Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
Cumhuriyettmtiyaz Sahibi: Berin Nadi
Genel Yavm Yönetmenı: Orhan Erinç •
Genel Vavın Koordınatöru' Hikmet
Çetinka>a# Yazıışlerı Müdurlerı
fbrahim Vıldız (Sorumlu). Dinç Tavanç
% Haber Merkezı Müdüni Hakan Kara
• Görsel Yönetmen Fikret Eser
Dı^Haberler ErgunBalcı#lstıhbarat YalçınÇakır
# Ekonomı Bülent Kuanlık 9 Radvo-TV l'vgar
Eremektar 0 Kultur Handan Şenköken % Spor
\bdülkadir Yücelman • Yurt Haberler Mehmet
Saraç • Makaleler Sami Karaören • Çevın
Sevfettin Turhan • Duzeltme Abdullah Yazıcı
Yayın Kurulu İlhan Selçuk
(Başkan), Orhan Erinç. Oktav
kurtböke Özgen Acar, Hikmet
Çetinkava, Şükran Soner, Ergun
Balcı, Dinç Tayanç, Ibrahim V ıldız,
Orhan Bursalı. Mustafa Balbm.
Ankara Temsılcısı. Mustafa Balbay • Haber Muduru Doğan
Akın Atatürk Bulvan No 125, K.at.4. Bakanlıklar-Ankara Tel'
4195020(7 hat). Faks. 4195027 • izmırTemsılcısı Serdarkızık,
H. Zıya Blv. 1352 S 2 3 Tel 4411220, Faks 4419117 • Adana
Temsılcibi Çetin Yiğenoğlu. Inönu Cd 119 S. No 1 Kat:l. Tel:
3522550, Faki. 3522570
Muessese Müduru. Erol Erkut • Koordınatöc
AhmetKonılsanftMuhasebe Bülent \ener
# tdare Hüsevin Gürer 9 Işletme Önder
Çelik • BıİEi-işlem Nail İnal • Bı\gısa>aı
Sıslem Mürüvet Çüer • Reklam Reha
lşıtman 9 Halkla tlışkıler Nurten Berksoy
VayımU>aD ve Basan: Yenı Gün Haber Ajansı. Basın \c Yayıncıhk A Ş
Tüıtocagıcad 39 41 Cjgaloglu 34134 Ist PK. 246 lslanbul Tel (0 2121 512 05 05 ^ ü hatl haKs
(0 212ı 513 «5 >>> 29ARAL1K 1994 lmsak:5.49 Güneş: 7.21 Oğle: 12.11 Ikmdı: 14.30 Akşam: 16.50 Yatsı: 18.17
t
i
Kumcular
I İstanbul Haber Servisi-
İstanbul bir çirkinhğinden
daha kurtuldu.
Bakırköy-Sarayburnu
arasında oluşturulan yeşil
sahil şeridi içerisinde bir
çirkinlik olarak kalan
Zeyünburnu'ndaki
kumcular, sonunda taşındı.
Nurettin Sözen döneminde
bir türlü kaldınlamayan
kumcular, İstanbul
Büyükşehir Belediye Başkanı
Tayyip Erdoğan'ın,
kendilerine yıl sonuna kadar
tanıdığı sürenin dolmasına
çok az bir zaman kala
Ambarh"daki yeni yerlerine
gitti.
Gazeteci Alî
Siyavuş öUü
• Haber Merkea - Türkiye
Gazetecıler Cemiyeti üyesi,
Basın Şeref Kartı sahibi Ali
Sıyavuş önceki gün vefat etti.
1941 yılmdanberi
gazetecılik mesleğini
sürdüren Siyavuş, Son
Dakika, Tasvir, Vakit, Son
Saat gazeteleri ile Kırmızı-
Beyaz, San-Lacivert,
Beşiktaş, Futbol ve
Galatasaray dergilerinde spor
yazan olarak çalışmıştı. 74
yaşında ölen Siyavuş'un
cenazesi bugün öğle
namazından sonra Şişli
Camii'nden alınarak
Zincirlikuyu mezarlığı'nda
toprağa verilecek.
Tiyatrocu Perihan
Doygun öldü
• ADANA (Cumhuriyet
Güney İUeri Bürosu) - Tiyatro
sanatçısı Perihan Doygun
(53) geçirdiği amehyat
sırasında girdiği derin
komadan çıkamayarak
yaşamını yitirdi. Tiyatro
yaşamı 1957 yılında başlayan
Perihan Doygun için dün
14.00'te Adana Anakent
Belediyesı Şehir
|Tiyatrosu'nda bir tören
düzenlendi.
TCOD'den yribaşı
önlemteri
• ANKARA (AA) - TCDD,
yılbaşı dolayısıyla iç
turizmdeki canlanmayı ve
artan yolcu talebini göz
önüne alarak, ek seferler
düzenlemeyi kararlaştırdı.
Ankara-Haydarpaşa- Ankara
arasına ek tren seferleri
konulacak.
Diğer ekspres ve mavi trenler
de, vagonlarla takviye
edilecek.
Buna göre ek sefer yapacak
Başkent Ekspresi, 30 aralık
cuma ve 1 ocak pazar günleri
Ankara'dan saat 21.00'de
hareket ederek, saat 05.40'ta
Haydarpaşa'ya varacak ve
Haydarpaşa'dan saat 21.00'de
hareket ederek saat05.25'te
Ankara'ya dönecek, Başkent
Ekspresi, 354 yolcu
kapasiteli olacak.
605 yolcu kapasiteli Mavi
Tren ise 1 ocak pazar günü
Ankara "dan saat 11 50'de
hareket ederek saat 19.10'da
Haydarpaşa'ya varacak.
Bağcan'ın koıtser
tartışması
• İZMİR (Cumhuriyet Ege
Bürosu)- İzmır Çağdaş
Özürlükr Derneği,
düzenledıkleri konsere
katılan ancak parasımn
tamamını alamadığını
gerekçe göstererek konserin
ikinci yansınacıkmayan
Selda Bağcan'ı kınadılar.
Bağcan ise derneğin sözleşme
üzerinde tahrifat yapuğını
öne sürdü ve "Benı konsere
çıkartmayan onlardır.
Haklannda dava açacağım"
diyekonuştu.
Onlûlepi
buluşturan açılış
• İstanbul Haber Servisi-
Özellıkleerkek giyimine
yönelik koleksiyonlara
imzasıru atan modaa Faruk
Saraç'ın Nişantaşı ve
Swissotel'deki mağazalanna
bir yenisi daha eklendi.
Faruk Saraç'ın, kendi adıru
taşıyan, Caddebostan'daki
yeni mağazasmın açıhşı dün
yapıldı. Açılışa, aralannda
fotoğrafçı Erol Atar. Milli
TakımlarTeknik Direktörü
Fatih Terim ve sanatçı Edip
Akbayram'ın da bulunduğu
çok sayıda ünlü kişi kaüldı.
Hava kirliliği ölçümü yapılan 65 ilde dünya standartları defalarca aşıldı
Kirlûikte yaşam sınırmı zorluyoruz
Kirlilik haritası
Kentler
Adana
Adıyaman
Afyon
Amasya
Ankara
Antalya
Aydın
Balıkesır
Bilecik
Bingöl
Bolu
Burdur
Bursa
C_y3H3KK3İ6
Çankın
Çorum
Denizli
Diyarbakır
Edirne
Elazığ
Erzincan
Erzurum
Eskışehir
Gaziantep
Giresun
Hatay
Isparta
Içel
İstanbul
Izmir
Kars
Kastamonu
Kayseri
Kırklareli
Kırşehir
Kocaeli
Konya
Kütahya
Malatya
Manisa
K. Maraş
Mardin
Muğla
Muş
Nevşehir
Niğde
Ordu
Rize
Sakarya
Samsun
Siirt
Sinop
Sıvas
Tekirdağ
Tokat
Trabzon
Tunceli
Uşak
Van
Yozgat
Zonguldak
Kırıkkale
Kükürtdioksit
Gün
Duman
Gün
Ortalama Sayısı Ortalama Sayısı
48
211
214
51
186
47
46
100
92
142
17
51
288
228
441
218
28
194
102
96
163
301
240
105
45
106
138
376
156
60
112
244
90
115
201
187
316
174
104
165
172
189
119
121
40
164
84
58
13
188
60
189
30
39
97
48
127
134
123
3
11
15
0
25
2
2
4
2
7
0
0
87
18
32
15
0
17
3
6
7
38
5
2
0
(Veri yok)
4
6
105
40
0
7
27
0
1
15
11
43
7
0
1
(Veri yok)
5
(Veri yok)
11
4
2
2
7
1
3
0
16
4
9
0
0
2
1
3
5
1
57
134
124
22
118
83
55
75
38
106
28
38
124
40
118
66
46
187
49
94
182
166
46
66
46
84
103
138
149
26
69
112
64
83
111
139
115
97
75
107
(Veri yok)
76
45
66
80
61
29
58
19
(Veri yok)
57
149
32
57
64
74
50
158
59
1
8
2
0
38
4
0
2
0
3
0
0
31
5
1
3
0
21
1
4
15
15
1
3
0
2
4
24
43
0
0
1
0
1
1
3
7
2
2
2
Iller üzerinde yeralan rakamlardan ılk okuduğunuz. 1993 Ekım-
1994 Mart dönemını kapsayan kış sezonu kükürtdioksit ortalama-
sını, ikinci okuduğunuz kükürtdioksit konsantrasyonunda sınır
değerlenn aşıldığı gün sayısını, üçüncü okuduğunuz asılı partıkü-
ler madde duman ortalamasını, son okuduğunuz ise duman kon-
santrasyonunda sınır değerlenn aşıldığı gün sayısını belırtıyor.
Sanayi tesislerinden
yüzde 98.6'sında, değeri
sadece 60-100 milyon
lira olan atık analiz
laboratuvan bulunmuyor.
YILMAZ KARABACAK
Türkiye genelinde geçen 1993
ve 1994 yıllannın kış aylannda,
hava kırliiiği ölçümü yapılan top-
lam 65 ilde dünya standartlan de-
falarca aşıldı. Yapılan araşttrma-
lar, uluslararası kirlilik kontrol
yönetmeliklerinden hiçbirisine
uyulmadığını ortaya koyarken sa-
dece istanbul'da her yüz sanayi
tesisinden 94 4'ünün yönetme-
likleri uygulamadığı saptandı. ts-
tanbul Büyükşehir Belediye
Meclisi Çe\re Komısyonu Baş-
kanı Nur Atabay. kirlilik konu-
sunda istanbul Valisı Hayri Ko-
zakçıoglu'nu suçladı.
Dünya Sağlık Örgütü'nün 'ha-
vası en kirti şehir' ilan ettiğı, ın-
sanlann zehırli hava soluduğu ve
yaşam sınınnm her geçen gün bı-
raz daha aşıldığı istanbul veçev-
resinde kurulu bulunan yaklaşık
10 bin 200 sanayi tesısi hava kır-
liliğıne neden olan etkenlerin ba-
şındageliyor
Yapılan araştırma sonuçlan at-
mosfere günde binlerce metre-
küp zehirli gaz saçan sanayi tesis-
lerinden büyük çoğunluğunun
hiçbirdenetıme tabi olmadan fa-
aliyetlerine devam ettiğinı. *Ha-
va Kalitesini Kontrol Yönetmeli-
ği'nın kâğıt iızennde kaldığını or-
taya çıkardı.
Sağlık Bakanlığı'nın, Istan-
bul'da üretimin yüzde 88.33'ünü,
istihdamın 74.6'sını temsil eden
2548 işyerinde gerçekleştirdiği
araştırma sonuçlan, çarpıcı bul-
gular ortaya koyuyor. Araştırma-
Tiim 1 ürkiye'de havası en kirti şehir unvanını alan tstanbul için uzmanlar "Toplu öJümler beklenebilir" uyansında bulunu\orlar.
larda, imalat sanayıinde faalıyet
gösteren tesıslerden yüzde
95.4'ünün, 'Temiz Hava Kontrol
Yönetmeliği" maddelenne aykın
davranarak gaz emisyon ıznı al-
madığı ortaya çıktı. Araştırma
kapsamı içerisinde tutulan 2 bin
548 ışyennden, sadece 117 sın\n
baca gazı emisyon ızni bulunur-
ken geri kalan 2 bin 431 tesisin
herhangi bir izne tabi olmadıkla-
n belirlendi. Baca gazı emisyon
ızni bulunmayan sanayi tesisle-
rinden 443'ü çeşitli işkollannda
faaliyet gösteren kamu kuruluşu
statüsünü taşıyor. Bu sonuç, ka-
mu kuruluşlannın da özel sektör
kunıluşlan kadar kirliliktenpayı-
nı aldığını gösteriyor.
Aynı araştırmalara göre, katı,
sıvı ve gaz atıklanna analiz yap-
tıran sanavı tesislennın cenele
oranı yüzde 44.8'ler düzeyınde
kalırken gen kalan yüzde 55.2"lık
bölümünün. atıklanna herhangi
bir analiz yaptırmadıkları için
çevreyi nasıl ve ne kadar kırlet-
tikleri belırlenemıyor Sanayi te-
sislerinden yüzde 98.6'sında, bu-
günkü rakamlarla yaklaşık değe-
ri 60-100 milyon liraya ancak
ulaşan atık analiz laboratuvan
bulunmuyor. Kendilerine ait atık
analiz laboratuvan bulunanlann
oranı ise sadece 1.4.
'Toplu ölümler
beklenebilir'
Araştırmalar böylesi bir sonuç
verirken uzmanlar, dünyada ol-
duğu kadar tüm Türkiye'de de
havası en kirlı şehir unvanını alan
tstanbul için, "Toplu ölümler
beklenebilir" uyansında bulunu-
yorlar. İstanbul Büyükşehir Bele-
diye Meclisi Çevre Komisyonu
Başkanı Nur Atabay yaptıği açık-
lamada. İstanbul için bir önlem
alınmaması durumunda 1996 yı-
lının Ocak. Şubat. Mart aylann-
da hava kırliliğinin, toplu ölüm-
lere yol açacak boyutlara ulaşaca-
ğını söyledı. Atabay, İstanbul'da
konutlann yüzde 79.8'ın düşük
kalıteli kömürle ısındığını. sana-
yi tesislerinden tümüne yakın bö-
lümünün ise rafinerilerde yan
ürün olarak ortaya çıkan ve yo-
ğun kırletıciler içeren altı numa-
ralı fueloilı kullandıgını beline-
rek şu açıklamalarda bulundu:
" Istanburda artıkbir zorunlu-
luk halinc geien kömür iyileştir-
me tesisinin kurulması için 6-7
mihon dolarük bir kavnak gere-
kivor. Kömür işletmecileri kârla-
Alınması gerekli önlemler
Sanayi kunıluşlan kent dışına taşınmalı
tstanbul Haber Seryisi - Türkiye Çevre
Koruma \e Yeşillendinne Kurumu
yönetıcılerinden Nuran Soyuinee. hava
kirliliğinin önlenmesi için aşagıda yer
alan önlemlerin bir an önce alınması
gerektiğini kaydetti.
- Hava kirienmesi ile miicadele
yönetmeliği çıkanlmah.
- İyi kalitede \ e dumansız yakıt
kullanılmah.
- Caddelerin açüışı ve katlann tan/imi ile
havayı harekete geçirmeu.
- Ağaçlandırma ile cereyanlar
sağlanmalı.
- Kıülanılan soba cinsleri ıslah edilmeli.
- Bacalara tutucular konulmah.
- Kömürün granülitesi ıslah edilmeli.
- Kalorifer kazanlan ıslah edilmeli.
- Mücadele komisyonlan kurulmalı.
- Çöplerin yakılması önlenmeli.
- Kükürt oranı daha az olan, daha iyi
kalite akaryakıt kullanılmaü.
- Sorunlu tüm kentlerımizde doğalgaz
kullanımı yaygınlaştırılmalı.
- Bu gibi kentterimizde, tüm sanayi
kunıluşlan kent dışına taşınmalı.
- Kentlerdeki imar planlamasında hava
akımlannın etkisi dikkate alınmalı.
- Katalitik konvertöriü araç üretimine
geçilmeli ve trafikte araçlan emisvonlan
itibanyla periyodik olarak denetieyecek
istasvonlann kurulması ve çalışünlması
sa^anmalı.
- Kent merkezlenne giriş çıkış yapan
araç sayısının azaltılmast amacı ile
büyük kentlerde metro yapımına öncelik
tanınmalı.
- tstanbul ve İzmir'de denizvolu ulaşımı
cazip hale getirilmelL
- Yapılarda ısı izolasyonuna önem
verilerek yakıt tüketimi azaltılmalı.
- Tüm bu tedbirler ahnırken hava kirliliği
ökjüm ağı çeşitlendirilmeli ve
yavgınlaştınlmahdır.
nnı düşürmemek için böyle bir
vahnma girmek istemiyoriar. O
zaman kim yapacak bunu. Deviet
yurtdışı gezilerden birkaçını iptal
ederse. spor takımlarından bir-
kaçına para aktarmaktan vazge-
çebilirse bu tesisler rahattıkla ku-
rulabilir, İstanbul'un yakacaği
kömür kirleticilerden anndıni-
mış olur."
İstanbul ve çevresinin 'oiağa-
nüstü acil önlem bölgesi' ılan edi-
lerek çevre yasasmın bir an önce
çıkanlması gerektiğini vurgula-
yan Atabay, 14 ocakta tüm parti-
îenn İstanbul milletvekilerinin
davetli olduğu bir toplantı düzen-
leyeceklenni söyledi. Atabay,
toplantıda çevre yasası ve kırlili-
ğın önlenmesi konusunda çözüm
arayışına girişeceklerini kaydet-
ti.
"İnsanlan yokeden veömürte-
rini kısaltan gizli düşman" tanı-
mını getırdıği çevre kirliliği ile
savaşımda, devletın üzerine dü-
şeni yapmadığını vurgulayan
Atabay, İstanbul Valısi Hayri Ko-
zakçıoğlu'nu suçlayarak şunlan
söyledi:
"İstanbullular; temiz hava, te-
miz su istivor. Bürün bunlara dik-
kat çekmek için düyenk-diğimiz
topiantıyaprotokol gereği katüan
ve arka kapıdan çıkıp giden, ka-
çak kömürü önle\emeven sayuı
\ulimu, görevi başında koktey Ue-
re, gezmeye, ödül vermeve, şak
şakyapmaya gidivor. Ankara'dan
korkmadan sorunlann üzerine
gitmeli. \alilik belediveyi yanına
çağınp cktdi olarak çözüm ara-
mah."
Dört mevsim1995 yılında 35. yüını kutiavacak olan Pirelli takvimi, dünyanın ünlü müzelerinden biri olan
ve tüm uygariıklann sanat eserierini içeren Vlctoria&Albert Museum'da törenle tanıbldı.
Pirelli takvimini oluşturmak için bu vıl fotoğrafçı Richard Avedon çalışb. Naomi Campbell,
Christy Turiington, Nadja Auermann ve Farah Summerford'un görüntiilendiği bu yılki
takvime "Dört Mevsim" adı verildL Çünkü Richard Avedon'ın fotoğraflan bu temayı
yansıtıyordu. Her bir manken bir mevsimi temsil etti: Nadja kış, Farah ilkbahar,
Naomi yaz ve Christy de sonbahar. Takvimin çekimleri sırasında kullanılan destekleyici
öğeler olarak nitelendirilebilecek örümcek ağlan. dallar. kelebekler ve yüanın tasanmı altı
yüdır Avedon ile çalışan Marla V\einhoff, heykeller ise Tom Binns ve John Chaphoulis an Art
lnc. şirketi tarafindan yapıldı.
Bosna-Hersek, 'Mostar 2004'
projesiyle yeniden canlanacakCELALUSTER
1938'in Hitler Almanyası'nda
Naziler, Yahudilere karşı kıyıma
giriştiklerinde insanlann yanı sı-
ra sinagoglan da hedef almışlar-
dı. Çünkü bu tannevleri Yahudi
yaşamının simgesel bir merke-
zıydi aynı zamanda. Bir ırkı orta-
dan kaldırmak için insan soykm-
mının yanı sıra kültürel soykınm
da gerekiyordu.
Son yıllarda Bosna-Hersek'te
de benzer bir yabanıllık yaşanı-
yor. Bosnalı Sırplar, Bosnalı
Müslümanlara karşı yürüttükleri
u
etnik temizlik"' hareketinın yanı
sıra bir "kükürd yok etme" ey le-
mi de gerçekleştıriyorlar.
Yapmak ve yıkmak. insanoğ-
lunun en temel eylemlerinden iki-
si. lşte bu nedenle. çalışmalarını
bir süredir tstanbul'da lslam Ta-
rih. Sanat ve Kültür Araştırmala-
n Merkezi'nde ve Yıldız Teknik
Ünıversıtesi'nde sürdüren Amir
Pask'in üstlendıği uğraş. çok bü-
yük önem taşıyor. İnsan ruhunun
yıkıcı değil, yapıcı yanını temsil
eden Pasıc, 1980'lerde Mostar'ın
eskı kent merkezınde çok başan-
lı bir restorasyon ve koruma ça-
lışması gerçekleştırmış. Bu Bos-
nalı mimarvetarihçi.banşdöne-
mındekı bu çabasıyla 1986"da
Ağa Han Mımarlık Ödülü'ne de-
ğer görülmüş.
41 yaşındaki Pasic, şimdüerde
aynı işi savaşın yıkımına ınat bir
kez daha yapabılmek için kollan
sıvamış. Dünyanın çeşitli ülkele-
rinden uzmanlan Istanbul'da bir
arava getırıyor, Avrupa'yı ve
ABD'yi dolaşarak düşüncelerinı
anlatıyor. Aynı zamanda bir kent
tasanmcısı olan Pasic'in projesi,
"Mostar 2004" adını taşıyor.
Amaç, çok kültürlü Bosna-Her-
sek'ın yeniden ınşası.
Kısa bir süre önce Pasıc'ın yak-
laşık 20 yıllık çalışmasının ürünü
bir de kitap yayımlandı: İslamic
Architecture in Bosnia and Her-
zegovina(Bosna-Hersek'te lslam
Mimarisi). Hıç kuşkusuz Pasıc,
1970'lerde baladığı çalışmasmda
Sarajevo (Saraybosna). Mostar.
Tuzla, Banyaluka, Gorazde gıbi
kentlerdeki Osmanlı camilerinı.
çeşmelerini. köprülerini. çarşıla-
nnı anlatırken bunların 600 ka-
dannın acımasvz btr savaşın kör
1986'da Ağa Han Mimarlık
Ödülü'ne değer görülen Amir Pasic,
savaşın yıkımına inat, restorasyon ve
koruma çalışmalannı
gerçekleştirmek için kollan sıvadı.
bombalanna hedef olacağmı ak-
lının ucundan bile geçiremezdı.
Bosnalı mimann kitabı, hasara
uğrayan ya da yıkılan o güzelim
yapılann birbelgesine dönüşmüş
durumda artık.
Pasic'in yeniden inşa projesi-
nın odak noktası olarak Mostar'ı
seçmesı boşuna değil. Bosna-
Hersek"tekı camıler, kilıseler, si-
nagoglar, evler, okullar ve çarşı-
lar, Bosnakimliğininözünüoluş-
turan çok kültürlü birlığin ruhu-
nu simgeliyor. Bu mimari olu-
şum, benzersiz bir kültür kimliğı-
nin vansıması. Mostar kenti ise
farkh kültür ve dinlerin buluştu-
ğuBosna'nınbırmikrokozmosu.
Sa\aş tanrısının Mostar"dakı
yıkıcı eylemlen arasında kamu-
oyuna en çok yanstyam, 1993 Ka-
sımı'nda açılan topçu ateşı sonu-
cu çok büyük hasar gören 400 yıl-
lık Starı Most. yani Eski Köprü
olmuş. 29 metre uzunluğundaki
kemeriv le bir zamanlar dünyanın
en uzun kemerlı köprüsü niteliği-
nı de taşıyan Stan Most'u koru-
mak için Müslümanlar ve Hıris-
tiyanlar. ikı yanına eski kamyon
lastıkleri bıle asmışlar. Ama bo-
şuna! Sırp topçusu, kentin iki ya-
DUNYAYA BSDBLPİH /
kasını birleştıren köprüyü on iki-
den vurmuş. Pasic'in, Doğu ve
Batı kültürlerini buluşturan bir
simge olarak gördüğü Eski Köp-
rü'nün restorasyonunu "Mostar
2004" projesinin odağına yerleş-
1
tırmesi, kuşkusuz akıllıca bir se--
çım. Ne var ki, Eski Köprü'nün-
bombalanması. işin yalnızca çar-!
pıcıbıryanı. Pasic'in savaştan ön-
ce kılı kırk yararcasına onardığı
eski çarşı.yerle bir edılmiş. 1557-
58'de Mimar Sinantarafindan ya-
pılan Hacı Mehmed Bey Camii
ağır hasar görmüş. 14camiyıkın-
tıya dönüşmüş.
Ama savaşın yıkımı Osman-
lı'dan kalma anıt ve mahallelerle
de sınırlı kalmamış Mostar'ın
çok kültürlü dokusunun tümü,
bombalardan payını almış. Pasic
şımdi Mostar Köprüsü'nü yeni~
den kurabılmek için dünyanın örK
de gelen üniversiteleri. uzmanla-'
n, kurumlan, vakıflan ve şirket»
lenyle köprüler kuruyor. Ilk atöl-
ye çahşması geçen yaz Türki-
ye'de 20 üniv ersıtenın katılımı ve
UNESCO'nun desteğiyle ger-
çekleşmiş. Pasic'e göre. çalışma
için ılk fırsat dogduğunda ekibin
her bakımdan hazır olması gere-
kiyor. Çünkü hazırhk çalışmala-
n aslında bu yürekli uğraşın yüz-
de 80'i.
Pasic'in projesinin özellikle-
rinden bin de çeşitli kuruluşlara
değışik biçimlerde katkıda bu-
lunma olanağı tanımasv. Bir kili-
se ya da caminin restorasyonuna
destek verebilirsiniz, ya da ona-
rılacak bir kütüphaneye kitap
sağlayabilirsiniz, Temelde ise Pa-
sic'in projesi bambaşka bir an-
lam taşıyor. Aslında "Mostar
2004" hangi ulustan olursa olsun
azgın milliyetçilenntanhsel sıg-
lığınıyadsıyanbirdüşünce! Bağ-
nazlığı değil, hoşgörüyü savunan
biryaklaşım! Kültürleri ve dinle-
ri barışta buluşturan Bosna-Her-
sek'te, insanlann ortak belleği-
nın geri getırilmesıni ve korun-
masını öngören bir anlayış! Biz-
len yıkmaya değil, yapmaya ça-
ğınyor. Pasic'in "Mostar 2004"
davetiyelen şimdıden hazır,
2004 'te tek gözlü Eski Köprü 'den
Müslüman, Katolik, Ortodoks,
Yahudi, el ele geçip Bakırcılar
Çarşısı'nda bir yorgunluk kah-
vesı içmek umuduyla...