Katalog

SAYFA CUMHURİYET 18EKİM1994SALI OLAYLAR VE GORUŞLER 8 B Hattı! Turkıye \e Rusya arasında şımdılık ortulu ve golgede yapılan tartışmalann köklen tanhın dennlıklennde vardır 19 yuzyılda. Turkıye, Rusya, Ingıltere arasında yaşanan 'Buyuk Oyun' tekrar canlandı METtVERKSAN ve asken yönden, buyuk çağdaş veteh- lıkelı bır guç halıne donuşecektı 16 Ocak 1902'de Osmanlı Devletı ve Os- manlı - Anadolu Demıryollan JCum- panyası arasında Bağdat demıryolu an- laşması ımzalandı Bağdat demıryolu Halep'te Hıcaz demıryoluna bağlana- caktı Hıcaz demıryolu, Osmanlı halkı- nın verdıgı bağışlar ıle yapılan bır de- mıryolu hattıydı Hıcaz demıryolu, Ha- lep Şam Amman, Maan, Tebuk, Me- dıne doğrultusunda Mekke'ye kadar yapılması duşunulen bır demıryoluy- du Hıcaz demıryolu ıle Hama, Humus, Trablusşam, Beyrut, Yafa ve Kudus ara- sında ara hatlar ıle bağlantılar kurula- caktı Hıcaz demıryolunun yapımının buyuk bır bolumu bıtmıştı Bağdat \e Hıcaz demıryollannın ya- pımı, Osmanlı Devletı nın, Asya-Afh- ka anakaralan ustundekı yurt toprakla- nnda sıyasal, toplumsal.ekonomık ve asken gucunun pekışmesı demektı Is- tanbul-Basra arasını bağlayan, adı Bağ- dat demıryolu olan, Halep'te Hıcaz de- mırvoluna bağlantılı ve bır ulkenın ken- dı topraklannda demıryolu yapımına ılıskın bu tasannın, uluslararası sıya- sal ekonomık asken sorunlan vardı Istanbul ve Çanakkale boğazlan, Do- ğu Anadolu, tran ve Basra Korfezı'nde yayılmacı emellen olan, Azerbaycan'ı topraklanna katarak Bakûpetrollennın tek sahıbı olmuş Rusya, korkutucu vaygaracı \e şantajcı bır davranışla bu tasanyakarşıçıkanılkde\letoldu Hın- dıstan, Hınt yolu ustundekı Mısır Su- veyşKanalı Basra Korfezı veArap Ya- nmadasfnda sıyasal, ekonomık ve as- ken çıkarlan olan Kuveyt petrollen- nın asıl sahıbı lngıltere, bu tasanya şıd- detle karşı çıktı Sunye ve Lubnan da yayılmacı emellen olan, Osmanlı top- raklannda bulunan petrol yataklann- dan pay almak ısteyen Fransa, bu tasa- nya karşı çıkarak lngıltere ve Rusya ıle ışbırlığı yaptı Trablusgarp a(Lıbya)ve A zerbaycan petrollennı Turkıye ustunden Ak- denız e taşıvacak olan Bakû-Ce\han petrol bonıhattî,8B Hattı nın uzarıtısı olan Istanbul- Basra arasını bağlay an Çağdaş Bağdat demirvolu hattıdır. 8 B Hattı şudur Berlın, Breslau, Bu- dapeşte, Belgrad, Bukreş, Bızans (ls- tanbul), Bağdat Basra şehırlen uzantı- sında bır demirvolu hattı Budemırvo- lu hattı ba$ harflen B ıle başlayan bu sekız şehn bırbınne bağladığı ıçın bu demıryoluna 8 B Hattı denmtştır 19 yuzyıl sonunda oluşan bu gorkemlı ta- san ıle Almanva bu demır>olu hattı doğrultusunda o sıralar aşağı vukan tumu Osmanlı Devletı sınırlan ıçınde bulunan zengın petrol yataklanna Ana- dolu'nun \e Mezopotamya nın buyuk tahıl ambarlanna Basra Korfezı ne okyanuslara ve açık denızlere ulaşacak- tı Bu demıryolu hattının en buyuk bo- lumu, sınırlan Adnyatık Denızı ve Hınt Okyanusu arasında bulunan Osmanlı tmparatorluğu'nun. Asya anakarasın- da (kıtasında) bulunan topraklan ustun- de yapılacaktı Osmanlı Devletı nın Adrıyatık Denızı \e Hınt Okyanusu arasındakı buyukluğu Atlantık ve Pa- sıfık ok>anuslan arasında bır anakara (kıta) ulkesı olan Amerıka Bırlesık Devletlen nınbuvukluğununıkı katıy- dı Istanbul ve Basra arası yaklas.ık dort bın kılometrelık bır demıryolu hattı ola- caktı Bolgesel adı Bağdat Demırvolu ya da Bağdat Hattı olan bu demirvolu tasansı Âmenka Bırleşık Devletlen nı ıkı okyanus arası bağlayan demırvolu hattından daha buyuk bır tasanvdı TurkpetroluveTurktahılı budemır yolu hattı ıle Osmanlı ulke^ıne ve Al- manya'ya taşınacak ve Avrupa ya da- ğılacaktı Bu tasannın gerçekleşmesı ıle Osmanlı Devletı sıyasal ekonomık Ege adalanna saldırmak ıçın uygun za- man bekleyen Italya Bağdat hattına karşı, ılımlı bır karşı çıkış ıle yetındı Uluslararası alanda asıl ışlevı ve teh- lıkesı Turk petrollennı Osmanlı ulkesı- ne ve Almanya'ya ulaştıracak bır de- mıryolu olarak duşunulen Bağdat de- mıryolu hattı, Rusya, lngıltere ve Fran- sa'nın şıddetlı tepkılenne neden oldu Rusya, lngıltere ve Fransa nın Osman- lı topraklanndakı petrol yataklannı yağmalaması ıçın, Osmanlı Devletf nın guçlenmesı değıl, tersıne bır dızı savaş ıle parçalanması gerektı 20 yuzyıl pet- rol çağı olacaktı Dunyanın en zengın petrol yataklan da Osmanlı Devletı top- raklannda vardı 20 yuzyıl Osmanlı Devletf nın top- raklannda yapılacak olan Bağdat ve Hı- caz demıryollan hatlannın neden oldu- ğu uluslararası tehlıkelı bır bunalım ıle başladı Fakat bu bunalımın temel ne- denı Osmanlı topraklanndakı petrol ya- taklannınboluşumvepaylaşımıydı Bu bunalım, 19 yuzyıl boyunca Osmanlı Devletf nı guçlendırecek ve Osmanlı topraklannda yapılacak tum teknolojık gınşımlere karşı çıkan Rusya nın baş kışkırtıcısı veduzenleyıcısı olduğu tra- jık ve dramatık bır kronolojı çızgısı doğrultusunda, Turk-ltalyan savaşı (1912) Balkan Savaşı (1913) I Dun- ya Savaşı (1914-1918) ıle sonuçlandı Tarih tekerrür etmez 20 Eylul 1994 te Baku'de, Turk, Amenkan, Ingılız, Norveç Rus petrol şırketlennın oluşturduğu konsorsıyum ıle Azerbaycan petrol şırketının taraf olduğu bır anlaşma ımzalandı Bu an- laşma Azerbaycan petrollennın arama, uretme ve uluslararası pazarlara ulaştı- nlmasını ongoruyor Turkıye nın uye- sı olduğu konsorsıyum ve Azerbaycan Devletı Azen petrolunun Bakû-Cey- han petrol boru hattı ıle Turkıye ustun- den Akdenız e taşınmasını ıstıyor New York'ta 26 ve 27 Eylul 1994 tari- hınde, ABD Başkanı Bıll Clınton ve Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsın ara- sında yapılan super arve toplantısında Yeltsuı, hem petrol anlaşmasına, hem de petrol boru hattının Turkıve ustun- den geçmesıne karşı çıktı. Clınton ise Yehsin'i vumuşatmaya çalıştı. Nevv York'ta yapılan Clınton-Yeltsin goruşmelenne katılan Rusya Dışılış- kıler Komısyonu Başkanı Sergei Kara- ganov, 28 Eylul 1994 tanhınde Was- hıngton Tımes Gazetesf nde yayımla- nan bır demecınde şoyle demıştır "Turkiye ve Rusya arasında, Kafkas- lar'da ve Orta Asya'da bir etkinlik sa- vaşı geüşiyor. Bu yeni bir olay değıl: 19. yuzyıl boyunca oynanan oyunlara gen donüvoruz. Turkiye ve Rusya arasında şimdilik ortulu ve golgede yapılan tar- tışmalann kokleri tarihın derınliklerin- de \ardır. 19. yuzyılda; Turkiye, Rusya, İngiltere arasında yaşanan 'Buyuk Oyun' tekrar canlandL" Resmı bır zıyaret ıçın Amenka'da bulunan Rusva Devlet Başkanı Bons Yeltsın'ın başdanışmanı, gazetecılere yaptığı açıklamada şoyle demıştır "Azerbaycan'uı; Amerikan, tngiliz, Norveç, Turk ve Rus petrol şırketleri ile yaptığı anlaşma, petrol boru hattı Tur- kıve'den geçerse işlerlik kazanamaz. Petrol boru hatu Rusya'nın denetimı al- tında olmalı." Rusya Dışışlen Bakanı Andrei Kozirev, Azerbaycan petrolunu Turkıye ustunden Akdenız'e taşıyacak Bakû-Ceyhan petrol boru hattına, Turk- men ve Kazak petrolunu Turkıye us- tunden Akdenız e taşıyacak olan petrol boru hatlanna goz korkutucu bır dav- ranışla, bırçok kez karşı çıkmıştır Fakat Bakû anlaşmasına ve bu anlaş- manın olası uzantısı Bakû-Ceyhan pet- rol boru hattına bu kadar karşı bır or- tamda, uluslararası konsorsıyum uyesı Rus petrol şırketı, Bakû anlaşmasını ımzalamıştır Bakû anlaşmasına ımza koyan Rus petrol şırketının ımzasını reddeden. Bakû anlaşmasını tanımayan ve bu gaftan oturu bakanlıklannın bu- yuk bır şaşkınlık ıçınde bırbınnı suçla- dığı Rusya'nın sıyasal onderlennın bu sozlen, 21 yuzyıla beş kala, 19 yuzyıl Rusyası'nın tehlıkelı ve bağnaz, yayıl- macılık ve somurgecılık duşuncesının olanca şıddetı ıle sürduğunun açık bır gostergesıdır Rusya, Azerbaycan ve Asya petrol- lennı uluslararası pazarlara taşıyacak olan petrol boru hatlannın Rusya top- raklan ustunde yapılmasını ve bu pet- rol boru hatlannın Rusya'nın denetimı altında olmasını ıstıyor Azerbaycan ve Asya petrollennı dunya pazarlanna ta- şıması ıçın Rusya nın dort yolu ya da dort kapısı vardır lCaradenız Baltık Denızı, Kuzey Denızı Kuzey Pasıfık Okyanusu Karadenız yolu dışında Rusya'nın obur uç yolu ya da kapıyı kullanması kesın olanaksızdır Rus- ya'nın amacı Azerbaycan v e Asya pet- rollennı taşıyacak olan petrol boru hat- larını Rusya ustunden Karadenız de Novorossıysk şehnne getırmek ve bu- radan tankerler ıle dunya pazarlanna ulaştırmaktır Bu durumun gerçekleş- mesının sonucu, Turkıye'nın kaybede- ceğı sıyasal ve ekonomık çıkarlar bır yana, uluslararası adı Turk Boğazlan olan, Boğazıçı, Marmara Denızı ve Ça- nakkale Boğazfnın bu>uk tehlıkeler ıçınde yok olması ve yuzlerce yıldır Azerbaycan'da ve As>a'da suren Rus somurgecılık ve yayılmacılık olgusu- nun sonsuza dek surmesı olur Novo- rossıysk e gelen petrolun tankerler ıle Turkıye'nın bır Karadenız lımanına ge- tınlıp oradan Turkıye nın bır Akdenız lımanına petrol boru hatlan ıle taşınma- sı ve dunya pazarlanna ulaştınlması da Azerbaycan ve Asya petrollennın Rus- ya'nın denetımınde olması gerçeğını değıştırmez Novorossıysk ten Bulga- nstan'ın Varna lımanına tankerler ıle getınlecek oradan Bulganstan ve Yu nanıstan topraklannda yapılacak bır petrol boru hattı ıle Kuzey Egede bır Yunan lımanına taşınacak ve oradan uluslararası pazarlara ulaştınlacak Azerbaycan ve Asya petrollen ve Yu- nanıstan ın onıkı mıl karan arasında bır bağ vardır Rusya'nın ve Yunanıstan'ın bırbınnı tanımlayan bu duşuncelen go- zardı edılemez Azerbaycan ve Asya petrollen Azerbaycan, lran Nahcıvan ve Turkıye ustunden geçen petrol boru hatlan ıle Akdenız de bır Turk lımanı- na taşınıp oradan dunya pazarlanna ulaştınlmalıdır Enkısaveendoğruyol bu yoldur Çarlık Rusyası ve Osmanlı padışah- lığı artık yoktur Turkıye Cumhunyetı Devletı ve Rusya Cumhunyetı Devletı vardır Kafkaslar'da, Asya'da ve Bal- kanlar'da sıyasal, ekonomık ve asken alanlarda, Turkıye'yı karşısına alacak olan Rusya, hıçbır etkinlik savaşını kazanamaz TARTIŞMA 'Sanata Evet' diyelim diıata Evet' çoğaltılması ve bu gelışmelenn adıyla yurdun dort bır koşesınde başlatılan vaşatılması ıstek vedıleğıyle kampanya. desteklenmelıdır kulturel Sanat. ınsanın yaratılışıyla eelısmelenn başlamıştır çok buvuk duyarlıhğa sahıp olan ınsan en yuce sanat esendır Doğduğu gunden başlayarak sanatsal duyarlılığı aıle ıçınde zengınleşmeye başlar Devletın aılelerle el ele v ererek çalışması demokrası temelının sağlam atılmasını sağlar Kulturel, sanatsal temeller eğjtımle guçlenır ınsanın kendısıne ve çevresıne saygılı olmasını sağlar vesağlıklı karar alma yeteneğını oluşturur Kalkınmış ulkelerde kulturun kanun ve kurallann bağlantılı bır şekılde ışledığı porulur butunluğun bozulması mılletı parçalar, kalkınamazduruma getınr 'Sanata Evet' fıknnı en kuçuk toplumun dılımı olan aıleye yerleştırmelıyız kı demokrasıv ı sarsılmaz kılalım, dunyada sevgı, dostluk, eşıtlık ve banş olsun 'Sanata Evet' toplumun her kesımınden destek ısteven buyuk bır kampanyadır Kulak ardı edılemeyecek kadar onemlıdır Bukampanyaya herkesınyardımve hızmetlenyle katılması gerekmektedır Çocuklanmızın geleceğı ıçın el bırlığı ıle 'Sanata Evet" dıyerek banşı korumavaçalışmalıvız Zerrin Erdem PENCERE Laik Imam Olur mu?..önce bu soruyu Hırıstıyanlıkdunyasınayoneltelım ozaman konuya daha rahat yaklaşırız Laık papaz olur mu? Elbette olur Bır papaz dınle devlet ışlerını bırbırınden ayrı tutan sıyasal goruşu benımsedı mı bal gıbı laık olur Tanrısıyla baş başa kalır Papa 2 ncı Jean Paul, kılısenın eğılımını yoksullar ıçın kul- lanmasını soyledığınden az buçuk sola dumen kırmıs sayılır Ancak Vatıkan laık degıldır dın devletıdır Papa devlet baş- kanıdır yurutme ve yasamanın tek basına egemenıdır Pekı Vatıkan bu konuda ne dusunuyor1 ' Katolık Hırıstıyanın en koyusudur Vatıkan ın da laıklığın karşısında olması gerekıyor degıl mı1 HayıH Papalık Konsulu Tbomas Michel ın bu konuya ılışkın bır ya- zısını Cogıto nun Yapı Kredı Yayınları yaz sayısında oku- dum Laısızme Katolık Bır Bakış adı altında Papalık Konsu- lu laıklık ıdeolojısı nı dışlayıp dıne karşıt saysa da son aşamada laıklık olgusu na hoşgoruyle yaklasıp uzlasmayı ongoruyor ve Aydınlanma yaovgulerduzuyor * Papalık Konsulu nun yazısını okurken altını çızdığım tumce- lerı aktarıyorum Ortaçağ anlayışına gore tum gerçek ınançtı Açıklanan gerçek kesındı ve sorgulanamazdı Insanlardan beklenen ınandıklarmı ıncelemelerı değıl onlara ınanmaları ve uygun davranmalarıydı Laıkleşme surecmın sonucu genellıkle mo- dernlık terımıyle ozdeşleştırılır Laıkleşmış modern toplumun başlıca ıkı ozellığı çoğulculuk ve bıreycılıktır 19 uncu yuzyıl ortalarına dek Hırıstıyanlar dınsel ınanca karşı olduğunu du- şunduklen Aydınlanma değerlerı hakkmda kuşkucuydular Bununla bırlıkte once Protestan kılıselerınde daha sonra Ka- tolık kılısesmde pek çok Hırıstıyan laıkleşme surecınde lyı şeyler oldugunun ayrımına varmaya başladı Bunun otesınde kılıse ve devletın bırbınne karısmış olmasmın dınsel ınancın ıç yaşantısında etkılen olduğu hıssedılmekteydı Kılıseler bu yuk polıtık ve ekonomık guç oldukları olçude varlıklarınm asıl nedenı olan ınancın kutsallastırılması uzennde yogunlaşamı- yorlardı Hırıstıyanlarm pek çogu kurum olarak kılıselerm laık alanlardan çekılmesı ve çalısmalarmm ınancın ıç yaşantısın- da toplanması gerektığını hısseder olmuştu Hırıstıyanlar ınançlarmın temelme yanı Tanrı ya tapmmaya ve Isa'y/ ızle- meyedonmelıydıler Buyaklasım-sıklıkla lıberal Hırıstıyanlık olarak anılır- vazgeçılemez ınsan hakları çoğulculuk dın oz- gurluğu kılıse ve devletın aynlması ve msanlık onurunu sa- vunmanın onemı gıbı pek çok Aydınlanma değennı kabul ettı Bugun Hırıstıyan dın bılgınlermm coğu laıkleşme surecmın eleştırel bıçımde kabul edılmesını savunuyor Laıkleşmede Hırıstıyanlığın olması gerektığı bıçımde ozgurleşmesmı goru- yor ^ Papaz Hınstıyanlıkta ruhban sınıfındandır Islamda boyle şey yok her Musluman -erkek- ımam olabılır ne var kı Tur- kıye de 1960 larda çıkan bır yasayla ımamlar -laık- devletın memuru oldular Musluman dın ıle devlet ışlerının ayrılmasını ongorduğu zaman laık dunya goruşunu benımsemış demektır bır ımam nasıl sağcı ya da solcu devletçı ya da ozel se*torcu olabılıyor- sa laıklığı de benımseyebılır bu gorusun karşısında da dın devletı savunusu yer alır Imam efendıler serıatçılığı yeğledıklerı an laık devletın go- revlısı olmaktan ıstıfa etmelıdırler çunku bu durumda ıçıne duşeceklerı çelışkı ahlaka sığmaz Islam Hırıstıyanlıktan katı bır dın değıidır dahaesnektır Muslumanlığı katılaştırıp Turkıye yı mananlar ve ınan- mayanlar dıye bolen serıatçının yanında yer almak çağdaş bır ımama yakışmaz boyle bır yaklaşım ulkede duşmanlığı ve kardeş kavgasını korukler Imamlarımız laık olmalıdırlar başına sarık sarana horgoru değıl hosgoru yakısır YENİ MAZDA E 2200 SERÎSİ: BİZDEN BİRİ • Servisten , • Yakıttan • Teknolojiden • Yuk Kapasitesinden • Banka Kredisinden , • Yedek Parçadan • Sağlamlıktan • Kaliteden • Zamandan • • Ustun Japon Teknolojı'sınden • -25°C'de bile motorun çalışmasını sağlayan QSS sısteminden Kazanmak için... TURKIYE GENEL DtsTRtBûTöRü MERMERLER YATIRIM VE PAZARLAMA A Ş BARBAKOS BUIVARI No.127, 80700 BEŞİKTAŞ, ISTANBUL TEL (0 212) 274 55 50 (5 HAT) FAKS (0 2U) 211 35 59 266 35 96 ETtLER ŞUBESt TEL (0 212) 270 66 12 (6HAT), FAKS-<O-212) 281 56 47 Türkiye'nin Yol ve lklim Şartlarına Gçjre Üretilen PANEL VAN, GLASS VAN, KAMYONET Yıllardır Mazda E 2200 lerle çahşıyoruz. Gücümüze güç, hızımıza hız katıyonız. Onlar artık Bizden biri. Yeni Mazda E 2200 serisinı seçmeniz için son gün 29 Ekim 1994. E 2200 Pınel Van E 2200 Gtoss Vgn E 2200 Kasasu Kamytmet E 2200 Kasa Kamyonet 573 000 500 639000 000 517000000 M1 000000 2 » 000.500 4173MB0L 289000000 4173349. 182.000000 206000 000 39MM85 • Farkü pe^ınattar ıçın ödetne lcoşuiiannı bayıierunuden oğrenebıiırsıııit. • Kasko ve banka sozleşmesıne aıt daıoga vergısı bedelı fryatlara dahıl değıidır * Kamgnnya Sanayı ve Tıcaret Bakaniığı'nca 25 05 1994 canhü 21 940 sayıEı Rcsmı Garcte de ılan edılen tebtığ Kukuralertne uygun olarak sabıt fîyat g a r l l f c d VbkrfBot'TAN BUTÇENİZE UYGUN TAŞIT KREDÎSİ AYLIK %5.4 FAİZ ORANIYLA E 2200 GUss Van: 5+1 yolcu ve yuk tMima kapasıtelı, 5 kapılı E 2200 Kamyonet Elcstra kuvvetlendınlmış makas sıstemı "îyı bir yatınmdır" Yenı Mazda E220O Panel Van TÜRKİYE'NÎN EN GENİŞ İÇ HACİMLİ5 KAPILISI.