Katalog

Cumhuriyel i 70. YILSAYI24801 S A N A T K U L T U R M A G A Z I N T E L E V I Z Y O N 1EYLÜL1993ÇARŞAMB» ABD, Almanya, İsviçre, Avusturya ve Rusya Türkiye'den kaçınlan eserleri geri vermek istemiyor Kültür Bakanlığı kaçınlan eserlerin peşindeGAZİANTEP (AA) - Türkiye'- den yurtdışma kaçınlan eski eserlerin geri alınabilmesi amacıy- la ABD. Almanyajsviçre, Avus- turya ve Rusya ıle görüşmelerin sürdürüldüğü bildinldi. Kültür Bakanhğı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürü Engjn öz- gen, yaptığı açıklamada. 5 ülkede bulunan tarihi eserlenn Türkiye'- ye geri getinlmesine çabştıklannı söyledi. îsviçre'ye kaçınlan ve Basel Mü- zesı'nde bulunan 5 Frigya mezar stelinin alınması amacıyla 1990 yı- hnda mahkemeve başvurularak.a "fhtiat-i tedbir karan" aldınldığını' ve davanın Basel Konton Mahke- mesi'nde devam ettiini belirten Prof.Dr. Özgen. Almanya'da da, birçok tanhi eser bulunduğuna de- ğınerek şunlan söyledi: Almanya'dan Elmalı Sikkeleri'- ni gen almak ıçın ginşımlerde bu- iunduk Sikkelerin geri alınması amacıyla açılan dava. aleyhimize sonuçlanmıştır. Sikkelerin. Elmalı defınesinin parçası olduğunu gös- teren yeterh kanıt bulunamadığı savunulan karar, temyıze götürül- müştür. Troya eserlennın alınması ama- cıyla Almanya Kültür Bakanhğı ile Dışişlen Bakanhğı'na da muhtıra verilmıştir 1917 yılında, ıade edilmek kay- dıyla, temizlenmek ve onanlmak üzere izinle Berlin'e gönderilen 10 bin adet çivi yanlı tablet ile bir iki sfenksin iadelerine 1924 yılında başlanrruş olup. 1942 yılına kadar ade edilmeyen vehalen Berlin Devlet Müzesi'nde bulunan Boğazköy Sfenksi için UNESCO nezdinde girişimlerde bulunuldu. partiler halinde 2 bin 943 adet tab- let ile bir Boğazköy sfenksi ve se- fenkse ait kanatlar, 1987 yıbnda ıse kalan tabletler ıade edılmiştir. İade edilmeyen ve halen Berlin Devlet Müzesi'nde bulunan Bo- ğazköy sfenksi için. UNESCO nezdinde girişimler devam etmek- tedir. Pergamen Museum'un "İslam Eserleri bölümünde sergilenen Konya Beyhekım Camıi mih- rabının geri alınması amacıyla muhtıra verildiğini belırten Prof. Dr. Özgen. şöyle de\am etti: "Yine Almanya'ya 1904 yılında kaçınlan ihtiyar balıkçı beykelinin (Afrodisia) aİınması amacıyla giri- şimler sûrdürülmektedir. Büyük bölümü 1868-1878 yılları arasında gerçekleştirilen kaçak kazılar sonucu. Pergamen Muse- um'a kaçınlarak monte edilen Zeus Sunağı'nın iadesi amacıyla, De>let Arşivleri Genel Müdürlüğü'nden sağlanan belgeler, yeniden incele- meye alınmıştır." Avusturya ve Rusya Prof. Dr. Özgen. 1882-1884 yıllan arasında Avusturya'ya gö- türülerek Sanat Tarihi Müzesi'nin bodrumunda saklı tutulan Gol- başı Taysa Mezar Anıtı ile İkıncı Dünya Savaşı sırasında kaybolan ve 1991 yılında büyük bölümü Rusya'daki Moskova Pushkın Museum ile Zagorsk kentindekı depolarda saklandıklan belirlenen Troya eserlerirun geri alınması ıçın ginşimlerin sürdürüldüğünü \ ur- guladı. ABD Türkıye"den Amerika Birleşik Devletleri'ne kaçınlan eskı eserle- rin geri alınması çalışmalannın da sürdürüldüğünü ifade eden Prof Dr. Özgen. şunlan kaydettı. "1960*lı yıllarda Uşak ve cevresin- de yapılan kaçak kazılar sonucu bu- lunan Lidya dönemine ait Tümülüs buluntuları yurtdışma kaçırılmıştır. 1984 yılında Metropolitan Mü- zesi'nin yayımladığı (A Greek and Roman Treasury) adlı katalogda, Lidya eserleri saptanmıştır. Eserie- rin iadeleri amacıyla ikili göriişme istemimizin olumsuz sonuçlanması üzerine. 29 Vlayıs 1987 tarihinde, Tiirk hükümetince da\a açılmtştır. 1990 yılı temmuz ayında. Türkiye lehine hükümler içeren ara karar açıklanmıştır. \ra karar üzerine, bakanlığımızca belirlenen bilün adamlan, Metropolitan Müzesi de- polarındaki Lidya eserlerini sap- tayarak. bilirkişi raporu hazı- rlamıştır. Da\a, karar aşamasına gelmiştir. Bu ülkede bulunan El- malı Sikkeleri ile Troya eserierinin geri alınabilmesi için de hukuki gjri- şimlerimizi sürdürüyoruz." \ Sulak alanlar korumada İZMİR (AA) - Yeni yasama döneminde Türkiye'nin de taraf olması beklenen sulak alanlann korunmasına ilişkın Ramsar Sözleşmesı kapsamında, yeryüzünde 565 bölgede, 36 mılyon hektar sulak alanın, "yaban yaşamının sürmesi için" konıma alünda tutulduğu bıldirildı. Avrupa Konseyi'nin çevreyle ılgıb bınmı olan "Centre Naturopa"nın Türkiye temsılcisi. Türkiye Tabıatını Koruma Derneğı'nden alınan bilgiye göre, 70 ülkenin taraf olduğu Ramsar Konvansıyonu'na en son Peru. Kostarika. Çın. Endonezya. Arjantin ve Bengladeş de imza koydu. Böylece, sayısı 565'e çıkan korunan alanlann yüzölçümü, 36 milyon hektara ulaştı. 1970 yılında İran'm Ramsar kentinde imzalanan Ramsar Konvansiyonu (sukuşlan için uluslararası önemde sulak alanlar sözleşmesi). çok sayıda canb türü için uygun üreme ve yaşama ortamı (habıtat) olan sulak alanlanna korunmasını uluslararası denetime bağlıyor. Sözleşmeye taraf olan ülkeler, sınırlan ıçındeki bu sulak alanlann doğal özelliklerinin bozulmaması için. sözleşmede bebrtilen koruma yükümlülüklerini yerine getiriyor. Türkiye de, Ramsar Konvansıyonu'na taraf olmak için gerekli hazırlıklan tamamladı. TBMM'nin ilgili komisyonlannda görüşülen Ramsar'ı imzalama konusunun, yenı yasama döneminde TBMM Genel Kurulu'nda karara bağlanmasının beklendiği bebrtildi. Türkiye genelinde Ramsar Sözleşmesı'nde belirtilen doğal özelüklere sahip, 60 kadar sulak alan bulunduğu biliniyor. Tarihi eser kaçakçılan yakalandı AKSARAY (AA) - Aksaray'da tarihi eser kaçakçısı iki kişi yakalandı. Alınan bilgiye göre bu kişiler, kiüsenin duvarlanndan söktüklen taş üzerine işlenmiş kuş ve çiçek fıgürlen bulunan Roma dönemine ait kabartma 6 parçayı, aba gıbı davranan pobslere 1 milyar 7 milyon liraya satmak isterken suçüstü yakalandılar. Yetkililer. soruşturmanın çok yönlü olarak sürdürüldüğünü söylediler. Bir zamanların büyük ve zengin köyü Ahmetçe'de şimdi birkaç balıkçı, tavuk ve güvercinlerle tatile geien birkaç aik var. (Fotoğraflar: BEHZAT ŞAHTN) Ahmetçe köyünün sokaklan şimdi bomboş BEHZAT ŞAHİN ÇANAKKALE- Tam geçip gidiyorduk ki birden dunıverdik. Bir şey, anlayamadığunız bir şey durdurmuştu bızi. Belki de yıkık- dökük zeytinyağı fabnkalanydı il- gimizi çeken. Ya da insan yoİduğu. Burada bir şeyler vardı: anla- mahydık... Geri dönüp ilk gördüğümüz so- kaktan deniz kıyısına doğru ilerle- meye başladık. Sokak bomboş Hani fıbnlerde olur ya. dedektifler ilk kez gittikleri kasabada bilgi al- mak için önce bara uğrarlar, ilk işi- miz köy kahvesinı aramak: yönte- min Türkiye versiyonu. Sokağın ucu denize ulaşıyor. Solda bir baş- kası. Sapabm. İşte tahta sandalye- ler. Köy kahvesi burası olsa gerek. İçerisi loş. Köşede p.irlayan çay- danlık seçiliyor önce. Ardından bir masa başındaki iki kışı. Ellerinde- ki oltalara tüy takmakla meşgul. Öbek öbek baûkçı ağlan. Yanlış mı geldik. Merhabalaşıyoruz. Köy kahvesi değıl. Olsun. Buyur edıp çaydanbğı ocağa koyuyorlar. Ko- nukluğumuz kabul edıldi. Ahmetçe Köyü, Behramkale- Küçükkuyu arasındaki ıssız sahil yolu üzennde şirin bir köy. Zeytin bahçelen arasında. Çoğu yıkıbiıak üzere sekiz zeytinyağı fabrikası var. Fabrika bahçelerinde hâlâ dev toprak küpler var. Kimisi kınlmış. Ana geliri zeytin. Zeytin üretimi azalmış önce. Fabrikalardan birkaçı kapanmış. 87 Kışı da son darbeyi vurmuş. Sert geçen kış zeytin ağaçlannı vu- zeytın uretımı azalmış önce. Fabrikalardan birkaçı kapanmış. 87 kışı da son darbeyi vurmuş. runca, ağaç da zeytin vermeyince, kalan fabrikalar da kapılanna kili- di asmış Ardından da evlerin kapılanna asılmış kılıtler Zaten zeytinyağı da para etmez olmuş. Neredevse su fivatına. lıtresi 12 bin lira. Toprak doyurmayınca doya- cak başka yer bulmak gerek. Zamanında fınnı. karakolu. gümrüğü. bakkalı olan. Ay\acık ılçesinin en büyük \e zengin köyü Ahmetçe sokaklan şimdi bomboş. Köyü terk etmeyen on hane de babkçılıkla uğraşmasa. adı bile unutulacak. Bir de yaz aylan. Ah- metçe köyünün eskı sakinlen tatil için gelmeseler... Köyün ilk balıkçısı 64 yaşındaki Ethem Kuş. eskı zenginliğı özlemle anıyor. Fabnkalannda çalışmak üzere köye akın eden işçilen. o ha- reketli günlen... "'Zeytinler bozu- lunca köy terk edildi. Biz hâlâ bura- da, balıkçdıkla kıt kanaat yaşayıp gidiyoruz. Eh. belli bir yaştan sonra yer değiştirmek zor." Ahmetçe'de babkçıhk da zor. Balıkçı bannağı yok. Küçük tekneleri fırtınaya açık Bir de troller. Büyük dert. "Bizim bir senede tutamadığımızı bir günde tutuyorlar. Balığı bitirip gidiyorlar. Kontrol yok." Tevfik Çankın, doğma büyüme Ahmetçelı. Köyü terk edemeyen- lerden. Güveranleriyle tavuk- lannı yemlerken konuşuyoruz. Halinden çok şikâyetçi değilse de. eski zenginlik günlerinı anmadan da edemiyor. Köyü anlatıyor, yıkık fabrika- lan gezdiriyor. in karadmlardan ikram ediyor. Her yanda sessizlik egemen. Ya da sadece dalga sesle- ri.. İyi ki çekım alanına kapılmışız. İyi ki geçip gitmemışiz. İyı ki me- raklıyız. Ahmetçe köyünü de tanıdık. Ne mutlu... Havai fışeklerin en başanlı örnekleri Japonya, Çin gibi Uzakdoğu ülkelerinde yapılıyor Şimdi de havai fişek ithal ediyoruz LTUK A.ÖZLEM Havai fışeklerle çok uzun yıllardır tanışıyoruz. ama ancak son dönemde sıkı fıkı olabildik. Başımız gökyüzüne çevrib, içimiz- de çocuksu bir coşku, yenmizde duramayarak ızlediğimız havai fi- şek gösterilen. artık kutlamalann, şenliklenn. şaşaalı düğünlerin, hatta gûzellık yanşmalannın ol- mazsa olmaz gösterilen arasına gjrdi. Gökyüzünde çizdikleri de- senlerle büyûlü bir dünyanın kapısını aralayan havai fışekler hakkında bılmedığımiz pek çok şey var v.ne de Sıra, c büyülü görüntülere gelin- ceyc kadar hıç de romanük ol- mayan bir süreç geçıriyor havai fı- şekler. Bu gök bombalannın izle- yenlere heyecan dolu anlar yaşat- ması. ancak kimseye zarar ver- meyecek şekılde hazırlanması ve patlatılması dıkkatli bir çabşma ve uzmanhk gereküriyor. Çin'de 2 bin yıl önce, barutun bulunmasıyla eşzamanlı olarak ortaya çıktı havai fışekler. 7. yüzyıldan sonra da Avrupa'ya ge- çerek zaman içinde yaygınlaştı. Törenlenn yanısıra asken harekâtlarda hedef bölgelerini aydınlatarak denetlemek ıçın de kullanıldı. Dış bölümü silindır. koni ya da küb biçımınde kâğıttan oluşan ha- vai fışeklerin içlen potasyum, kar- bon ve kükürt bileşıkleriyle ve kıvılcım oluşturan kurşun ya da baryum tuzlan. toz halinde çelik. demir, karbon gibi çeşitli madde- lerle dolduruluyor. Sıçrayan türle- nyse boğumlu, ince-uzun bir kâğıt borudan yapıhp içine. arka arkaya patlama yapabilecek maddeler yerleştiribyor. Havai fişeklenn en başanlı örnekleriyse Japonya, Çın gibi Uzakdoğu ülkelennde yapılı- yor. Havai fişek gösterileri Türkıye'de gerçekleştinlen gös- terilenn çoğunda kullanılan havai fişeklenn ıthal edildikleri ülkeler de Çın ve Japonya. Deniz Kalka- van ve Ali Çok'un ortaklaşa kur- duklan Eda Havai Fişek ve Sualtı Taahhüt Turizm San. _ Tic. Ltd. Şti.. 3 yıldır, özellikle İstanbul'da çeşitli gösterilerin organızasyonu- nu yapıyor. Deniz Kalkavan. Tür- kiye'de yalnızca bayramlarda ço- cuklar için kırtasiyecilerde satılan mantar. kızkaçıran, füze \e may- tap gibi malzemelenn yapıldığını belirterek "Bunların biraz daha bö- yüklcri de imal ediliyor. Fakat ge- rek içindeki malzcme düzeni, ge- rekse gü>enlik sistemi olmadığı için, kullanıldığmda da yangın gibi bazı istenmeyen olaylara neden ola- cağmı düşündüğiimüzden tercih etmiyoruz. Havai fişeklenn ana- yurdu Lzakdoğu'dur. Firmamız, dünyanın her tarafını tarayarak en iyi güvenükli malzemelenn ve ekip- manların Japonya'da olduğunu gö- rerek, personelimizi oraya gönderip gerekli eğitimi görmelerini sağladı- ktan sonra bu işe başlamıştır" di- yor. Havai fışekler. patlayıa madde- lerle eşdeğer olduğundan kullanan personelin patlayıcı maddeler eği- timi görmesi gerekıyor. Deniz Kalkavan. elemanlannın. Deniz Kuvvetlen Komutanhğı'nda 20 yıl deniz komando görevi yapmış su- altı patlayıcı uzmanlanndan oluş- tuğunu belirtiyor. Havai fişek gösterisı. olayın durumuna göre seçiliyor Müzıkle senkronize ediliyor. Özel ekıpman- larla. uzaktan kumandah bilgisa- yar sıstemiyle yapıbyor. Gösteriler için 3 inç çapından 12 inç çapına kadar değişik türlerde havai fışek- ler seçmek mümkün. Her bırinin gökyüzünde yapmış olduğu efekt- ler de değişik. Bu gökyüzü görün- tülen imalat esnasında bilgisayar- lar ıle belirleniyor. Bir gösterinin fiyatı süre ve adetine göre değişı- yor. en düşük ücret 5 milyon lira. Gösteri yerinın tespitinde Deniz Kalkavan ve Ali Çok için en önem- li olan. mekânın ağaçsız ve emnı- yetli olması. Boğaziçi'nde bir gemı üzennde gerçekleştirdikleri göste- nler. emnıyetli olması nedenıyle özellikle hoşlandıklan gösteriler arasında ilk sırayı alıyor. Migren kalıtımsal olarak geçiyor. STRASBOL RG (AA) - Migren hastalığının kalıtımsal bir özelliği olduğu yolundaki görüşlerin gıderek kuvvet kazandığı büdinhy or Paris'te toplanan. Uluslararası Migren Konferansı'nda. Fransız uzmanlar. 19 kromozomda bulunan bir genın. bazı migren hastalıklanna yol açtığını ıleri sürdüler. Uzmanlar. migren hastalığının kalıtımsal özelliğınin saptanması sayesınde. bu hastalığın teda%isinde de onemlı adımlar atılabıleceğıni savunuyorlar. En son yapılan araştırmalara göre. dünyada 500 milyon mıgren hastası bulundugu ve bu hastalık yüzünden, her yıl 100 milyon ışgününün kaybolduğu bildıriliyor. Cinsel doping öldürdü VRATSA (AA) - Bulganstan'da. 65 yaşında bir adam. fazla cinsel uyancı aldığı ıçın hayatını kaybetti. E\inde ölu bulunan İ.V.'a yapılan otopsi sonucunda. \ücudunda aşın miktarda ansel doping maddesi bulundu. Vratsa polisinın yasalar gereğı adını açıklamadıklan adamın ölümü. meraklı apartman yöneücısi sayesinde onaya çıktı. Olay günü İ.V.'un. yanında iki kadınla bırlikte dairesıne girdığını gören apartman yöneticısi. bu kadınlann evden çok çabuk aynlmalan üzerine şüpheye düştu. 65 yaşındaki komşusunun kapısını çalan yönetici, bir cevap alamayınca polisi aradı Olay yenne gelen polis tarafından ölü bulunan. ancak vücudunda hıçbır darp ızıne rastlanmayan İ.V.'a otopsi yapıldı. Otopsi sonucunda. komşulanntn 'çok çapkın' olarak niteledikleri yaşlı adamın, bu defa dozu fazla kaçırdığı ortaya çıktı. Tıpta düşünce-vücut tedavisi ANKARA (LBA) - Araştırmalar, medıtasyon, hıpnoz, psikoterapı gibi tedavi yollannın, fızıksel hastalıklann teda\ısınde yardımcı olduğunu ortaya çıkardı. Konuyla ılgilı olarak yazılan bilimsel bir değerlendırmede, dolctorlann düşünce-vücut teda^sini geliştirmek için yoğun olarak çalışmalar yaptığı kaydedildi. Yapılan deneyler ile de duygu ve düşüncelenn vücut sağbğını nasıl etkiledıgi belirlenmeye çalışıhyor. Bu deneyler. düşüncenin. vücudun bağışıklık sısteminı diğer organlarla birliicte etkiledığini ortaya koyuyor. 1960'larda Amerikan donanmasında yapılan bir araştırma. kişilerin hayatlannda meydana gelebileçek iş değişUrme gjbi deği^'.kliklenn hastalanma riskıni arttırdığını ortaya koyuyor.