Katalog

Cumhuriyet tmtiyaz sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yönetmenı: Özgen Acar • Genel Yayın Koordinatörü: Hikmet Çetinkava •Genel Yayın Danışmanı: Oriıan Erinç • Yaaişleri Müdürü: Cetal Başiangıc • Ha- ber Merkezi Müdürü: Mustafa Balbay Görsel Yönetmen: .\Ji Acar •Düzenleme: Mustafa Sağlamer Ankara Temsilcısı: Cüneyt Arcayûrek • Haber Müdürlen: Işık Kansu, Hakkı Erdem Müessese Müdüru: EroiErkut •Koordinatör • tstanbul Haberlen: Cevher Kantarcı «Dış Haberler Ergun Balcı AtatürkBulvanNo 125. Kat 4. Bakanlıklar-Ankara Tel 4195020(7 Hat), Tele\: Ahmet Koruisan • Muhasebe Böent Vener • İş - Ekonomı: Dinç Tavanç • Yurt Haberieri Mehmet Saraç 42344. Fax:(4)4195027 •İzmir Temsilcısı Serdaı Kıak, H.Ziya Bl\. 1352 S.2 3 Tel: «tdare HüseyinGürer • Işletme önder ÇeBk • Makaleler Sami Karadren •Spor-Abdfilkadir Yûcelman «Dü- 831230Telex 52359, Fax:(51)895360 •AdanaTemsilcısiıÇetinYiğenoğtalnonüCd. • Bılgı-lşlem: Nıfl Inal •Bılgısayar Sıstem zeltme AbduUah \ancı 119 S. No: 1 Kat: 1, Tel- 522550-522601 -522492 Telex 62155. Fax: (71) 52 25 70 Mürüret ÇOer • Reklam: Rdu Iştman Yıvmiıyan ve Basın: Yenı Gun Haber Ajansı, Basın ve Yayıncıhk A.Ş Tûrkoca|ıCad.39 41Cagaloğlu34334tst.PK 246 Istanbul Tel 512 05 05 Telex: 22246. Fax 11) 5138595 21TEMMUZ1993 İmsak:3.51 Güneş: 5.42 Öğle: 13.1 İkındı. 17 13 Akşam: 20.38 Yatsı:22 20 YaUlı okul sınav sonuçları • ANKARA (AA) - İlkokul sonu Dev let Parasız v e Yatılılık Sınav ı'nın sonuçlan belli oldu. Sonuçlara göre sınava İstanbul'dan giren İlker Baş 428.26 Ipuan alarak bınnci olurken ilk 3 sırayı yine İstanbullu öğrencılerpaylaştı. Sınavda Yaşar Fatih Karahan ve Çağlar Arslan Doğan ikinciliğı paylaştı. Cenk Özdağ ise üçüncü sıra>a yerleşti. 267 bin 447 adayın kaııldığı Devlet Parasız ve Yatılılık Sınavlile 12 bin 395 kışi çeşitli okullarda parasız ve yatıh okumaya hak kazanırken 255 bin 47 öğrenci açıkta kaldı. TüPk doktonun I İZMİR (AA)-BırTürk doktoru. prostat kanserı konusundakı bılimsel çahşmalanyla ABD'de çeşiüi ülkelerden 25 doktorun katıldığı bir programda birinciliğe layık bulundu. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı Öğretim üyesi Doç. Dr. ZiyaKırkali.ABDile Avrupah ürologlan kay naştırmak. aralanndaki bilgi alışverişıni sağlamak amacıyla bu yıl ilk kez bir prgram yapıldığını belırtti. Doç. Dr. Kırkali kanserin yenilmesinde moralin çok önemli bir rol oynadığını söyledi. " ^ Muz bereketi • BONN(ANKA)-Son yıllarda tüketimi önemli ölçüde artan muzun, çok bereketli bir besin türü olduğu bildirildi. Elmadan üç kat daha besley ici olan muzun önemli miktarda vıtamin ve karbonhıdrat içerdıği de belirtıliyor. Uzmanlar. muzu kabızlığa yol açtığı iddialannın aksine sindinmi kolay birmeyve olarak tanıtıyor ve bu özelliğinden dolayı bebekler için ıdeal bir gıda oluşturduğunu vurguluyorlar. Antik tiyatroda pop mûzik yasağı • ANTALYA (AA) - Roma İmparatorluğu döneminden kalma Sıde v e Aspendos antik tıyatrolannın. pop müzık konserlerindeki yüksek desibelli gürültü nedeniyle tahribata uğradığı bildirildi. Antik tiyatrolarda bu tür konserlere izin yerilmemesi istendi. Antalya İl Meclisi Kültür ve Turizm Komisyonu tarafından bu konuda hazırlanan raporda. Side ve Aspendos tıyatrolannın. yalnızca tiyatro oyunlan. folklor gösterileri ve klasik müzik konserlerine açılması gerektiği bildirildi. Raporda. pop müzik konserlerindeki yüksek desibelli gürültünün, bu tiyatrolarda kalıcı tahribatlara neden olduğu vurgulandı. Toprakkanseri yayılıyor • ADANA(AA)-Orman Bakanlığı Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü (AEK) Genel Müdürü İsmail Özkahraman. "Türkive yüzölçümünün yüzde 72'lik bölümü. bir çeşit toprak kanseri diyebıleceğimiz erozyon tarafından tehdit edilmektedir'dedı. Türkiye'nin çölleşme tehditi altında bulunduğunu belirten Genel Müdür Özkahraman. köylüsü- kentlisi ile tüm vatandaşlara çağnda bulunarak fıdan dikmelerini ıstedı. Geçen yıl yapılan çalışmalar sonucu, ülke genelinde 27 bin 321 hektar alanda ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmalan yapıldığı belinildi. Bilgisayarlar doğuma da girdi • STOCKHOLM (AA) - Gelişmiş bilgısayarlann doğuma da gırerek annelerin daha rahat doğum yapmalanna yardımcı olduğu bildirildi. Almanya'da bir hastanede uygulamasına başlanan bilgisayarlı doğumlann, özellikle annenin sağlıgı açısından büyük faydası olduğu kaydedildi. Doğum yapan annenin ve doktorlann doğum anında bir sürpriz ile karşılaşma olasılığjnı tamamen ortadan kaldıran bilgisayann, doğumlann sezaryenle olup olmayacağı konusunda da doktorlan önceden aydınlattığı belirtildi. Terminal binası ve uçak park sahası son yıllardaki yolcu ve uçuş patlaması karşısında çok yetersiz kalıyor Atatürk Havalimanı SOS veriyorRekOr OrtlŞ 1993'ün ilk 5 ayında toplam uçak ve yolcu HOVO traff iğlnde Slkl$ma Uçaklann sadece 64 trafıği geçen yılın "'rekor" kabul edilen aynı döneminden uçak park-bekleme yerinin bulunduğu limana aynı yüzde 44 daha fazla oldu. 1992*nin ilk 5 ayında 38 bin 799 dakikalarda gelmesi, Atatürk Havalimanı üzerinde büyük uçak inip kalkarken geçen yolcu sayısı da 2 milyon 375 bin bir kargaşa yaşanmasına neden oluyor. Bu durumda hava 195 oldu. Bu yılın aynı döneminde ise uçak sayısı yüzde 25 trafik kontrolörleri aynı anda gelen uçaklara bir süre havada artışla 48 bin 627'ye ulaştı. Yolcu sayısı da yüzde 37 artışla 3 tur attırmak zorunda kalıyor. Yoğun trafıkte limana milyon 250 bin 588'e yükseldi. dakikada bir uçağın indiği oluyor. Terminal yeterSİZ Atatürk Havalimanı Başmüdürü Ömer Vanlı şu an için havalimanının genişletilmesine ya da yeni bir pist yapımına gerek olmadığı görüşünde. En büyük sorunun terminal ve apron ; yetersizliği olduğunu vurgulayan Vanlı, iki büyük terminalin temelinin \akit geçirilmeden atılması ve apronun yüzde 30 genişletilmesi gerektiğini belirtiyor. SEVİM ERTEMTJR Uçak ve yolcu trafıği açısın- dan son yıllann en yoğun gün- lerini yaşayan Atatürk Havali- manı'nda tehlike sinyalleri çalı- yor. Atatürk Havalimanı'na 8 Ağustos 1992 tarihinde toplam 390 uçağın inip yine aynı gün alandan 3 7 bin 936 yolcu geçiş yaptığında yetkililer. bu- günü havacılık tabıriyle "pik- gün", yani trafığin en yoğun ol- duğu gün ilan ediyordu, Ancak aradan bir yıl bile geçmeden, 10 Temmuz 1993 tarihinde Ata- türk Havalimanı'na toplam 540 uçak tndi ve böylece havali- manına ınen uçak sayısı rekor düzeye ulaştı. Bu yıl içinde normal zaman- larda, pazartesi-çarşamba gün- leri arasında 400, perşembeden itibaren de yaklaşık 500 uçağın inış-kalkış yaptığı Atatürk Ha- valimanı'nda bu sayının bay- ramda 523'e. 10 temmuzda ise 540'ye ulaşması. zor anlann ya- şanmasına neden oldu. Böyle durumlarda havalimanının ye- tersiz hale geldiğıni ifade eden Devlet Hava Meydanlan İşlet- mesi Atatürk Havalimanı Baş- müdürü Ömer Vanlı. "Çok zor- landık" dedi. Bu trafıği rahat- latmak amacıyla kargo binasını yeniden düzenleyerek uluslara- rası trafığe açtıklannı bildiren Vanlı. Atatürk Havalimanı'- nhda acilen terminal yapımına ihtiyaç bulunduğunu belirtti. Toplam 181 havayolu şirke- tine hizmet veren Atatürk Ha- valimanı. bu yıl gerek uçak ge- rekse yolcu sayısı açısından son yıllann en yoğun aylannı yaşı- yor. Turizm sezonundaki hare- ketlilik ve tatile gelen işçiler ne- deniyle. limana iniş-kalkış ya- pan uçak sayısında büyük bir patlama görülüyor. Atatürk Havalimanı'na ge- len uçak sayısındaki bu artış, is- ter ıstemez hava trafığinin kilit- lenmesine neden oluyor. Sa- dece 64 uçak park-bekleme ye- rinin bulunduğu limanda. uçaklann aynı dakikalarda gel- mesi, Atatürk Havalimanı üze- rinde büyük bir kargaşa yaşan- masına neden oluyor. Dene- yimli ve uzman hava kontrolör- len. aynı anda gelen uçaklann bir süre havada tur atmalann- dan sonra peş peşe piste inmele- rinı sağlarken limana dakikada bir uçağın indiği oluyor. '10 milyonu bulacak' Tabii bu yoğunluk sırasında uçaklar yanm saat ya da 45 da- kika havada kaldıklan için. yol- culan da bazen korkulu bazen de zevkli dakikalar yaşıyor. İniş izni beklerken Marmara Denizi üzerinde tur atan bazı uçakla- nn pilotlan, uçaklan yan yatı- rarak yolculann İstanbul'u ve boğaa havadan görmelerini de sağlıyor.Atatürk Havalimanı'- nın, iç ve dış hatlar olmak üzere iki terminalinin bulunduğunu belirten Ha- valimanı Başmüdürü Ömer Vanlı, ilk 5 ay- dakı toplam uçak ve yolcu trafığinin, geçen yılın "rekor" kabul edilen aynı döneminden yüzde 44 daha fazla olduğunu bildirdi. İstatistiki bilgilere göre 1992 yılının ilk 5 ayında. Atatürk Havalimanı'na 38 bin 799 uçak inip kalkarken geçen yolcu sayısı da 2 milyon 375 bin 195 oldu. Bu yılın aynı döne- minde ise limana iniş-kalkış yapan uçak sayısı yüzde 25 artışla 48 bin 627'ye ulaştı. Bu dönemde limandan geçen yolculann sayısı da yüzde 37 artışla 3 milyon 250 bin Hizmete girdiği günlerde yolculara rahatlıkla hizmet verebilen Atatürk Hava Limanı terminal binası son dönemde yaşanan yolcu patlamasını artık kaldıramıvor. 1 Kapasitenin üzerinde yoğunluk 1 Yolcusubolyeri darHaber Merkezi - Eski adıyla Yeşilköy. hatlar geüş'in yüzde 30'luk bolümüniin 1984'ten sonraki adıy la Atatürk THY'nin transit > olcuları için Havalimanı'nda, son yıllarda büyük aynlması da Atatürk Ha> alimanı'nda bir trafik yoğunluğu ve karmaşa >a- büyük bir kargaşanın > aşanmasına şanmasının çeşitli nedenleri var. neden oluyor. Sadece TH^ Birinci neden tüm hav avolu şirketle- > olcularına hizmet >eren bu bölümde, rinin merkezlerinin İstanbul'da kurul- 9-10 tane konruar bulunmasına masınaizinverilmesi\ebuha>a\olu rağmen, 1-2 görevlinın gorev şirketlerinin sürekli olarak filolarını > aptığına dikkat çeken ilgıüler. "Dış genişletiyor olmaları. Örneğin, İstan- h a t l a r 8 el 'Ş |n ^ bölumunde in cin top bul Hava Yolları, uçak sav ısını 14'e » î ^ e n . dıger bölümde sıkışıkhk çıkardı. Sultan Air ise dört'v eni uçak ÎTnınden buyuk bir kargaşa daha aldı. Türk Ha»a \ ollârrnıniki >.»f»njyor dıyorlar Dıgerhayayolıı adet Airbus 34O'ı ise bugünlerde Tür- ^ketlennın uçagıyla Turkıye ve gelen çspsrş mmmndayetkü.lenn>e,lphlennu>kusunu « ^ ^ M e n ö n e m O B kaçırıyor. Atatürk Havalıınanı'nda nedenlerden biri de terminal son aylarda yaşanan vogunlugun dıger .etersLfUği. İlgiüler. önceki hükümet bır nedem de Sovyetler Bırlıgı nın d ö n e m i n d e terminal vapımı için dağumasıyla oluşan Turkı Amerikan Lochedfifmasıile anlaşma cumhuriyetlen. Eskıden sadece > apıldığını. projelerin hazırlandığını, Sovjetler Bırüği'nden az sayıda uçak a n c a ) v inşaata tam başlanılacağı sırada gelirken, şimdi bağımsızlığına kavnşan hükümetin değişmesi üzerine. bu her ülkeden ayn av rı uçak geliyor. 'Dış projenin durdurulduğunu bildirivorlar. 1 Atatürk Havalimanı 1 24saatyaşayan kentHaber Merkezi - Atatürk Ha> alimanı, Bu yıl, ha> alimanına 82 bin 206 uçak iç \e dış hatlar olmak üzere iki inerken > olcu sav tsı da 5 milv on 204 terminaldenoluşuyor. bin 6O5'te kaldı. Geçen yıl ise yolcu Dış hatlar terminali ? milvon, iç hatlar sav ısı yüzde 41'lik artışla 7 milyon 371 terminali ise 2 mily on 500 bin kişi bin 637'\ e. uçak sav ısı da v üzde 33'lük kapasiteli. 1953yılındauluslararası artışla 109binS08'*evükseldi. ha*atrafiğineaçılanhavalimanı, \tatürk Havalimanı dünyanın en iyilerinden biri olarak gerek > olcu gerek uçak trafıği kabul ediliv or. açısından Türkiv e'nin en büy iik \ aklaşık 9 mily on 500 bin ha> alimanı olmasımn y anı sıra diğer metrekarelik alan üzerine kurulu olan özellikleriyle de ilgi çekiyor. 24 saat Atatürk H av alimam'nın biri 2 bin 300, y aşay an bir şehir Atatürk diğeri 3 bin metre uzunluğunda iki Havalimanı ve hergün çeşitli sektör ile pisti. 64 adet uçak park sahası hizmet grubunda 18 bin kişi çalışıv or. bulunuyor. Yaklaşık 600 gmenlik •\'ıltık y olcu kapasitesi 7 milyon 500 görev lisi, limanın güvenliğini bin kişi, uçak kapasitesi ise 350 bin 400 sağlıy or. Bu sav ı. birçok il merkezinin olan Atatürk Havalimanı'nda, 1988 güvenlikgörevlisi sav ısından çok daha v ılındaki uçak trafıği 73 bin 633, v olcu fazla. trafiği de 5 milyon 449 bin 49.1990 v ı- Limanın v ıllık elektrik tüketimi ise 35 lında, 90 bin 573 bin uçağın iniş-kalkış milyon kilov at/saat, ki bu da Bitlis. yaptığı, 6 milv on 232 bin Gümüşhane. Hakkari. I unceli ve Bay- 618 yolcunun gelip geçtiği Atatürk burt gibi illcrimi/in >ıllık tüketiminden Ha> alimanı'ndaki bu hareketlilik. daha fazla. Bazı günler, limandan ge- 1991 vılındakörfezSavaşfnın çenlerinsayısının lOObinibulduğuda etkisiyledüştü. oluyor. _. 588'e yükseldi. Havalimanının toplam yolcu kapasitesinin yıllık 7 milyon 500 bin civan- nda olduğunu kaydeden Vanlı, "Trafik bu hızla devam ederse 10 milyon yolcuyu yaka- layacağız" dedi. Havalimanında yaşanan yoğunluğu önce- den tahmin ederek önlemler aldıklannı be- lirten Vanlı, her türlü hizmetin kesintisiz ve- rilebilmesi için, geceli gündüzlü çahştıklanru söyledi. Bir havalimanı için. acil çözümün hiçbir zaman geçerli olmayacağım iİen süren Vanlı, sözlerini şöyle sürdürdü: "Havalimanında işler her zaman plan ve program dahilinde yürütülmelidir. Fakat yaşanan bu yoğunluk karşısında. daha ev- velden hac amacıyla kullandığımız kargo bi- nasını, yeniden düzenleyerek kullanıma açtık. 48 şirketi de yolculan oradan geçiş ya- pacak şekilde v e dış hatlardaki sıkışıklığı ön- lemek amacıyla oraya aldık. Tabii ufak tefek eksiklıkler oluyor. Biz de bu eksiklikleri tes- pit ettikçe, düzeltme yoluna gidiyoruz. İç ve dış hatlar terminallerinin toplam kapasitesi 7 milyon 500 bin civanndaydı. Bu yeni hiz- mete açtığımız bölümle birlikte. kapasite 8 milyon 500 bine çıktı. Bu bölümün hizmete sokulması. muhakkak rahatlatacaktır." Şu an için. havalimanının genişletilmesine ya da yeni bir pıst vapımına gerek olmadığı görüşünü savunan Omer Vanlı. Atatürk Havahmanfnın en büyük sorununun "ter- minal yetersizliği'" olduğunu \urguladı. 14 uçak bekleme yeri daha yapıldığını. 2 bin 300 metrelik kısa pısti. 3 bın metreye uzat- mak ıçın çahşmalara başladıklannı bildiren Vanlı. şunlan söyledi: "Havalimanı yetersiz denilirken aslında yetmiyor denılen yer apron. Ama biz de ted- birimizi almaya çalışıyoruz. Şu an 64 bekle- Havaalaııı çâlışanları sıkıııtılı • Personel eksikliği gerekçe gösterilerek hava meydanlannda dörtlü mesai sisteminden. üçlü mesai sistemine geçilmek istenmesi çalışanlann tepkisine neden oldu İstanbul Haber Senişi- Dev- let Hava Meydanlan İşletme- si(DHMİ)'nin hava meydanla- rında uygulanan dörtlü mesai sisteminden. üçlü mesai siste- mine geçmesi çalışanlar arasın- da huzursuzluğa yol açtı. Tüm Hava-Sen'in bir dizi eylem pla- nını açıklayacağı basın topla- sından öncede DHMİ yetkılıle- ri üçlü mesai sisteminın kaldınl- dıgını ve dörtlü mesai sistemine dönüldüğünü açıkladı. DHMI'nin sözleşmeh perso- nel >asasını uvgulamaya koy- duğu 1984 yılında. personel yokluğu gerekçe gösterilerek güvenlik. danışma ve itfaiye bö- lümünde çalışan memurlar me- sai ödenmeden üçlü mesai siste- minde çalışmaya başlamıştı. Dörtlü mesai sistemı. birinci gün 11 saat gündüz. ikinci gün ise 13 saat gece çahşıp. 2 gün izin gerektinyor. Üçlü mesai sistemi ise gece çalışmasından sonraki ızni bir güne indiriyor. İşletmenin aynı uygulamayı 15 temmuzdan başlamak üzere hava trafik. elektrik ve elektro- nik bölümlerinde uvgulamaya sokması çalışanlann tepkisine neden oldu. Bunun üzerine ha- rekete geçen Tüm Hava-Sen. çalışanlannın da katılacağı bîr basın toplantısı düzenleme ka- ran aldı. DHMİ yetkilileri, top- lantıyı haber aldıktan bir gün sonra uygulamayı kaldırdıkla- nnı açıkladılar. Tüm Hava-Sen Genel Başkanı Cengiz Demir. DHMİ'nin kendilerine hukuk dışı. kişi güvenliğinı ve sağlığını hiçe sayan çalışma koşullann 1 . dayattığını öne sürerek şunlan söyledi: "Ciünde 540 uçak trafığinin gerçekleşü^i Atatürk Havali- manı'nda yülar önce trafığin bugünkü boyutlara ulaşacağı bihnirken DHMİ yöneticileri- nın personel ıstihdamı konu- sunda hiçbir çalışma yapma- dıklan gerçeği ortaya çıkmış- tır." Öte yandan halen üçlü mesai sıstemiyle çaiışan DHMİ çalışanlan. sağlıksız bir ortam- da çalıştıklannı belirterek, " 6 yıldan bu yana ayda 80.90 saat fazla çalışıyoruz" dedi. me yeri var ve yetmiyor. 14 tane daha hazırlı- yoruz. 78'e çıkartacağız. Toplam 18 bin kişi çalışıyor burda. Günde, yerine göre 75 bin kışinin geçtiği oluyor. Bana göre gelecek de gözönüne alınarak iki büyük terminalin tc- melinin vakıt geçinlmeden atılması gerek"i- >or. Bunlara bugün başlanılsa sıkı bir çalı- şmayla bınsı 2.5- 3 yılda bıter. Dığen de 4 yılda biıirilirse sorun çözülmüş olur. Termi- nallerin yanı sıra uçak bekleme yennin yüz- de 30arttınlmasıgerekiyor. Atatürk Havali- manı için bunlar gereklı. İstanbul'a yeni bir havalimanı da gerekmı\or." Hiperaktivite ömürboyusürûyor Dikkat eksikliği ve aşın hareketlilik rahatsızlığı olarak tanımlanan hiperaktivite yaşam boyu süren bir rahatsızlık. Hiperaktivite uyumsuz ve psikolojik olarak dengesiz kişiliklere neden oluyor. Haber Merkezi - Hiperaktivite yalnı- zca bir çocukluk hastalığı değil. insanın yakasını ömür boyu bırakmıyor. Dik- kat Eksikliği ve Aşın Hareketlilik Ra- hatsızlığı (DEAHR) olarak tanımlanan hiperaktivite. bugüne dek uzmanlar ta- rafından su çiçeği veya kızamık gibi geçıci bir hastalık olarak görülüyordu. Ancak son araştırmalar bu göriişü ya- lanlıyor. Geçen hafta yayımlanan bir araştı- rma raporu, ömür boyu süren hiperakti- vitenin hiç de hafife alınmaması gerekti- ğjni ortaya koydu. Raporda yetişkın hi- peraktiflerin eğitimsiz, işsiz ve psikolojik yönden dengesiz olduğu ıleri sürüldü. VVorchester Tıp Merkezi Psikoloji Bölü- mü başkanı Russel Barkley, DEAHR'- nin tanımlaması güç bir hastalık oldu- ğunu belirterek. yıllar sonra hastalığın etkilennin denetlenemez hale gelebılece- ğine dikkat çekiyor. 1970'lerde New York Eyalet Psikiyatri Enstitüsü ve Long Island Musevi Tıp Merkezi'nin birlikte yürüttükleri bir çalışma çerçeve- sinde. 103 hiperaktif ve 100 normal ço- cuk izlenmeye başlandı. Tüm çocuklar beyaz ve orta gelir grubundandı. Ancak çocuklar büyüyüp delikanlılık çağına girdiklerinde aralannda büyük farküb- İdar oluşmaya başladı. Hiperaktif ço- cuklann yüzde 60'ı uyuşturucu bağımlısı oldu (normal çocukJarda yüzde 3), yüz- de 27'si toplum dışı sayılabilecek kişilik yapısı geliştirdi (normal çocuklarda yüz- de 8). Hiperaktif çocuklar 20 yaşına eriş- tiklerinde, suç işleme oranırun normal çocuklara göre iki kat, cinayet işleme orarunın 5 kat, hapse girme oranının ise 9 kat olduğu gözlendı. Hiperaktivite belirtileri çocuklarda hemen fark ediliyor: Yerinde oturama- ma. sırasını bekleyememe. kurallara uymama gibi. Eğer çocuk diğerlerine oranla daha hareketliyse. dikkatı ça- buk dağılıyorsa psikologlar hiperaktif tarusını koymakta gecikmiyor. Ancak tanının genelde gözlemcinin değer yargısına dayanması. tanıda yanılgı payını arttınyor. DEAHR'ye yol açan nedenler henüz bilinmiyor. Birden fazla nedeni olabile- ceği üzerinde duruluyor. Bütün psikiyatrik hastalıklarda olduğu gıbı birkaç belırtinin biraraya gelmesiyle ortaya çıkmış olabileceği düşünülüyor. Hiperaktif çocuklar ile çalışan uz- manlar, duygusal sorunlann giderek artacağı kanısında. Çünkü içtepilerini denetleyemeyen çocuklar öğretmenle- n. anne babalan ve yaşıtlan tarafından rahatsızlık yarattıklan gerekçesiyle reddedilip, itiliyorlar. Bazı uzmanlar hıperaktivitenin kalı- tsal bir bozukluk olduğunu ileri sürüy or. Massachusetts Genel Hastanesi'nden Dr.Joseph Biederman ve çalışma arka- daşlan hiperaktif çocuklann aile bireyle- rinı incelediklerinde, hiperaktivitenm yanı sıra depresyon. sinirlilik ve top- îumdışı davranış bozukluklan saptadı. Biederman yalnızca tek bir genin bu bozukluklara yol açabileceginden kuş- kulanıyor. Yüksek dozda kullanıldığı- nda uykusuzluk ve kilo kaybına yol açsa da. Rıtalın hiperaktif çocuklann ıçtepı- lenni denetlemelenne yardımcı oluyor . Utah Üniversitesi Tıp Merkezi'nden Dr. Paul VVender, 400 hastayı Ritalin ile te- davi ettiğini ve yüzde 70 olumlu yanıt aldığını belirterek, "Ben ılaç kullanma taraftarıdeğılım. ancak DEAHR>aşam boyu süren bir hastahksa, ilaç kullanımı gerekli" dıyor.