaWanar}zararîar. Taşrtınhertıangib'trarıza veya hasarneâeniyie biry&rden btryer©çektitrken zarar görmesinden kaynaklanan zarartar. Aracıo alkoHü, 18yaştndan küçökve ehliyeisiz Idşilerce kullanrlması durumunda. Paöayıcı veyanıcı maddetaşıma, deprem, halkhareketlerj, gre v lokavt ve inztbat harekeöefi. • Cumhuriyet Gazetea) TürUocağı Cad. 39/41 Cağaloğlu/ISTAKIBUL TEL: 512 OS OS FAX: 514 O7 51 Bayer üretim hatasını düzeltli B ayer, 1993 yılında Avrupa'dave Türkiye'de piyasayasürdüğü "Baygon Genius Likid Sivrisinek Kovucu Cihazları "nın tümünü değiştirmeyekararverdi. Bayer AG yetkilileri tarafından yapılan araştırmalarda geçen yıl satılanaletlerin birkısmında üretim hatası bulunması, Bayer AG'nin bu kararı almasına neden oldu. Merkezi Almanya'nın Leverkusen şehrinde bulunan Bayer AG ile Bayer Türk tarafından alınan karara göre 1993 yılında satlmış olan tüm Baygon sivrisinek kovucu aletlerdeğiştirilecek. 1993 yılı öncesindeüretilenvesatılan aletlerin tamamen kusursuz olduğunu garanti eden Bayer AG yetkilileri, hatalı üretilen cihazlann değişimi için "Değişim Mekanizması" oluşturdular. Ayrıca tüketiciler "Telefon Bilgi Hattmdan" ücretsiz faydalanabilecekler. Tüketici ve satıcıların kullanılmış veya kullanılmamış tüm cihazları değiştirebilmeleri içinde Yurtiçi Kargoşirketine başvurmaları gerekiyor. • EK0N03HYE BAKIŞ TANER BERKSOY Aıtık Krizi Çözûmlemeliyiz Ekonomik krizin ipuçları geçen yılın ikinci yarısında açıkça ortaya çıkmıştı. Yılbaşından bu yana tam bir kriz dinamiği yaşıyoruz. Koşullar bunun daha da yaygınla- şıp, derinleşeceğini gösteriyor. Henüz kriz sürecinin nesnel bir değerlendirmesini ya- pabilmiş değiliz. Daha çok koşulların nasıl bozulduğu- nu, kriz noktasına nasıl geldiğimizi irdeliyoruz. Krizin oluşumu o kadar yaygın tartışıldı ki nedenleri konusun- da neredeyse tam bir uzlaşma sağlandı. Bu iyi bir şey kuşkusuz. Kriz oluşumunu anlayıp, çö- zümlemek ilerisi için epeyce öğretici olacak. Bu değer- lendirmeler çözüm aşamasında da işimize yarayacak. Kriz noktasına geliş sürecinin değerlendirilmesinde ba- şarılı olduğumuzu düşünüyorum. Ama artık bu evreyi geçmemiz gerekiyor. Şimdi için- de bulunduğumuz kriz sürecini anlamak ve çözümle- mek durumundayız. Farklı birimlerin, sektörlerin, değiş- kenlerin aralarındaki bağları, etkileşimleri araştırmak, irdelemek ve buradan krizin olası yönelimlerine ilişkin bilgi ve öngörüler oluşturmalıyız. Kısacası, biz bu hale nasıl düştük merakını aşmak, bi- zi kim bu hallere getirdi öfkesini dizginlemek noktasın- dayız. Şimdi, "halimiz nedir, nice olacaktır" sorularına yanıt bulmak durumundayız. Bunun için süregelen krizin karakterini, türünü, olası aşamalarını ve iç dinamiklerini tartışmanın, yani krizi anlamaya çalışmanın yararlı olacağını düşünüyorum. Krizin karakterini belirlemek önemli. Ekonominin ya- pısal özelliklerine bağlı olarak, iktisadi krizler farklı ka- rakterlertaşıyabiliyor. Örneğin, saltpiyasadengesizlik- leri bir krizin ana karakterini belirleyebiliyor. Yapıdan türeyen ve temel dengesizlik karakteri taşıyan krizler de olabiliyor. Kimi krizler de çift kişilikli oluyör. Temel den- gesizliklerin beslediği piyasa dalgalanmaları bu karak- terde krizin örneği. Kolayca anlaşılacağı gibi, krizin karakterine bağlı ola- rak gelişme dinamiği ve çözümü de farklılaşıyor. örne- ğin salt piyasa dengesizliği karakteri taşıyan ekonomik krizler kendilerini onaracak ve yeni dengelere taşıyacak dinamikler yaratabiliyor. Buna karşılık temel dengesiz- lik karakterindeki krizler bu dinamikleri yaratmadığı gibi engelleyebiliyor da. Bunlara dışarıdan müdahale gere- kiyor ve çözüm daha uzun bir süreye yayılıyor. Krizin tümünü belirlemek de önem taşıyor. Kriz kon- jonktürel türde olabileceği gibi yapısal türde de olabili- yor. Konjonktürel türdeki krizler özellikle piyasa ekono- milerinde iktisadi dalgalanmalar şeklinde ve birikimli bir süreç içinde ortaya çıkıyor. Buna karşılık yapısal kriz- lerin böyle bir sistematiği yok. Krizin gelişme dinamiği de çözümü de değişik türler- de farklılık gösteriyor. örneğin konjonktürel dalgalanma- ların belirli aşamaları ve kendini düzeltme dinamikleri var. Yapısal türdekiler ise temelli bir onarım ve değişim programı gerektiriyor. Ekonomik krizin değişik aşamaları da var. Bu özellikle piyasa dengesizliği karakterinde ve konjonktürel türde krizlerde çok belirgin. Kriz sürecinde ekonomi bir dip noktasına doğru yöneliyor, dibe vurunca bir süre burada kalıp yeniden yükselmeye başlıyor. Temel dengesizlik karakterini taşıyan yapısal türde krizler içinde bu tür aşamala.' tanımlanabiliyor. Bir krizin anlaşılması ve çözümlenmesinde söz konu- su değişik aşamalar önem taşıyor. Zira kriz sürecinde ekonomi dibe doğru iniş aşamasında iken bunu tersine çevirmek oldukça güç. Bu da piyasa dengesizliği karak- teri ve konjonktürel türdeki krizlerde çok belirgin. Dibe yönelen ekonomi bu doğrultuda dinamikler üretiyor. Burada ekonominin dipte ne süre kalacağını ve hangi etkileşimlerle yeniden yükselme dinamiğini kazanaca- ğını belirlemek önemli halegeliyor. Bu süre ve kriz çıkışını başlatacak dinamikler üzerin- de ekonominin yapısal özellikleri belirleyici rol oynuyor. Aynı şekilde krize müdahale yönü, biçimi ve dozu da dipte kalma süresi ve krizden çtkış dinamiklerinin oluşu- munda etkili oluyor. Bu noktada yapılan hatalar süreyi uzattığı gibi, oluşabilecek yeni dinamikleri doğmadan öldürebiliyor. Türkiye ekonomisinin son yıllarda edindiği piyasacı kimlik bizden de farklı karakter ve türde krizler oluşma- sına olanak veriyor. Artık tek tür istikrar programlarına bel bağlamak yeterli olmayabilir. En azından bunu göre- bilmek için kendi krizimizin karakterini, türünü ve dina- miklerini bilmek zorundayız diye düşünüyorum. Sandoz Genel Müdürü Atasoy sıkıntılı: Ocaktanberi zarardayız İstanbul Haber Senisi- San- doz Ürünlen A.Ş Genel Müdürü Erman Atasoy, tasar- ruf önlemlen çerçevesinde zo- runlu olarak kaldırdıklan is- konto nedeniyle. bazı eczacı odalannın üç ilaç şirketinin ilaçlannı satmama şeklinde yürüttüğü kampanyayı dur- durmalannı istedi. Atasoy, ec- Türkiye'de Yapı Sektörünün En Büyük Fuarı YAPI94FUARI JURKEYBUILD94 İ S T A N B U L 11 -15MAYIS1994 İSTANBUL DÜNYA TİCARET MERKEZİ YEŞİLKÖY HAVALİMANI KAVŞAĞI HerGünSaat : 11.00-19.00 Fuar Alanı Tel : (212) 663 08 81 / 30 Hat Giriş 40.000.-TL Her saat başı Taksim'de Atatürk Kültûr Merkezi önûnden, Yeşilköy'de Fuar alanı önünden ücretsiz ofobüs servisi vardır. Aynca Mecidiyeköy'den İETT otobüsü rıng seferi 09.30-19 30 En Büyük Kuruluşlar, En Yeni Ürünler L^J yapı-endüstri merkezi ULUSIARARASI YAPt MERKEZLERI BIRUĞI (UCB) UVESı ULUSIARARASI YAPI KONSEY! (CIB) ÛYESI . Cumhurıyet C a d 32V 80230 HartHye - İSTANBUL Te( (212)247 41 85(5Haf) Telefahs (212)241 1! 01 zanelerin gerçekçi kâr marjı ile çalışarak kuvvetli bir mali yapıya kavuşmalan için ger- çekleştirilecek gerekli ve kaçırulmaz bir yasal düzenle- me için yapılacak her türlü giri- şimi desteklemeye hazır olduk- lannı söyledi. Clkenin içinde bulunduğu zor ekonomik koşullar, gele- cekle ilgili belirsizlik ve özellik- le son aylarda yaşanan hızlı de\ alüasyonlann döviz yü- kümlülükleri yüksek olan fir- malan zor duruma düşürdü- ğünü belirten Atasoy, San- doz" un da ocak ayından itiba- ren zarar eder duruma geldiği- ni vurguladı. Erman Atasoy, şirket bün- yesinde ürün yelpazesinde bü- yük sürümü olan ve buna bağlı olarak da büyük ciro yapan üriinlerin ağırhkta olmadığına dikkati çekti. Adres yanlış Eczaa odalannın tepkisinin adresinin yanlış olduğunu be- lirten Erman Atasoy, özetle şunlan söyledi: "Tepkiııin çüuş noktası eczacı kâr oranlannın yetersizliği, mevcut kâr marj- ları ile eczanelerin yaşayama- yacağıdır. Bunun hakiıiığı tarttşümaz. Finnalann iskonto veremez hale geünesi de eczane- lerin gerçekçi bir kâr marjı ile çalışnıak yolundaki mücadele- krinde ne kadar haklı olduğunu vurgulamaktadır. Biz yaşam savaşı verirken zorunlu olarak iskontolan kaldırdık. En büyük dileğimiz yasal bir gerekçesi ol- mayan bu kampanyanın, insan sağlığını tehdit eder boyuta gel- meden sona erdirilmesidir."