Katalog

20EKİM1994PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA Gligorov'un zaferikesin • CSKÜP(AA)- Makedonya'da geçen pazar günü yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde kullanılan oylann döküm ve sayım işlemleri sürerken bugüne kadar geçerli sayılan 491 bin 476 oydan 375 bin 840'ını alan Makedonya için Birlik Koalisyonu adayı Kiro Gligorov'un yeniden cumhurbaşkanı seçilmesi bekleniyor. Ana muhalefet VMRO-DPMNE Partisi'nin cumhurbaşkanı adayı Lyubuşa Georgievski'ye ise sandıklardan 115 bin 636 oy çıktı. Seçimler, üçseçim bölgesinde iptal edildi. Makedonya'nın özellikle Arnavut azınlığın yoğun olarak yaşadığı batı bölgelerinde ban yerlerde geçersiz sayılan oy oranının yüzde 52'lere ulaşması dikkati çekti. MBir'da8 şeriatçı öldü • ASYUT (AA) - Mısır'da, güvenlik güçlerinin, aşın dinci 8 militaru öldürdüğü bildirildi. Güvenlik kaynaklan. başkent Kahire'nin güneyindeki Mallawi kentinde arama yapan güvenlik güçleri ile miütanlar arasında önceki gün çatışma çıktığını kaydettiler. Kaynaklar, çatışma sırasında öldürülen militanlann, Gama'a El-lslamiye örgütüne bağlı olduklannı beürttiler. Gama'a El-İslamiye örgütü, lslami bir devlet oluşturmak amacıy la 1992 yıhndan bu yana yönetimi devirmek için mücadele veriyor. Çeçenjstan'da muhalif saldınsı • MOSKOVA (AA) - Çeçen Cumhuriyeti'nde, Devlet Başkanı Cahar Dudayev'e bağlı güçlerin, muhalefet güçlerinin yoğunlaşüğı Urus Martan kasabası ve çevresindeki köylere karşı, bu sabah genişçaplı bir saldın başlattıklan bildirildi. Muhalefette bulunan Umar Afturhanov başkanhğındaki Geçici Konsey kaynaklannın Itar-Tass'a verdiğı bilgiye göre, çarpışmalarda, siviller de dahil olmak üzere, çok sayıda ölen veyaralanan oldu. Ajansın diğer kaynaklardan aldığı bilgiye göre de hükümet güçleri Urus Martan'daki muhalefet karargahına kadar yaklaştı ve topçu ateşine başladı. Fransa, Bosna'dan çekiliyor •STRASBOURG(AA)- Fransa'nın, Bosna-Hersek'te Birleşmiş Milletler Konıma Gücü (UNPROFOR) şemsiyesi altında görev yapan askerlerini çekmeye başladığı bildirildi. Le Monde gazetesinin haberine göre, Bihaç'ta görev yapan 1000 Fransız askeri, Bosna-Hersek'ten aynldı. Le Monde gazetesi. Bihaç'ta kalan 300 Fransız askerinin de bu ay sonuna kadar Bosna'dan aynlacağını ve bu bölgede Fransız askerleri yerineartık Bangladeş'ten gelen askerlerin görev yapacağını bildirdi. Fransa, UNPROFOR bünyesinde görev yapan 6300 askerle Pakistan'dan sonra Bosna-Hersek'te en fazla birlik bulunduran ülkeler arasında ikinci sırada yer alıvor. görûştüILEFKOŞA (AA) - KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş ile Rum yönetimi Başkanı Glafkos Klerides, BM Genel Sekreteri'nin davetine uyarak koşulsuz ve gayri resmi bir görüşme yapmak üzere önceki akşam biraraya geldiler. BM Genel Sekreteri'nin Kıbns özel temsilci yardımcısı Gustave Feıssel görüşmeden sonra yaptığı açıklamada, iki liderin, bu süreçte açıklama yapmamak için mütabakata vardıklannı belirtti. DIŞ HABERLER Cumhurbaşkanı dün sona eren Türk Zirvesi'nden kimsenin kaygılanmasına gerek olmadığını söyledi DeıııirelMoskova'ya tatbsertGÜNSEÜKARTAY BARAN GÜNGÖRDÜ AZMİKARAVElJ Cumhurbaşkanı Süleyman DemireL, İstan- bul'da dün sona eren Türk Cumhuriyetleri Zirvesi nedeniyle "Kimsenin kuşku ve kaygrya kapümasına gerek obnadığını" söyledi. Demirel, dün çalışmalannı tamamlayan 2. Türk Cumhuriyetleri Zirvesi'nin kapanışı- nda düzenlenen ortak basın toplantısında gazetecilerin sorulannı yanıtladı. Demirel, Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Damurin'in önceki gün yaptığı açıklamaya ilişkin bir soruyu yanı- tlarken "Bu toplantıdan kimsenin kuşkulan- masına ya da kaygılanmasına gerek yok. Biz banşçryız" dedi. Sözlerine "Nezaket smırlannı aşmak iste- miyonım" diye başlayan Demirel şöyle ko- nuştu: "Bu toplantı, bizim girisimimizle oldu- ğu için bu soruyu ben yanıtlayacağım. Türki- ye cumhuriyeti bağımsızdır. Orta Asya ülke- leri ve Azarbaycan da hür ve bağunsız cumhu- riyetlerdir. Bağımsızlık demek, kimseden izin alınmasma gerek duyulmaması anlamına ge- lir. Rus Dışişleri Bakanlığı sözcüsünün açı- klamasııun hedefi, birlik, banş, isökrar olan ve iyi münasebetleri sûrdürmeye yardımcı • Cumhurbaşkanı, "Türkiye ve Türk cumhuriyetleri bağımsızdır. Bağımsızlık kimseden izin alınmaması demektir. Bu zirveden kuşkulanmak fevkalade yanlıştır. Aşın alınganhktır. Bağımsız kişilerin bir araya gelmesinden kimse kuşku duymasın. Biz banşçıyız ve refahçıyız" dedi. olan bir toplantıda kendilerine yöneiik husu- met olarak düşünülmesi açısından fevkalede yanlıştır. Aşın almganlıktır. Dünyanın ber yanında ülkeler bir araya gelirier. Banş ve is- tikrar için bir araya geİmiş ülkeleri kendileri- ne tehditmiş gjbi görmck biçiminde anlamak mümkun değüdir. Moskova'nın beyanı dikkatlice hazf- rlanmıştır. 'Zirve, Pantürkizm kokarsa' gibi şartlı bir ifade taşımaktadır. Biz dili ve dini aynı, bin ydlık geçmişi olan halklarız. Bunun nesi yanltş? Bu geçmişe sahip olmaktan mı vazgececeğiz. Bunu bugün ret mi edeceğiz? Bi- zim savunma ya da polemiğe ihtiyacımız yok. Lüzumsuz işlere gerek yoktur. İradesi hür, bağımsız olan kişilerin bir araya gelmesinden kimse kuşku duymasın. Biz banşçıyız ve re- fahçıyız." Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Mihail Demurin, önceki gün dü- zenlediği basın toplantısında, "İstanbuTda milliyet esasına göre bir zirve düzenlenmesi- nin Rusya'yı tedirgjn edeceğini" söylemişti. Cumhurbaşkanı Demirerin Rusya'ya kar- şı eleştiri tonu taşıyan konuşmasına karşı özellikle Orta Asyalı 4 Türk lider konuşma- lannda Moskova ile olan ilişkilerine verdik- leri önemi vurgulama ihtiyacını duydular. Zirvede alınan tüm kararlann Birleşmiş Mil- letler (BM) ve AGİK kararlan ile uluslara- rası hukuk kurallanna uygun olduğunun altı çizildi. Türkmenistan Devlet Başkanı Saparmurat Niyazov, konuşmasında Türk devletleri arasındaki işbirliğınin. Orta Asya cumhuriyetlerinin Bağunsız Devletler Top- Iuluğu'na (BDT) karşı sorumluluklannı unuttuklan anlamına gelmeyeceğıni söyledi. Kerimov Türk basınına çattı Özbekistan Devlet Başkanı İslam Keri- mov da zirvede alınan kararlann BM ve AGİK ilkelerine uygun olduğunu vurguladı. İstanbul'a gelmeden önce Türk gazetelerin- de yayımlanan haberleri okuduğunu belir- ten Kerimov, Türk basınına çattı. Kerimov şöyle dedi: "Burada akJığımız kararları üçün- cü bir taraf okuduğunda celişki görülebilir. Ancak kararlann hepsi BM ve AGİK ilkeleri- ne uygundur. Bir konudaki spekülasyonları reddediyonız. Türkiyc'de bazı güçler, bölge- deki ve BDT içindeki devletlerin arasımn açı- lmasını istiyor. Bunlar dar kapsamlı siyasi amaçlara hizmet eder. Bu kışkırtmalann cid- diye almmamasmı tavsiye ederim." Avrasya Birliği önerisi Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev konuşmasında, geçen pazartesi günü Ankara'da ortaya attığı ve zirvede tartışılan 'Avrasya Birliği' önerisine değindi. Avrasya Birliği'nin bölgedeki devletler arasındaki ilişkilerin gelişmesine katkıda bu- lunarak bölgeye huzur ve istikran getireceği- ni belirten Nazarbayev, önerdiği birliğin Rusya, Doğu Avrupa ülkeleri ve Çin'e de açık olacağını söyledi. Ancak Avrasya Birliği'nin kapsamının bu denli genış tutulması. özellikle Azerbaycan tarafından kabul görmüyor. Cumhurbaşkanı Demirel, basın toplantı- sından önce zirvenın kapanışında yaptığı konuşmada ise "Ülkelerimizi ilgilendiren bölgesel sorunlar hakkında göriiş teatisinde bulunduk ve benzer görüşlere sahip oiduğu- muzu memnuniyetle müşahade ettik" dedi. Parlamentolar arası işbirliği Cumhurbaşkanı Demirel. parlamentolar arasında düzenli ve kurumsal işbirliği yapıl- masının yaranna işaret ettıklerini. ekono- mik alanda da ülkeler arasındaki ikili ve çok taraflı işbirliğinin daha da geliştirilmesi hu- susunda birtakım tedbirler öngördüklerini kaydetti. Dışişleri Bakanı Mömtaz Soysal, zirve sonrasında Cumhurijet'e yaptığı değerlen- dırmedc "Zirveye katılan ülkeler, bağımsız devletler olduklannı. sonuç bildirisinin hazı- rianması için yapılan göriişmelerde gece 3'e kadar tartişarak gösterdiler. Bağımsızlıklan velayet altında olsaydı, böyle bir durum söz konusu olmazdı. Ortak dil, din ve tarihe sahip, anlaşan ülkeler olarak, yan yana gelip göriiş alısverişinde bulunuldu. Başkalannın bundan rahatsız olmasına gerek yok" dedi. İSTANBUL BİLDİRİSİ tstanbul'da iki gün süreyle yapılan Türki Cumhuriyetler Zirvesi tstanbul Bikürisi'nin altı lider tarafından imzalanmasıyla sona erdi. (HATİCE TUNCER) 'ye ambargo,Türidye'yî ayağa kaJdınr' Altı Türk devlet başkanının kaülımıyla gerçekleştirilen Türk Zirvesi'nde Azer- baycan ile Ermenistan arasındaki savaş. Karabağ sorunu, geçen ay Bakü'de imza- lanan Azeri petrolleri anlaşması. Hazar Denizi'nin statüsü hakkındaki tartışmalar gündeme geldi. Azerbaycan Devlet Başkanı Haydar Aüyev'in. "Azerbaycan'ın yüzde 25'ini iş- gal eden Ermenistaıı'ın kmanması" yolun- daki isteği. diğer liderler tarafından kabul görmedi. Sonuç bıldirisinde "Azerbaycaı»- Ermenistan ihtilafıran ilgili BM Güvenlik Konseyi kararlanna dayalı olarak, banşçı yoüaıia çözumlenmesi gereğinin vurgu- landığı" ve "BM 0e AGİK'in bölgesel uyuşmazuklamı çözümünde daha etkili rol oynaması gerektiği" yolundaki ifadelerle yetinıldi. Azerbaycan lideri Aliyev, zirve sonunda düzenlenen basın toplanüsında. 1992'deki Ankara Zirvesi'nde Orta Asya cumhuriyetlerinin yeterli destek vermeyi- şinden kendi ülkesini sorumlu tuttu. Aliyev şöyle dedi: "Buna Azerbaycan neden olmuşfur. Çünkü Kazakistan ile dostluklarına pek ağırlık verememiştir. Bağımsızlık elde ettikten sonra iki ülke arasmdaki ilişki daha da artmalıydı. Ancak buolmadı." Bir gazetecinin Rus Başbakanının bazn sözlerinden esinlenerek "Azerbaycan'a ambargo uygulanması" eğilimine ilişkin bir sorusuna karşılık Demirel şunlan söy- ledi: "Azerbaycan'a yöneiik bir ambargo teb- didi yok. Ülkenin yüzde 25'i işgal edilmiş, halkm 1.2 milyonu göc etmiş olan Azerbay- can'a ambargoyu tasav>iır etmek mümkün değil. Böyle bir şey olursa, Türkiye buna karşı gereken mücadeleyi yapacaknr. Azerbaycan Türkiye için önemlidir. Bu du- runıda türkiye'de herkes ayağa kalkar." Basın topİantısında Azerbaycan'ın 21 eylülde Batıh ülkeler ve Rusya ile yaptığı petrol arama anlaşmasına ilişkin görüşü sorulan Nazarbayev şu açıklamayı yaptı: "Batüılar ile imzalanan bu anlaşmayı yakından izledik. Aliyev ile sürekli olarak telefonla konuşup aynntılı dantşmalarda bulunduk. Hazar Deni/i ile ilgili anlaşına da bir an önce imzalanmalıdır. Hazar'daki petrol yatakları tartişma bötgesi olma- malıdır. Önemli bir sorundur. Kısa sürede çözümienınesi gerekir. Rusya ve lran ile komşu ülkelerlf uluslararası hukuk açtsı- ndan değerlendirilmelidir. Konsorsiyum ik uyumlu çalışılmaİKİır \e kimse birbirinden kuşku duymamaİKİır. Herkesin bazı çekin- celerinin oiması doğaldır. Bu arada Hollan- da ve Arjantin şirketleri ile de konuşuldu. Komşular arasında kuşku olmamalı. Rusya ile Hazar Denizi'nde ortak girişimler çok önemlidir. Bu alanın işletilm^i için biz Rus şjrketlerini de da>et ediyoruz. her devletin uluslararası piyasaya uİaşmak için çıkar- lan >ar. Bunlar arasında doğalgaz, petrol yer alıvor. Bölge halklan da bonı hatlanna ibri riııvmaktaHırlar KAFKASYA VE ORTA ASYA Türk-Rusrekabetinde Ankaraöndegidiyor MOSKOVA (AA) - Bir Rus araştırma kuruluşu Türkiye ve Rusya arasında Boğazlar, Kaf- kasya ve Orta Asya bölgelerin- de özellikJe ekonomik cıJarlara dayalı rekabetten Türkiye'nin kazançlı çıkmaya başladığını ve Rusya'nın giderek ikinci plana itildiğini bildirdi. Yeni lider Türkiye Rusya'nın bağımsız araştır- ma kunılu|lanndan "Moskova Devlet Üniversitesi Sosyal- Tarihsel Sorunlar Enstitûsü" ile "Faros Vakfı" uzmanlannca ortaklaşa hazırlanan ve dün tz- vestia gazetesinde tam metin olarak yayımlanan raporda, "Rusya'nın güney sınuiannda yeni bir bölgesel lider ortaya çık- maktadn-, bu lider Tûrkiye'dir" denildi.Türkiye'nin Boğaz tra- fiğine ilişkin yeni düzenlemele- rinin Rusya'nın itirazlanna karşın yürürlüğe konulduğu ve Ankara'run uluslararası örgüt- lerin tam desteğini sağladığı be- lirtilen raporda "Zayıflayan Rusya'ıun, bu gerçeği inkar ede- meyeceği'' görüşüne de yer ve- rildı. Rusya'nın Kafkaslar ve Orta Asya'daki doğal kaynak- 37 N O lar üzerindeki denetimini de kaybetmeye başladığı kaydedi- <u len raporda, şu görüşlere yer verildi: Yüzyılın anlaşması "Rus diplomasisinin, Tür- kiye'nin Boğazlar'daki adunmın Motrö'ye aykın oiduğu yohında gösterdiği çabaJar başansız kal- dı. Başarısız olan bir diğer çaba da Azerbaycan'ın Hazar petrol- lerine ilişkin imzaladığı yüzyılın anlaşmasım Rusya'nın geçersiz ilan eöneye çaltşması oldu." Bu gelişmelerin, _bölgenin ge- leceği açısından "Ümit Burnu'- nun keşfî ile dünya ticaret yolla- nnın değişmesi" veya "Anierika kıtasuun keşfî ile Avrupa siyase- tinin değişmesi" kadar önemli oiduğu kaydedilen raporun so- nunda şu değerlendirme yer aldı: "Bu projekrin uygulan- ması, Rusya'yı ikinci plana ite- cektir. Moskova'nın etkisi böy- lece yalnızca Kafkasya >e Orta Asya'da değil, Balkanlar'da da zayuiayacak. Yüzyüuı anlaş- ması ve bu konu ile ilgili diğer bölgesel gelişmeler, Rusya'nm kilitsel trafık yollarından dışlan- ması şeklinde beüren gerçeklerin yalnızca bir ömeğidir." <ELn9lish P H B DANS !f MÜZÎK ÎTtĞLENCE OZEL INDIRİMÜ ÖĞRENCİ GÜNLERİ 1 Adet bıra veya meşrubat gınş ücretırvç dahıldır SAll - ÇARŞAMBA - PERŞEMBE 11.00 - 18.00.- ARASI Boru hattı için Türktezinedestektstanbul'da yapılan Türk zirvesi sonunda yayımlanan "İstanbul Bildirisi"nde Orta Asya doğalgaz ve petrolünün boru hatlanyla Türkiye üzerinden Avrupa'ya \e Akdeniz'e ulaştınlması hususunda ilgili ülkeler arasında yapılan çalışmalann memnuniyetle izlendiği belirtildi. Bildirinin bellibaşlı maddeleri şöyle: • İstanbul toplantısına katılan Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Kırgızistan devlet başkanlan demokrasi, insan haklanna saygı. laiklik. sosyal adalet ve piyasa ekonomisi ilkelerine dayalı toplum düzenine olan inançlannı teyit etmişlerdir. • Devlet başkanlan, bağımsızlık, egemenlik ve toprak bütünlüpne saygı ile uluslararası sınırlann kuvvel yoluyla değiştirilemeyeceği ilkeleri doğrultusunda. başta BM ve AGİK olmak üzere uluslararası kuruluşlarda ortak hareket etmelerinin dünya ve bölge banş ve güvenliğine katkıda bulunacağıru belırtmişlerdir. • Devlet başkanlan. Ermenistan-Azerbaycan ihtilafının ilgili BM Güvenlik Konseyi kararlanna dayalı olarak banşçı yollarla çözumlenmesi gereğini vurgulamışlardır. Devlet başkanlan. Tacikistan ve Afganistan sorunlanna banşçı yollarla, adıl ve kalıa çözümlerbulunması gereğini vurgulamışlar ve Bosna- Hersek ile Kıbns konulanndagörüş alısverişinde bulunmuşlardır. Devlet başkanlan. bölgesel uyuşmazlıklann çözümü için BM'ye AGİK'in daha etkili rol oynamalan gereğini vurgulamışlardır. • Devlet başkanlan. Ankara Bildirisi'ne atıfla Asya'da işbirliği vegüven arttıncı önlemlerin geliştirilmesi hususundaki çalışmalan kaydetmişler ve bu vesileyle bölgelerindeki güvenliğin ve istikrann güçlendirilmesi açısından A\ rupa Güvenlik ve İşbirliği Konfcransf nın önemıni teyit etmişlerdir. • Devlet başkanlan, doğalgaz ve petrol başta olmak üzere ülkelerindekı zengin doğal kaynaklann işletilmesinin ve dünya pazarlanna en ekonomik yoldan ve kısa sürede ulaştınlmasının önemini bir kez daha vurgulayarak bu hususta işbirliği \ apıîmasını. ortak projeler geliştirilmesini \e gerçekleştirilmesini kabul etmişlerdir. Bu çerçevde. doğalgaz ve petrol boru hatlannın Türkiye üzerinden Avrupa'va ve Akdeniz'e ulaştınlması hususunda ilgili ülkeler arasında yapılan çalışmalan memnuniyetle kaydetmişlerdir. • Dev let başkanlan, Türk lehçelerinin karşılaştırmalı sözlüğünün hazırlanması ve ortak kültürmirasıeserlennin korunması. onanlması \ e tanıtılması için yapılan işbirliğinin memnuniyetle kaydetmişlerdir. • Devlet başkanlan. gelecek zirve toplantısının 1995 ağustos ayında Bişkek'te yapılması hususunda mutabık kalmışlardır. Toplantının kesin tarihleri diplomatik kanallarla tespit edilecektir. NOTLAR 'Kuzey rüzgarı' Boğaz keyfiııi bozdu -—:..* y ic 25 Beyaj.! 34490 li»no«. u^»-, Telephooe (90)212 516 69 80 (20 Rnes) Ttt*fa« (90) 212 -5166999 Trten 22993 TPHI • Zirve sonrasında Boğaz'da yapılması planlanan öğle yemekh gezinti, konuk cumhurbaşkanlannın isteği üzerine iptal edildi. Beş Türk lider, dün öğleden sonra apar topar Moskova'ya hareket ettiler. Dışişleri Bakanlığı'run, zirvenin erken sona ermediği konusundaki ısrarh açıklamalar yapmasına karşın Türk ve Azeri diplomatlar arasında "Boğaz gezisine bomba düştü" ve "kuzeyden gelen alcak basınç. Boğaz gezisinı engelledi" yorumlan yapıldı. • Türk cumhuriyetleri zirvesinin ilk gününde fotoğraf çekimi sırasında yaşanan karmaşa dün tekrarlanmadı. Ancak liderlerin salondan çıkışlan anında gazetecilerin dışan çıkmalanna izin verilmemesi yine büyük tartışmalara neden oldu. • Kalabalık televizyon ekiplerinin spotlan basın toplantısı sırasında Süleyman DemireFin gözlerini aldı. Gazetecilere soru sormalan için tek tek söz veren Demirel'in "Gözüme güneş geliyor. Binealey h bir kez el kaldıranlar bir daha kaldırsınlar" sözleri gülüşmelere neden oldu. • İstanbul'da düzenlenen uluslararası toplantılarda trafiğin allak bullak olmasına bu kez çare bulundu. Zirveye katılan başkan ve heyet üyeleri helikopterlerle Çırağan Sarayı'ndan aynldılar. • Zirvenin ikinci günü, TRT Avrasya Televizyonu'nda naklen yayımlandı. Kazakistan Ahmet Yesevi Üniversitesi mütevelli heyeti Başkanı Namık Kemal Zeybek, Avrasya Televizyonu'na "Azeri lehçesiyle" demeç \erdi. "Onlann anlayabildiği dilde konuşmak istedim" diyen Zeybek. .Azerbaycan'a destek konusunda "Kardeş kardeşi desteklemelidir. Ancak siyaset başkadır. Yine de BM ve ÂGİK çerçe\esinde kararlar almdı." • Helikopteri geç kalan Türkmenistan Cumhurbaşkanı Niyazov, Turgut özal'a övgüler yağdırdı. Niyazov'un beraberindeki heyet üyeleri daha da abartarak Niyozov'a "BakınsizÖzardan bahsederken güneş açtı" dediler. • Cumhurbaşkanı Demirel'in önceki akşam konuk başkanlara verdiği yemeğe Nazmiye Demirel de katıldı. Konuk cumhurbaşkanının eşleri ise İstanbul zirvesine ilgi göstermediler.