Katalog

29 EYLÜL 1993 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER pemireTin İngittene geztsi • ANKARA(AA)- Cumhurbaşkanı Süleyman Demirerin, İngiltere Başbakanı John Major'un daveti üzenne İngıltere'ye yapacağı nyaret ileri bir tariheertelendi. Cumhurbaşkanlığı Basın Müşavirlıği'nden konu ile ilgili olarak yaptınlan açıklama şöyle: "Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'ı, îngiltere Başbakanı John Major, Türk-İngiliz ilişkilerinin 200"üncü yıldönümü faaliyetlerine katılmak üzere başbakan ıken İngiltere'ye davet etmış. bilahare bu daveti teyitetmiştı. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Başbakan John Major'a bugün bir mektup göndererek bu ziyareti daha ileri bir tarihte yapmak istediğini bildirmiştir." Çetin'inBM temasları • NEVVYORK(AA)- Dışışlen Bakanı Hıkmet Çetın.dünBirleşmiş Milletlerdeki temaslan arasında Yunanistan Dışişleri Bakanı Mihalis Papakonstantinu ile bir araya geldi. Görüşmede karşıhklı ekonomik ve siyasi konulara değınildı ve KKTC'dekı siyasi durum yüzündenKıbns görüşmelenne ara verilmesi konusunda göriişbirliğine vanldı. Çetin, aynca Özbekistan Devlet Başkanı îslam Kerimov ile de bir görüşmeyaptı. Polonya'da koalisyon görûşmeleri • Dış Haberler Servisi - Polonya'da son seçımlerle ilk iki partı konumuna gelen eski komünistler, koalisyon konusunda anlaşmaya vardılar. Demokratık Sol Birliği ile Köylü Partisi arasında yapılan görüşmelerde sadece ekonomik konularda pürüzler bulunduğu, bu arada hükümete kimin başkanlık edeceği sorunun giderilmesine çalışıldıgı açıklandı. Avmıpa Konseyi ve ıpkçılık • STRASBOURG(AA)- Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM)üyesiveSHP Milletvekili MümtazSoysal, Avrupa'da yaşayan yabancılann, giderek artan ırkçılık tehlikesıne karşı, yasal düzenlemelerle korunması gerektiğini bildirdi. Soysal. "Yabancılan giderek artan ırkçılık tehdidinden korumak için Avrupa İnsan Haklan Sözleşmesi'neek bir protokol hazırlanması gerektiğini söyledı. AKPM Genel Kurulu'nda konuşan SHP milletvekili. ek protokol hazırlanması sayesinde, yabancı düşmanlığı ve ırkçılık tehdıtine maruz kalanlann, dava ve şikâyetlerini gündeme getirme şanslannın olabileceğine dikkat çekti. Konu ile ilgili olarak Soysal'ın sorusunu yanıtlayan Avrupa Konseyi Dönem Başkanı Dışişleri Bakanı AIois Mock, Viyana Zirvesi'nde, yabancı düşmanlığı ile ilgili önlemlerin gündeme geleceğıni hatırlatarak bu konuda çalışmalann devam ettiğini söyledi. Venezüella: Boru hattı faciası • CARACAS(AA)- Venezüella'da Maracay kenti ve başkent Caracas arasındakı işlek karayolu yakmında bulunan doğalgaz boru hattında meydana gelen patlamada5I kişinin öldüğü, 15 kişinin de yaralandığı bildırildi. Venezüela Radyo ve Televizyonu, Caracas'ın 70 km kadar batısında me\dana gelen patlama sonjcunda çıkan yangında, alolerin 60 metreye kadar yükseldiğini belirtmışti. FkPida'datupist kadiamı • rMİA.Mİ(AA)-Geçen lafıa birTûrk öğrencinin SUürüldüğü ABD'nin Floida eyaletınde turist tat-iamı sürüyor. Polıs >öz3cüsü Ralph Fernandez. VIi juel Sanchez adlı 40 /aşjiıdakı Nevv Yorklu ur-Btin ıkiakrabasıyla vli-imi'de volda yürürken. )ir notorsıkletlınin aUansına uğradığını vc »aşndan aldığı tck kurşun arısıylaöklüğünü bildirdi. Abhazlann Suhumi'yi ele geçirmeleriyle birlikte Gürcistan'ın elinde sadece güneydeki Oçamçira bölgesi kaldı ÂbhazyaGürristan'dankojnıyorDış Haberler Servisi - Gürcistan'dan ay- nlmak için savaşan Abhazlar, öncekı gün Abhazya"nın başkenti Suhumi'yi ele geçi- rirken kentte bulunan Gürcistan Devlet Başkanı Eduard Şevardnadze. dün sabaha doğru Gürcistanın başkenu Tiflis'e dön- dü. Abhazlann Suhumi'yi ele geçirmelerın- den sonra Abhazya'nın Gürcistan'dan tamamen kopma aşamasına geldıği belirti- liyor. Güney Osetya ve Acaristan'da da ayn- lıkçı akımlar güçlendiğinden Gürcistan'ın parçalanmasının gündeme gelebileceği ifa- de ediliyor. Sevardnadze. dün Tiflis'tr düzenlediği basın toplantısında Suhumi'yi geri almala- n gerektiğini söyledi. Gürcistan Devlet Başkanı. Suhumi'yi Abhazlarn elinden "bu nesil alamasa bile, gelecek neslin mutlaka alacağım" söyledi. Reuter ajansının habenne göre Sevard- nadze. basın toplantısında Suhumi'nin pazartesı günü 11 günlük kuşatmamn ar- dından Abhazlann elıne geçişini ülkesine karşı "ahlaki ve siyasi bir darbe" olarak ni- telendirdi Gürastan Devlet Başkanı "Suhumi'yi tş- gal planı, Rus askeri karargâhında planlan- mıştır. Emperyalist düşünce >e emperyalist uygulamalar riâlâ yaşıyor. Bize diz çöktür- düler. ama Gürcüler daha fazla diz çökme- yecektir" diye konuştu. Abhaz birlıklen. öncekı gün yerel saatle I3.00'te Suhumi'yi bütünüyle ele geçirdi- ler. Abhaz askerleri Suhumi'deki hükümet binasına kendi bayraklannı asıılar. Abhaz birliklerinin Suhumi'yi de ele geçirmeleriy- le birlikte Tiflis'in denetiminde sadece Oçamçira bölgesinin kaldığı bildirildi. An- cak Abhazlann dün Suhumi'nin güneyin- de de ilerlemelerini sürdürdükleri ve Oçamçira'ya yaklaştıklan öğrenildi. Şevardnadze, Tiflis'e döndfi Gürcistan hükümet yetkılileri. Şevard- nadze'nin içinde bulunduğu yaralı asker- lerle dolu Tu-l34 tıpi ucağma Suhumı'den havalandığı sırada Abhaz hücümbotun- dan ateş açıldığını bıldırdiler. Gürcislan Devlet Başkanfnın Tiflis'e vardıktan sonra banliyöde bulunan evine gıttiğı bildirildi. Suhumi'den aynlmayacağını ve kanının son damlasına kadar savaşacağını belırt- mesine karşın Şevardnadze. Abhazlann kentın merkezinı ele geçirmeleri üzenne Suhumı'dcn aynlmak zorunda kalmış ve kentin 12 kilometre güneyındekı Gul- nsph'egıtmiştı. Şevardnadze. kentte bulunan 20 bın sivı- lin yaşamınm tehlıkede olduğu gerekçesiy- le kentten uzaklaşmayı reddetmış. ancak Gürcistan Parlamentosu'nun bu konuyla ilgili önceki günkü toplantısında Şevard- nadze'ye Tiılıs'e dönme çağnsı yapılmıştı. Şevardnadze, bu arada Rusya'nın Ab- haz saldınlan karşısındaki tavnndan sonra ülkesının BağımsızDevIetlerTopluluğu'na gırmesinin söz konusu olmadığını duyur- du. Abhaz-Gürcü çatışmasını sona erdir- mek üzere BM öncülüğünde Cenevre'de Abhaz ve Gürcü temsilciler arasında süren banş görüşmelerinin belirsiz bir tarihe ka- dar ertelendiği bildirildi. Bu arada Abhaz lıderleri dünkü açıkla- malannda her an ateşkese hazır olduklan- nı duyurdular. Abhaz parlamentosundan BM'ye yapılan çağnda da yann akşamdan başlayacak bir ateşkesin uygulanmasını önerildi. Rusya'dan sert tepki Rusya hükümeti, Gürcü lider Şevard- nadze'nın. Suhumi'nin düşmesi nedeniyle Moskova'ya yönclttığı suçlamalann "ka- bul edilemeyeceğini" bildirdi. Rusya Dışışlen Bakanlığı Sözcüsü Gri- gori Karasin. dün düzenlediği olağan basın toplantısında Gürcistan'daki tırmanma- dan tamamiylc Abhaz tarafını sorumlu tultuklannı ve Abhaz yönelimine karşı yaptınmlar uyguladıklannı hatırlattı Şevardnadze Abhazlann Suhumi'yi ele gecirmesinden önce kente gelen askerierie konuşuyor. Kronolojl 'Asi' cumhuriyetler dertten kurtulamıyor Şevardnadze için'karaeylül' MOSKOVA (AA) - Gürcistan Devlet Başkanı Eduard Şevardnadze için eylül ayı "kara ay" oldu. Bu ay içinde hızlanan gelişmeler Abhazlann, Suhumi'yi almalanna kadar dayandı. 2 eylül: Rusya'nın güneyindeki Çeçen Cumhuriyetı'nde mülteci olarak bulunan Gürcıstan'ın devrik liden Zviad Gamsahurdia, kısa zamanda ülkesine doneceğini açıkladı 9 eylül: Gürcistan'dan bağımsızlık ıçın savaşan Abhazlar, Ruslar ve Gürcü yetkililer arasında yapılan görüşmeler, Gamsahurdia yanlısı silahlı güçlerin eylemleri nedeniyle kesildi. Silahlı güçler, ülkenin batısında büyük kesimde denetimi ele geçirdi ve orta kesimlere doğru ilerlemeye başladı. 14eylül: Şevardnadze, parlamentodan yeni yetkiler aldı ve 20 eylülden itibaren olağanüstü durum ilan edilmesini kararlaştırdı. 16eylül: Abhaz güçleri, 20 temmuzda Soçi kentinde imzalanan ateşkesı 50 gün aradan sonra bozdular. Abhazlar, Gürcüleri birhklerini belirlenen takvime göre çekmeyerek banş anlaşmasını bozmakla suçlayarak cepheçizgisı olarak kabul edilen GumistanehrinigeçtilerveAbhazya'daki Gürcü kuvvetlennın genel komutanlığının bulunduğu Suhumı çevresinde catışmalar başladı. 18 eylül: Gamsahurdia yanhlan. Abhazlara karşı hükümet birlıklenyle birleşti. 23 eylül: Suhumiçevresındekı catışmalar yoğunlaştı. Abhaz güçleri, iniş ve kalkış sırasında üç günde üç uçak düşürdüler. 24eyhıl: Abhazlar, Suhumi'yi almak için geniş çaplı saldın başlattılar. 24 saatte, kente 700 top mermisi düştü. lOgündür süren çatışmalarda 300 kışi öldü. 25 eylül: Gamsahurdia. Şevardnadze'den istifa etmesini istedi ve önümüzdeki günlerde iktidan ele almak için Tiflis'e geleceğini açıkladı. Karadeniz Donanması'na ait gemilerle 4 bın kişı Suhumi'den tahliye edildi. 26 eylül: Gamsahurdia. Gürcistan'ın batısındaki Zugdidı kentine geldi ve sayılan 30 bini bulan taraftarlannca alkışlarla karşılandı. Abhaz güçleri, Şevardnadze'yı Suhumı'deki konutunda kuşattı. 27 eylül: Suhumı kenti Abhazlann eline geçti. Şevardnadze kenti terk etti. Beyaz Rusya Minsk» Rusya Parlamentosu, Kırım'ın Rusya'ya tadesmı tstıyof Sıvastoporun Rusya'ya aıt olduğunu savunuyor. Doğal gaz ve petrol bakunndan Rusya'ya bağımli obn Ukrayna'nn Devlet Başkanı Leonid Kravcuk, petrol borçlarnn sılınmesıne karşı. Karadeniz donanması uzerınde hakıddiaetmektenvazgeçti. Rus birliklerı Kışinev hükümetıne karşı, bağtmsolık ılan eden ayrılıka Rustar'm kurdugu Trans- Dınyester Cumhurıyetını desteklryor. Rus b»l*len. Gûrcfl'lere karşı Abhazbn desteklıyor. Modern sıtahlara şahip Abhaz güçleri Suhumi'yi ele geçırdi Şavardnadze. Moskova'yı sucbck. Türkmenıstan Aşkabad syana Albay Suret Hüseyınov Rusbırliklerındenaldıgı sıtaMarla Gence'de ısyan başlatmıştı Ermenıler le başa çtonayan Haydar Alıyev. Âzefbaycan ı Bağımsız Devtete TopMugunasoklu. Kırgızıstan Duşart» Abhazya'nın tarlhl kanlı catısmalaria dolu Josef Stalinbölgenin nüfus yapısınıdeğiştirdiMOSKOVA (REUTER) - Abhazyada yaşanan kanlı savaşın kökenlcri Karadeniz'in doğu kıyılan ile Batı Kafkasya dağlan arasında kalan bu topraklann fırtınah tarihindeyatıyor. Kültürel açıdan Gürcülerden farklı bir topluluk sayılan Abhazlar. yaklaşıkyüzyıl önce bölgede nüfusun yüzde 86'sını oluşturuyordu. SSCB'deson nüfus sayımının yapıldığı 1990 yılına gclindığındc ise bu oran yüzde 17"yedüşmüştü. Budurumdan sorumlu tutulabileceklerardsında Josef Stalin vegizlı polıs şcfi Lavrenti Beria var. HerikisideGurcü kökenlıydi. Iktidarda bulunduklan dönemde binlcrce Abhaz tutuklanarak öldürüldü ya da calışma kamplanna gönderildi. Bunlardançok azı sağ olarak dönebildi. 2 bin yıl boyunca Abhazya'da yaşamışolan Yunan topluluk da Oru. Asya'yasürüldü. Böyleliklc boşalan Karadeniz ile Batı Kafkasya dağlan arasındakı topraklara Gürcüler yerleştınldı. Ancak Abhazya bu olup bitenlerden önce de kültürel ve siyasi açıdan Gürcistan'dan uzaktı. Moskova. kendisine kafa tutan cumhuriyetleri şu ya da bu yoldan 'hizaya getiri- yor'. Ayrılıkçı Rus azınlıkla baş edemeyen Moldo\a artık Romama ile birleş- mekten söz ctmiyor. L krayna Karadeniz donanmasından >azgeçerken, Azerbay- can BDTye girdi. Gürcistan da parçalanmanın eşiğinde. Yüzyıllarca Roma. Bizans ve Ösmanlıegemcnliğindckaldıktan sonra 19. y üzy ıl başlannda Rus emperyalizmiyle karşı karşıya kaldı. Gürcüler Ruslarla işbirliğine gıderken Abhazlar 1870'li yıllara dek dırenişi sürdürdü. 1877"de patlak verenOsmanlı-Rus Savaşı'nda Abhazlar Osmanlılardanyanaçıktı ve yaklaşık 200 bin Abhaz Ruslardan kaçarak Anadolu'ya sığındı. Sovyetler döneminde Abhazya. Gürcistan içinde özerk cumhuriyet olarak varlığını sürdürdü. Ancak siyasi açıdan Gürcistan, SSCB'den nc kadar özerkse Abhazya da Gürcistan'dan o kadar özerkti. 1980'lı yıllann sonuna gclmdığindc Abhaz milliyetçiler Rusya'yı Gürcülcre karşı müttefik olarak görüyordu. I989'da binlcrce Abhaz Stah* - Bmkrce Abhaz'. surdu. Rusya Federasyonu'na katılmak için gösleri yaptı. Gürcistan'ın Zviad Gamsahurdia'nın lıderlıği sırasında 1991 'de bağımsızlığını ilan etmesi gelişmelen ateşledı. Temmuz ayında yerel Abhaz Parlamentosu Abhazya-Gürcistan ilişkisini federasyona dönüşıüren 1925'ten kalma anayasayı kabul etti. Tıflıs hükümeli buna sert karşılık verdi. Ağustosaylanna gelindığindezırhlı araçlar desteğındekı Gürcü birlikleri Abhazya "nın başkenti Suhumi'yi ele geçırdi ve silahlı mücadele yanlısı Abhazlan Karadeniz kıyılanna kaçmak zorunda bıraktı. Ne varki bugirişimterstepti. Dısiplinsiz Gürcü bırliklennin yağmalamalan yörcde yaşayanlar arasında huzursuzluğu tırmandınrken Kafkasya'nın çeşitli topluluklan Abhazlann yardımına koştu. Abhazlar şasılası bir süratle tanklar. toplar ve savaş uçaklanyla donanmışetkin birgüç oluşturdular. Abhazlar bunu kendı başlanna başardıklannı savunurkcn Gürcülere eöre ışin içinde çalışan Rusya'nın parmağı vardı. Abhazya'da bulunan eski Sovyet üslerinde halen Rus askerleri var Amakaraborsa yoluyla ama resmı kanallardan Abhazlara Rus sılahlan göndenldıği de bilıniyor. Rus komutanlar Abhazlara yardım etmediklerini söylüyorlar. Abhazlarekımayındaycni saldın başlatarak Gürcüleri Abhazya'nın kuzeybatısından bütünüyle çekilmeye zorladı. Son olarak da Suhumi'yı clc geçirdilcr. Tüm bunlann sonucunda yüzlerce Abhaz ve Gürcü yaşamını yitirdi. binlercesiyaşadıklan topraklan terk ctmck zorunda kaldı veeski SSCB'nın cn gözdc tatil merkezlerinden bin sayılan yöre harabeye dönüştü. Rusya parlamentosunun gönüllü muhafızlanna, silahlannı bırakmalan için 24 saat verildi Yeltsin^denparlamentoyaültiıııatcn ııMOSKOVA (Ajanslar) Rusya İçışleri Bakanlığı'na bağlı özel polis gücü Omon. Devlet Başkanı Boris Yeltsn'in fesih karanna direnen parlamcntonun bulunduğu Beyaz Ev çevresindeki kuşatmasını daha da sıkılaştırarak bınanın dış dünya ile bağlantısını kesti. Milletvekilleri- nı koruyan silahlı gönüllülere silah- lannı teslim etmeleri için 24 saat süre tanındı. Rusya Devlet Başkanı Yeltsin'e bağlı Içişleri Bakanlığı'nın emirlen- ni uygulayan polisler. megafonlarla parlamcntodaki muhafızlara seslen- dilcr ve silahlannı 24 saat içinde bı- rakmalannı ıstediler. Yeltsin'in ülti- matomu olarak değerlendirilen bu girişım gergınliği arttınrken, Devlet Başkanlığı Sözcüsü, hükümelin parlamentoya baskını düşünmedi- ğini açıkladı. Beyaz Ev yakınlanna gitmeyc ça- lışan vcaralannda rcsmi haberajan- sı TASS'ın muhabirinin de bulun- duğu gazetecilerden hiçbıri güvenlik güçlerinın kordonunu geçemiyor. Intcrfaks Ajansı da milletvekillc- rinin bilc bmaya girmelennc izın verilmediğıni duyurdu. Yeltsin yönctımi, bu arada aralık- ta yapılacak parlamcnto seçimleri için uluslararası gözlcmcilcr davcı etti. Emnıyct Müdürlüğü'nün TASS larafından yayımlanan agklama- sında "İsteyen herkesin parlamento binasını ve çevresini serbestçe terk Parlamentonun bulunduğu Beyaz Ev'i kuşatan özel polis gücü halkı çe\ rtden u/ak tutmav a çalışıyor. (Fotoğraf: REUTER) edebileceği" v urgulandı. Rusya Dc\lct Başkanı Boris Yelt- sin, İçışleri Bakanı Viktor Yerin vc Savunma Bakanı Pavel Graço>. şımdiyc dek yaptıklan açıklamalar- da parlamcnlo binasına baskın ya- pılmuyacağı konusunda güvcncc vcrmışlcrdi Buna karşın fcshcdilmiş bulunan parlamcntonun aladığı altcrnatıf sa\ unma, içişlcri vc güvenlik bakan- lan. Beyaz Ev'in olası bir baskına karşı savunulması ıçın tüm önlemle- rin yürürlüklc olduğunu belirttilcr. Basın toplanlısında üç "alternalif bakan". ilgili olduklan bakanlıkla- rın cmrindckı silahlı kuvvcllcrle su- rckii lcmas halındc olduklannı vc gcrcktiği takdirdcçok büyük birgüç scfcrbcr cdcbilcccklcrini bildırdılcr. Rusya Parlamentosu Başkanı Ruslan Hasbulato*. dün sabah Be- ya/ Ev'dc millclvckillcrinc hıtabcn yaptığı konuşmada. Boris Yellsin'c bağlı O7Cİ "Alfa" güvenlik güçleri- nın. parlamcnlo larafından Dcvlcl Başkanhğı'na atanan Alexander Rutskoy'u "etkisizleştireceğini" önc sürdü. Ancak Habbulatov. bu ışlcmın na^ıl gerçcklcşlirileccğıni anlalma- dı. Hasbulalov. Beyaz Ev'dc durıı- mun giderek kölüleştığını de kabul cltı. Parldiııeıuo Başkanı. lüm cn- gcllemclcrc karşın dırcnmeyc dc- vam edeceklennı belırtti. MOSKOVA DA BUNALIM Rusbasınında farklıtepkiler MOSKOVA (Cumhuriyet) - Rusya'da süren gerginlık yayın organlannda farklı tepkiler yaratıyor. Nc^avisimaya gazctcsi Devlet Başkanı Boris Yeltsin ılc parlamcnlo arasında uz- laşma şansının hala yitinlmediğini bclir- liyorvc ycrcl yönclimlenn bu konuda ta- raflara baskı yapabilcccğı görüşünü sa- vunuyor. Kommersant gazctcsi Yeltsin'in ycrcl yönetimlere baskı yapmayı sürdürdüğü- nü. bazılannı görevdcn aldığını. bazılan- nı ise uyardığını vcya ikna ctmcycçalışlı- ğını yazıyor. Segodnya gazclesi. taraflar arasında uzlaşma yapılması durumunda. parla- mentonun Yeltsin'in ekonomik rcform- lanna karşı ycni bir saldınya gcçcccğini önc sürcrck uzlaşmaya giimcnin gcrck- siz olduğu yorumunu yapıyor. Aynı gazcledcki bir habcrdc Mihail Gorbaçov'un. bundan çok daha öncmsiz yasadışı eylcmlen VValcrgalc ve Irangıılc gıbi büyük skandallara dönüştüren Batı"nın şımdi Yellsin'c verdıği deslck- tcn cscflc söz ettiğini bildıriliyor. So\yetskaya Rossiiiya. Rusya'nın dc- nıokrasiyi, yeni çarlar yaralarak dcğil sorunlannı demokralik yönlcmlcrlc çöz- mcsini öğrcncrck aşabilcccğini bclirti- yor. Ötc yandan Nezavisimaya gazctcsi. Gürcistan'daki son durumu. Gamzıı- hurdia'nın 600 günlük sürgünden sonra ülkesine döndüğii haberini önc çıkara- rak ilclıyor İrtestiya gazetcii ısc geliş- mclcri. "•Suhumi'nin düşmesi, büyük Kaf- kas savasıran başlangıcı olabilir" başlığıyla manşcllcn vcriyor.