Katalog

SAY=A CUMHURİYET2 22MART1994SALI 2 KULTUR Bursa'da ve Eskişehir'de iki çarpıcı "Kadın"oyunu: AYŞEGÜL YÜKSEL ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ M BL sayfalarda çoğunlukla İstanbu! ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ T * ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ |BL sayfalarda çoğunlukla İstanbu! ve Aıkara o> unlarından ^öz cdilir. En çok cyun, en çok eleştırmen bu ikı bü- yük lenttebulunurçünkü. Kısasıireh şenlalerde bir araya gelen. başka kentbrimızde kouı ıîmış sahnc oiay la- n isc toplu olarak değerlendirilir ge- nellılle. Bu kez ıstcdım kı dönem orta- sındt ulaşabıldığım. bana ulaşan iki "başla kent" yapımından söz edeyım Mutlj bır rastlantıyla bu yazıda ıkı "kadmojunu"nun Bursa'da \e Eskişe- hir'dc kotanlmış ıkı başarılı yapımı buluştu. Pario Fo'dan "Açık Aile" Devlet Tiyatrolan'nın en eski sah- nelennden olan Bursa Devlet Tiyatro- su stn yıüarda ortaya koyduğu ju- pımkrla: dcnevcı. yenılıkçi bir yakla- şım icinde olduğunu göstenyor. Ço- ğunltkla genç sanatçılardan oluşan \c Burst De\let Tiyatrosu Müdürü Fej- ha Çelenk'ın gençlere sağladığı ola- nakLn \crinılı biçimde değerlendiren bu topluluktan i/lediğım "Açık Aile". miniak Oda "Iıyatrosu'nıı keyifli kalı- kahalnnyla çınlaian Bıırsılı seyircilc- rin kendi kentlerınüe yapılan tiyatrov- la ne denli bütünleştiğimn açık bir ka_nıt:\dı. İtalvan tiyalrosunun sesini son yir- mi yıidır tüm dünyava bir kez daha 'Agk Ergin Orbey'in denerimindeki ortak çalışmada onyedi ayrı Anadolu kadınının canlandırıldığı oyun kişileri altı oyuncu arasında bölüştüriilmüş. Aile' ve 'Ben Anadolu'duyuran Dario Fo'nun. kendısı gibı oy ııncu eşı V ranca Rame ıle yazdığı "Açık Aile", kadın- erkck ilışkılennı alabıldığıne özgür kılan "ciasel detrimei" anlayışı "kara güldürü"nün siizgecinden gcçıren ıki bölüm- lük kwa bır oyun. Fo. Akdeniz insanmın gülery üzlü-şakacı- gcveze-gürültücü yanlaıından bolca yararlanarak oluşlurdu- ğu genel yaklaşımını bu ke/ bir- lıktelıği yıllanmış bır kan-koca üstünde odaklaşıırıyor. Cinsel devrimci anlayış Adam \e karısı Antonia'nnı "iki raund" boyunca yaşadı- kları çatışmayı dile gctıren bu ikı kışılık oy unda, cınsel de\ rım ve eşıtlıkçı aile düzeni tartışıl- maktadır. Sık sık sevgıli değişti- ren \e bu gerçeğı karısının do- ğal karşilamasını bekleyen Adam. ılk raundda "açık aile" anlayışmın viv ıınucusu. Anto- nia ıse kocasi tarafından aldaiı- lmaya geleneksel "kadın" tep- kisini gösteren bir kurbandır Ancak kendıni öldünne gı- rişımleriyle. korkunç kavgalar- la sürdürdüğü ilk raunddan ye- nık çıkan Antonia. ikınei ra- undda "açık aile" anlayışinı be- nimseverek kendıne bir se\gılı buiur. Cinsel özgürlüğü yalnız- ca erkeklcr adına hoşgördüğü anlaşılan Adam. "eşitlikçi aile düzeni"nın hiç dc i-şınc gelmcdi- ğinı anlayacak vc raundıı An- tonıa kazanaeakur. Ama nc pa- hasına! Fo-Ranıc ikilisı "şaka"- yı "şaka" düzevinde bırakma- yacak kadar duvarlıdır ışledık- îeri konu>a... 'Çılgın' hareket düzeni Serap Eyüboğlu'nun sahnele- diği. çevre-gıysi tasarımını Ka- nöz Ozan'ın. mü/ık dü/enini Boğaçhan Sözmen'ın gerçekleş- tiruığı vapımda de\inım. sah- nedekı ikı oyuncunun yer >er akrobasi düze\ıne ulaşan ve o\un kişilerinin birbirleriııe de- ğıl de biçimden biçime sokiuk- Farı onlarca araba lastiğine vö- nelttıklen fi?iksel enerjıjle bi- çımlenışor. İlginç bir dcnc\. çünkü bu \ olla o\ uncular "kav- ga etme" rolü oşnamıvorlar, harcadıkları fiziksel enerjinin \erdıği ı\me\le "ka\ga etme" e\leminm gerektirdiği mimık, jest \ e tonlamaları en doğal dü- ze\de \akalışorlar. Sahncdeki "çügın" harckct dibenı. a>nı zamanda olajları hem ">aşa- >an" hem de "anlatan" o\ un ki- şılennin. bır "gerçeklik" düzle- minden öteki "gerçeklik" düz- lemıne geçmelennı sağknan te- atral bır öğe olarak işlc\ görü- \or. Üstelık. o\unu b.ıştan sona saran güldürü \ aklaşimını desieklc\en bır ciken. 'Kadınca' bakış açısı Serap Ejüboğlu'nun. o>u- nun "kadınca" bakış açısını desteklerken a> nı zamanda me- tin-^>ahne bütünlcşmcsini de ön düze\e getıren dınarlı çalı- şmasını ovuncularla büvük bir uvum ıçınde sürdürdüğü görü- lüjor. Anionıa'da ılk ba^rolü- nü cnnavan Ze\nep Erkekli, E>üboğlu"nun vorumunun ha- reket dıizey mde ıçerdığı leatral- likle kocasi taraimdan aldatı- lan bir kadının tepkisınin do- • Devlet Tiyatrolan'nın eski sahnelerinden olan Bursa Devlet Tiyatrosu son yıllarda ortaya koyduğu yapımlarla; deneyci, yenilikçi bir yaklaşım içinde oldu- ğunu gösteriyor.'Açık Aile' Bursalı seyircilerin tiyatroyla ne denli bütünleştiği- nin açık bir kanıtıydı. Tiyatro Anadoiu, Ergin Orbey'in denetiminde ortak bir- çalışmayla 'Ben Anadolu'yu ilk kez altı kadın oyuncuyla sunuyor. Bursa'da sahnelenen 'Açık Aile'de Antonia'da ilk başrolün oynayan Zeynep Erkekli Akdenizli bir duyarlıkta bütünleşmiş. Adam'da Nusret Şenay. cinsel devrimi soğukkanlılıkla savunan 'çağdaş erkeğin' iistün konumunu yorumlarken çok başarılı. ğallığını. bıraz çocuksu. daha çok da \kdenizli bir duvarlıkla bütünle'jtırıveiTniş. Erkekli. ro- lüne ktnduğu enerjiden tam ve- rim alı\or. se\irci_\i soluk solu- ğa bırakan dinamik ovunculu- ğuııu hep esnek. hep yumuşak bir düze\de tutarak denetleme- \ıbaşarı\or. Erkekli. Fo'nun "çok İtal- yan" o!ma\an bu oyununda, se7gilen\le. ovunculuk biçem- leri çok larklı olsa da benim ku- şağımın sınemada hayranlıkla izlcdığı unlii Anna Vlagnani- den esıntıler \akahyor. Adam'ı canlandıran Nusret Şenay ise rolü gereği. cinsel devrimi so- ğukkanhlıkla savunan "çağ- daş" erkeğin. geleneksel kadın tutumunu seraile\en Antonia karşısındaki üstün konumunu yorumlarken çok başanlı. An- cak ikinci raundda roller deği- şince. Şena\'ın ovunculuğunda da daha belirgın bır değişim beklenırdi. Bu değişim yeterin- ce gerçekleşmıvor. Bursa De\let Ti\atrosu'nun "Açık Aile" yapımı, başka kentlere de turne \apmalı dö- nem bitmeden... Hele şenliklere mutlaka katılmalı. Eskişehirli bir topluluk: Tiyatro Anadolu Güngör Dilmen "Ben Anado- lu"vu Yüdız Kenter ıçin tek kişi- Iik bir oyun olarak yazmıştı. Kenter'in Türkçe vc İngilizce olarak sunduğu bu "diyardijar dolaşmış" vapıt. Eskişehir'de 1993 güzünde kurulan Tiyatro Anadolu topluluğunun da ilk oyunu olmuj. Anadolu Univcrsitesi Devlet Konservatuvan. tiyatro sa- natının ülkemızde üç büyük kent dışında da yaygınlaştın- lması amacıyla kurulmuştu. İlk tiyatro bölümü mezunlannı 1992-93 öğretim yılında veren kurum. Tiyatro Anadolu ile önce Eskişehir'e hizmet sunu- yor. Topluluk. Anadolu Üni- versitesi'nin çatısı altında ku- rulmuş. Sanatçı kadrosunu ti- yatro bölümünü bitıren gençler oluşturuyor. Topluluğun amacı Eskişehirli seyirciye düzenli olarak oyun sunmak. Bu yılki kadroda beş araştırma görevlisi ve iki okutman yeralıyor. Dev- let Tiyatrolan sanatçısı yönet- men ve eğitmen Ergin Orbey'in katkısıyla başlayan etkinlik- lcrin zaman içinde Eskişehir se- yircisiyle bütünleşmesı beklenı- yor. Ergin Orbey'in denetiminde ortak bır çalışma olarak sunu- lan "Ben Anadolu" ilk kez altı kadın oyuncu tarafından sunu- luyor. Böylece bir "yıldız" sa- natçı ıçin yazılmış tek" kışılik bir oyun. takım oyunculuğuna da- yalı. çoksesli bir sahne olayına dönüşmüş. On yedi ayn Ana- dolu kadınının canlandınldığı oyunun kişileri. altı oyuncu arasında bölüştürülerek pro- fesyonel tiyatroculuğa yeni baş- layan genç sanatçılann kendile- rini ağırhklı kompozisyon rolle- rindc sınamalanna da olanak tanınmış. İlginç, verimli bir deneme Altı oyuncunun sahnede be- lirli bir koreografik düzen için- de sürekli olarak yer aldığı y apımda on yedi kez ortak de- \inimden bireysel devinime ge- çiliyor. Dilmen'in Niobe'den Şair Nigar'a. Artemis'ten Theo- dora'y a. Halide Edip'e dek oluş- turduğu Anadolulu kadınlar mozaiğinin her bir örgesi bir başka oyuncu tarafından yo- rumlanırken diğer oyuncular da o sahnenin tinsel duygusal düşünsel zeminini oluşturuyor- lar. Son derece ilginç ve verimli bir deneme. Her birinin bırkaç oyun kişisını canlandırdığı genç oyunculann özelliklerini. birey- sel kompozisyonlannı çizdikle- ri aşamalar yoluyla yavaş yavaş taruyorsunuz. Lamassi'de Se- vinç Dülger'ın bakışlannın ve sesinin aynı kıvılcımla parlama- sını, Andromache'de Dilek Boz- kurt'un buruk tonlamalannı, Artemis'te Ebru Gökdağ'ın duru sesini ve temiz diksiyonu- nu, berberin kansı. Theödora ve Nasreddin Hoca'nın kansı- nda Alev Gündûz'ün ne ele avu- ca sığmaz bir güldürü yeteneği olduğunu... Doruktaki iki kompozisyonu ise Ayşe Sul- tan'da Handan Bayındır ve Ni- lüfer Harun'da Ayşegül Giinay gerçekleştiriyorlar. Şenliklerde izlemeliyiz Bayındır, yedi-sekiz kez evle- nip de hiç "koca görmediği"- nden yakınan Ayşe Sultan'ı, iç- tenlikle ironinın iç içe geçtıği bir yorumla sunarken yıllannnş us- talann "incelikli" oyunculuğu- nu yakalıyor. Ayşegül Günay ise dıli, dini. ailesi. kökeni ile Orhan Bey'in aşkı arasında bir seçim yapmak durumunda ka- lan Rum güzelı Nilüfer Hatun'- un serüvenini anlatırken bakışıyia duruşuyla sesıylc de- \inimiyleyedi y üzy ıl önce adım adım Osmanlının eline geçmek- te olan Anadolu'nun gözümüz- de canlandırabıleceğimiz tüm renklerinı. seslerinı. neredeyse kokusunu taşıyıveriyor sahne- ye. Öyle bir dönemde "kadın" olmanın. Anadolulu olmarun dramını da... Tiyatro Anadolu yapımı "Ben Anadolu") u umanm An- kara ve İstanbul'da yapılacak şenliklerde izleyebiliriz. Coppola'nınyeniyıldızıPinokyo • 188O'de ilk kez bir çocuk gazetesinde Pinokyo'nun serüvenlerini "BirKuklanın Oyküsü" başlığıyla ) ayımlayan gazeteci yazar Colladi (asıl adı Carlo Lorenzini) kahramanının bu kadar ünleneceğini herhalde düşünmemişti. CTMHL'R CANBAZOĞLU ROVIA- Francıs Ford Coppola yeni iilminın oyunculannı masal dünyası- ııdan seçti: Pinokyo. Gebbetto usta. kedi \e tılki. Bırkaç gün önce kalın bir Pinokyo scnaryosu okyanusu aşıp. Amenka'- dan Floransa'ya. 1883 yılında Colodinı'nin romanı Pinokyo'yu yayı- mlanan Giunti Yayınevi'ne ulaştı... Coppola'nın Pinokyo sevgisi çok büyük. Son İtalya gezısinde Floransa'- ya uğrayan Coppola. yayınevine Pinokyo projesinı sunmuş \e sevimli kahramanla ılgilı tüm arşi\den yararlanmak istemişti. Giunti Yayı- nevi'nin tarihi arşivine kapanan Coppola. iki gün boyunca her dilde yayımlanan Pinokyo kitaplarını. çeşitli resimleri inceledi. Gözlerinın önünde dünyanın Pinokyo için yarattığı suluboya resimler. fotoğraflar. Çince, Arapça. Türkçe. Hintçe \ e diğer birçok dilde kıtaplar \ ardı. 1880'de ilk kez bir çocuk gazetesinde Pinokyo'nun serüvenlerini "bir kuklanın öyküsü" başlığıyla yayımlayan gazeteci yazar Colladi(asıl adı Carlo Lorenzini) kahramanının bu kadar ünleneceğini herhalde düşünmemişti. Guinti Yayınevi. Coppola'nın ziyaretini ve Pinokyo'yu film yapmak istedığini doğruladı. Ancak ABD'den gönderilen senaryo üzerine görüş bildirmedi ve fılme parasal katkıda bu- lunma konusunda açıklama yapmadı. Dracula gibi "zor" yaratılan bir kahramandan sonra Coppola. Pinok- yo'nun renkli dünyasına neşeyie eğilecek şüphesiz. Coppola. Amerikan basınına verdiği demeçlerde Pinokyo'- yu modern bir yorumîa beyazperdeye yansıtmak istediğini söyledi. Yayı- nevinin Pinokyo konusundaki sert tutumunu iyi bilen Coppola, yakında Floransa'ya gelip yetkililerle bir kez daha masava oturacak. Uluslararası Simavi Karikatür Sergisi Kültür Servisi - Hürriyet Vakfı'nca geçtiğimiz yıl on bırincisi düzenlenen Simavi Uluslararası Karikatür Yanşması'nda ödül alanîann y anında sergilenmeye değer bulunanyapıtlar. bugünden itibaren 1 nisanadek Kartal Belediyesi Hasan Alı Yücel Kültür \e Sanat Merkezi'nde izlenebılecek. Ödülleri 20 Ey lül 1993 tarihınde Ankara'da gerçekleştınlen bir törenle sahiplerini bulan Simavi Uluslararası Kankatür Yarışması'nda Hırvatistan'dan İsmet Voljevıca bınncı. Romanya'dan Florian Doru Crıhana ikinci. Romany a'dan Constantin Ciosu da üçüncü olmuştu. Söz konusu sergj daha önce Kadıköy Belediyesi Kültür ve Sanat Merkezi iie AntaJya FalezOte] ve Yunus Emre Kültür ve Sanat Merkezi'nde de yer almışıı. Türk elsanatlatina Ahnanya'da büyük ilgi ANKARA (ANKA) - Kültür Bakanlığı Halk Kültürlerini Araştırma \ e Geliştırme Genel Müdürü Yahya Aksoy, Almany a'da y aşay an Türk gençlerinin, Türk kültürünü daha yakından tanımalan amacıyla Uluslararası Gençlik Vlerkezı ıle birlikte Nurnberg'deaçtıklan "Türk El Sanatlan Sergibfnın büy ük ilgı gördüğünü söy ledı. Türk El Sanatları Sergisı'nde. 200'eyakın baston. bakıreşy a, folklonk kıyafetli yapma bebek, halk çalgılan. kilim. bıçak. ığne oy aları ile çeşi tlı etnografık eserler sergilendi. Sergının. Caritas Pirckheımer-Hause Akademisi tarafından y ay ımlanan ay lık kültür programlan broşüründeyeralarak tüm Almanya'vaduyurulduğunu kay deden Aksoy. bunun üzerine Köln. Hamburg gibi birçok kentten sergiye büy ük ilgi gösterildiğini kaydetti. Aksoy. bu tür sergileri yaygınlaştırmayı planladıklannı da sözlerineekledi. • 'IstanbuVun Eskileri'fotoğraf yanşması sonuçlaruü İSTANBL L (UBA) - İstanbul Büy ükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen "•İstanbul'un Eskileri" konulu fotoğraf yanşması sonuçlandı. Yarışmada birinciliği Ali Balkı kazanırken derece alan eserler. Yıldız Teknık Üniv ersitcsi'nde açılan bi r sergıy le fotoğrafsev erlerin beğenısine sunuldu. "İstanbul'un Eskilen" başlıklı fotoğraf yanşmasına 148 fotoğraf sanatçısı toplam 535 eserlekatılmıştı. Mehmet Bayhan. CemÇetin. AraGüler, BarbarosGürsel \e Hılmı \'a\ uz'un oluşturduğu seçici kurulun değerlendırmesi sonucu siralama şöy le ojuştu: Birinci Ali Balkı, İkinci Mehmet Arslan Gü\en. Üçüncü Maggıe Danon. Mansiyonlar Kaan Çaydamlı. Ersin Taşer. Fikret YavuzÇetin. Bırerfotoğrafı satınalınanlar Kadir Aktay. SelimGüneş. Hamdı Hıdayetoğlu. Sevilay Namlı, Cem Turgay, Yıldız Üçok ve Ömer \üce. hmir y de sinemalıgünler İZMİR (AA)- Dokuz Eylül Cnıversıtesi tarafından Kültür Bakanlığı'nın katkılanyla düzenlenen "6. Uluslararası İzmirFilm Festivali" 19-26 Nısanıanhlen arasında gcrçekleştirilecek. Festivalde.yerlı\eyabancı40film gösterilecek. Yusuf Kurçenli'nın "Çözülmeler" filminin galasıileaçılacakfestivaiın özcl bölümü. "Kameranın Arkasındaki Kadın." Bu bölümde Selma Poyraz. Almanya'dan, Portekız'den \e İsvec'ten gelen kadın yönetmenlerin fılmlerinden örneklersunacak. Portekiz, Kazakistan.Türkmenistan. Romany a. A\ustralya. İsveç. Almanya. İtalya. Fransa. Macarisıanve ABD'den fılmlenn katılacağı festivale bu y ıldan itibaren katılan "bır SinemaOkulu" bölümünde. MimarSınan Ünı\ersitesı Sınema-TV Enst»tüsü öğrencılennın kısa metrajlı fılmleri gösterilecek ve İtalya'dan bırsınema okulu tanıtılacak. Festivalçerçevesınde "Türk Sınema TanhındeGeçış Dönemı"."Sinema-TVİlışkılen"\e"'Kamera Arkasındaki Kadın" panellen y er alacak. Kare'de karma sergi Kültür Servisi - Kare Sanat Galerisı. 14 nisana dek yer verdiği karma resim sergisınde. kimi sanatçılann daha önce hiç sergilenmemiş yapıtlannı sergiliyor. Kare Sanat Galerisi'ndedün açılan sergıde; Adem Genç. Hamit Görele. Gökhan Anlağan. Ibrahim Örs. Ömer U'luç, Özdemir Altan, Mustafa Horasan ve Zeki Faik İzer'in yapıtlan görülebilir. Şule Ulusoy'un sergisi Kültür Servisi - Şule Ulusoy "un resım sergisi. 24 mart-16 nisan tarihleri arasında Ares Sanat Evi'ndeyer alacak. Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık Bölümümezunu olan Şule Ulusoy,çeşitli grup sergilerine \e yanşmalara katıldı. Üçüncü kişisel sergisini açan Ulusoy. konu olarak insanı seçiyor. İnsanı zaman zaman zaaflan v e gülünç y anlanyla da tuvaline aktaran Ulusoy. resimlerinde. gördüğü mimari eğitimden kaynaklanan sağlam birçizgi hakımiyeti kuruyor. Trio Musica Dolce Wien Kültür Servisi -1978 y ılında Inge Scholl Kremmel tarafından kurulan Musica Dolce Wien. Avusturya Kültür Ofısi'nın davetlisi olarak Türkıye'de bulunuyor. Eskişehir, Ankara \e İstanbul'da konserler \eren topluluğun son konseri, yann saat 20.00'de Bursa Arkeoloji Müzesi'nde gerçekleşecek. 1971 yılındanbuyana Viyana Konservatuvan Gitar Bölümü yöneticiliğini yürüten Inge Scholl Kremmel, kızı kemancı Gundula Scholl ve flüt kadar gitan da iyi yorumlayan ünlü ressam Peppino Wıeternık'in kızı Ângela VVieternik'den oluşan topluluk. kuruluşundan bu yana y urtıçınde ve dışında birçok konser \erdi. Repertuvarlannda çağdaş bestedlere yer veren sanatçılar. Türk müzikseverlere Telemann. Haydn Schmelzer. Carulli. VVilliams v e Mozart'ın yapıtlanndan oluşan bir program sunacak. 'Bir Yaşamın GüncesV Kültür Senisi - Felis Yayınlan. Mustafa Suphinin "Bır Yaşamın Güncesi"adlı romanını yayımladı. Yazdığı şıırlerle adını duy uran Suphı'nin romanı içın. Tank Dursun K.şöyledıyor:"İnsangençlikteherşeydir. Ençok da şair. Yazar olmak. çok sonraki olgudur. Te'mel. gençlıkte atılır. Sağlamsa ve tutacaksa arkası gelir. getirilır... Şımdı elinizde tuttuğunuz bu küçük roman genç biryazann ürünüdür. Genç. >etenekli vegelecek için y önünü bulma raddesine gelmış bir y azardır bu."