Katalog

26 AĞUSTOS1993 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DUNYADAN zimbabve Mutiu beyazazınlık köşeye sıkıştı Z imbabve Cumhurbaşkanı Robert Mugabe'nin ülkesin- de karşı karşıya olduğu so- nın, öteki Afrikalı üderierinkindcn pek de farklı değil. Ülkedeki sefalet endeksi oldukça yüksek. ancak hü- kümetin popülantesı de oldukça düşük. Mugabe, tek partili bir dev- let yönetliği için. ülkede yaşanan- lann sorumluluğunu muhalefete de yükleyemiyor. tşte bu nedenlerden dolayı Muga- be, pek çok Zimbabveliye tanıdık gelen birçözüm buldu: Ülkedeki be- yazlarla uğraşmaya başladı. Muga- be, geçen cuma günii "rejime yönel- tflmiş ırkçı hakaretler" olarak tanı- mladığı davranışlardan vazgeç- meyen beyazlan, sınırdışı etmekle tehdıt etti. Mugabe. "Eğer değiş- mezlerse, bu ülkeden kovulurlar" dedı. I Gerekirse I ödeme de yapmayacak Konu hakkında yapılan yorum- lar. ülkedeki yüz bin beyaz arasında gittikçe artan huzursuzluklara yo- laçtı. Mugabe'nin öfkesi, hüküme- lin geçen mayıs ayında 70 büyük ti- cari çiftliğin devlet tarafından istim- lak edilerek topraksız köylülere ve- rileceğini açıklamasından sonra başladı. Çiftlik sahıplen açıklamaya karşı çıkınca. Mugabe, gerekirse karşılığında hiçbir ödeme yapma- dan topraklanru ellerinden alabile- ceği konusunda onlan uyardı. Tutu- munu eleştirenler, yasal itirazlar olacağından söz edince. Mugabe, mahkemeleri umursamayacağını bildirdi. Kanada Büyükelçisi, geçen hafta hükümetin mülkiyet haklannı yok saymasından dolayı. yabancı yatı- nmcılann artan kaygılanndan söz edince. Mugabe. batılı diplomatlan u ırkçı bağnazlar" olmakla suçladı ve yatınmcılann "kirli paralarını" kendilerine saklayabileceklerini söytecb. ISeçimden sonra her şey düzelebilir Ülkedeki yaygın kanı, bu halkçı hareketlerin seçimlerden sonra sona ereceği ve başkanın beyaz çiftçilerle arasmın düzeleceği yolunda. 1995 martında ülkede seçim yapılması gerekiyor. Ancak aralannda pek çok siyahın da bulunduğu bir başka kesım ise, Mugabe blöf yapıyor olsa bile. öfkesınin. yabancı işadamlannı ürküteceğıne, İcıtlık ve ekonomik durgunluğun yaşandığı bu günler- de. ülkenin ana ıhracat endüstrisi- nin baltalanabileceğine inanıyor. Beyazlar, Zimbabve nüfusunun yalnızca yüzde l'ini oluşturuyor, ama bağımsızlıktan 13 yıl sonra bile, ülkedeki ekonomik gücün büyük bölümü, hala onlann elinde. İşlene- bilir durumdaki topraklann üçte bi- rinin onlara ait olmasının yanıara, bankalann, madenlerin ve üretim endüstrisinin kontrolü de beyazlar- da. Kendilerine toprak verilen siyah- lar. bu topraklann da yakın birgele- cekte ellerinden abnabileceğinden korkuyor. Beyazlann çiftliklennde çalışan siyahlar ise, en az işyerenleri kadar huzursuz, Listedeki çiftlikler- den birinin siyah yöneticisi Martin Chimangire şunlan söylüyor: "Mu- gabe buraya 40 aiie yerleşrirmevi planlıyor. Peki ya burada çalışan 90 aikye ne olacak? Kimse bize toprak tekû'f etmiyor. Aç kalacağız. İş yok, hiçbir şey yok." BiHKeller Cezayifde sonumudunsonuyok• Cumartesi günü öldürülen Başbakan Merbah'ın cenaze töreni, 2 bin kişinin katıldığı rejim karşıtı bir gösteriyedönüştü £eMondt C ezayir'in politık sınıfı, eski başbakanlardan Kashi Mer- bah'ın öldürülmesinin so- rumlulannı araştınyor. Merbah'ın partisi olan Gelişim Ve Adalet İçin Cezayir Hareketi'ne gö- re. bu cinayet, profesyonel katillerin işi. El Vatan gazetesi, pazartesi gün- kü sayısında. kimliği bilinmeyen beş saldırgandan birinin güvenlik güçle- rince yakalandığını yazdı. Bu kişi- nin Merbah tarafından yaralandığı ve Merbah'ın ölmeden önce uzun süre mücadele ettıği belirtildi. Ama bu haber, resmi kaynaklarca henüz doğrulanmadı. El Mücahit gazetesi, pazartesi günkü sayısında. Cezayir'e düşman- ca yaklaşımlar içinde olan dış güçle- rin. hiçbir zaman uygulayamadıkla- rı planlannı gerçekleştirmek için ülke içinde kendilerine yandaş bul- duklannı belirtti. Abdullah Ceballah tarafından yö- netilen ılunlı şeriatçı kımliğe sahip olan İslami Yeniden Doğuş Hare- keti'ne göre ise, eski başbakarun öl- düriilmesi. ülkeyi uçurumdan aşa- ğıya itmeyı amaçlayan Batılılann işine yanyor. Birçok Cezayirli. bu cinayetin fa- illerinin. şeriatçılann kamplannda aranması gerektiğini düşünüyor ve cinayeti, 1992"de Annaba'da eski başkan Muhammed Bodiaf ın yaşa- mına mal olan saldınya benzetiyor. Budiafın öldürülmesinde politika ve finans mafyasının parmağı oldu- ğundan kuşkulanılmıştı. Burada da aynı mafyanın, olaym içinde yer al- klama. Kashi Merbah'ın Cezayir kenti yakınlannda öldürülmesinden iki gün sonra yapıldı. Duque, Rıza Malik'in. Belaid Ab- desselam'ın yerine başbakanlığa •Cenaze töreninde naaş eller üzerinde kaldınldığı zaman "Katil Şadli" diye bağıran Fatma, aynca üzüntüsünü belirtmek için, yanına gelen yeni Başbakan Malik'e şöyle dedi: "Dikkat edin, size zehirli bir hediye verdiler. Kocam herzaman hükümetin adamlarım korudu, ama onlardan hiçbiri Kashi'yi düşünmedi." dığı görüşü egemen. Fransa Dışişleri Bakanlığı Sözcü- sü Richard Duque. Fransa'nın Ceza- yir'i içinde bulunduğu bu zor dö- nemde desteklediğini açıkladı. Açı- atanmasının. Cezayir ekonomisinin güçlenmesi için yeni bir hareket oluşturacağını ve yeni politik ufuk- lann açılmasına olanak vereceğini umduklannı belirtti. Cumartesi günü Cezayir kenti ya- kınlanndaki Bonc-el-Bahri'de, oğullanndan biri. kardeşi. şoförü ve korumasıyla birlikteöldürülen Kas- hi Merbah'ın cenazesi, pazartesi günü yaklaşık 2 bin kişinin katıldığı bir törenle kaldınldı. Yeni başba- kan Rıza Malik, eski hükümetin sa- vunma bakanı General Lamine Ze- nıal ve eski devlet başkanı Ahmet Ben Bella. cenazede hazır bulundu. Merbahın Cezayir kenti tepele- rindeki El Bıar'da bulunan evinin çevresinde ve mezarlığa giden yol üzerinde geniş güvenlik önlemleri alındı. Tören sırasında Merbah'ın oğullanndan Mustafa. eski hükü- metin Mücahıtler (Cezayir'in ba- ğımsızlık savaşına katılanlar) Baka- Dünyanın en yüksek dağlan arasındaki tepelere kunılu Katma/ıdu, iki büyük ülke, Çin ve Hindistan'a yakınlığı nedeniyle, yüzyülar boyu önemli bir ticaret merkezi olmuş. Katmandu'nun sonmkm Çotnohmgma'yiaştı NAT1ONAL GEOGRAPHIC Güney Asya'da, Himalayalar'la kuşatılmış bir kent Katmandu. 20 milyonluk Nepal nüfusunun bir milyonunu barındınyor. Tanm ekonomisine dayalı bu yoksul ülkenin başkenti Katmandu. bütün tarihi boyunca, dağ köylerinde yaşayan Nepalliler için bir çekim merkezi oldu. Oysa göçler sonucu yaşamak zorunda kaldığı hızlı kentleşme sürecini kaldıracak bir altyapıya sahip değil. Ne doğnı diiriist bir kanalizasyon sistemi ne de bu kadar yoğun bir nüfusu kaldıracak sayıda konut v ar. Yine de henüz kimse çözüm arayışından vazgeçmedi. Hindu krallığı 1951'dt kapılannı açtıktan sonra; Düny a Bankası. Asya Kalkınma Bankası. Batılı iMkeler, Japonya ve kazanc amacı gütmeyen pek çok kuruJuş. bu üikeye yardun akıtmaya başladı. Yıllar boyu hüküm süren yozlaşma vedespot bir rejimin ardmdan, demokrasinin ilk ışıklarının göriildüğü 1990yılı,beraberinde yeni umutlargetirdi, ama Dinesh Thapa gibi y urttaşların kafasındaki kuşkuları silemedi. Thapa, hükümeti politika iiretememekle sucluyor: "Katmandu'yadışardaninsanlann akın etmesi önlenebilirdi." Nepal'in yüksek dağlan arasındaki tepelere kurulu Katmandu, iki büyük ülke, Çin ve Hindistan'a yakınlığı nedeniyle, yüzyıllar boyu önemli bir ticaret merkezi olmuş. Nepal'in başlıca üriinled arasında yer alan halı, bu kentte üretiliyor. Ülkenin ikinci büyük gelir kaynağı olan hırizm, gecen yıl 300 bin ziyaretçiyi bu kente çekti. Turistlerin büyük bölümü, dünyanın en yüksek tepesi Everest'i (8848 metre) ziyaret amacıyla geliyor. "Yaşamımı sürdürebilmek için Katmandu'da kalıyorum"' diyor Thapa (34). Bir hırizm şirketinde çaltşıyor ve kişi başına düşen gelirin 170 dolardan (yaklaşık 2 milyon lira) daha az olduğu bu ülke koşullarında iyi bir kazancı \ar. Otuz yıldan kısa bir süre önce Katmandu'nun nüfusu 121 bindi. Bugün ise. nüfusyanm milyona ulaşmış durumda (Katmanidu'ya bağlı Patan ve Bhaktapur'la birlikte bu sayı daha da artıyor). Nüfusun, 27 yıl sonra iki katına çıkması bekleniyor. I Taşınmakiçin I henüz çokerken Dünya Bankası'nın hazırladığı bir raporda. "Nüfus artışını önlemek ıçın etkıli bir program bulunamazsa bütün öteki önlemler yetersiz kalacaktır" deniyor. Raporun devamında. tarımın, tek başına y oksulluğun önüne geçemeyeceği belirtüiyor: "Uzun vadeli bir ekonomik kalkınmanın temeli. hizmet sektöründe, enerji ve endüstride yatıyor." Bu da Katmandu'v a daha fazla yük binmesi anlamına geliyor. Nepal Konut Planlama Bakanlığı'ndan bir yetkili, Umesh B. Malla."Eğerendüstriyi Katmandu'nun dışına taşıyabilirsek. büyük birrahatlama sağlayabiliriz. Çünkü böylece Katmandu dışında da iş kollan \ aratılmış olur" diye konuşuyor. Nlalla. Katmandu'nun güneyindeki bazı büyük kentlerin, otobanlar ve uluslararası havaalanları açıimasıyla geliştirilmesini öneriyon "'En önemli sorun. su. Buna çözüm getırildiğinde. öteki sorunlarla başa çıkılabilir". Japon hükümeti, Katmandu \ adisi için bir kalkınma planı hazırladı. Asya kalkınma Bankası'ndan alınan 12 milvon dolariık borç, Katmandu'nun su gibi temel sorunlarının çözülmesinde kullanıiacak. ABD l luslararası Kalkınma Ajansı (l S \ID) için üç y ıldan fazla bir süre Nepal'de kalan Kelly C. Kammerer'a göre, Katmandu VadisTnde yaşanan amansız kentleşmenin. y akın bir gelecekte değiştirilebilmesi. planlama yapılmaması nedeniyle, mümkündeğil. l SAID'in Katmandu'da 42 yılı aşkın süredir bürolan var. 17 milyon dolariık bütçesinin büyük bir kısmı; çocukların kurtarılması. aile planlamasu tanm. tanma dayalı ticaret ve Nepal'in emekleyen demokrasisini geliştirmek için harcanıyor."Nüfus yoğunluğunun Terai'ye kaydınlması daha iyi olur" diyorkammerer; "Nepal endüstrisinin ve lanmınm büyük bir kısmı Terai'de yeralıyor." West V'irginia Fairmont State Coliege'da coğrafy a uzmanı olarak çalışan Nepal doğumlu Tulası R. Joshi ise, Kammerer ile aynı fikirde değil. \ adideki kentleşme sürecini bir düzene sokmak üzere bir toprak bankası kurulmasını öneren Joshi, "Bence insanlann başka yerlere taşınması için vakit henüzerken. Vadinin planlaması yapılıp uvgulumaya geçıldığınde, sorunlar azalacak" diyor. (•JÇomolungma: Everest'in özgün adı nı İbrahim Şibu'nun mezar başında konuşma yapmasını engeUedi. Ce- nazeye katılanlardan baalannın elindeki pankartlar dikkat çekiciy- di: "Bu cinayetten kim yararlandı?", "Cezayir'in son umudu katledildi" gibi. Fatma Merbah. kocasının öldü- rülmesinden eski başkan Şadli Bin Cedid'i sorumlu tuttuğunu bagıra- rak ilan etti. Naaş eller üzerinde kal- dınldığı zaman. "Katfl Şadlf diye bağırdı. Fatma, aynca üzüntüsünü belirtmek için, yanına gelen yeni Başbakan Malik'e şöyle dedi: "Dik- kat edin, size zehirli bir hediye verdi- ler. Kocam her zaman hükümetin adamlarım korudu., ama onlardan hiçbiri onu düşünmedi.". İslami Cephe güçlendikçe yabancı yatırım azalıyor Karma ekonomi curcunası £t P olitik krizin doruğa ulaştıgı bugünlerde. Cezayir ekono- misi yıpranmaya devam edi- yor. Eğer yıpranma bu hızla sürerse, Cezayir, 1980'li yıllarda Latin Ame- rika'nın yaşadıklannı yaşayacak ve bir on yılını yitirecek. Kalababk nüfuslanyla küçük dai- relerde yaşayan ve karaborsadan yakalannı kurtaramayan Cezayirli- ler. bir yandan da döviz darlığının sonuçlanna katlanıyor. Cezayir hü- kümeti. 26 milyar dolar olarak tah- min edilen dış borçlann geri öden- mesini dondurdu. Otuz yıl boyunca özerk olarak kalkınmayı hedefleyen Cezayir'de, hükümet. bunu bir onur sorunu olarak görüyor. Uluslararası finans kuru- luşlanmn so- rumlulan, bu ekonomik darboğazdan çıkılması için borçlann geri ödemelerinin hemen hafifle- tilmesi gerek- tiğıni belirti- yor. 1991'de po- litik kanşıklı- klar, Ulusla- rarası Para Fonu (IMF) tarafından desteklenen düzenlemeleri balta- ladı. Yabancı yatınmlar yalnızca sözde kaldı, gerçekleşmedi. Fiyatlar serbest bırakılmalı ve sanayi ulusal- laşürmaktan çıkanhnalıydı. Oysa bugün, kalkınma içinde resmi olma- yan bir sektörün. yanhş değerlendi- rilmiş bir özel sektörün ve köhneleş- miş bir devlet sektörünün cakı- şmasma tanık olunuyor. Günlük yaşam daha zorlaşıyor. İslami Sela- met Cephesi (FIS) daha çok güç ka- zanıyor ve yabancı yatınmcılar bek- lemeyi tercih ediyor. Petrol, doğalgaz kaynaklan ve Avrupa pazannın yakınlığı, Ceza- yir'ın 2020 yılında ikiye katlanacak olan nüfusunun daha iyi koşullarda yaşamasını sağlayabilir. Önümüz- deki iki üç yıl içinde dış borçlann ödemeleri uzayacak, doğalgaz sek- töründeki yabancı yatınmlar mey- velerini vermeye başlayacak. Ama bugün için tüm yollar kapalı gözüküyor. • Petrol, doğalgaz kaynaklan ve Avrupa pazannın yakınlığı, Cezayir'in 2020 yılında ikiye katlanacak olan nüfusunun daha iyi koşullarda yaşamasını sağlayabilir. Balladur, parakrizıni unutturmak istiyor • Fransa Başbakanı, bugün Almanya'da Kohl ile zorlu bir görüşme yapacak. Almanya, para krjzi sırasında, iki ülke ilişkilennin güçlendirilmesi için çıkarlanndan ödün vermeyeceğjni gösterdi. £t Ilîomlc B u yaz, olabildiğince çabuk unutul- mab. Fransızlann belleğinden, hü- kümete en büyük bunalımını yaşa- tan para krizi silinmeli. Yaz taülini ta- mamlayan Başbakan Edouard Balladur - ün amaa, geleceğe dönük projelerini ka- muoyunun önüne getirerek bir süre önce- ki kara günleri belleklerden silmek. Edouard Balladur için sonbahar zorlu geçecek gözüküyor. Bütçe açığını kapat- mak için kaynaİc bulma arayışlannı sür- dürmesi gerekiyor. Aynca. söz verdiği gibi, orta gelir gruplannın vergilerini de düşürecek. Balladur. bugüne kadar izlediğj ekono- mik politikalan sürdürme kararhlığında görülüyor. Ancak taktiklerini değiştirmesi gereke- cek. Başbakanlık görevini üstlendiği za- man, ekibiyle birlikte kişiliğinin. Fransız Frangı'nın istikrannı korumaya yeterli olacağını düşünüyordu. Döviz kurlannı dikkate almaksızın. ekonominin tüm unsurlanyla oynayabi- leceğini sanıyordu. Daha önceki dönem- de. uluslararası yatınmalann franga yaptıklan saldınlan. Sosyalist iktidanı güven duymamalarına bağiıyordu. An- cak para krizi, aksini ortaya koydu. Uluslararası alanda, Gümrük Tarifele- ri ve Ticaret Birliği (GATT) görüşmele- rinde karar verme aşamasına gelinecek. Fransa'nın. bu görüşmelerde, Almanya'- nın desteğine gereksinimi var. Balladur'- ün bugün Almanya'ya giderek Başbakan Helmut Kohl ile yapacağı görüşme kolay geçmeyecek. Almanya, para krizi sırasın- da. Paris-Bonn hattının güçlendirilmesi için çıkarlanndan geri adım atmayacağı- nı ortaya koydu. Thierrv Brehier GUCve Rusya'nıntükenengûcü OOtmPflBAfl G nin askıya alındığını belirten bir bildiri yayımladı. Başkan Vekili, 7 Kasım 1993'te yeni GUC anayasasıyla ilgili olarak referan- üney Ural Cumhuriyeti Devlet dum ve devlet başkanlığı seçimleri düzen- Başkanı Vekili Sergey Kostromin. leneceğiaçiklandı. önceki gün şöyle bir açıklama Cumhuriyet sınırlannda gümrük dene- timinin oluşturulması, hammaddelerin, tüketim ve gıda ürünlerinin GUC sını- rlanndan dışan çıkanlmaması karara yaptı: "Ben Kostromin; Çelvabinsk Bölge- si'nde, iki başlı iktidardan kaynaUanan çok yönlü bunalımın aşüması amacıyla, bölge seçmenlerinin ezici Güney Ural Cumhuriyeti Devlet Başkan Vekilliği'ne seçilen Sergey Kostromin, yayınladığı bildiride, düzeni sağlamak ve suç işleyenlerle mücadele etmek amacıyla oturma izni olmayan herkesin sınırdışı edileceğini açıkladı. çoğunluğunun, oyla- rıyia bana destek ver- diği seçim sonuçlan- na dayanarak ve ge- niş halk kitlelerinin istenüerinden yola çı- karak, 23 Ağustos 1993 kitlelerinin istemlerinden yola çıka- rak, a>Tiı tarihten iribaren, bölgenin yönefi- mine gelmiş durumdayım." Kostromin, Rusya Federasyonu'na bağlı Çelyabinsk bölgesinin Rusya'ya bağlı bir cumhuriyet olduğunu ve bundan bağlandı. Düzeni sağlamak ve suç işleyenlerle mücadele etmek amacıyla. oturma izni ol- mayan herkesin: Çingenelerin, Çeçenle- rin, Taciklerin ve başka yabancı ülke yurt- taşlannın sınırdışı edileceği bildirildi. böyle Güney Ural Cumhuriyeti (GUC) GUC içişleri kuvvetlerinin Rusya Fede- olarak anılacağını. GUC'da yeni seçimler rasyonu'na bağlı savunma birlikleriyle düzenlenene kadar tüm eski milletvekille- rinin ve bölge konseyi üyelerinin yetkilen- birlikte. cumhuriyete bağlı tüm yerleşim alanlarında devnyeye çıkacakları açı- klandı. Rusya Merkez Bankası'nın Çelya- binsk Bölgesi'ndeki şubesi temel alınarak GUC Merkez Bankası kurulması karar- laştınldı. 31 Ağustos 1993 tarihinden itibaren ek- mek, süt, et ve şeker fiyatlannın yüzde 50 indirileceği, devlet işletmelerinin buna uy- mamalan durumunda, kapatma da dahil olmak üzere, çeşitli cezalara çarptınlacak- lan belirtildi. 1 Eylül 1993 tarihinden iti- baren gıda ve tüketim maddelerinin fiyat- lannın dondurulacağı kaydedildi. 1 Ağustos 1993'ten geçerli olmak üzere, asgari ücret 30 bin rub- le olarak belirlendi. Petr Sumin. GUC Devlet Başkan Yar- dımcılığı görevine getirildi. Başbakanlığa Vadim Solovyev atandı. Geçici olarak devlet başkanı yetkilerini kullanan Kostromin, açıklamasını şöyle bitirdi: "Güney Ural Cumrnıriyeri'nin tüm yurt- taşlarına sesleniyorum: Sükuneti ve düzeni bozmayın. halk düşmanlarımn tuzaklaruıa düşmeyin!"