Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
9 KASIM 1994 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA
EKONOMI
Koç Dünya licaret
Odası Başkanı
• FAJRİS(AA) - Uluslararası
•iş düryasının en yüksek
kururıu olan Dünya Ticaret
Odası <ICC) Konseyi, bugûn
Paris'te yaptığı toplantıda.
teşkılatın Başkan Yardımcısı
olan Itahmi Koç'u oybiriiği
ile başkanlıga seçti. Rahmı
Koç'un başkanlık dönemi 1
Ocak 1995tarihinde
başlayacak ve iki yıl sûrecek.
ICC. 1 30 ülkenin odalar ve
borsalar bırligi kanalıyla
veya doğrudan doğruya üye
oldufu; Avrupa, Kuzey ve
Güney Amerika, Asya,
Afrika kıtalan ile Ortadoğu
ve Pasifık bölgelerinde
temsilcilikleri olan, "Dünya
ficaret ve sanayi âleminin en
yüksek organizasyonu"
olarak tanıtılıyor.
Asil Nadir uımıthı
bekleyişte
• LEFKOŞA (Cumhuriyet)
-tngıltere'nın agırlıklı
gazetelerinden The
Independent'in, Ağır
Dolandıncılık Bürosu'nu
suçlayan ve Asil Nadir'le
ilgilı davanın düşmesı
ihtimalinden söz eden haberi,
Kuzey Kıbns'ta geniş
yankılara yol açtı. Yaklaşık
ikı yıldan ben Lefkoşa'daki
"Nadir Şirketler Grubu"
binasında çalışan ve daha
çok yabancı ziyaretçilerle
vakit geçiren Kıbnslı Türk
işadamı Asil Nadir'in yakın
çevresi, Independent
gazetesindeki haberden sonra
"zafer havası" estirmeye
başladı. Bazı kişiler, Asil
Nadir'in "Bir Türk dünyaya
bedeldir" şeklindeki geçmiş
sözlenni anımsatarak, Asil
Nadir'in de tek başına
lngilizlere meydan
okuduğunu ileri sürüyorlar.
Enflasyon
M ANKARA (AA) - Devlet
Bakanı Aykon Dogan, 5
Nisan Kararlan'ndabelirtılen
yapısal önlemlerin
uygulamaya konulmasındaki
gecikmenin enflasyonist
bekleyişlerin sürmesine
neden olduğunu bildirdi.
Dogan. yaptıgı yazıh
açıklamada, 5 Nisan
Kararlan'nın nihai amacının
enflasyonu aşağıya çekmek
ve ekonomiyi sürdürülebilir
büyüme ortamına
kavuşturmak olduğunu
vurguldı.
Süper bilgisayar
• TOKYO (AA) - Japonya'da
NEC fırması, bir saniyede bir
trilyon işlem yapabilen
*"süper bilgisayar" imal
ettiğinı bildirdi. Dünyanın en
hızlı bilgisayan olduğu
bildiren yeni bilgisayar. yeni
SX-4 serisi bilgisayann en
son şekli ve süratini
maksimum 1.024 teraflopsa
çıkarmak için 512 mikro
jşlemci kullanılacak. "Süper
• Bilgisayar'da. bir insanın ara
, vermeksizin 31 bin yılda
^sap etmesi gereken
problemler bir saniyede
yapılabilecek. Bu bilgisayar,
ancak kiralanabilecek. Süper
-bilgisayar aralık 1995'ten
itibaren bir aylıgına 6 milyon
dolara kiraya verilecek..
TÜPk-Alman
İşbirfiği Konseyi
• Ekonomi Servisi - Türk-
Alman Işbirligi Konseyi
ikinci toplantısı, 10-11 Kasım
1994 tarihlerinde Istanbul'da
yapılıyor. Türkiye Odalar ve
Borsalar Birliği'nden
(TOBB) yapılan açıklamaya
göre, Svvissotel'de yapılacak
ve iki gün sürecek toplantıda,
"Türk-Alman ekonomik
işbirliği, üçüncü ülkelerde
yatınm olanaklan ve
Türkiye'de özelleştirme"
onulannın ele ahnacagı iki
ayn panel düzenlenecek.
Toplantının ilk gününde,
Türk-Alman ekonomik ve
ticari işbirliği ile üçüncü
ülkelerde yatınm olanaklan
tartışılacak.
Cumhurbaşkanı'na göre yatınmlara gidecek kaynaklan yedikleri için elden çıkanlmalılar
Demirel KTPlerifilebenzettiEkonomi Servisi- tTO'nun
1993 yılı Başanlı thracatçılan ve
Vergi Mükellefleri Ödül Töre-
nı'nde konuşan Cumhurbaşkanı
Süleyman Demirel,KÎT'leri. Nas-
rettin Hoca'nın her şeyi yiyip bi-
tiren fıllerine benzeterek, devletin
elindeki işletmeleri bir an önce el-
den çıkarması gerektiğini belirtti.
Demirel, "Devlet en kısa sürede
ticari yaşamdan çekilmelidir.
Kamu, yatınm parasını yiyorsa
özelleştirme kaçınılmaz" dedi.
Cumhurbaşkanı Demirel, işa-
damlanna da seslenerek, "Geie-
cek >ıl daha çok \ergi istiyorum,
daha çok ihracat, daha çok yad-
run, daha çok üretim. çevreye da-
ha çokdikkat istiyorum'' dedi.
Enflasyonun yüzde 5'lere in-
mesi, kamu kesimindeki borçlan-
manın GSMH'nin yüzde 2.5'lan-
na çekilmesi, büyüme hızının
Ödül töreninde özelleştirme tartışması
Demirel: ÖzefleştJrme kaçuubnaz Dönen: KİT'ler kârda
yüzde 5 dolayında seyretmesi,
eğitime aynlan payın yüzde 4'ler-
den, yüzde 8-10 a çıkması gerek-
tiğini kaydeden Demirel. "Halk,
ancak bu şablon doğrultusunda
ilerlevenlere vönetme hakkı vere-
Şahinoğlu: Hangi KİT kârfa?
eekn'r. Bu şabkm olmadan, kitiele-
rin muduluğu imkansızdır'' diye
konuştu.
Personel 19 bin azalacak, personel gideri sadece yüzde 24 artacak
Kamu çabşaıuna çifte kıskaçANKARA (AA) - îşletmeci
KlT'lerde çalışan toplam perso-
nel sayısının 1995 yılında yüzde
3.3 oranında azalarak, 542 bin
899 olması öngörülüyor. Böylece
KlT'lerde, çalışan sayısında 18
bin 841 azalma olacak.
Bu yıl sonunda 561 bin 740 ol-
ması öngörülen KİT personel sa-
yısı da 1993 yılına göre 37 bin 504
kişi azalmış olacak. 1993 yılında
KlT'lerde toplam 599 bin 244 ki-
şi çalışıyordu.
Kadrolu, sözleşmeli, kapsam
ıçi (toplu iş sözleşmeli), kapsam
dışı (toplu iş sözleşmesi dışı) ve
geçici işçi olarak işletmeci
KlT'lerde istihdam edilen topl,
personel için 1995 yılında 2
trilyon 371 milyar lira harcama
yapılacağı hesaplandı. Bu rakam,
bu yılki tahmine göre yüzde 24.2
oranında bir artışı ifade ediyor.
Bu yıl, KİT çaîışanlan için top-
lam 168 trilyon 547 milyar lira
harcama yapılacağı tahmin edili-
yor.
1993 yılında ise KtT personeli
için 99 trilyon 576 milyar lira har-
canmıştı. 1989'danbuyana perso-
nel sayısında sürekli bir azalma
gözleniyor. Bu sürede en fazla
azalmanın ise bu yıl sonunda ger-
çekleşmesi bekleniyor.
Şfil KiT'lerde calısan personel ve harcamalar
Yıllar
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995 (X)
(X) Progmm
Toplam çalışan
/adet)
638.398
643.058
630.613
612.208
599.244
561.740
542.899
Toplam
harcama
(milyar TL)
7.885
16.168
33.151
57.486
99.576
168.547
209.372
Sanayi ve Ticaret Bakanı Meh-
met Dönen. özelleştirmeyle ilgili
kanunlann çıkmasını ıstedikleri-
ni ancak parlamentonun iyi çalış-
madığını belirterek, KlT'lerin as-
lında kârda olduğunu söyledi.
İTO Yönetim Kurulu Başkanı
Atalay Şahınoğlu, Dönen'e yanıt
olarak yaptığı açıklamada. "Kir
eden KIT'lerin listesini verin, 150
milyon lira posta masrafinı da öde-
yerek, 180 bin üyemize bu müjde-
yibenvereceğiın" dedi. Resmi be-
yanlara göre 5 Nisan kararlannın
ilk altı aylık bölümünün "olum-
lu" gözükmekle birlikte, gerçeği
yansıtmadığını ileri süren Şahi-
noğlu olumsuz gelişmelere kar-
şm hükümeti, başta enflasyon ol-
mak üzere, gerçekleşmesi müm-
kün olmayan hedeflen ısrarla
gündeme getirerek, var olan gü-
ven bunalımını daha da dennleş-
tirmekle suçladı. Şahınoğlu şöy-
le konuştu: "Bugünün siyasi tab-
losu. her zaman lehinde görüş
sergilediğimiz koalisvonun, bir-
birine itimatını kaybetmiş or-
taklık haline dönüşmesi, ülke-
nin ana sorunlarına el atılması-
nı imkânsız kılmaktadır. Bu
şartlar altında bir erken seçim
gereği kaçınılmaz olarak karşı-
mızda durmaktadır. "
Hükümetin kriz politikalannın
kısa vadeli uygulamalar üzerinde
yoğunlaştığını vurgulayan Şahi-
noglu, Türkiye'de, gerek kamu
sektöründe gerek özel sektörde
bütün yatınmlann durduğunu bil-
dirdi. Şahinoğlu sözlerine şöyle
devam etti:
"Yatınmlann kesilmesi,
abartılı tasarruf önlemleri sa-
yesinde kamu finansman açığı
mart a>ı sonunda 55 trilyon se-
vivesinde doldurulmuştur."
T'ye talip olmadıklannı, ancak verilirse alacaklannı söylüyorlar
Alcatel: Istemem, yan cebime
UYGAR EREMEKTAR
Teletaş'ın en büyük ortağı Alca-
tel, "T'ye talip değfliz. Ama verir-
seıüz neden olmasın" dıyor.
PTT'nin özelleştinlmesi konu-
sunda Alcatel'in tavnnı açıklayan
Julien De WDde, "Hiçbir zaman
müşterilerimizin alanına girme-
yiz" dedi. Teletaş'ın yönetımını
yüzde 65 hısse ile elınde bulundu-
ran Alcatel'in Özel Projeler \e
Uluslararası Operasyonlar Genel
Müdürü ve Teletaş Yönetim Ku-
rulu üyesi De Wilde, yine de bır
açık kapı bırakmayı ihrnal etmedi:
"Ama hükümetiniz bizden hizmet
isterse nasıl 'havır' deriz?".
Alcatel kuşkusuz telekomüni-
kasyon alanının "dev"lennden. 56
ülkede faaliyet gösteriyor. Çalış-
ma sistemi de, çokuluslu şirketle-
rin bilinen üretim yöntemi: Her
şirket, yani her ülke bir projenin
belli bölümünü üzerine alıyor.
Parçalar, tasanmlar. yazılımlar ayn ayn ta-
mamlandıktan sonra, konu üzerinde çalışan
ülkede "birleştioliyor".
Bu "yap-boz" sisteminin içinde Teletaş'ın
yeri ne? Alcatel yöneticileri Türkiye'nin ko-
num ve mfıhpnftislik açısmrtan önemli oldu-
ğunu söylüyor. Teletaş'ı "kendi içinde başa-
nü"buian yöneticiler, yaşadığı knzı bilinen
formülle açıkliyor: "PTTborcunuödemedi''.
Alcatel yönetimi, üreticinin bu "tek müş-
teriye bağunk" politikasının yanlış olduğunu
kabul ediyor. Oysa durum 1995 için farklı de-
ğil. Ama PTT'nin, hala Teletaş'a sipariş lis-
tesi vermemiş olması, nedense Alcatel'i hiç
rahatsız etmiyor. Üstelik De Wılde, kendin-
den emin, "PTT 1995 için sipariş verecektir"
Belçika'daki Alcatel BeD'de çok sayıda Türk mühendisi çalışıyor. Aslında birerTeletaşçalışanı olan
mühendisler, gerek araşürma eeliştirme gerekse siparişi alınmış ürünler için, aünan projenin
nheBğine göre, degşen sörelerde Belçika'da vaşı>w.
diyor. Bir arkadaşımız "Ya vermezse?" diye
soruyor. Yanıt hâlâ şaşırtıcı: "Verecek".
Alcatel gibi bir "de\in" tek pazara bağım-
lı Teletaş'ta israrlı olması. ister istemez bir-
çok soruyu beraberinde getiriyor. Bu nokta-
da bir olay daha ortaya çıkıyor: T ü r k mühen-
disler'". Çokuluslu şirket, önemli projelerinin
büyük bir bölümünde Türk mühendıslennı
çalıştınyor. Alcatel yönetimi olaya "bejin gö-
çü" tanımıyla yaklaşılmasına karşı çıkıyor.
"Biz bu inaınlan Türkiye'den kopannıyonız"
diyorlar.
Kâğıt üzerinde bunun bir de açıklaması var.
Teletaş mühendislen, Alcatel Bell bir iş aldı-
ğında, bir tür "rotasyon" sistemiyle, kısmen
Belçika'da kısmen de Türkıye'de çalışıyor.
TÜRKSAT'tan, santrallerimize, Fransa'nın
TGV (Hızlı Tren) yatınmlanna, cep telefon-
lannın GSM sistemlerine kadar her alana
damgasını vuran Alcatel'in gücü su götürmü-
yor. Ancak bu gücün Türkiye'de özelleştir-
menin neresinden gireceğı tartışılması gere-
ken bir konu. Her "tfcari oiuşum
r>
gibi kâr
amacını güden bu çokuluslu devın stratejisi-
ni belirleyecek tek şey de kuşkusuz özelleş-
tirme yasası. Daha dojğnısu bu yasanın mec-
listen nasıl geçeceğı. Özelleştirme Yasa Tasa-
nsı için düzenlenen oturumlar sırasında mil-
letvekillerimizin "maç izlemeye" gittiğini
anımsarsak. Alcatel'in Türkiye'de edineceği
hareket serbestisini ve doğuracağı sonuçlan
tahmin etmek zor değil.
Japonlar da
T'ye
göz dikti
ANKARA (AA)-PTT' nin
T'sinin özelleştinlmesi konu-
sunda çalışmalar devam eder-
ken, telekomünikasyon hiz-
metlerine talip olabilecek ya-
bancı kuruluşlarda, Türkiye'de
seminer düzenlemeye başladı.
Fransız telekomünikasyon
kuruluşlarının, bir süre önce
"Türk-Fransız Telekom Gün-
leri" adı altında düzenledıkleri
seminerle "nabc" yoklamala-
nnın ardından. dün de Japon-
ya'nın en büyük telekomüni-
kasyon kuruluşu NTT, PTT ile
ortak bir seminer düzenledi.
NTT kuruluşunun genel mü-
dür yardımcısı Satosh Hiroshe,
seminerde yaptığı konuşmada,
Japonya'nın en büyük teleko-
münikasyon kuruluşu olan şir-
ketlerinin 9 yıl önce özelleşti-
rildigini hatırlatarak, "Özelleş-
tirme tecriibemizden PTT'nin
de yararlanmasını isteriz. Bu,
bizim için bir övünç kaynagı
olur"dedı. Hiroshe, "NTTola-
rak PTT'nin T'sine sahip ohıp
olmamak konusunda. daha
sonra karar vereceğiz'' şeklin-
de konuştu.
NTT'niır
J
Japönya*Ttm ^ f r
milyon telefon abonesi bulunan
ve üçte ikisi özelleştirilmiş en
büyük telekomünikasyon ku-
ruluşu olduğunu kaydeden Hi-
roshe, kuruluşun geçen yıl 56
milyar dolar ciro yaptığını ha-
tırlattı.
HULYA GENC
Cumtluriy&t Gazetes/
Türkocağı Cad. 39/41
Cağaloğlu/İSTANBUL
TEL: 512 OS O5
FAX: 514 O7 S1
Hyundai üzmedi
G
eçen yıl Doğubank'tan 37 ekran
Hyundai marka bir televizyon aldım.
Televizyonun görüntüsü birdenbire
kaybolunca durumu Hyundai'nin Türkiye
temsilcisi Levka Dış Ticaret'e bildirdim.
Doğubank'tan
aldığım
televizyonun
garanti belgesi
onaylanmamış
olmasına karşın
Levka Dış
Ticaret'in Satış ve
Pazariama
Müdürü Kemal
Şensoy konuyla
bizzat ilgilendi.
Teknik servis
tarafından
incelenen televizyon bir gün içinde tamir
edilip, bana teslim edildi. Levka Dış
Ticaret yetkililerine gösterdikleri trtiz
çalışmadan ötürü teşekkür ediyorum.
Mete Çolakoğlu/İSTANBUL
Büyükşehirlerde sıkıntılı yaşam
Yaz aylannı su sıkıntısı ve
hastalık tehdrti altında
geçiren Istanbullu,
ekonomik durumunun etverdiği
ölçüde çözümler buldu. Çoğu
zaman çeşme ve su tankerieri
önünde oluşan kuyruklann
sokağın bir ucundan diğer
ucuna uzandığı görüldü. Bu
arada içme suyu olarak pet şişe
ve damacanalara yönelenlerin
sayısı da bir hayli arttı.
istanbullu okurumuz Ayfer
Tokmanoğlu da su sıkıntısına
çözümü damacana sularda
bulmuş. Uzun süredir
güvenerek kullandığı 3 litrelik
Sırmakeş kaynak suyunun
içinden yabancı madde çıkınca
Ayfer Hanım ilk önce biraz
şaşırmış. Daha sonra bu durumun
mutlaka mantıklı bir açıklaması
vardır düşüncesiyle Sırmakeş'e
bildırmiş. Telefonda görüştüğü
yetkili kişiler Ayfer Hanım'dan
adresini alıp, "En kısa sürede suyu
alıp, inceleme yapacağız"
cevabını vermişler. Aradan 10 gün
PTT mesai ücreti alıyor
S
u ve elektrik faturalan
dışında PTT hizmetleri
konusunda da tüketici
mağdur duruma düşüyor.
PTTnin uygulamalan hakkında
bilgi sahibi olmayan tüketici
çoğu zaman kulaktan dolma
bilgilerle hareket ediyor.
PTT mesai saatleri dtştnda
verdiği hizmetlerden Yürürtükteki
Posta Ücret Tarifesi'nin 24'üncü
maddesi gereği 15 bin lira talep
ediyor. Hafta içi günlerde sabah
8-8.30 arası, öğlen 12.30-13.30
arast, akşam 17.30'dan sonra ek
ücret alınıyor. Yurtiçi ve
yurtdışına yapılan gönderilerin,
ilgili posta gişesinin çalışma
saatleri dışında ve tatil
günterinde bir başka gise
tarafından kabul edılmesi halinde
bu ek ücret PTT tarafından tahsü
ediliyor. Talep edilen bu 15 bin
lira karşılığında tüketicilere
makbuz verilmiyor. Şadece
tüketiciye teslim edilen "almdı"
belgesi üzerine ek ücret
alındığına dair bir kaşe basılryor.
PTT geciken telefon faturalanna
aylık yüzde 12 faiz uyguluyor.
Önceki uygulamaya göre ilk ay
için yüzde 10, 6 aya kadar yüzde
7, daha sonrası için yüzde 5 faiz
alınıyordu. İki kez yatınlan telefon
faturalannı geri almak için
mutlaka iki faturayta birlikte
PTT'ye başvurmak gerekiyor.
Tetefon faturalanna itirazda ise
dilekçeyte başvurulması
isteniyor. Müfettişlerce incelenen
faturalar, tüketicinin haklılığı
halinde iade ediliyor.•
geçmesine karşın üretici
firmadan cevap alamayan Ayfer
Hanım, firmayı bir kez daha
aramış. Telefon görüşmeleri
sırasında Sırmakeş finması
yetkililerinden isim almayan
Ayfer Hanım, firmanın konuyla
yeterince ilgilenmemesi üzerine
durumu bize bildirdi.
Okurumuzun şikayetini üretici
firmaya Ilettik. Sırmakeş firması
içinde partiküller bulunan suyu
incelemek üzere Ayfer Hanım'ın
evinden suyu aldırdı. Kısa bir
süre sonra firma tarafından
yapılan açıklamada suyun içinde
bulunan yabancı cisimlerin kağıt
parçacıklan olduğu belirtiliyordu.
Şişejerin dikkatli bir şekilde
temizlendığini belirten yetkililer,
"Kâğıt parçacığı kapakla birlikte
kapatılmış olabilir. Ya da metal
kapağın iç yüzünde bulunan
kısımdan kâğıt parçacıklan
dökülmüştür. Artık metal
kapaklanmızı değiştirdiğimiz için
böyle bir sorunla karşılaşmamız
mümkün değildir" diye konuştular.
Tüketicilerin metal kapaklan
açmakta güçlük çektiklerini
bildiren yetkililer. kullanımı daha
kolay olduğu için plastik kapak
tercih ettiklerini belirttiler. Çevreci
kuruluşlann plastik kapağa tepki
gösterdiğini açıklayan yetkililer,
yeni bir çözüm geliştirene kadar
bu uygulamaya devam
edeceklerini bildirdiler.
Üretici firmanın verdiği cevaptan
tatmin olmayan Ayfer Hanım, pet
şişelerin çok pahalı olduğunu dile
getirerek, "İçme suyu olarak artık
pet şişe kullanıyorum. Yemeklerde
ve çayda ise hâlâ damacana su
kullanmak zorunda kalıyorum"
dedi. Ayfer Hanım'ın bu sözleri
büyükşehirlerde yaşayan
insanlann sıkıntılarını bir parça
gözler önüne serıyor.B
BENCE
İZZETTİN ÖNDER
Ekim Enflasyonunu
Yorumlamak
Ekim enflasyonu, hem tüketici hem de toptan eşya fiyatları
ile resmi çevrelerin beklentilerinin üzerinde çıktı. Bu durum
karşısında şaşkınlık belirtileri sergilendi ve bazı çevrelerce 5
Nisan Kararlan'nın isabet derecesinin azaldığı ileri sürüldü.
Oysa bu beklentiler doğru olmadığı gibi samimi de değildi.
Bugün ortaya çıkan ve şaşkınlıkla karşılaşılan sonuç, sistemin
işleyiş mantığı içinde olması gerekendir
Ekonomilerde, temel makro göstergelerin ufak zaman di-
limleri içinde izlenmesi Batılı ülkelerde yaygın olarak uygula-
nan bir yöntemdir. Bu ekonomilerde, enflasyon, işsizlik ve
kapasite kullanımı gibi makro göstergeler ufak zaman dilimle-
ri içinde, geçici faktörlere bağlı olarak değişime uğrayabilir ve
bu değişimin yönlerine göre alınacak önlemlerle ekonomiler-
de düzenleme ve düzeltmeler yapılabilir. Bu tür yaklaşımlar-
da, ekonomik bozukluklar kısa dönemli ve geçici olarak görü-
lür.
Oysa Türkiye gibi ülkelerin içinde yaşadığı koşullar ne kısa
dönemlidir ne de palyatif önlemlerle çözümlenebilecek nitelik-
tedir. Doğal olarak bu yargı, bizi, aylık göstergelere bakmama
tembelliğine itmemelidir Aylık dalgalanmalara bakmak ge-
reklidir. Ama bunları uzun dönemli bir oluşumun halkalan ola-
rak yorumlamak zorunludur. Çünkü çevresel konumda ekono-
mide, sorunlar konjonktürel değil, yasaldır. Işte böyle yaklaşıl-
dığında, 5 Nisan Kararlan'nı ve kararların ertesinde görülen
durgunluğu da biraz daha akademisyence algılayıp yorumla-
manın gerekli olduğu ortaya çıkar
Türkiye 5 Nisan Kararlan'na, seçimler dolayısıyla ertelediği
zamların yol açtığı, kamu açıklarındaki ani yükseliş nedeni ile
gitmedi. Bu gidiş, 1987'den bu yana yavaş bir oluşumla, önce
"paraprogramı"sonra da konvertibilite ilebaşlatıldı ve hızlarv
dınldı. Çünkü Türkiye, 1980'lerde, döviz sorununu çözmemiş
idi. Türkiye'nin bu sorunu ile Batı'nın finans-sermayesinin ara-
yışlan çakışarak, Türkiye'yi 1993 sonlarına kadar taşıdı. Bu
taşımanın da bir bedeli olmalıydı. ödenmesi gereken bu ağır
bedel birileri tarafından ödenmeliydi. Işte 5 Nisan Kararları, bu
bedelleri ödemenin iç-aktanm mekanizmalarını oluşturma ve
vahim sonu erteleme kararları idi. Buna "istikrar paketi" adı
takılması, bastırma-eneleme önleminin kamuoyuna pazarla-
ma yöntemi gereği idi
Bu ince ayınmı halk yapamaz. Ama bu ayırımı profesyonel-
ler de yapamaz ise, bulundukları pozisyona göre ya aldıklan
parayı hak etmiyorlar ya da fazlasıyla hak ediyorlar demektir.
Eğer 5 Nisan Kararları bir iç-aktanm ve erteleme kararları
ise ücretlerin dondurulacağı, özel sektör ürünleri fiyatlarının
ise serbest bırakılacağı açık idi Yani bu kararlar heteredoks
tip bir maliye politikası biçiminde olamazdı. Çünkü heteredoks
tip politikalarda tüm göreceli fiyatlar dondurulduğunda iç-akta-
rım etkin olarak gerçekleşemez. Bu nedenle bu tür politikalar
yoğun dış yardımla birlikte uygulanır. Oysa bizde uygulanan
politikanın iradi amacı, tam terstir- Iç-aktarım yapmak.
özellikle dış yardım koşulları ağırlaştığında, iç-aktanm me-
kanizmasını işletmek anlamlıdır Ne var ki bu aktarım, önce
yüksek gelirliler ve lüks tüketim üzerine yük yıkmalı idi. Bu so-
run, koalisyonun sosyal demokrat kanadının ilgi konusu içinde
olmalı idi. Böyle olamadı, zira siyasal gücün tabanı ve niteliği
bellidir. Ücretler dondurulup fiyatlar yükselirken, aktarım ya-
pan fedaıler belirlenmiş oldu. Şu halde eğer 5 Nisan Kararları
bir tür bastırma yolu ile kaynak aktarımını amaçlıyor idi ise,
ücretlerin dondurulacağı ve fiyatların yükselecegi öngörülmeli
idi.
Işte sonuç ortada. Bu sonuç ilk amaç ile hiçbir biçimde çatış-
malı değildir. 5 Nisan Kararlan'nın ertesindeki şok-durgunlu-
ğu başarı gibi göstermek yanlış ve kamuoyunu aldatıcı olmuş-
tur. Aynı şekilde, özelleştirme de verimlilik vb. gibi nedenlerle
amaçlanmamaktadır. Buradaki tek amaç, acil döviz bulabil-
mektir. Bunda da lütfen aldanmayalım.
Batılı ileri kapitalist ülkelerde kısa-dilimli analiz ve yönlen-
dirme, bizim gibi ekonomilerden daha anlamlı ve başanlı ol-
makla beraber. bu ekonomilerde de bu yöntemler bir ideolojik
aygıt olarak uzun-dönemli devinimleri gizlemede kullanılmak-
tadır 24 ekim tarihli TIME dergisi ABD'de ekonomik düzelme
görüldüğünü anlatırken, toplumun iki kesime ayrıldığını, ku-
rum karları artarken, reel ücretlerin yerinde saydığını, 1992
yılında nüfusun yüzde 14.8'inin fakirlik sınırı altında yaşarken,
bu oranın geçen yıl yüzde 15 1e çıktığını yazmaktadır. Aynı
dergi, Houston'da bir petrol şirketinde çalışan bir jeolojistin,
yoğun işten çıkartmalar karşısındakı duygusunu şöyle açıkla-
dığını yazıyor- "Eve gelir gelmez, iş hakkında düşünmemek
için, erkenden yatıp uyuyorum."
Işte sistem, işte demokrasi, işte sağlıklı toplum...
If you believe you can build
a strong bridge between clients and
agency and you say
Thave atreacty been doing thıs
professionally for more than 3 years and
my English is perfect"
then you are the
ACCOUNT EXECUTIVE
we are looking for.
We want somebody that is hard working,
energetic, believes cigarettes are bad for health
and a good team player lıke yourself.
To get tofenouıeoch other m person, please caü
(0-212) 266 42 43 (3 \rws) to se:-up an appomtment.
Aîl applıcanıs uiil be kept stricdy confidenaal.
ARTCOMADVERTISING AGENCY LTD.
%25 peşin ve
S yıla kadar
vade ile S B S S •••
Bilkent Plaza...
Emlak Bankası çağdaş iş ve alışveriş
merkezlerine de imza atıyor.
Emlak Bankası'nın Ankara Bilkent
Plaza'da hizmetinize sunduğu
yatınm olanaklannı değerlendirin.
KazcLnın.
Tum Emlak Bankası şubeleri sauş için hizmetinizdedir.
EMLAK BANKASI 5" D a h a U y g a r B ı r Y a ş a m I ç ' f t "