Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2025
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 16 EYLÜL1993 PERŞEMBE
HABERLER
Bütçeden bu yıl aynlan para toplam 36 milyar 560 milyon lira
Oıtülüödenekteçifteörtü
DENİZSOM
Devlet Bakarıı ve Hükümet
Sözcüsü Yddırım Aktuna ön#e-
ki gün. İstanbul Valisi Hayri
Kozakçıoğtu ile ilgili müfettiş
raporunu açıkladığı basırı top-
lantısında. gazetecilere habenn
başlığinı da verdi: "Yeme içme
yokP'
Oysa, müfettiş soruşturması-
na konu olacak bu haberin,
"dosya"sı baa gazetecilere elal-
tından gönderilirken başlık
önerisi verilmemişti! "Dosya"-
nın ne zaman yayımlanması ge-
reküği konusunda bir öneri ge-
tiriüp getirilmediği ise bilin-
miyor. Bilinen. bir süredir bazı
gazetelerin yazı işleri masasın-
da bekleyen "dosya"nın her ne
hikmetse. Batman'da öldürü-
Jen Demokrasi Partisi Mardin
Milletvekili Mehmet Sincar'ın
cenazesi orta yerde kaldığı sıra-
da sayfalara ve ardından ekra-
na yansıması ile gündemın bir
anda değişmesi ya da değiştiril-
mesi! Bu arada Kozakçıoğlu
olayı deşildıkçe ortaya çıkan bir
başka "konu"nun kamuoyu
önünde yeteri kadar tartışıİa-
maması ise bilinen bir başka
durumu gündeme getiremedi:
Örtülü ödenek...
Mehmet Gazioğlu adındakı
DYP Bursa Milletvekili'nin ba-
kanlık yaptığı İçişleri'nde.
Mehmet Âğar-Unal Erkan ekibi
• Demirel'in başbakanlığı döneminde İstanbul 'a örtülü ödenekten 26 milyarlira
gönderdiğini açıklamasına karşıhk, bu yıl başbakanlığa aynlan para sadece 5 milyar lira.
ıle Hayri Kozakçıoğlu-Necdet
Vlenzir ekibi arasındaki bir çe-
kişmenin ürünü olduğu söyle-
nen bu "skandal" gelip örtülü
ödeneğe dayandı. Örtülü öde-
neğe dayanınca da millet adına
kör kuruşun hesabıru sorma
misyonunun önderi Cumhur-
başkanı Süleyman Demirel. du-
ruma el koydu "Vali adına açı-
lan hesapiardan kimlere ödeme
>apıldığı açıklanırsa devlet sı-
kıntıya düşer."
Birilerine, kimseye hesap ver-
me yükümlülüğü olmadan pa-
ra harcama yetkisi sağlayan ör-
tülü ödenek. aslında "gizli" de-
ğil. 1993 Mali Yılı Bütçe Ya-
sasfna baktığınız zaman çeşitli _
kalemlerde toplam 36 milyar
560 milyon liranın örtülü öde-
nek hesabı için aynldığı görülü-
yor. Ancak bu paranın nerelere
harcandığı bilinmiyor. Örtülü
odeneğin, bütçeye konan para
ile sınırlı kalıp kalmadığı ise bı-
linemiyor. Çünkü Naim Süley-
manoğlu'nun 1988 yılmdaki
Olimpiyat Oyunlan'na katıla-
bilmesi için örtülü ödenekten
Bulgaristan'a verildiği açıkla-
nan para ile bütçede görülen
para birbirini tutmuyor. Döne-
min Başbakanı Turğut Özalın
cumhurbaşkanlığı sırasında,
"Bulgarlara 1 milyon dolar ver-
dik" demesine rağmen. başba-
kanlığın o yılki örtülü ödeneği
bu parayı karşılamaya yetmi-
yor. 1988yılında 1 milyon dola-
nn yaklaşık 1 milyar 300 mil-
yon lira olrnasına İcarşılık, baş-
bakanlık örtülüğü ödeneği
1989 yıhnda ancak I milyar 30
milyon liraya ulaşıyor. Bu da
örtülü odeneğin üzerinde bir
başka örtü daha olduğunu gös-
teriyor...
Örtülü ödenek üzerindeki
"ekstra örtü"nün bir başka ka-
nıtı da Çankaya Köşkü'nden
yapılan son açıklamada yatı-
>or: "Süleyman Demirel'in baş-
bakanlığı döneminde İstanbul
Valiliği emrine örtülfi ödenekten
26 milyar 15 milyon 500 bin lira
gönderilmiştir.""
Kasım 1991"den mayıs
1993'e kadar 19 ayda 26 milyar
lirayı İstanbul Valiliği emrine
gönderen başbakanlığa 1993
yılı için bütçeden avnlan örtülü
odeneğin toplamı ise sadece 5
milyar 360 milyon lira... Başba-
kan yetkisini kullandı ve İçişleri
Bakanhğı'nın örtülü ödeneğini
de İstanbura gönderdi dıyelim.
Bakanlığın bu yılki örtülü öde-
Örtülü odeneğin yasal dayanağı
örtülü ödenek konusunda özel
bir yasa olmadığı gibi bu konu
Başbakanlık Teşkilat Yasası'nda
da gecmiyor. Örtülü ödenekten.
akçalı konulann anayasası
sayılan 1927yılındayürürlüğe
giren 1050sayılıMuhasebei
Umumiye Kanunu'nun 77.
maddesindesözediliyor. 1963
yıhnda yeniden düzenlenen
madde şöyle:
"Başbakanlık bütçesine konulan
örtülü ödenek, a) Kapalı istihbarat
ve kapalı savunma hizmetleri için.
b) De*letin yüksek güveniiği ve
yüksek menfaatlerinin isterleri
için, c)Siv asi, sosyal konularla,
kültür>ede>letitiban alanlannda
ve olağanüstü hi/metlerin
sağlanmasında hükümet icaplan
sa.Mİan maksat >ega>eleriçin,
saif edilir. Örriilü odeneğin sarf
yerinin ve hesaplarının nasıl
tutulup tasfi}e edileceğinin ve
hangi tesikalann haJefolan zata
devrolunacağının tayin ve takdiri
başbakanaaitrir.
Örtülü ödenek, başbakanın ve
ailesinin şahsi masraflanna ve
siyasi parrilerin idare. propaganda
ve seçim ihtivaçlarına sarf
olunamaz.
Demirel hükümetlerinin Devlet
Bakanı Ekrem Ceyhun
Askerler
12 Eylül'deörtülü
ödeneğidedevraldı
• 12 Eylül saat 11 .OO'de örtülü ödenekteki parayı
teslim almak isteyen askerlere kasadaki 141 bin
Türk Lirası ve bin dolan devrettim.
, 12 Eylül öncesi ve sonrasında Süleyman Demirel'in kurduğu
hûkümetlerde Devlet Bakanı olarak görev alan ve Başbakanlığın
örtülü ödenek hesabıru tutan Ekrem Ceyhun. sorulanmızı yanı-
tladı:
-12 Eylül öncesi görev aldığınız hükümette örtülü ödenek hesabtnı
nasıl tutuvordunuz?
CEYHUN- Kanuna göre örtülü ödenekteki paranın sarf şekli
ve hesaplann nasıl tutulacağı başbakanın takdırine bırakıbnıştır.
Sayın Demirel. beni örtülü ödenek hesabının tutulmasından so-
rumlu kılarken, "Tüm safahatın evrakını tutacaksuT dedi. Her ay
sonu Malıye Bakanı ile birlikte hesaplara bakacağını ve hesaplan
ibra ettikten sonra benim evraklan imha edeceğimı bildirdi. Ben.
her ay ibra ederek örtülü ödenek hesaplannı tuttum.
-12 Eylül'de bu hesaplar kontrol ediMi galiba?
CEYHUN-12 Eylül günü saat 11.00 sulannda Turgut Özal. te-
lefonla beni aradı, askerlerin örtülü ödeneği teslim almak istedik-
lenni söyledi. Sokağa çıkmak yasaktı. Bir araba gönderilirse Baş-
bakanlığa gelebileceğimı söyledim. Bir albay gelip beni evden aldı.
Kasanın bulunduğu yere gittjm. Memura dedim ki...
-Örtülü ödenekten sorumlu bir de memur mu vardı?
CEYHUN- EvTaklann tanzimi. kasanın anahtan, banka cûz-
danlan...
-Evet, memura ne dediniz?
CEYHUN- Kasayı açtırmadan. icinde kaç lira olduğunu sor-
dum. "Kayıtiara göre, 141 bin lira ve bin dolar olması lazm" dedi.
Kasayı açtırdun. Once, Türk
parasıru saydım. 141 trin lira
çıktı. Albaya, "tsterseniz do-
larlan da siz sayın" dedım.
Neyse hesap tam çıktı, fakat
bu kadar az nakit para olması-
na biraz şaşırdılar. Diğer
kısmının banka hesaplannda
olduğunu söyledim. Zabıt tu-
tuldu. Albay paralan teslim al-
dı, ben de zaptı aldım...
-Böylece Demirel hükümeti-
nin örtülü ödeneği askerlere
devredimüş oldu. Oysa 27
Mayıs'ta Adıtan Menderes
Yassıada'da örtülü ödenek da-
vasından da yargılanınıştı...
CEYHUN- Evet. Fakat. o
zamanki mevzuat değişikti.
1950'lerde örtülü ödenek
Saytştay vizesine tabiydi. Başbakanlık Müsteşan'nın bu konuda
galiba bir hatası olmuştu. Örtülü ödenekle ilgili madde 1963
yılında değiştirildi ve Sayıştay vizesı kaldınldı.
-O halde kayıt tutmak gerekmiyor...
CEYHUN- Süleyman Demirel. isteseydi, "hiç hesap rntma-
yacaksm" da diyebilirdi.
-Peki bu kasa nerede dunır?
CEYHUN- Kasa. va Başbakanlık'ta müsteşann odasında du-
rurya da örtülü ödenekten sorumlu Devlet Bakanı'nın odasında...
-Butün para kasada değil herhalde?
CEYHUN- Örtülü odeneğin dığer kısmı bankada durur. Devlet
bankalanndan Ziraat Bankası, Vakıflar Bankası ya da Halk Ban-
kası gibi bankalarda hesap açılır. Vakıflar Bankası daha çok tercih
edilir. îhtiyaç duyulduğu zaman. banka hesabmdan çekilir...
-Peki, dîyelim ki bir ajana ödeme yapdacak. Çek, ajanın adına mı
kesilir?
CEYHUN- Hayır, para bankadan Başbakanlık namına çekilir
ve kasaya gjrişi yapılır. Birinin adına çek kesilmez. Ödeme, kasa-
dan nakit yapılır.
-Turgut ÖzaPın başbakanlığı dönemindeki uygulama hakkında
bitemiz var mı?
CEYHUN- Turgut Özal. başbakan olduktan sonra Demirel'in
dönemindeki uygulamayı sürdürdü. Örtülü ödenek hesabını Dev-
let Bakanı Kazmt Oksay"a teslim etti. Kazım Oksay, bu görevi
aldığı zaman bana gelip sormuştu. Anlattım. Onlarda heray zabıt
tutarak harcamalan ibra ettiler.
-Demirel, tekrar başbakan olduktan sonra...
CEYHUN- Uygulama sürdu. Kanun. hesap tutma mecburiyeti
koymamaktadır, fakat biz hesabını tuttuk ve hesabını verdik.
-Demirerin özellikle yeniden iktidara gelişi sırasında tebrik ziya-
retlerinin >anı sıra vardım isteyenlerin de ziyareti olmuştu. Bu para-
lar da örtülü ödenekten mi?
CEYHUN- Demirel, bana kendi kişisel parasından da bir hesap
tuttururdu. Bu hcsaptan da mesela kendisindcn yardım isteyen
vatandaşlara ödeme yapıhrdı. Bu tür paralar, dcvletin hesabından
hiçbir zaman ödenmemiştir.
-Kozakçıoğlu'mın Diyarbakır'dan tstanbura getirdiği para örtülü
ödenekten mi?
CEYHUN- Hayır. Örtülü ödenek değıl.
1993ün örtülü ödenekleri (*)
Başbakanhk 5.360.000.000 lira
İçişleri Bakanlığı 100.000.000 lira
Emniyet Genel Müdürlüğü 14.000.000.000 lira
Jandarma Genel Komutanlığı 17.000.000.000 lira
Sahil Güvenlik Komutanlığı 100.000.000 lira
Toplam 36.560.000.000 lira
NOT: 1993 Malı Yıb Bütçe Kanunu'nda Olağanüstü Hal
Bölge Valiliği'ne aynlan 378 milyar 125 milyon lira. örtülü öde-
nek kapsamına girmemekle birlikte 285 Sa> ılı Kanun Hükmün-
de Kararname gereği. Sayıştay denetimi dışında tutuluyor.
(*) Kaynak: 29 Aralık 1992 tarih ve 21450 müken-er sayılı
Resmi Gazete
neği 100 milyon lira. Varsaya-
lım Emniyet Genel Müdür-
lüğü'nün örtülü ödeneğinin
tümü İstanbul Vahliği'ne akta-
nldı, bu bile 26 milyan denkleş-
tirmeye yetmiyor. Bu da şunu
gösteriyor, TBMM'nin denet-
leme yetkisi olmayan örtülü
ödenek hesabına, Meclis'in bil-
gisi dışında başka paralar da
aktanhyor...
Kozakçıoğlu'nun Olağanüs-
tü Hal Bölge ValiliğTnden İs-
tanbul"a getirdiği iki milyar li-
rayı kişisel hesabına geçirmedi-
ğinin anlaşılmasıyla örtülü öde-
nek konusu kapatılırken, Bîv*'-
nin sığınmaa Kürtlere gönder-
diği bu paranın başka amaçlar-
la kullanılmış olması da ka-
patılıp gitti...
İçişleri Bakanlığı bütçesin-
den pay alan Olağanüstü Hal
Bölge Valiliği bütçcsinin, ka-
nun hükmünde bir kararname
ile örtülü ödeneğe dönüştürül-
düğü ise hiçbir zaman açıla-
madı! Olağanüstü Hal BÖlge
Valiliği'nin harcamalan. Özal'-
ın başbakanlığı sırasında çı-
kanlan 285 sayılı kanun hük-
münde kararname ile Muhase-
bei Umumiye Kanunu ve Dev-
let İhale Kanunu'ndan soyut-
landığı gibi Sayıştay denetimi-
nin de dışında bırakıldı. Bölge
Valiliği'nin bu yılki bütçesi tam
378 milyar 125 milyon lira: Ört
ki ödeyem!
Devlet eski Bakanı - Cevhun
Adnan Menderes'in örtüUiödenek davası
örtülü ödenek, kamuoyunun gündemine ilk kez, 27 Maytslagekii.
Yassıada'da yargılanan devrik Başbakan Adnan Menderes,
örtülü ödenekten zimmetine 4 rruK on 878 bin 284 hra 19 kuruş
seçirmekten mahkum oldu.Mahk'erne karanna göre
Menderes'in, "devletin istihbarat tskrine ve vükseîc menfaatlerine
sarfedOmek üzere emrine tahsis edılen paralâr"dan opera
sanatçısı Ayhan Aydan'a ev satın aldığı, kendisi ve kansının
givim kuşarn masraflannı karşıladığırçocuklannın okul
taksitlerini ödediği, E)eylet Bakanı ^lükerrem Sarol'un eşine
boşanrna rjarası verdiği. Büyük Doğu eazetesi sahibi Necip Fazıl
Kısakürek e ödeme yapüğı \e Londra'daki uçak kazasmdân
sonra kefaret parası dağıttığı saptandı.
Başbakanlık Teftiş Kurulu örtülü
odeneğin kısıtlanmasını istedi
Valilere ihtiyacı
kadarpara
KEMALYURTERİ
ANKARA - İstanbul Valisi
Hayri Kozakçıoğlu ile ilgili
savlan incelemek üzere İstan-
bul'a giden Başbakanlık Tef-
tiş Kurulu müfettişi örtülü
odeneğin kullanılmasına iliş-
kin 8 sayfalık bir inceleme
raporu yazarak. örtülü öde-
nek uygulamasının yanbş de-
ğerlendirildiğine dikkat çekti
ve bu ödenekten "O günkü ih-
tiyaç kadar rransfer yapıl-
ması''doğrultusunda görüş
bildirdi. Müfettiş raporunda
İstanbul VaiiliğTne örtülü
ödenekten "Çoİî fazla para
aktanlması" uygulajnasına
son verilmesi gereğjne de işa-
ret edildi. Bir üst düzey yetkili
raporu "Bugüne değil de geç-
mişe yönelik" diye değerlen-
dirdi
Mülkjye ve Maliye müfet-
tişlerinin yazdıklan raporda
Kozakçıoğlu hakkında "so-
ruşturmaya gerek olmadığı"
görüşüne yer venlirken, bazı
bakanlann devletin zarargör-
düğü gerekçesiyle konuyu
Bakanlar Kurulu'na getire-
cekleri bildiriliyor.
Başbakanlık Teftiş Kurulu
müfettişinin yazdığı rapordan
BaşbakanTansu Çiller'e de
bilgi verildi. Başbakanlık üst
düzey yetkililerinden edinilen
bilgiye göre. Başbakanlık Tef-
tiş Kurulu'ndan birmüfettişin
başkanlığında İstanbufa gi-
den iki İçişleri ve bir Maliye
Bakanlığı müfettişi. 1050 sayı-
lı Muhasebe-i Umumiye Ka-
nunu gereği örtülü ödenekten
yapılan harcamalann denet-
lenmesi mümkün olmadığı
için. yanlızca Kozakçıoğlu'-
nun Olağanüstü Hal Bölge
Valiliği hesabından İstanbul'a
yaptığı para transferinin mev-
zuata uvgun olup olmadığını
araştırabildiler. Üygulamanın
mevzuta uygun olduğu, an-
cak paranın maksat dışı kulla-
nıldığını ifade eden mülkiye
müfettişleri, Kozakçıoğlu
hakkında disipün cezası ge-
rektiği konusunda görüş bil-
dırdiler, ancak bu yaptınmın
iki yıllık zaman aşımı süresi
dolduğu için uygulanamaya-
cağına işaret ettiler.
Mülkiye müfettişlerinin ra-
porlannın yaru sıra, heyette
bulunan Başbakanlık Teftiş
Kurulu müfettişinin. Kozak-
çıoğlu'nun örtülü ödeneği
kullanmnasına ilişkin 8 sayfa-
lık bir inceleme raporu yaza-
rak. örtülü ödenek uygulama-
sının sakıncalanna dikkat
çektiği öğrenildi. Edinilen bil-
giye göre. raporda. "Bazı öde-
melerin geneİ bütçeden >apıla-
bileceği halde örtülü ödenek
seklinde yapılmasının gereksiz
olduğu" vurgulandı ve örtülü
ödenek uygulamasırun "Bazı
hukuki sonınlan içerdiğine''
işaret edildi.
Görüşlerine başvurduğu-
muz bir üst düzey yetkili,
Kozakçıoğlu'nun hesabında
bulunan paralann faizlerinin
ne olduğu konusunun açıkb-
ğa kavuşturulamamasmın,
örtülü ödenek uygulamasm-
dan doğan sakıncalara iyi bir
örnek oluşturduğu belirterek,
"Görüldüğü gibi bu uygulama
sakıncalı yanlar içermektedir.
5-6 milyar lirayı bir kişinin
şahsi hesabına aktarıyorsunuz.
Farzedin ki bu adam öldfi.
Şimdi bu para kimin olacak?
Bu paraya ailesi sahip çıksa,
devlet geri alabilir mi? Bunlar
hep tartışmalı konulardır. Bir
de paralara, şahsi hesaba yatı-
rddığı için faiz uygulanıyor. Bu
faizlerin hesaplanması, denet-
lenmesi çok güçtür. Zaten
Kozakçıoğlu konusunda bütün
mesele de faizlerde toplanmak-
tadır. Şimdi deniliyor ki, kant-
yon aidını. otobüs aldım. Bun-
lar genel bütçeden karşdanabi-
lecek harcamalardu-. İhtiyaç
kadar verilsin. böyle refo, faiz
fîlan gibi sorunlar ortaya çık-
masm"diye konuştu.
ZAFER ÜSKÜL
Şeffaflıkla
bağdaşmaz
OÎJJV1 BK
Almanya
Gizliparanınhesabını
'PKK' soruyor
DİLEK ZAPTÇIOĞLU
Almanya'da istihbarat ser-
vislerine ve gizli operasvonlara
harcanan paranın hesabı ka-
muoyunun önünde yapıimı-
yor. Âncak. örtülü ödenek par-
İamento denetiminin dışında
da tutulmuyor.
Kısa adı PKK olan, Parla-
menter Kontrol Komisyonu.
devletin bu tür parasıru ve istih-
barat servislerinin faaliyetlerini
denetlemekle yükümlü. PKK'-
nın üyeleri, Meclis'te grubu bu-
lunan tüm siyasi partilerden se-
çıliyor
PKK'nın görevini tam an-
lamıyla yerine getirdiğini söyle-
mek ise oldukça zor. Geçen yıl.
Hamburg limanında bir şilepte
yapılan sıradan gümrük kont-
rolünde. icinde tanklann da
bulunduğu yükJüce miktarda
silah ve cephane bulunmuştu.
Silahlann, silah sevkiyatının
katı kurallara bağlı olduğu
İsrail"e gönderilmek istendiği
ortaya çıkmış, Savunma Ba-
kanı olaydan haberinin olma-
dığını iddia etmiş, sonra da isti-
fasını vermişti.
Parlamenter Kontrol Ko-
misyonu ise olay kamuoyuna
yansıdıktan sonra. silah sevki-
yatından haberdar olmuştu.
Atnerika
Başkan'ın bile
ifadesini aldılar
HaberMerkezi-ABDnin 1985- 1986yıllanarasındaîran'a
bir yandan silah ambargosu uygularken diğer yandan da
Nikaragua'daki kontrgerillalara yardım için Tahran
yönetimine el altından silah sattığının ortaya çıkmasıyla
patlayan İrangate Skandah'nda Başkan Reagan ile
başkanlık koltuğuna oturmaya hazırlanan yardıması.George
Bush mahkemeye ifade vermeye çağnlmıştı. Kongre Özel
Soruşturma Komisyonu'nun biraraştırması sonucu patlak
veren skandal. Ulusal Güvenlik Konseyi yetkilisi Yarbay
Oliver Nort'un itirafıyla Beyaz Saray'a kadar uzanmıştı.'l 987
yıîında oluşturulan KongreÖzel Soruşturma
Komisyonu'nun hazırladığı raporda, Iran'a silah
şevkiyatında CIA'nın önemli rol oynadığı belırtiliyor.
İran'dan gelen paranın, Nıkaragua'dakTkontrgenllalara
göndenldıjji saptanıyordu. Raporda. silah sevkiyatı için
Israil'den Iran'a direkt hava bağlantısı sağlayan ülke olarak
"16 numaralı ülke"den söz ediliyordu. Bu ülkenin, eldeki
bulgulara göre Türkiye olduğunun anlaşılmasına rağmen adı
açıklanmıjordu.
, Haber Merkezi - Anadolu
Üniversitesi Hukuk Fakültesi
öğretim üyesi Prof. Zafer Üs-
kül, örtülü odeneğin Muhase-
be Umumiye Kanunu'nda yer
alması ve miktannın da her yıl
Bütçe Yasası'nda belirtiîmesi
nedeniyle "hukuk düzeni" dı-
şında olmadığını, ancak konu-
nun şeffaflık ya da bir başka
benzetmeyle "gün ıştğında yö-
nerim" anlayışıyla ele almdı-
ğında kabul edilemeyeceğini
belırtti:
"Türkiye Büyük Millet
MedisL, 'benim denetleme yet-
kim olmasa da al bu parayı
kullan' diyor. Halk adına.
halkın iviliği için halktan gizli
iş yapıhyor."
Böyle bir üygulamanın sa-
kıncalannın ne olabileceğını
ve hatta ne olduğunu ise Prof.
Üskül şöyle anlattı:
"Sonuç, devlet icinde birta-
krnı güç odaklannm oluşması-
dır. Bu paralan kullanacak ki-
şilerin bile denetiminden kaçan,
gizli güç odakları varatüıvor.
Bu paranın 70'li yılİardan son-
ra 80'li yülarda valilerce de
kuüanıbnasınm altında yatan
neden terör olsa gerek. 601ı yı-
Uarda başbakan kullanırdı.
Belki yabancı bir konuğun ağı-
rlanmasında, belki birtakım ca-
susluk işierinde. Ya bugiin? Va-
lilere kadar örtülü ödenek kul-
lanılıvor."
Üskülün verdiği bir de ör-
nek var:
"Bay x, ünrversitede asistan-
dır. Aynı üniversitede asistan
olan \İİT mensubu bayan x'le
evlendiğini varsayalım. Asistan
bay x'in havası birdenbire deği-
şecektir. Bir MİT mensubuyla
evlenmiş olması nedeniyle üni-
versitedeki görevini tam yap-
masa da bay x'e kimse ses çı-
karmayacaktır, docentlik sına-
vında daha başanlı olacaktır,
daha kolay kadro bulacakör.
Bir de bu tür paralan harcayan
insanların davranışlarını düşü-
nün. Onlar hiçbir sınır tanuna-
yacaktır. Sonra da hükümetler
siyasal iktidar olmakta zorla-
nacaktır. Çünkü gizli güç
odakları yaratılmıştır."
Çözüm ne olabilir? Çözüm
tabii ki parlamentonun de-
netimi. Üskül. "Verdiği ka-
raruı sorumluluğunu taşıma-
yan bir kurumu kabul edemiyo-
nını" dedi. Özetle örtülü de
olsa örtüsüz de olsa halkın pa-
rasının hesabı, halkın egemen-
liğini temsil eden kurumdan
sorulmalı:
"Gizli oturumda tartışılabiür
hiç olmazsa. Hükümet gelir bil-
gi verir. Ama bu bile yetmez.
Bu para kimin adına harcanı-
yor? Halk adına. Halktan gidi
olamaz."
Gelelim, Kozakçıoğlu'nun
Diyarbakır'dan İstanbul'a ge-
tirdiği iki milyar liraya:
"BirleşrnişMilletler'in belli
bir amaç için verdiği paranın,
başka bir yerde kuUanılması
görevin kötüye kullanıbuası-
dır."
ingiltere
Neanayasavar
nedeörtülüödenek
EDİPEMİLÖYMEN
LONDRA - Yazıh bir anaya-
sası da bulunmayan İngiltere"-
de hükümetin gizli ya da açık
her türlü harcaması parlamen-
tonun denetimi altında. Hükü-
metin harcamalannı denetle-
mekle görevli Maliye Komisyo-
nu, gerekli gördüğü durumlar-
da özel ihtisas komisyonu ya da
soruşturmayı gerektiren du-
rumlarda ihtisas soruşturma
komisyonu kurarak hükümetin
her kademesinin her karannı
inceleyebılıyor.
Aynca hükümetin. gizli-açık
harcamalan hakkındaki sözlü
ya da yazıh soru önergelerini,
başbakanın veya ilgili bakanın
yanıtlaması gerekiyor. Önerge-
lerin, her hafta sah ve perşembe
günleri, 15 dakikalık sürede
yanıtlanması zorunluluğu bu-
lunuyor.
Bilindiği gibi, Thatcher hü-
kümeti döneminde BM ambar-
gosuna karşın Irak'a silah
satışıyla ilgili soruşturma İngil-
tere'de halen sürüyor.
Özel ihtisas komisyonu dö-
nemin Maliye Bakanı, şimdiki
Başbakan Major'ı da ifade ver-
meye çağıracak. Thatcher ise
aralık ayında komisyona ifade
verecek.