Katalog

Cumhuhyet {mtiyazsahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yönetmeni: Özgen Acar •Genel Yayın Koordınatörü: Hikmet Çetinka>a • Genel Yayın Danışmanı Orhan Erinç • Yaaişleri Müdürlen: fbrahinı Yıldız (Sorumlu). Dinç Tavanç • Haber Merkezi Müdürü: Ipek Çalışlar • Görscl Yönctmen. Ali Acar • Dış Haberler. Ergun Balcı • Ekonomı: Abdurrahman Yıldırım • İsııhba- rat Yalçın Çakır • Yurt Haberleri: Mehmet Saraç • Makaleler Sami Karaören • Spor: Abdülkadir Yücelman • Düzeltme: Abdullah Yazıcı Ankara Temsilcisı Mustafa Balba) •Habcr Müdürü Doğan Akın Atatürk Bul- Müessese Müdüru-ErolErkut •Koordinatör vanNo:l25. Kat. 4. Bakanlıklar-A'nkaraTcl 4195020(7 Hat).Telex: 42344, Fax: Ateıet konıtsan »Muhasebe Büleııt Yeoer 4195027 •İzmir Temsılcisi. Serdar Kızık, H Zıya Blv. 1352 S.2 3 Tel:4411220 #ldare: Hüse>inGürer • Işletme.öoderÇeUk Telex: 52359. Fav 4419117 • AdanaTemsılcısi:ÇetinYiğenoglııİnönüCd. 119S. •Bılg-lşlem Nail lna) »Bılgısayar Sistem: No: I Kaf 1, Tel: 3522550-3522601-3522492. Telex: 62155. Fax. 3522570 Mürüvet Çiler • Reklanv Reha Işıtman >•) mUyan ve Basan: Venı Gun Haber -\jansı. Basın \e Ya.uncılık A.Ş Tûrkıxa|ıCad 39 41 Cağaloğlu 34334 Ist PK 246 İsunbıilTel (0 2]2)5120SO5(2Ohdt)Telex 22246, Fax (0 2I2)M3!>595 19OCAK 1994 İmsak-5.49 Güneş:7.18 Öğle: 12 22 İkındi: 14 49 Akşanvl7 Yatsı: 18.35 Umraniye'de, Beykoz'da, Sarıyer'de, 'de..veheryerde... 9 sianbul. "Sözen'li yülanru", / yani 1989'dan bu yana geçen son beş yılhk süreyi, "ANAP'ın yerleştirdiği kurallarla sosyal demokrat belediyecilik yap- manın" açmazlan ve gerilimı içinde geçirdi. Asbnda, bu dö- neme "Sözen'li yülar" demek de pek doğru değil. Çünkü, 1984-1989 arasında, "Istanbul'u sarsan" temel karar- lar hep Dalan larafından alındı; ve bu ka- rarlar. ilçe belediyelerindeki yine ANAP'b başkanlarla birliİüe. aynı şekilde ANAP'lı merkezi hükümetin "tam desteği" ile yaşa- ma geçirildi. Ne var ki. Sözen döneminde bu böyle olmadı. 1989 Martı'ndan sonra ANAP ve özal iktidarda olduğu sürece Büyükşehır Beledıyesi'nin özellikle imar yetkilcrine hep müdahale edildi. (Baa ör- nek olaylan önceki gün özetlemiştik.) Ardından DYP-SHP koabsyonu döne- minde de. 80'li yıllann "belediye-hükümet dayamşması" yine yaşanmadı. Islah imar planlan "patlaması" Bütün bunlann yanı sıra, İstanbul'dakı SHP'li ilçe belediyeleri ile büyükşehirdekı Sözen yönetirru arasında da yine Dalan'lı yıllarda gözlenen birbktelik sağlanamadı. Tam tersine, özellikle 1990 yıbndan sonra, yani seçım zaferinin ilk coşkulan geride kabnca, Istanbul'daki hemen tüm ilçe be- lediyeleri ile büyükşehir belediyesi arası- nda 'İmar yetkileri çadşması" yaşanmaya başlandı. Bu da, son beş yıl içinde "İstan- bul'u sarsan" bir imar düzensizbği. yaygın bir yağma \e başıboşluk yarattı... Bu dağınıklığın ve "imar çattşmalan- nın" en yaygın örneği, 90*b yıllarda İstan- aecekondulaşmayı "ruhsata bağlamak" üzere 1987'de başlatılanıslah imar planı uygulamalan, 1989'dan sonra gecekondulaşma olmayan" yörelerin de yağmalanmasına yol açtı... i ISTANBUL V SARSAN ON YIL "S)Ruhu ıvîSTASBll. zırhk. Anayasaya a\kırı ruhsallar Dalan m' kafanndakı planlar Ayncalıklı' rant kulclerı" Orman alanlarında ' \r}i! \aşam Thatcber U kopru pazarlığı Su havzalarında "iuks \apılaşma Brjğazıçı nde mtharhk kondular Gecekondıaa "mafya guvenccsı Kuçuh Armutlu •Sultanbc\lı ve demokrası İSTİNYE-80'ü yıllarda beton canavarların önünü açan "turizm merkezi" kararian arasmda heniiz iptal edilmeyen tstinye Koytı da bulunuyor. OKTAY EKINCI Islahplanlan ileimar talambul'da "patlama" gösteren. ANAP'ın 19801i yülardaki "yağmayı aklama" bu- luşlanndan olan "ıslah imar planlan''' uy- gulamasıdır. SHP'li ilçe belediyelen, "Anakent'ten bağunsız" bir planlama ile yeni arazileri imara açmak için ıslah ımar planlan "for- mülünü" çok sık kullandılar. Böylece, "na- zım plan bütünseUiği arayan" Anakent Be- lediyesi onayından "kaçarak"; yanı nazım planda imar kısıtlaması getirilen arazileri "gecekondu bölgesi" gerekçesiyle yapılaş- maya açarak, îstanbul'un tanm ve orman alanlan ile su havzalanru bile "ANAP ku- rallanyla" yağmaya tesbm ettiler. Bazı örneklerini özetleyebm: • S A R I Y E R ' D E : Sanyer Belediyesi. "Îstanbul'un yeşil kuşağı" olarak nazım planda koruma altına abnan ve 3030 sayılı yasayla da kendisine "emanet edilen" tanm ve orman alanlannı ıslah ımar plan- lanyla yapılaşmaya açtı. Asbnda, 1986 ve 87 yıllanndaki imar affı yasalanyla gün- deme getirilen ıslah imar planlan. "affa gi- ren gecekondularm toplu olarak bulunduk- ları yerler" için öngörülmüştü. Ancak daha sonra bu koşul da bir kenara ıtildi ve ıslah planlan. "imar disiplininden kaça- rak" boş arazılen parsellemek ve yapılaş- maya açmak için kullanıldı. Sanyer Belediyesi'nin. 1993 Martı'na kadar bu şekilde yüriirlüğe soktuğu 9 ıslah imar planından ancak bir tanesi, Anakent tarafından "yasaya uygun" bulunmuştu. Ne var kı yine ANAP'ın yasasında. ıslah planlan için "Anakent onayı koşulu" bu- lunmadığından, SHP'li Sanyer Belediyesi bu koşulu sonuna dek "değerlendirdi". Yine, 1993 Martı'nda yapılan bir araş- tırmaya göre, Sanyer"de bu yöntemle ima- ra açılan yeşıl alan mıktan 380 dönümü bulunuyordu. (Cumhunyet - 14.3.1993) • KÜÇÜKÇEKMECE'DE: Ge cekondu bölgesi olmadığı halde. ıslah imar planlany la arazilerin imara açılması- nda en tartışmalı örnekler Küçükçekme- ce'deyaşandı. Eskibir TM MOB \öneticı- si olduğu için "planlı kentleşme" konusun- da umut bağlanan başkanlardan olan İnş. Müh. Ertuğrul Tığlay, ıslah planlanyla ye- şıl alanlara imar ve ınşaat olanağı yarattığı için büyük tepkiler aldı. 1990 yılı sonlan- nda. partisi olan SHP'nin il yönetimince de sorgulanma\a başlanan Tığlay. izleyen yıllarda "imar savaşımı" ile "hukuk sa- vaşımını" birlikte sürdürmek zorunda kaldı. • ZEYTİNBURNL'NDA: İstan bul'un "gecekondulaşma)la kentleşen" ve artık "merkez semtlerinden" sayılan Zey- tınbumu. "ıslah imar planı formulüne" dört elle sanlan yörelerin başında geliyor. Zeyünburnu Beİediyesi, "ihale yoluyla" ve "şehir plancılarına" yaptırdığı ıslah imar planlanvla. tek katlı gecekondulara "apartman" ıznı verdi. Böylece Zeytinbur- nu. 9O'lı yıllarda bir "müteahhitlik cenne- ti" oldu ve gecekondu sahipleri. "yap^at" formülüyle ikişer. üçer "daire" sahibi ol- dular. Bugün Zeytinburnu'nda, 1987'de"affe- dilen gecekondularm çevrelerini düzenle- mek" için çıkartılan ıslah imar planı kural- lanna göre inşa edilmiş büyük ışhanlan. siteler ve "modern mahalleler" bulunu- yor... Yeşil alan, yol, otopark. donatı alanı gibı "kamuya terk edilecek alan" koşulu da bulunmayan, bunun için de tam bir "yağmanın planlanması" anlayışına hiz- met eden ANAP'ın ıslah planı buluşunu, 90"lı yıllarda en "yaygın" olarak kullanan fstanbul'lu beledi\e ise t mraniye oldu 1993 yılında "Eİmalı Barajı'nı devre dışı- na çıkartacak" düzensız bir kentleşmenin önemlı nedenlerinden olan Ümraniye ıslah imar planlan, yine yasalara aykın olarak "durmadan geliştirilen bir planlama süreci- ne" dönüştürüldü. Bu sürean ilk büyük adımı, Beledıye Başkanlığı'nca 16 Nisan 1990'da onayla- nan "1/1000 ölcekli Yukarı Dudullu, Aşağı Dudullu ve Çekmeköy Islah İmar Planlan" ile atıldı. Gecekondu ve kaçak yapılann bulunmadığı 100 dönüme varan boş alan- lan da imara açan bu planlar. bir \andan arazı yağmasını "imar haklarıyla" körük- lerken. öbür yandan Eİmalı bendi ıçme suyu havzasındaki koruma alanında da betonlaşmayı hızlandırdı. Oysa bu planlar. yine Elmab'yı koru- maya yönelik I 25 bın ve 1,5 bin ölçekli üst planlara aykınydı. Ne var ki "ıslah imar planı formülü", üst plana uymak ko- nusundakı koşullan taşımıyor, bu nedenle imara yasak arazilerin "planlı olarak" yağmalanmasında "yasal" bir olanak ola- rak kullanılıyordu. Birer ilavc kat Ümraniye Belediyesi. bununla da yetin- meyerek. 5 Kasım 1992 tarih ve 66 noiu meclis karanyla, ilçe sınırlan içındeki "tüm" ıslah planlanndaki "yoğunluklan arttıran" değişiklikler yaptı. "Islah planla- rı bir kereye mahsus ve mevcut gecekondu- lan duzenli hale getirmek için yapılır" şek- lindeki yasal kuralın yine dikkate alınma- dığı bu kararla; "bölgedeki tüm kooperatif ve toplu konut sitelerine birer ilave kat" ve- rildi. Lojmanlar da bu "haktan" paylannı aldılar... İstanbul'un 9O'lı yıllarda ıslah planlanyla yağmaya açılması süreci. mer- kezdeki "gecekondu bölgesi ve boş arazileri olmayan" Fatih, Eminönü. Beşiktaş. Ka- dıköy gibi ilçelerin ve Adalar'ın dışında, hemen tüm ilçe belediyelerinde yaygın olarak uygulandı. Şişli, Beykoz, Kartal. Gaziosmanpaşa, Bayrampaşa, Avcılar, Bakırkö\, Bahceli- evler, Esenler.. 1989-1994 döneminde, "1987 kurallarıyla" yağmalanan bölgeler oldular. Merkez ilçelerde ise, Fatih ve Eminönü belediyeleri yine ilke kararlan Dalan dö- neminde verilen "Suriçi Koruma Planı'- yla","1988onayirDalanın"taümatlarıy- la" yapılan planlarla "imar faaliyetlerini" sürdürdüler. Örneğin Ortaköy Vadisi bu planlann sağladığı çlanaklarla 9O'lı yıllarda beton- laşırken, İstanbul'un "yolsuz gökdelenle- ri" arasına katılan Etiler'deki Akmerkez de yine 1988 kararlannın. 89'dan sonra da "sürdüriilmesi" ile yükseldi... Yarın:.. veonyılınyılom belgesell Sanyer ve Beykoz parselparsel ANAP'ın "gecekondulan bir düzene sokmak" gerekçe- siyle 1987'de imar afli yasası- na katuğı ıslah imar planlan, İstanbul'daki tanm ve or- man alanlannda 'Sillalara nıhşat almak" için kullanıldı. Örneğin Alarko'nun San- yer, Demirciköy, 6 paftadaki parsellen. 1987'ye kadar diş- budak ve meşe ağaçlanyla bezeli tanm alaruydı. Nazım planlarda da koruma alün- daydı. Bu arazi için olağan imar planı yapma koşullan olmayınca, "gecekondu böl- gesi" kabul edilerek ıslah imar planı yapıldı ve Sanyer Belediyesi'nce 30.7.1987de onaylanarak yürürlüğe gjrdi. Oysa. ortada ne "ıslah edile- cek" bir gecekondu vardı, ne de yasalar bu denb "açık- seçik" bir aldatmacaya izin veriyordu. Alarko'yu milyar- larca liralık spekülasyonla "ıslah eden" bu yasadışı plan- lar. 90'b yillarda "degişen" belediye yönetimince de "de- ğiştirilmeden" uygulandı... Bu tür çok sayıda örnekten bir başka "çarpıcı" olanı da Beykoz'daki yeşil alanlann yağmalanması. Bu kez ıslah imar planının onay tarihı 19^.1991'di. Beykoz Beledi- yesi'nce, yine nazım planlar- da imar yasağı bulunan Ak- baba ve Dereseki yöreleri için, bu engeli aşmak amacıy - la ıslah imar planı yapıldı. Sözde gecekondulan düzen- leyen bu planlara dayanarak da bir "konut kooperatifine" izin verildi. Beykoz, Akbaba Köyü, 3 pafta, 36 parseldeS. S.Hürkent 86 Konut Yapı Ko- operatifi'nin ıslah planına göre düzenlenmiş projeleri onaylandığında, belki de dünyada ilk kez "gecekondu kooperatili" diye yeni bir kavram ortaya çıkıyordu. Tabii. kâğıt üzerinde... Hem Alarko, hem de Hür- kent ve daha birçoğu, bunca açıkyasadışılığarağmen"nıh- satlı" olarak varbklannı sür- dürüyorlar... SURİÇİ TEHLİKEDE-2600 yıllık tarihsel gecmişi barındıran Suriçi bölgesi Dalan'ın Be-Sam projesine hizmet eden bir imar planından kurtulamadı. 'Eski' kararlar yürürlükte tutuluyor süniyor j ~ \ f \ 'b yıllara "yön veren" ve • 1 / I 1989-1994 döneminde ne W l m yerel yönetimler, ne de ^S \J 48., 49. ve 50. hükümet- ler tarafından "değiştirilmesi düşünü- len" 80'li yıllara ait yasalar ve planlar. "Istanbul'u sarsan" yağma düzeninin "hukuksal temeüni" pluşturuyorlar. Bu "sürekliliğin" İstanbul'un başına neler getirdiğini özetlemeye çalışalım: 'Turizm merkezleri' duruyor Kamuoyunda Park Otel ve Gökka- fes'te simgeleşen. ancak aralannda Swiss Hotel, Conrad, Akmerkez, Sa- bancı Center, Holliday Inn gibı yirmiyi aşkın "altyapısız gökdelenin" de bulun- duğu İstanbul'un "rant kuleleri", bu ayncalıkb ve kentsel değerlen yok sa- yan imar haklannı "turizm merkezi olma" özellikleriyle elde ettiler. Bu özellik onlara, 80'li yıllardaki hü- kümet kararlanyla ve belediye onayla- nyla verildi. 12 Eylül'ün planlı kentleş- meye en büyük "darbelerinden" bıri olan Mart 1982 tarihli Turizmı Teşvik Yasası, bugün de İstanbul ve Türkiye'- nin diğer "yağma odağı" bölgelennde bir "tehlike" olarak varlığını sürdürü- yor. Bakanlar Kurulu'nun 17 Eylül 1993'te "iptal ettiği" İstanbul'daki 10 turizm merkezi ise, asbnda "başka amaçla çoktan yapılaşan" yerleri kapsı- yor. Yani bakanlık, sadece "yanlışlık- lan" düzeltiyor; ancak "yağmanın göz diktiği" merkezlerde yasal durumu yi- ne"801i yıllara uygun" halde konıyor. İstanbul'da halen, bu "süreklilik" içerisinde turizmin "rant yapılaşması- na" aynlan yerler şunlar: Boğaziçi okullar bölgesi (Denizcilik Okulu - GS Lisesi - Kabataş Lisesi); İstinye Koyu ve çevresi, İstinye sırtları; Baltalimanı Hastanesi ve çevresi; Arnavutköy; Ye- şUyıırt; Kazuceşme - Bakırköv (sahil bandı); Eminönü; Etiler - Nisbetiye; Florya; Sarıyer (balıkçı bannağı ve çev- resi); Sultanahmet (larihi cezae\i bina- sı)... Görüldüğü gibi, koalisyon hükü- metlerince de "yürürlükte tutulan" çok sayıda turizm merkezi, İstanbul'un ge- riye kalan güzelliklerini de "SwissOtel anlaytşının" eline teslim etme tehlikesi- ni sürdürüyor. Yani, kenün değerlen- ni, doğayı ve tarihi hıçe sayarak yağ- malamak; sonra da kalkıp. o yağma projelerinı tarihi binalardan "daha gü- zel" ılan edip. "talanı aklamaya" çaba- lamak... İstanbul'da "işbitirici" bır belediye anlayışını ve "iş bitirecek" yatınmcılan bekleyen yirmıye >akın turizm merke- zinin yanı sıra, Boğazıçi'nde de "80'li yıllarda vize alan" bazı yaünmlann da gerçekleşme şanslan hala var. Örneğin, bunlardan Arnavutköy, 71 pafta, 87 ada. 8 parseldeki "koruluk alan", 17 Şubat 1985'te Dalan'ın onay- ladığı bir plan değişikliğiyle "Grand Hotel" arsasına dönüştürülmüştü. Sa- hil yolunun tam üzerinde, 166 metre cepheli. 35 m. yüksekliğinde bir beş yıl- dızlı otele olanak sağlayan bu değişik- bk. 16 dönüm koruyu ortadan kaldır- mış durumda ve halen "yürüriükte" bulunuyor. Benzer şekilde, Sanyer, 627 ada 51 parseldeki 60 bin m r lik "konıya katıla- cak alan" için de 12 Mayıs 1987'de "37 adet dubleks villa" karan alınmıştı. Mülkiyeti belediyeye ait olan bu parsel- de, 655 yatakb bir beş yıldızh otel yapı- mı için de "ihale onayı" var ve iptal edil- memiş durumda. "Pusuda bekleyen" bir başka örnek de Maslak'ta 60 ve 62 pafta. 388 ada, 3 ve 4 parsellerdeki 650 dönümlük or- manlık arazide kurulmak istenen Dis- neyland'dır... Polonezköy'de yağmaya devam İstanbul'da 90'b yıllarda da "yürür- lükte tutulan" bir başka yağma planı ise, 4 Mart 1988'de onaylanan 1 25 bin ölçekli "Beykoz İlçesi, Köyleri ve Çev- resi, Çevre Düzeni İmar Plam'Mır. 1 5000 ve 1 1000 uygıılama planlan yapılmadan 'imar ve inşaata olanak sağlayan" bu plan, şehircıbk tarihinin belki de ilk ve tek "parsel ölçeğinde imar durumu verilen" 1 25 bin ölçekli nazım planı olmaktadır. 26 Mart 1989'dan sonra da bu yağ- ma kuralını "aynen" uygulamaya de- vam eden Beykoz Belediyesi, başta Po- lonezköy olmak üzere bölgedeki kırsal yerleşmelerde 1000 mr den büyük tüm tarla ve arazilere yoğun imar izni veri- yor. Üstelik, 1 1000 plan olmadı- ğından, bu arazilerden yol. yeşil alan, otopark vb. gibi paylan da ayırma- dan... » ^edrettin Dalan zamanında "ükeleri betirlenerek" ihale ğ Jedilen 1 5000 ölçekb "Tarihi Yanmada Koruma İmar m "V Planı", çabşmalar uzayınca 26 Mart 1989 öncesıne JLJ yetişemedi.Onedenle de"incelenip-onaylanması" aşaması Sözen dönemine kaldı. Prof. Gündüz özdeş başkanbğındaki birekip tarafından hazırlanan bu plan, "temel ilke olarak" Dalan'ın ünlü Be-Sam projesini esas alıyor ve Suriçi bölgesiyle bu projede öngörülen "yeni Haliç köprüleri ve kent için otoyollar" sistemini "bütünleştirnıeyi" hedefliy ordu. Nitekim, imar planı da. "bu hedefe uygun" olarak hazırlandı: ve Piyalepasa'da tasarlanan gökdelen bölgesini besleyecek, "3. Boğaziçi Köpriisü bağlantılı" Beşiktaş-Samatya "hızlı yol ulaşunını" Sunçı bölgesiyle bütünleştirdi. Plana göre. hız yollan Haliç'ten iki yeni köprüyle geçip "Fatih tepelerine" dabyor ve Tarihi Yanmada kuzeyden güneye "tam 7 adet karayolu tüneliyle" geçilerek, gökdelenlerin otomobilleri Samatya'ya ulaşıyordu. Yani. sahil yoluna...26 Mart 1989'dan sonra. Dalan'ın3. Boğaziçi Köpriisü, P>>alepaşagökdelenleri vebunlarakan veren Be-Sam yol projesi "kadük"'kaldı.Nevar ki. "bu projeye göre tasarlanan" Suriçi'ne ait 1 5000 ölçekb nazım plan ise, Anakent Belediye Mecbsi'nce4 Eylül 1990 tarihinde onaylanarak yürürlüğe girdı. Üstelik. Eminönü ve Fatih belediyelerine, 1 1000 ölçekb uygulama planı yapılmadan. bu "nazm" plana göre imar izni verilmesi olanağı da sağlanarak. Suriçi planı, bu nitebğiyle bir koruma plarunı "karayolu planına" çevirdiğinden, her biri bölgedeki en değerli tarihsel noktalara rastlayan çok sayıda "otopark" tesisi de öneriyor. Bunlardan biri. geçtiğimiz yıl Çemberbtaş'ta tarihi yok edecek bir projeye dönüşürken, mimarların, arkeologlann ve Cumhuriyet gazetesinin çabalanyla son anda önlenebildı. Ne var ki. bu "acık gerçeğe" rağmen otoparklara, tünellere, yollara.. izin veren bu sözde "koruma" planj, yine değiştirilmedi. İstanbul'un 2600 yılbk "uygarük birikimini" taşıyan ve artık "eski kent" olarak kesin koruma altına abnması gereken Suriçi bölgesi de, işte bu planla "Dalan'ın belirlediği imar ilkekriyle" 1994 yerel seçimlerine kavuşuyor. Eğer 27 Mart 1994'ten sonra. İstanbul için tarihin en büyük yıkım planı olan Be-Sam yeniden gündeme gelirse, "Sözen'in onayladığı" Tarihi Yanmada planı buna hiç engel otmayacak, tersine "coşkuyla kucaklaşacak"...