Katalog

SAYFA CUMHURİYET 2 22MART1994SALI Bir tür zarafet kalesi gibiydi Dior modaevi. Fransa'nm yüz akı. Turistler önünde resim çektiriyorlardı Ellidesenlebaşlayanolağanüstüöykü-3- 1954 yılı Eylulu'nde Pans'e geldı Yalnızdı. annesı yoktu yanında Bır ge- neralın dul kansından kuçuk bır oda hraladı Babası Pans"e bır gelışınde oğlunu "Ecole de la Chambre S>ndicale de la Couture"e yazdırdı Tuıllenes"nın yanı- ndaydı bu okul Otuz kadar oğrencısı \ ardı Öğrencılerden çoğu kızdı Y\es Saint-Laurent desen. kostum tanhı okuvor kalıp çıkarmdsını öğrenı>ordu burada Derslere pek ılgı duyduğu soylenemezdı Dehşeth canı sıkılıyordu Ama onunde sonunda Pans'teydı ya' Kızlar hıç ılgısını çekmıyordu Okulda onun gıbı oğrencı olan Fernando Sancbez'le tanıştı O da koyu renk elbıseler gıyivordu Yves gıbı O da Cocteau'vu, Brard'ı sevıyordu O da yalnız vaşıyordu Pans"te Aralannda sıkı bır dostluk kuruldu Fernando İspanya'da doğmuş, bambaşkd bır ortamda buyumuştu Annesı Balencıago'dan gıyınırdı Eve çaya gelen soylu İspan>ol kadınlan kocaman kargalan anımsatırlardı O da renklı bır dunyanın \e ozgurluğun ozlemını çekıyordu Şans 21 kasımda caldı Yves Saınt- Laurent'ın kapısını Yun firmalanrun uluslararası yanşmasında "dbise" dalı- nda bınnalık ve uçuncüluk odulunö kazanmıştı altı bm yanşmaa arasında G.erçektendeçok mutsuzdu Yves Saint-Laurent. Okulunu sevmiyor, oturduğu semtten nefretediyordu. Büyük bir yalnızlık çekiyordu. "Manto" dahnda bınncılığı 21 vaşı- ndakı bır Alman, Karl Lagerfeld kazanmıştı 1952 yılından ben Fransa da yaşıyordu Lagerfeld Bu olay "Oran'ın Sesi" gazetesınde de yer alan bır zafer oldu \ ves Saınt- Laurent ıçın Aslında babası noter ohnasını ısterdı Ama hıç baskı yapmadı Yves'e Şımdı de onun bdşanlan ıle gururlanı>or, gızlı gızlı ona arka çıkı- yordu Oğlunun bunalımlannı bılıyor, ona destek olmak ıçın ıçı tıtnyordu Ama bu bunalımlarda çozulecek yanlar da vardı. çozulemeyecek elden bır şey gelme\ ecek \ anlar da Mosvo BnınhofTd bır mektup >dzıp oğlunun amaçsızlıklan çok mutsuz olduğunu, ona oğutler vermesını, yol gostermesını nca ettı Gerçekten de çok mutsuzdu Yves Saınt-Laurent Okulunu sevmıyor oturduğu semtten nefret edıyordu Bu kederlı mahalle, karanlık sokdklan, kınk dışlı eskı taraklara benzeyen kavruk bodur ağaçlan. hıçbır zaman ışlemedıklen suclann ağırlığı altında ezılen kadınlan, bu kuçük, küçücük. lavabosu paravanın arkasında gızlı kuçuk oda' Büyuk bır yalnızlık çekıyordu Yves Saınt-Laurent Ama BrunhofTun ılgısı ve onun BrunhofTa Oran'dayken çızdığı ellı desenı vermesı ıle her şey bır anda değış- ü Olağanüstü bir öykü Çızdığı desenler Dior'un o yıl sunduğu "A" modasına tıpatıp benzıyordu Vogue dergısının yonetmenı hemen Dıor'a telefon ettı Hayretler ıçındeydı Mıchel de BrunhofT Bu ellı modelın yırmısı rahatlıkla Dıor un olabılırdı "Hajatımda bu denli vetenekü birisine rastlamadım"dıyordu Brunhoff Bır alıntı soz konusu değıldı Bu krokıler çızjldığınde Dior'un koleksıyonu daha sunulmamıştı Elınden tuttuğu gıbı Dıor'a goturdu Yves Saınt-Laurent"ı Boyle başladı ışte bu olağanüstü oy ku 20 Hazıran 19*55"te Dıor'a gırdı Yves Babası, BrunhofTa yazdığı mektupta oğlunun duşlennı gerçekleştırmekte >ardımci olduğu. onu bu denlı mutlu ettığı ıçın mınnetlennı sunuyordu Sesi sedası çıkmıvordu Yves asıstan olarak gırmıştı Dıor'd. otekı genç vardımcılar Gu> Duatier ve Marc Bohan gıbı Onabırmasagosterdı- ler oturdu Sesi sedası çıkmıvordu Studvonun avncalıkh bır yen vardı Yabancılar kapıyı \urmadan gıremezlerdı Dıor modellenne "aşk", "nıutluluk" gıbı ısımler koyan bu unlu modacı. bır varatıcıdan çok akıllı uslu bır aıle babasına benzıyordu Her zaman gn kostumler gıyıyordu Dıor"un ısmını dunyaya duyuran o buyulu modeller. Yves Saınt-Laurentjn çalıştığı studyodan çıkıyordu ışte İkı \uz modelın krokılen kalıplan hep orada hazırlanıvordu Bır tur zarafet kalesi gıbı\dı Dıor mo- daevı Fransa nın yuz akı Tunstler onunde rcsım çektınvorlardı 1947 dekı "New Look"la Pans^ dunyanın moda merkezı yapan bu modaevınde 27 atoyle varcîı Bınden fazla da çahşanı 1954 yılında Amenka >d yapılan Haute Conture ıhracatının O o49unu Dıor sağlıyordu Dıor pdrfumlerı. Dıor çoraplan Dıor kurklen. Dıor takılan. Dior, V ves Saint Laurent'ın çi/digi modelleri çok beğenirdi Bir gece kıyafeti... Cüretkâr, büyülü. Yıl 1989... Dior, nıanken Sjlvie ile bir prova sırasında... Dıor pabuçlan sonra Ünlu ayakkabıcı Roger Vivier, Dıor ıçın ozel modeller üreüyordu Dıor un ım- zasını paylaşmava razı olduğu tek sanatçı da oydu Mılyarderler. prensesler, vıldızlar V\indsor Düsesi. Marilvn A* a Gardner, Lana Turner, Lcydi FeUoHS, Kontes \ olpi, Elizabeth Ta\Ior... Dıor bır kere bıle Lız Taylor'u gormeye ınmemıştı salona O yalnız çok buyük sanatçılarla ılgılenırdı Her gun oğleden sona saat uçte sıyahlar gıymış 45 satış elemanı merdıvenlere dızılırlerdı "Kargalar'" denırdı onlara Koleksıvonu 12 manken sunardı Muştenlerden bazılan. orneğın Le>di Mariott ışe gelır gıbı her gun koleksıvonu gormeye gelırdı Sankı aboneydı Oğleden sonra uçte gelır. akşam yedıde gkardı Dıor'dan Amenkalı muştenler başka alemdı Onar çıft pabuç alır scçtıklen her kıvatet- len uçertakım vaptınrlardı Bın Pans bın Nevv Y ork. bın de hafta sonlan ıçın Bazılan vıkılmış ıkı gozu ıkı çeşme ge- lırlerdı "Felaket, derlerdi, kocam iflas ettı bu mevsim. Bu nedenle yalnızca 10 kıyafet alabileceğım!.." Nedonemdı kadınlann mucevherlerıne uygun modeller aldıklan yıllar "Patron"un çevresınde çok değer verdı- ğı kadmlar vardı Bın Dıor un 1947 de ışe aldığı Raymonde Zehnacker'dı Dıor un Mrdaşı akıldaşı, her şe>ı VIarquerite Carratolyelerden sorumluydu Yanınddkı ışçılerden çoğu o Patou dan dvnlırken onunld berdber Dıor'd gelmışlerdı Gizemli mendil Sonrd Mitza Bricard vardı Sdnat dd- nışmanı. zarafet uzmanı Bovnunddkı 14 sırd ıncı, onun ucuz bır kddın olmddığının kanıtıydı Öğleyedoğrugelırdı ışe Bıleğın- de her zaman gızemlı mınık bır muslın eşarp bağlanmış olarak dolaşırdı Kımıne gore aşıklanndan bınnın sıktığı kurşunun ızını gızlemek ıçındı bu, kımıne gore ıntıhar gınşımınde bulunmuş, bıleğını kesmıştı Sdklddığı o>du Alman ımparatorunun oğlunun metresı olduğu soylenırdı Bır Rus prensı ıle ev lenmış. Londra'da bır tıyatroda sahneye çıplak çıkmıştı Doğru muvdu bunlar0 Ama sırddan bırınde karar kıldığı ve Mos- yo "BricanTla evlendığı bır gerçektı Pdns ın en guzel mucevherlcn ondaydı Kımse onun gıbı kurk "taşı>amaz"dı' Onun fıkrınc çok onem venrdı Dıor Her modelı gozden geçınrdı Balencıaga nın yanında denevım edınmış olan Mıtza nın ınanılmazbırzdrafetolçusu vardı Kıvdfe- te şovle bır bakar "Duğmclerden biri faz- la!.." derdı Ne göz nurları, ne emekler... Ne elbıseler ne modeller uretılırdı o atolyelerde Ne goz nurlan ne emekler Işçı kızlar bır vdndançalışır, bır>andan fı- sıl fısıl konuşurlardı Muştenler hakkında bılmedıklen yoktu Bır gelınlık dıkılırken bekar ışçı kızlar, saçldnndan bır kuçuk tutdm keser etek baskısının ıçıne gızler. Tann nın kendılcn- ne de bır koca vermesını dılerlerdı Bu meslekte ılerlemek buyuk çabalar uzun vıllar ısterdı Bır ışçı kız atolveye ge- tır-gotur a>dk ışlen ıle başlar. vcrden toplu ığne toplardı oncelen Utulen. masalan te- mızlerdı Oturma hakkı ancak ıkıncı yıl venlırdı ışçı kızldrd Sonrd adım adım. basamak bdsamak ınanılmaz bır çaba ve sabırla ılerlenırdı bu meslekte Bınncılcr zırvedeydı Bambaşkd bır dy- rıcalığı vardı bu bırıncının Sabahın onun- da gelır, müşten provalanna gırerlerdı Bınncı olabılmek ıçın 15-20 yıl alınten ge- rektı Savaştan once Paton'da bınncı. ıkıncısı ıle konuşma "tenezzülünde" bıle bulun- mdzdı Dıor'da daha farklı daha yumu- şaktı durum Ama gene de arada bır mesafe vardı elbet Bınncının elbıselen utülenır. pabuçlan boyanır. mantosu tutulu-du Muştenler zaman zaman bır broş. bır altın bılezıkle bınncılenn gonlunu alır ardı Dıor modaevınde zırvede maddm Marguente vardı Bınncılenn bınncısı' Plazd'va unlü muştenlere provaya gıderdı Beğenmedığı bır yaka ya da kol takılışı ıçın kıyametlen kopardığı. kıvafetı ııç dort kez sokturduğu olurdu (,oğu kez bulun kıyamet 2 cm y uzunden \ opardı 2 cm Ama dıkış denılen şey de buydu1 Modaevıne geldığı ılk cün Dıor Yves Saınt-Laurent'e atolyelen gezdınnıştı Dı- kışın teknığınden haben yoktu \vesın Zamanla oğrenecektı Yavaş yavaş sağda sokla dostlar edın- meye başladı Kuçuk bır grup oluştu bov- lece İçlennde Karl Lagerfeld. eskı dostu Fernando Sanchez ve manken V ictorie da vardı Ufak tefek esmer bır kızdı Vıctone Kendısını çekemevenler, yurumesını bıle bılmedığını soylerlerdı Ama kım ne derse desın Mosyo Dıor tutuyordu onu Vıctone'ı ışe o dlmıştı Ganp bır çekıcılığı vardı Vıctone ın Bır restorana gırdı mı. erkekknn gozu ondan başkasını gormezdı Bar des Thatres'a gıdivorlardı Pahalı lokantada en ucuz yemek en seçıvorlardı Hemen her gece çıkıyorla dı içlennde en paralı olanlan Karl'dı Karl Lagerteld Aynca radyolu bır Voll svvagen arabası da vardı Akşamlan bu arabaya dolu- şurlar Etoıle meydanına kadar çıkarlardı Ondan oteye yol bılmıyordu kı Karl Orada ıner restoranlara gıdcrlerdı Fıacre 10 masalık bır verdı Avuç ıçı kadar pıstte çılgın danslar vapılırdı Ça-ça- ça z^ımanıydı Pan>> ın tum unlulen ora- davdı Zizi, Jean Marais, Michle Morgan. Sonra unlu modacılar Balmain gelırdı Dıor gelırdı zaman /aman Şotoru Pierre- vc grubuyla Suzanne Luling, Raymonde Zehnacker, Mıt/a Bricard. Karanlık günlere doğru Yves Saınt-Laurenl Dıor un guvenını kazanmıştı Tum provalara katılıvor fi- kırler verıvordu Dıor onun modcllcrmı gıtgıde daha çok katıvordu koleksivonla- nna Gorunuşıc her şev volunda gıdıvordu Işçı kızlar aıolvelerden şarkılar bovleyerek çıkıvor kapıda onlan bekleyen nışanlılan sevgılılen ıle buluşuvorlardı Mankenler kocaman arabalara atlayıp gıdivorlardı Y emekler danslar kahka- haiar suruvordu gene Ama bır ruya sona envordıı artık Dunyada olııp bıten- ler savaşlar Hante Couture nı ınanılmaz derecede ctkılıvordu Kore sdvaşı sırasın- da Amerıkalılar alışvenşi kesmıştı 1957 de Dıor modaevi açılışının onunı.u yılını kutluvordu Lnlu Tıme dergısı kapağını ona ayırmı^tı Dıor Rgcnte stılı mobılvalarla doşclı saçaklı kanapelı ^omınesının ıistunde Bernard Buftel nın tablosu asılı 12 odalı bır evde yaşıvordu Gorunuşte sakın ra- hat bır adam sanılırdı ama ovle değıldı aslında Aklını fazla kılolarına takmıştı Zavıtla- tıu kurler uvguluvoıdu Batıl ınançlan vardı Kıla ınanırdı Hcrveıeozel lakısı ıle gıderdı Ddlkden bır gun once talu ona detlle sırasında nerede duıması gerektıgını sov lerdı 1957 Tunmuzunda Lucienne, Parıst V ves ıgornıevegeldı Kızlar "Vvesgide- lı beri çok değişti" dıvorlardı "Hıç eski neşesi kalmadı." Annesının gelışını kut- lamak ıçın unlu bır restorandd yer avırtmıştı Tam yemek yerlerken Suzan- ne Luling çıkdgeldı "Sizi gidi sizi" dedı " Annenizin bu kadar guzel olduğunu hiç sovlememıştınız bize..." Luling bunu Dıor d da anlattı Dıor annesını ertesı gun studvova davet ettı \ ves ın heyecandan elı avağına dolaşı- v ordu "Şunu gi>, şurada dur!.." Lucienne ogluyla geldı Dıor "Bizibi- raz \alniz bırak delikanh" dedı babaca Nelerkonıışlıılar Yveslın,bırzamanoğ- rı.nemedı 24 Ekım 1957 de Dıor kılolanndan kurîulmak ıçın yıiiardır gıttıgı Italya'- dakı Mantecatını'de kalp knzınden oldu Ellı ıkı yaşındavdı Arkasında 7 mılvar Iranklık bır ımza bırakıvordu Haber valnızca modaevınde değıl. lum dunyada bomba gıbı patladı Caracastan. Nevv York'tan. Tokyo"- dan Roma dan dunyanın dortbır >anı- ndan tazıve telgraflan ve çıçekler yağı- vordu Cend?e merasımınde pek çok unlu vardı \\indsor Düşesi, Pamela Churchıll. Carmel Snow, Pierre Balmain, Balenciaga. Hubert de Gi\ench>. Marcel Boussac, Jean Cocteau, Francis Bulene... \cdaha yuzlercesı Cena/evekdtılanışçıkızlaryakalanna bırcr kuçuk muge dalı takmışlardı Merasımde bırbınnı tanımayan. ama ılerde bırbınnın havatını altust edecek ıkı kışı van vana vuruyorlardı Pıerr Berg ve Y ves Saınt-Laurent' Yarın: Küçük Prens ( C ) Her hakkı Cumhuri\et'e aittir.