Katalog

29 ARALIK 1994 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA KULTUR 15 1994'TE TIYATRO DtKMEN GÜRÜN UÇARER Sorunlarla dolu bir tiyatro yılıGeçenşu bır yılda neler oldu9 Neler yaşandı, yaşanıyor9 Yağ- mur dualanna çıkılıyor rüzgar duasına çıkılmalı mı, çıkılmama- lı mı tartışılıyor, yönetımdekıle- nn bır kısmı şenata ınandıklan- nı açık açık söyluyorlar çember sakallılar-kara çarşaflılar Ata- türk'u boy hedeflen ılan edıyor- lar, Sıvas'tagozudonmüşbırgu- ruh 37 pınl pınl sanatçıyı çıra gı- bı yakıyor Aziz Nesin hakkında suç duyurusu tamtamlan çalını- yor Insanlar kaçınlıyor, ınsanlar kurşunlanıyor, ınsanlar boğazla- nıyor Insanlar kızgın, öfkelı yılgın, bezgın Insanlar şaşkın Hoşgöru, sevgı, saygı sozcukle- n sankı anlamlannı yıtırmek üzere Işte, "yılııı değeriendirmesi" dendığmde Tiyatro \asasi ndan, özel öyatrolara devlet desteğın- den, salon sorunundan, oyunlar- dan once bunlar geldı aklıma Özti tiyıtrotara devlet jetteğl Ozel tıyatrolara devlet deste- ğıne gelınce, her >ıl olduğu gıbı bu yıl da tıyatrolara venlen mad- dı destek berabennde çeşıtlı tar- tışmalar getırdı Tiyatro yasası çıkmadığı ve destek konusunda daha somut olçutler saptanmadı- ğı surece de sorunlann sonu gel- meyecek gıbı Konunun çok farİclı bır çalışma gerektırdığı açık Zaten çok yetersız olan des- teğın pek çok topluluk arasında boluşturulmesı belkı de yenıden gözden geçınlmesı gereken bır yaklaşımdır Projelerde sanatsal olçutler nelerdır 0 Sunulan pro- jeler ızlenmekte ve seçımlenn sonuçlan üzennde durulmakta mıdır 9 Tıyatrolann değerlendı- nlmesınde temel ahnan noktalar hangılendır' Artık 1995 yılında devlet desteğı bellı bır temele oturtulmalıdır tiyatrolar 1994 yılında odeneklı tıyatro- lanmız çeşıtlı yonetsel sorunlar- la karşı karşıya geldı Devlet Tı- yatrolan ne yazık kı "Genel mu- dur kim" sorusuna vanıt aradı durdu Bır sanat kurumunun bu denlı hırpalanmasına neden olan olayın gelışım çızgısını burada yınelemek gereksız Olayın baş- langıç noktası dönemın Kultur Bakanı Fikn Sağlar'ın Genel Mudur Bozkurt Kuruç'u 1992 de gorevden alması sırasında ışle- nen hukuksal hataydı Daha son- ra ıse Genel Mudur Yücel Erten ıle Sağlar arasıda belıren surtuş- me sonucunda Erten seçımlere gıdılmesı koşuluyla 2 2 1994 ta- nhınde ıstıfasını verecek \ e esas sorun "eğUim yoklamasT olarak adlandırılan seçımlerden sonra ortaya çıkacaktı Tamer Levent ın salt sanatçı- lann değıl, tum çalışanlann ka- tılımıyla yapılan seçımlen ka- zandığı gun Bozkurt Kuruç da Danıştay karanyla gorevıne lade edılıyordu 1 İşte o gunden bu ya- na Devlet Tıyatrolan Genel Mu- durluğu koltuğuna kâh Tamer Levent oturmakta, kâh Bozkurt Kuruç Kısacasıtambırvonetım karmaşası yaşanmakta Oylego- runuyor kı bır sure daha "Kuruç mu, Levent mi" sorusu gundem- den ınmeyerek kurumu yıprat- maya dev am edecek Herhalde yent yılda bu sorunun çozulme- sı yolunda Kültur Bakanı Timur- çin Savaş'ın bellı gınşımlen ola- caktır, olmalıdır da Getınlecek ıvedı ve sağlıklı bır çozumun otesınde yapılması ge- reken, kuşkusuz FikriSağlar do- mure nemınde başlatılan Tiyatro Ya- sası çalışmalannın yenıden ele ahnması ve bır an once sonuç- landınlması yolunda cıddı adım- lar atmaktır Bırkaç ay once Ba- kırkoy Beledıye TıyatrolarTnda yaşanan olaylar da yıne Tiyatro Yasasfnın yokluğu ıle doğru orantılıdır Bılmdığı gıbı, BBT'de salt Ze- liha Berksoy'u gorevden almak ıçın bır yonetmehkler komedya- sı yaşanmış, on beş gunde uç yo- netmelık çıkartılarak tiyatro sa- natınm cıddıyetı, odeneklı tıyat rolann asal ışlevının bılıncınde olduklan kuşkulu polıtıkacılar ve onlan destekleyenler tarafın- dan baltalanmış ve sonuçta ku- rum felç olmuştur Tıyatromuz genelınde en kü- çük bır yıpranmayı kaldırama- yacak denlı hassas bır dongu ıçmde Ulke olarak kntık bır donem- den geçıyoruz Sanat, dunyanın hemen her yennde boylesı kntık donemlerde topluma onculuk et- mış ve sanat polıtıkasıyla sıya- set, ıç ıçe ama karşıt guçler ola- rak yaşamıştır Sanatın ışlevını belırlerken Roman Rolland ozetle büyuk aksıyonlardan, vurucu ntmler- den oda muzığı yenne senfonı lerden soz eder Boylesı tıyatro- lar, boylesı yapıtlar renksız yak laşımlara alternatıf oluşturatak ve toplum dınamığını belırleye- cektır 1960'lara, 1970 lerebak- tığımızda bu özellıklen taşıyan topluluklann tiyatro yaşamımız vonlendırdığını görüyoruz Bu topluluklann toplum uze- nndekı etkılen tartışma götur- mez Aşıladıkları heyecan ve toplumdakı etkı-tepkı bağını guçlendıren çalışmalar yadsına maz Acababugünun tıyatro>a çok açık olan gençlen de bızım kuşağın yaşadığı o heyecanı bır bıçımde yaşama fırsatına sahıp olurlarsa bov lesı bır ortamda bu etkıleşımı daha mı kolay yakala- yacaklardır 9 Anadolu'da çok giizel şeyter yışamyer Yılın değerlendırmesını her şeye karşın ınsanı tıyatro adına heyecanlandıran, bır bağlamda da yukarda sozunu ettığım ıletı şımı bır başka çızgıde guçlendı- ren olaylardan soz ederek kapat mak geleceğe umutla bakmak ıçın gereklı sanınm Sanatçılar ve sanata gonul veren bızler bo> le bır umudu hak edıyoruz Anadolu'da Devlet Tıyatrola n nda çok guzel şeyler yaşanı yor Dıyarbakır ve Trabzon Dev let Tıyatrolan Shakespeare vorum lanyla salonlan dolduruyorlar Oyunlan l kez - 3 kez - 5 kez ız- leven bır seyırcıyle ıç ıçeler An- talya'da her göstennın sonunda seyırcı sahneyı fırlattığı çıçek- lerle dolduru>or ve dınamık pı- nl pınl bır ekıpbuılgıyı vıtırme- mek ıstercesıne gece gunduz demeden çalışıyor Bursa Ada- na Izmır'denhoşsesleryukselı- yor tstanbul'da farklı mekânlar- da kuçuk tı>atrolar yenı bır şey- ler uretme uğraşı ıçındeler TUYAP Kıtap Fuan bu yılını tı>atroya ayınyor ve fuar kapsa- mında duzenlenen paneller gençlerden olaganüstu ılgı goru- yor Ekonomık zorluklarla çıkan 'Tîyatro' dergısı, dırenmesının karşılığını beşıncı yılını kutlaya- rak alıyor Uluslararası lstanbul Tiyatro Festıvalı genç seyırcısıy- le var oluyor dolu salonlara oy- nuyor Ve butun bunlan duşune- rek 1995'e daha az karamsar bakmak ıstıyorum kkepT İSLAMve MODERNSİYASET F EtBTSE - B. TOFRAK 8 A. ARJAMOHD Ş. ÖZDBlfiR f*ft *• ***• m.Taast Y KOÇ K.KAL H. tarm 9 JAHAOTOUR D TIIJÇ - K. 8ÖHMBZ GÖZ'94 OÇAYUKOacl 75 000 Tl Ve bu arada, sanatın ıçıne tukuruluyor, balenın belden aşağı bır sanat olduğu tanımlaması dunya bale tanhıne geçecek bır vecıze olarak sanat yaşamımızdakı yerını alıyor, Devlet Opera ve Balesı'nın odeneğı kesıntıye uğruyor bu sanat dallannın islam geleneğınde yerı olmadığı yıne Meclıs kursusunden haykınlıyor, bır başka mılletvekılı sanatçılara "dılencı" demek cesaretını kendısınde bulabılıyor, Zelıha Berksoy gerekçesız olarak Bakırkoy Beledıye Tıyatroları'ndan uzaklaştırıhyor, Aydın Gun gıbı bır sanatçı bugune dek başarıyla yuruttuğu gorevını baskılar nedenıyle bırakıyor Çelık Gulersoy tarafından ığne oyası gıbı ışlenmış bırer sanat esen olan guzellıkler el değıştırmeye hazırtanıyor (bu olayın baş sorumlulan acaba ne duşunuyordur şımdı1 ) Zeliha Berksov Aydın Gun Altyapı ve salon sorunlan ozel tıyatrolara devlet desteğı, Tiyatro Yasası konularında bır arpa boyu yol alınmadı geçen yıldan bu yana Koskoca lstanbul kentının tek doğru durust teknık donanımına sahıp salonu olan AKM bır yıldır "ıhale komedyası" nedenıyle kapalı Neden" sorusuna tatmın edıcı bır yanıt almak olanaksız Bakanlıklar bırbırlerıne atıyorlar topu Devlet Opera ve Balesı'nın Devlet Tıyatrolarf nın ve de uluslararası muzık ve tiyatro festıvallerının bu salondan bır yıl suresınce yararlanamamaları bır fıyaskodur Devletın kultur ve sanata verdığı onemın ışaretlerınden bındır Umarız tum sanat kurumları ıçın hayatı onemı olan bu bınanın 1995 Şubatı'nda açılacağı soylenttlen gerçekleşır Bır yılan hıkayesıne donen "tiyatro salonsuz kentler" sorununa ıse bır daha, bır daha, bır daha değınmek artık abesle ıştıgal sayılır 1 Bozkurt Kuruç Ve ne denlı acıdır kı 2000'lı yıllara gelırken ulkemızde ınsanlar "Sanata Evet" demek gereğını duyuyor 20 yuzyılda "Sanata Evef'kampanyasının başlatılması ılgınç Hangı çağdaş ulkede boyle bır kampanya vardır"? Ama sanatın yıllardır devlet polıtıkası olarak gozardı edıldığı bır ortamda, başka seçenek olmadığını bu kampanyayı başlatarak vurguladı Devlet Tıyatroları Genel Muduru Tamer Levent (Şu gunlerde bılmdığı gıbı Genel Mudur Bozkurt Kuruç 1 ) Şehır Tıyatrolan da çalkantılı bır nobet değışım donemı yaşadı 1994'te Genel Sanat Yonetmenı Gencay Gurun gorevınden bır soruşturma nedenıyle alınarak Erol Keskın gıbı adı uzennde spekulasyon yapılamayacak bır sanatçı bu pozısyona vekâleten atandı "Neden soruşturma" gıbı bır soru doğrusu zıhınlerı fazla meşguletmedı Yenı yonetımın Gencay Gurun'u bır şekılde gorevden uzaklaştıracagı zaten beklenıyordu Soruşturmanın sonuçlan ıse kuşkusuz yıl ıçınde alınacak Ama ne var kı olay bırdenbıre çırkın bır kavgaya donuştu Basında boy boy yazılar, suçlamalar çıktı Gurun'un yanlışlarıyla - doğrulanyla Şehır Tıyatrolan na olumlu katkılannı bır kalemde sılıp atmak yanlıştı haksızlıktı Aynı şekılde, kendını pek çok alanda ıspatlamış sanatçılardan oluşan yenı yonetımı de şu veya bu şekılde suçlayarak kutuplaşmalara neden olmak ne denlı sağlıklıydı'? Kaldı kı Erol Keskın ve arkadaşlan tiyatro sanatına sıcak bakmadığı açık bır beledıyeye bağlı olarak çalışmalanna karşın dıkkat çekıcı "odunsuz' bır repertuvar sergılemekteler Gencav Gurün Erol Keskin B u y ı l b a ş ı n d a s e v d ı k l e r ı n ı z e Q e n k L I b ı r s u r p r ı z y a p ı n * Yenı yılın ılk adımlarını duyduğumuz şu gunlerde, DİNOZOP un düşsel dunyasına bır uğrayın • »'' v-ı V Doğaya dokunmadan hazırlanmış yılbaşı ağaçları, Unıcef koşesı Kutlama, mesaj kartları.mektup setlerı, ajandalar, Bebelere, babalara,"aydınlığa umut" kıtaplar, oyunlar, "Rengahenk" bınlerce maskot, peluş ve ahşap armağanlar, Hobby'ler, puzzle'lar, masa oyunları b i r y e r l e r d e s a k l ı ! KIIAf VÇ OTUNCAK EV • ¥ Moda Cad Sarraf Alı Sok No 11 Kadıköy-lstanbul (216) 346 14 08 YILBAŞ1NA KADAR 1IEPSİ ÖZEL FİYATLARLA...! ENGLISH CENTRE Ö6RENCİLERE Gungoren deaıleyanında kalabılecek pansıyoner 2 bayan oğrencı TeJ: 5627085 • Genel Ingılızce Kurslan • FCE Hazırlık Kurslan • TOEFL Hazırlık Kursları • IELTS Hazırlık Kurslan • Yogun programlar • Normal programlar Njaz'a MJtatak ho¥WH>*ı yeri yria' Ş C f p , ttmiyKtfi Ur wtaMb Ba§oz n n . kilgi ve Rezervasyon için 0(212) 251 88 97 TURYAP EMLAK BİLGIBANKASI Tlf (242) 248 49 9S 242 48 12 Fax (242)242 37 33 ANTALYA ODAK NOKTASI AHMET CEMAL Düşünce Eylemi Deyince... Insanı duşunen hayvan saymak belkı de duşunme ey- lemıne değgın en buyuk yanlışlık kaynaklarından bındır Bunun nedenı, soz konusu "sayma" eylemının kolaylıkla bır varsayıma donuşebılmesı, boylece ınsanın yalnızca ın- san olmasının duşunmesı ıçın de yeterlı olduğu sonucu- na vanlmasıdır Oysa gerçekten de ınsanı ınsan kılan te- mel ozellıklerden olan duşunme eylemi, dığer butun ey- lemler gıbı, ancak eylendığınde gerçekleşebılecek bır edımdır Örneğın Pavese'nın "Dunyayı bılebılmek ıçın, onu tasanmlayabılmek gerekır" yoluridakı sozu, ya da Pla- ton'un şaşkınlık duymayı her turlu felsefenın başlangıcı sayması, tek başına duşunme yetısının varlığınıngerçek- leşmış bır duşunme eylemryle eşanlamlı sayılamayacağı- nın tanıtlarıdır Başlangıcından gunumuze ınsanlığın tan- hı, duşuncenın tarıhı olduğu kadar, ınsanoğlunun dunya- yı tasanmlayabılme bağlamında sergılemış olduğu yeter- sızlıklenn de tanhıdır Gunumuzde ıse aynı ınsanoğlu, bı- lım ve teknık alanında ancak "dızgınlennden boşanmış" dıye nıtelendınlebılecek bır hızlı gelışme karşısında, geç- mışte butun zamanlarda yaptığından çok daha fazla ve çok daha yoğun bır duzlemde duşunmek eylemlennın hesa- btnı vermek, dunyayı tasarımlamakta herhangı bır yanılgı- ya duşmemek ıçın geçmışte olduğundan çok daha genış olçude ozen gostermek zorundadır Bır zamanlar bu tur yanılgılardan oturu ancak doğal ılerleme surecınde durak- lamalar yaşamak gıbı -oldurucu sayılamayacak- bır sakın- cayla karşılaşan ınsan, bugun aynı yanılgılardan oturu m- sanlan canavartaştırma tehlıkesıyle burun burunadır Yirmıncı yuzyılın en onemlı sıyaset felsefecılennden olan ve geçen gunlerde Iletışım Yayınlan arasında "Insanlık Du- rvmu" adlı eserı yayımlanan Hannah Arendt (1906-1975), duşunme eylemının gunumuzdekı konumu uzerıne anılan kıtabının onsozunde şoyle dıyor " bana oyle gelıyor kı duşunmeme halı ( ) zamanımızın en barız özellıklen ara- sındadır O nedenle onerdığım şey aslında çok basıttır Hıçbır şey, yaptıklanmızı duşunmekten daha onemlı de- ğıldır" Duşunmeme halının, bılımsel ve teknık alanda bun- ca gelışmeye kucak açmış bır zaman parçasının en belır- gın ozelltğı olması aslında bır çelışkı gıbı gozukmektedır Gelgelelım aynı gelışmelerın ınsanoğlunu gorunuşte gıde- rek daha buyuyen alanları ve sorunlan duşunme yukum- luluğunden kurtardığı (') goz onundetutulduğunda anılan çelışkının aslında bır gerçeğın yansıması olduğunun ayır- dına varabılmek guç değıldır Yuzyılımızın sonlarına doğ- ru ılerlemış toplumlarda, yaşamını surdurebılmek ıçın har- camak zorunda olduğu emek gıttıkçe azalan ınsanoğlu, ar- tacak zamanını duşunme eylemıne ayırabılecek ya da doğ- rudan "zaman" uzennde duşunebılecek konumda değıl- dır Hannah Arendt, anılan eserınde bu konuyu şoyle açık- lıyor "Çalışanlar toplumu emeğın zıncıriennden kurtul- mak uzere olan bır toplumdur ve artık bu toplum, bu oz- guriuğun uğruna kazanıldtğı dığer butun yuksek ve anlam- lı etkınhklerden bıhaberdır Emeksız, yanı genye yapacak hıçbır şeyı kalmamış bır çalışanlar toplumu manzarası ıle karşı karşıyayız Elbette hıçbır şey bundan daha kotu ola- maz " Her alandakı ılerlemeyı butunuyle bılımın ve teknığın on- culuğune bırakan boylece ethık yargılara varma eylemını gıttıkçe daha az gereksınen/gereksındığıne ınanan bır ın- sanlık, sonuçta en temel hesaplaşmaları "başkalarına" ya da "alanın otontelenne" bırakmış, duşunce tembelı bır kıt- leye donuşur Boyle bır krtle yapısı ıçensınde "sıradanlık", zararsız bır konum olmaktan çıkıp sonuçta bılınç felcıne, yol açan bır vırus nıtelığını kazanır Bu vırusu etkısız kıla- bılecek tek aşı olan duşunme eylemi ıse çoğu kez alınma- sında geç kalınmış bır eylem olmaktan oteye gıdemez Hannah Arendt'ın "Hıçbır şey yaptıklanmızı duşun- mekten daha onemlı değıldır" sozu, duşunmeyı her za- mankınden çok gereksınmesıne karşın, genelde bunun bılıncınde olmayan, gorunmez, ama yıkılabılmesı de nere- deyse olanaksız parmaklıkların arkasındayken varsaydı- ğı bır ozgurluğun tadını çıkarmaya bakan bır ınsanlığın du- rumuna atıfta bulunmaktadır Yenıden şaşırmaya başlamak ya da Brecht'ın tiyatro sanatçılanna yaptığı bır onerının kapsamını genışleterek "her gorduğüne, onu ılk kez gö- ruyormuş gıbı bakmasını" yenıden oğrenmek, yetışkınle- rın değıl ama artık kuçucuk çocukların vahşıce olduruluş- lennı televızyon ekranîarından ızlerken bır yandan da ışık- lı Noellen ve yılbaşılannı kutlama hazırlıklarını yapabılen bır ınsanlığı yenıden ınsan kılabılmenın belkı de son ça- relendır Erden Bilgen'in, başarılı Almanya konserleri • Kültûr Senisi - Trompet sanatçısı Erden Bılgen, aldığı bır davet uzenne gıttıgı Almanya nın Stuttgart Bonn Frankfurt, Heıdelberg, Hamburg Hannover Koln ve Dusseldorf kentlenndekonserlerverdı Bılgen konserlenndeVıvaldıve Telemann ınyapıtlannıseslendırdı Alman gazetelen sanatçıya genış yerayırdı Bılgen den sanat sa>falanndaovgu ıle soz eden gazeteler,' Olağanustu bır >etenek" yorumunu yaptılar Kültüp Bakanı'na tazminat davası • A>KARA(AA)-Eskı Devlet Tıvatrolan Genel Muduru Bozkurt Kuruç un, Devlet Tıyatrolan Genel Müdurluğu gorevınden alınmasına ılışkın Danıştay ve Idare Mahkemesı neaçtığıda\alarda."yurutmenındurdurulması' konusunda venlen kararlan uygulamadığı gerekcesıvle Kultur Bakanı Tımurçın Sav aş hakkında açtığı 100 mılyon lırahk tazminat davasma dun başlandı Ankara2h AslıyeHukuk Mahkemesı nde başla>an duruşmaya, taraf avukatlan katıldı Duruşmada davacı avukatı dava dılekçesını tekrarettıklennı behrterek 'Dava ıleılgılı delıllenmızı de ıbrazedıvoruz" dedı Davalı avukatı ıse dava dılekçesıne karşı cevap dıiekçesını mahkemeye sundu Mahkeme başkanı, dos>ada eksık bulunan belgelenn tamamlanması ve davalı Kültur Bakanı Tımurçın Savaş'ın sosyo-ekonomık durumunun araştınlması ıçın duruşmayı başka bır gune bıraktı Yeni yıl şergîsi • Kültur Servisi - Movenpıck Sanat Galensı'nde Guler Haşımoğlu Ayşe Ozel, Bengısu Yıldınm'ın resımlen, Şermın Guner'ın ıse heykellen ıle katıldığı bır 'yenı yıl sergısf duzenlenıyor Sanatçılardan Guler Haşımoğlu resımlennde Osmanlı mınyaturlennın anlatım ozellıklennı ozümseyerek yorumluyor Naıf ressamlar arasında sayılan Bengısu Yıldınm ın ınce bır ışlemecıhk ve saf duygular yansıtan son resımlen sergıde yer alıyor Ayşe Ozel, bu yaz Londra'da açtığı kışısel sergıden sonra ılk kez Istanbullu sanatseverlerle buluşuyor Heykel sanatçısı Şermın Guner ıse sergıde sevgıyı konu alaneserlennı sunuyor Bust, figuratıf çalışmalar gıbı heykel sanatının değışık alanlannda yapıtlar veren Guner, ınsanı merkez alan çalışmalar yapıyor