Katalog

Cumhuriyet7 1 KlSAr'l 24759 S A N A T K Ü L T Ü R M A G A Z İ N T E L E V İ Z Y O N 21TEMMUZ1993ÇARŞAMBA Kızakistan, dünyanın şu ana kadar ulaşamadığı 25 milyar varil petrolün üzerinde oturuyor Kara ile kuşatılmışpetrolyatakiarıNAT1ONAL GEOGRAPHIC JO"N ASCHENBACH Hoıüz 18 aylık olan bağımsız Kazikistan, dünyanın şu ana kadar ulaşanadığı 25 milyar varil petro- lünizennde oturuyor. Ükenin ılk cumhurbaşkanı Nur- sultai A. Nazarbayev. on yılın uluslırarası petrol anlaşmasını. merlea San Diego'da bulunan 40 yaşırdakı Chevron Anonim Şirketı ile inzaladı. Tengızchevroıl adıyla bilımn oriakhk. nisan ayında çalı- şmahra başladj. Fatat. Sovyetler Birliği'nın çökrresiyle ortaya çıkan ve henüz emeklemeaşamasırjdaolan 15cum- huriyetin sansından fazlası gıbı zen- gin kıynaklara sahıp Kazakistan da dünyjya açılışı sırasında ciddi bir açmazla karşı karşıya: Kazakistan"- ın dön bir yanı kara ile kuşatılı. Peırolünü uluslararası pazara sunabilmek ıein en azından başka bir ülkenin topcaklanjıdan geçen \e okyaiusa açılan bir limana ulaşan oldukça ruasrafİ! bir boru hattı inşa etmesi geretyor. Tengizchevroil. ilk ham petrolü- nü rr.a>ıs ayı ıçerisinde. eski boru hatlan yoluyla. eski Sovyet impara- torluğu topraklan ıçinde dolaşıma soktu. Giıney Conuecticut Eyalet Üni- versitesı'nden. kara ile kuşatılmış ulkelerin uluslararası taşımaalık aç- mazlan konusunda uzman olan Martın I. Glassner. sorunlan şu söz- cüklerle dıle getiriyor: "En önemlisi politık sorunlar Başka ülkelenn topraklanndan geçmeleri gerekıyor. transıt geçiş hakkında ısrar edemiyorlar. Bazen komşulann tutumlan düşmanca oluyor. Azerbaycan'la Ermenistan'ı alalım Savaşhalinde iki ülke." İki ülkeyi de kara çevreliyor. Ermenistan kaynaklar açısından yoksul bir ülke. Azerbaycan. Ona Âsya'da Kazakistanın ardından en büyük ikınci petrol rezervıne sahıp Yıne karayla çevnlı Türkmenıs- tan. bölgenin en büyük doğal gaz re- zervıne sahip. Karayla kuşatılmış Özbekıstan. doğal gaz sıralaması- nda ikind. Eski Sovyet cumhurıyetlen içinde petrol ve gaz yataklan konusunda kımse Rusya ile yanşamıyor. Congressional Research Service'- ten P. Riva Jr. "Rusya. en büyük olmaya devam ediyor" dıyor. 50-60 milyar varillik petrol re- zervıne sahip olan Rusya, dünyanın en büyük petrol üreticisi konumun- da. Rusya'daki randıman hâlâ çok yüksek olmakla birlıkte, yılda 4.5 milyar varillik noktalara ulaşması artık pek mümkün gözükmüyor. diyor Rı\a. Sovyet rejimi altındakı en önemli petrol-donanım üreticisi Azerbay- can'dı. Şimdi Azerbaycan. başka bir ülkeyle savaş eden bağımsız bir cumhurivet. Kara ile kuşatılmış Orta Asya ülkeleri AVRUPA \ RUSYA Potensıyel dışsatım • petrol hattı analıstı Sarah Emerson, "Yeni rota için en kolay çözüm. Rusya üzerin- dcn Karadeniz'e acılmak" diyor. Karadeniz"deki bir limandan gemıye yüklenen petrol. Boğazlar- dan. Akdenız'e ihraç edilecek. Tengizchevroil'in gelişeceği ikı dev petrol sahası Tengiz ve Korolev. Hazar Denizi'nın kuzeydoğu kıyıla- nnda bulunuyor. Petrolün, Novo- rossisky gibi bir Rus limanına pom- palanması gerekiyor. 509 un 500 ın Planlandığı gibi yürüdüğütakdır- şarabılmek için Chevron'un tekno- hedefliyor. Bu şımdiki üretimın on de. Kazakistan petrolünun ihracatı, lojisi yeterli değil. katı. geleeek on yılın cn buyük petrol Tcngizche\roil. 2010 yılı içinde Washington D.C.. Enerji Güven- projesi olacak. Ne var kı. bunu ba- günde 700 bin vanllik petrol üretimı lık Analızlen'nden petrol pazan lanlandığı gibi yürüdüğü takdirde, Kazakistan petrolünün ihracatı, geleeek on yılın en büyük petrol projesi olacak. Dığer iki seçenekte hem yol uzu- yor hem politik açıdan pek cazip de- ğiller. Bırincisi. İran, Ermenistan, Azerbaycan ya da Gürcistan üzerin- den Türkiye'ye. oradan Akdeniz'e açılmak. İkincisi Hazar Denızi'nden doğrudan İran"a veİranKörfezi'ne ulaşmak. ABD ve Batılı ülkeler. İran"ın dü- zenlemelerin tamamen dışında bıra- kılmasından \ana. "Eğer oluşan trafik hacmi. kıyı ül- kelerinin transit geçış izninden kâr elde etmesini sağlayacak kadar bü- yük olursa" diyor Martin Glassner "karayla kuşatılmış ülkeler. pazar- hkta ıyi bir konumda yer alabilir." ABD. Avrupa veOrta Doğu'daki uluslar. şirketler. pazara yeni açıla- cak olan Orta Asya petrolünde hak sahibı olabilmek için birbirleriyle yanşıyor. Yüzde 70"ten fazlası su olan ge- zegenimizde. uluslararası ticarette dolaşan mallann en azından yüzde 80'i. yolculuğunun en azından bir bölümünü deniz üzerinde geçiriyor. "Dört yıl içinde. dört tarafı ka- rayla kuşatılmış 12 yeni ülkemiz oldu" diyor Glassner. Yakın zamana kadar bu ulkelerin sayısı otuzdu. Büyük bir bölümü Afrika kıtasında yer alan bu ülkele- nn yaklaşık yansı. dünyanın en geri kalmış ülkelenni oluşturuyor. Dört bir yanı karayla çevrelenmiş olan en son ülke Etyopya. (lhak al- tındakı Eritre"nin 24 mayısta ba- ğımsızlığını ilan etmesiyle Etyopya'- nın Kızıl Deniz'leolan tek bağlantısı kesildi. Fakat. yaklaşık 30 yıl süren bir gerilla savaşı yürüten Eritre, eski düşmanına. ıkı önemli limana ulaş- ma izni vereceğinı söylüyor. "Karayla kuşatılmış ulkelerin sayısı artacağa benziyor" diyor Glassner. Rusya"nın etnik azınlıklan bir arada tutamadığını ya da Tibet'in Çin'den aynldığını birdüşünün. Hücrelerden yükselen çığlıklar Haber Merkeş-%stonya'nın başkenti Tallınn'in kenar mahaflelerinden birijıde yer alan eski bir ortaçağ şatosunu andıran hapishane. Sovfyetler'in Gulag sistemini çağnştyıyor.Kapasitesininüzerinde -•-• mahkümsayısı.şiddetolayianve uygulanmay^an teçıizlık kuraüan. mahkûmlanhergünölümebirazdaha yaklaştınyor. Dar. karanlık koridor boyunca uzanan 16 kişilik hücrelerde 31 kişi yatıyor. Odalar o denli küçük ki ayakta duracak dahi yer yok. Zayıf mahkûmlarsürekliaç.çünküsuluyulaf çorbasını daha kuvvetli olanlarçalıyor. Yulafçorbasıgenelliklediğerbirmahkûm tarafmdan dağıtılıyor. Koridorlara yerleştirilmiş hoparlörlerden yükselen müzik o denli yüksek ki ınsanlar kendi seslerini bileduyamıyorlar. Böylece mahkûmlann duyulan koku almâ- dışında köreltiliyo/. Tuvaletlerden gelen dışkı ve idrar kokusu kısa bir süre sonra başka kokulajı almaya güçleştinyor. HapishanedeTıer an öldürülme veya dövülme tehlıkesi kol gezıyor Geçen yıl 47 mahkûm 6lü bulunmuş. Kurallara uymayanlar soğuk, kokulu. beton hücreye hapsoluyor. Oda o denli küçük ki ne ayakta durulabiliyor, ne de boylu boyunca yatılabiliyor. Bu hücrelerden yükselen çığlıklar bazen müzığin sesinı bile bastırabiüyor. Kışın napishane ısıülmıyor. Ortalama ısının eksı 20 der^ce olduğu ay- lardatüberkülozçokyaygın. 1765yılında askeri üs olarak inşa edilmış olan hapishanin kapasitesi bin kişi olmasına karşın.ensonl835mahkûmubanndınyar. İnsan Haklandenıekleri Estonya'nın bir Avrupa ülkesi olabilmesı için öncelikle hapishane koşullannı iyıleştırmesini talep ediyorlar. Mahkûmlann çoğu gençlerden oluşuyor. Araba lastiği çalmaktan 3 yıla hüküfn gıymış 16 yaşmdaki genç ile bir dolar tutannda para çalmaktan ıkı yıla mahkûm 14yaşındakiçocukacababutaş duvarjardan sağçıkabilecekler mi? Aynca iyı halden dolayı ceza indirimi burada uygulanmıyor. Dış tanıtıma yeni jrjaky aj ANKARA(UBA)-Turizm Bakanlığı. Türkiye'nin yurt dışı tanıtımında kullanılan standlarda değişiklik y apma karan aldı. UBÂ muhabinrun edindiği bilgilere göre, Tunzm Bakanl^ı yurt dışı fuarlarda son üç yıldır uyguladığı Türk evlen projesi ve standlanndan vazgeçti. Karar. Türk fırmalanndan gelen eleştiriler ile tekdüzelik ve ziyaretçi ilgisinin giderek azalması üzerine alındı. Söz konusu karar uyannca. yurt dışı tanıtımında yeni ilkeler uygulamayı planlayan Tunzm Bakanlığı yetkılıleri. bu amaçla Londra Tanıtma Müşavirliği aracıhğıyla yurt dışında yaşayan üç mımardan stand projesi çizmelenni istedı. Prot.Ahmeı Gülgönen, Faruk Yorgancıoğlu ve Danimarka'nın Sunday Systfem fırmalanndan projeler talep edildi. Projeler içerisinde mekansal kurgudakı de\ amlılık, veferahlık açısındanTi: kiye'nin ozgün tunzm değerlenn simgesel yansı tan Gülgönen'ın projesi başarılı bıılundu Yaz kamplannda günlük çalışma 4 ya da 5 saat olabiliyor . Yaz için gönüllü çalışma kamplan NESLİR\N KAYSERİLİOĞLL Dünyanın çeşitli ülkelerinde her yıl yaz aylannda. gençlere farklı bır tatil geçirme olanağı sağlayan gö- nüllü çalışma kamplan. ülkemızde- ki gençler arasında da giderek daha fazla tercih edılmeye başladı. Dil. din. ırk. cinsiyet ve inanç farkı göze- tilmeksizın. farklı uluslardan gelen gençlerin. belirli bir proje üzerinde bırlikte çalışmalannı ve kültürel de- ğişimın bir arkadaşlık ortamı içeri- sinde sağlanmasını amaçlayan bu kamplar, genellikle 18-28 yaş. kimi kamplarda ise 18-35 yaş grubuna yönelik olarak düzenleniyor. LNESCO'nun bir alt kuruluşu olan Uluslararası Gönüllü Hizmet- ler Eşgüdüm Komitesi %e Allıance Uluslararası Gönüllü Hizmet Ko- mıtesıne üye ülke temsılcisi kuruluş- lar tarafından organize edilen bu kamplara, genellikle 2 ya da 3 hafta gıbı sürclcr ıçın kaıılınıyor Herkese açık ve kamu yaranna projelerde gönüllü çalışma ilkesinc daynan yaz kamplannda günlük çalış.na süresi 4 ya da 5 saat olabili- yor. Bu kamplara katılan gençler. çalış.r ıalan karşılığ ıda herhangı bır ücret almıyorlar. Ancak kamp süre- si bc yunca konakiania ve yemek için i^e herhangı bır ücrct odemiyor- lar. Vol parası. konut fonu ve kam- pa k ıılım için baş\ urduklan şirkete öder.ecek kayıt üeretı dış- nda bir başka harcama gerektirmcyen gö- nülliı çalışma kamplan. ozei'ıkle. ta- tilini farklı ülkelerde. faıklı insanlar- la birlikte geçırmek isteyenler için olcıukça ekonomık bir seçenek. Tüm Avrupa ülkclf-ri. Amerika, Kanada, Japonya. Tu-ıus. Fas. Ce- za>ir. Meksıka. Estoı.>a. Leıonya. Lıtvanya. Rusya ve Ti'rkıye'de dü- zenlenen kamplann h~r binnde en az8-10 ulustan 15-2Okşi '-adarka- tılımcı bulunabiliyor. Cevre temizliği. restorasyon. bc abadana. çıt vedu\aronne. or- m ıı çahşmjsı. di^ dıkmn. oyun ba ıçesı yapımı. el gereçlerı onanmı, bançe düzenlemesi, çeşitli sanat et- u kamplara katılan gençler, herhangi bir ücret almıyorlar. Konaklama ve yemek için ücret ödemiyorlar. kınliklerine hazırlık çalışmalan ya da eski bir tren \agonunun gençlik yurduna dönüştürülmesi gibi çalı- şmalann yanı sıra özürlüler. kimse- sizler veya evsiz insanlarla sosyal çalışmalar, gönüllü gençlik kamp- lannda yapılan işlerden bazılan. Ülkemizde. Milli Eğıtim Ba- kanlığı \e Kızılay'ın kiMtlı sayıdakı yurt ıçı organizasyonlannın dışında, uluslararası gönüllü çalışma kamp- lannın temsilciliklerini ve organi- zasyonunu GSM ve Gençtur adlı şirketler yapıyor. Katılmak isteyen- ler ekim ayından temmuz ayı son- lanna kadar bu şirketlere başvura- bılıyorlar. Kayıt ücreti olarak öde- nen para 1.5 milyon civannda. Yol masraflannı da ucuza getirebilmek için çeşitli seçenekler var. ındinmli tren bileti. bir ay boyunca uluslara- rası sınırsız seyahat etme olanağı sağlayan "inter-rail" bileti ya da ucuz otobüs bıletlen gibi. Öte yandan gidilen ülkelerde. alı- şveriş. eğlence yerleri. kültür mer- kezleri ya da hostelde konaklama gibi. yapılacak artı harcamalarda yüzde yüz gibi önemli ındmmler sağlayan çeşitli kartlardan yararlan- mak da mümkün. Uluslararası Öğ- renci Kımlık KartıUSIC). Uluslara- rası Gençlik Kartı (IYC) ve Ulusla- rarası Hostel Kartı (IYHF) gibi kartlar Gençtufdan temin edilebili- yor. Gençtur ayrıca bu uluslararası indınm kartlannı alanlara yüzde 2. 5'luk bir özel indırim de sağlıyor. Gönüllü çalışma kamplanna katılmak isteyen gençlerde aranan tek özellik, hemen her kampta ortak dıl olması nedeniyle, anlaşabilecek düzeyde İngilizce biliyor olmak. GSM"nin organize ettiği bir diğer alternatif ise Türk-Alman Gençlik Kampı. Bu kamplar 1989 yılından bu yana her yaz iki dönem halinde düzenleniyor. GSM Genel Koordi- natörü Ertuğrul Şenoğlu bu kamp- lara bugüne dek toplam 240 Türk ve Alman gencinin katıldığından söze- dıyor, "Her iki ülkede şimdi, her türlü kültürel farklılığa rağmen. ön- yargılardan uzak 240 köklü arka- daşlık yaşanıyor. Bu gençler iki farklı ülkenin kültürel değerleriyle, renklı ve coşkulu bir mozaik oîuş- turdulafdıyor. Bu organizasyondan yararlan- mak ısteyenlenn 16-23 yaşlan arası- nda olmalan gerekiyor. 10 gün sü- ren bu kamplara katılmak için veri- lecek yakljşık 1.5 milyon liralık üc- rete konaklama. kah\altı ve akşam vemeâı dahıl. Bedava rol kesecek aktör aranıyor ANKARA(UBA)- Reklamcılar. artan maliyetleri düşürebilmek için yeni yöntemler geliştiriyorlar. Gazetelere. "Reklam fı'lmi için eleman aranıyor" dıye ilan veren bazı reklamcılann, "amatör" adı altında bedava "rol kesecek" aktör y a da artist aradıklan saDtandı. Gazete ılanı ile oyuncu arayan reklam firmalanndan olan Teta Reklam Ajansı yetkililerinden Cengiz Güvenol ile Erhan Yalçın, UBA muhabırine yaptıklan açıklamada. reklam filmlerinde özellıkle "amatör" mankenlere rol vermek istedıklerini söylediler. Reklam filmlerinde rol verilecek bay ve bayanlarda özellikle düzgün fızik ve fotojenik olma gibi özelliklerin de tercih nedeni olacağı kaydedildi. Ajansyetkılileri. reklam fılmleriyle ilgili olarak bayanlardançok sayıda talep geldiğini de söyiediler. Ancak. Teta Reklam'ın yetkilıleri. reklam filmlerinde rol alacak kişilere ödenecek ücret konusunda bılgi vermediler. Öte yandan bedava da olsa rol almak. ekrana. mikrofona çıkmak isteyenlerin sayısmın çok fazla olduğu. bu konuda adeta bir yanş yaşandığı bildirildı. Kan-koca dırdın çiçekleri kurutuyor ANTALYA (AA) - Ziraat Mühendisi Cahıt Uzun, çıçeklerin ınsan gibi sevgi ve bakıma muhtaç olduğunu, bunu bulamayan çiçeğin büyümediğini söyledi. Çiçeklerin de insan gibi ilgjye, sev giye ve huzura ih tiyacı olduğunu belırten Cahit Uzun. "Çiçekler müzikten hoşlanır. Sabahlar çiçeklerin en canlı olduğu zamandır. Sabahleyin hareketli müzik ile çiçekler de hareketlenir. Akşamlan ise hsfif müzik çalınırsa. çiçekler için yararb olur" dedi. Uzun, AA'ya şunlan söyledi: "Oturma odasındaki çiçekler, diğer odalardaki çiçeklere göre daha canlı ve büyüktür. Oturma odasında genellikle canlı bır hava vardır. Müzik dınlenir, çiçeklerle kişiler beraber olurlar. Onlarla sık sık ilgılenirler. Öbür odalardaki çiçeklerle ise boş zamanlardailgilenilir. Buda çiçeklerin farklı gelişmesine neden olur." Uzun. şunlan kaydetti: "Kan-koca dırdın, gürültülü ortam, ani bağınşlar, ışyerindeki patronlann ve müdürlerin sert tutumu çiçekleri etkiler. Çiçeklcr gürültüden hoşlanmaz."'